Wydanie 7-8/2011

Palestra
7-8/2011

Na okładce wykorzystano logo polskiej prezydencji w Radzie UE autorstwa Jerzego Janiszewskiego za zgodą MSZ

Pełny spis treści

Palestra 7-8/2011, s. 9 - 11

Polska prezydencja w Radzie Unii Europejskiej

Artur Kuś

Pojęcie „prezydencja” używane jest w różnych znaczeniach. Termin „prezydencja w Unii Europejskiej” ma charakter nieformalny i publicystyczny. Nie ma jednak uzasadnienia w unijnych regulacjach prawnych. Z formalnego punktu widzenia poprawne są terminy „prezydencja w Radzie” lub „prezydencja w Radzie Unii Europejskiej”. Prezydencji nie można kwalifikować jako jednej z instytucji UE ani też jako organu lub jednostki organizacyjnej UE. Prezydencja ma bowiem charakter funkcjonalny. Jej istota polega na powierzeniu szczególnych kompetencji na określony czas kolejno każdemu z państw członkowskich UE.

Palestra 7-8/2011, s. 12 - 13

Na rok Czesława Miłosza

Marek Sołtysik

Nie stanie się pisarzem ktoś, komu brakuje odwagi. Może najwyżej być mianowany pisarzem. Miłosz był odważny. Poprzez prawdę artystyczną, dyktowaną i formą, i głosem serca, i potężną siłą witalną dochodził do przedstawienia rzeczywistości. Jego dzieła to nie obraz naturalistyczny – to krwisty realizm, czysty romantyzm i metafizyka. Doskonały trójkąt.

Palestra 7-8/2011, s. 14 - 17

Zawód prawnika jako professio*

Remigiusz Sobański

Prawnicy obrali sobie za patrona człowieka, który miał wprawdzie gruntowne wykształcenie prawnicze (i teologiczne), ale nie pozostawił po sobie żadnego tekstu (oprócz testamentu). W odróżnieniu od swego wielkiego, żyjącego dwa wieki wcześniej, imiennika, Iwona z Chartres, Iwo Helory nie zaznaczył się niczym w nauce prawa, nie uczestniczył też czynnie w wielkich sporach politycznych, działał wyłącznie na niewielkim obszarze między Rennes, Tréguier i Louannec, troszcząc się – jako prawnik i jako duszpasterz – o sprawy „małych ludzi”. Ale właśnie dlatego cieszył się już za życia sławą jako advocatus pauperum, a po śmierci darzono go czcią i uwielbieniem. Wytłumaczenie tego faktu znajdujemy w inskrypcji na jego grobie:

Palestra 7-8/2011, s. 18 - 31

Ustrojowe granice gwarancji prawa do zabezpieczenia społecznego

Andrzej Świątkowski

Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej uchwalona 19 grudnia 2007 r. potwierdza prawo do zabezpieczenia społecznego i ochrony zdrowia osób mających miejsce zamieszkania i legalnie przemieszczających się w granicach państw członkowskich Unii Europejskiej (UE) (art. 34–35) . Według koncepcji „europejskiego modelu socjalnego” prawo do zabezpieczenia społecznego jest traktowane w „europejskiej przestrzeni społecznej” jako rewers prawa do zatrudnienia za godziwym wynagrodzeniem. W Unii Europejskiej obowiązuje koncepcja guaranteed subistence/substiance assurée, według której świadczenia socjalne z zabezpieczenia społecznego powinny gwarantować beneficjentom krajowych systemów zabezpieczenia społecznego w państwach członkowskich wystarczające środki i usługi, umożliwiające w ramach prawa do życia i zachowania godności odpowiedni standard życiowy.

Palestra 7-8/2011, s. 32 - 42

Przepisy procedury cywilnej dotyczące konsumentów – wybrane problemy* (cz. 1)

Mateusz Pietraszewski

Znaczną część spraw cywilnych stanowią spory z udziałem konsumentów. Przepisy prawa materialnego zawierają bardzo rozbudowane regulacje dotyczące tej grupy uczestników obrotu cywilnoprawnego. Przepisy te, znajdujące się zarówno w kodeksie cywilnym, jak i w licznych ustawach pozakodeksowych, uwzględniają specyfikę transakcji konsumenckich, a ich celem jest ochrona słabszej z założenia strony stosunku prawnego, tj. konsumenta.

Palestra 7-8/2011, s. 43 - 51

(Bez)skuteczność przekształcenia małżeńskiego ustroju majątkowego w świetle prawa upadłościowego

Ewa Kosior

Artykuł ma na celu przedstawienie, czy i kiedy przekształcenie ustroju majątkowego odnosi skutek względem masy upadłości. Ocena skuteczności takich zmian będzie warunkiem niezbędnym w celu badania skutków ogłoszenia upadłości na reżim majątkowy łączący małżonków. Artykuł ten ma również na celu zaakcentowanie dość powszechnego zjawiska ustanawiania między małżonkami rozdzielności majątkowej w celu ograniczenia majątku wchodzącego do masy upadłości. Proceder ten odbywa się ze szkodą dla wierzycieli, którzy uzyskują mniejsze możliwości zaspokojenia swoich wierzytelności, a tym samym jest nieakceptowany jako podważający podstawowe zasady prawa upadłościowego.

Palestra 7-8/2011, s. 52 - 57

Badania poligraficzne osób niesłusznie pomówionych o przestępstwo

Ryszard Jaworski

W ostatnich latach częstym zjawiskiem stało się korzystanie przez organy ścigania z zeznań osób tymczasowo aresztowanych lub skazanych jako dowodu udziału innych osób w poważnych przestępstwach. Świadkowie ci twierdzą, że osoby przebywające we wspólnej celi opowiadały o własnym udziale lub udziale innych osób w przestępstwach. Część zeznań znajduje potwierdzenie i daje sposobność uzyskania dodatkowych środków dowodowych (dowody rzeczowe, dokumenty, zeznania innych osób). Czasem jednak nie ma innych dowodów, a takie zeznania bywają jedyną podstawą przedstawienia zarzutów, tymczasowego aresztowania, a nawet wniesienia oskarżenia.

Palestra 7-8/2011, s. 58 - 67

Kara łączna a kara za ciąg przestępstw – próba wykładni art. 91 § 1–3 k.k.

Mateusz Pietrzyk

Uregulowanie dotyczące kary łącznej przewidziane w Kodeksie karnym z 1997 r. w stosunku do poprzednio obowiązujących przepisów Kodeksu karnego z 1969 r. jest znacznie szersze. Wydawać by się mogło, że konsekwencją tego powinno być rozstrzygnięcie wcześniej istniejących w tym zakresie rozbieżności. Tak jednak się nie stało. W praktyce sądowej odnośnie do orzekania kary łącznej narosło wiele problemów. Część z nich była przedmiotem (czasami wielokrotnej) analizy Sądu Najwyższego.

Palestra 7-8/2011, s. 68 - 77

Z problematyki orzekania i wykonywania zastępczej kary pozbawienia wolności za grzywnę

Wojciech Kolanko

Zastępcza kara pozbawienia wolności za grzywnę z założenia jest najbardziej dolegliwą dla skazanego formą wykonania tej kary. Nic więc dziwnego, że ustawodawca uzależnił możliwość jej orzeczenia od rygorystycznych przesłanek. I tak – stosownie do treści art. 46 § 1 Kodeksu karnego wykonawczego (k.k.w.) – zastępczą karę pozbawienia wolności sąd orzeka w razie kumulatywnego wystąpienia następujących przesłanek:

Palestra 7-8/2011, s. 78 - 90

Przestępstwa związane z korupcją w nowej ustawie o sporcie (cz. 1)

Mikołaj Iwański

Korupcja w sporcie penalizowana jest w polskim porządku prawnym od roku 2003, kiedy to weszła w życie ustawa z 13 czerwca 2003 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. Przedmiotowa ustawa wprowadziła do Kodeksu karnego nowy art. 296b, zawierający regulacje odnoszące się do sprzedajności i przekupstwa w sporci . Po dziesięciu latach obowiązywania art. 296b k.k. ustawodawca zdecydował się na daleko idące zmiany w modelu odpowiedzialności za korupcję w sporcie w polskim porządku prawnym.

Palestra 7-8/2011, s. 91 - 93

Utwór intencjonalny jako przedmiot prawa autorskiego. Wyrok francuskiego Sądu Kasacyjnego z 13 listopada 2008 r.

Mieczysław Szaciński

W dziełach stanowiących przedmiot praw autorskich chroniona jest forma i treść utworu. Ponieważ dzieło autorskie jest dobrem niematerialnym, ochronie podlega zarówno jego forma wewnętrzna, jak i zewnętrzna. Forma wewnętrzna powstaje w umyśle twórcy i następnie zostaje uzewnętrzniona w postaci zmaterializowanej. Forma zewnętrzna może mieć postać trwałą (np. rzeźba) lub jej ustalenie może być nietrwałe (np. improwizacja muzyczna, słowna).

Palestra 7-8/2011, s. 94 - 95

O etyce zawodowej, kserokopiarkach i komputerowych edytorach tekstu

Wojciech Bagiński

W naszej codziennej prawniczej praktyce korzystamy z kserokopiarek oraz edytorów tekstu. Nie zawsze uświadamiamy sobie jednak, jakie zagrożenia związane z możliwością naruszenia deontologii zawodu adwokata wiążą się z ich używaniem. Brak znajomości zasad działania sprzętu biurowego, z którego korzystamy w naszej codziennej praktyce, oraz nieświadomość konsekwencji naszych zaniechań w tym zakresie nie stanowi okoliczności wyłączającej odpowiedzialność za naruszenie norm etycznych wyrażonych w Zbiorze zasad etyki adwokackiej i godności zawodu (Kodeks etyki adwokackiej), który wiąże adwokatów, prawników zagranicznych oraz aplikantów.

Palestra 7-8/2011, s. 96 - 106

Zmiany w pomocy prawnej z urzędu w sądowym postępowaniu cywilnym, dokonane ustawą z 17 grudnia 2009 r.

Miłosz Kaczyński

Celem niniejszej publikacji jest omówienie zmian, jakie nastąpiły w zakresie pomocy prawnej z urzędu w wyniku wejścia w życie ustawy z 17 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 7, poz. 45).

Palestra 7-8/2011, s. 107 - 110

Związanie wierzyciela egzekwującego zapisem na sąd polubowny zawartym między dłużnikiem egzekwowanym a dłużnikiem zajętej wierzytelności

Karol Weitz

I. W razie uzyskania przez wierzyciela egzekwującego zajęcie wierzytelności dłużnika egzekwowanego przysługującej mu wobec osoby trzeciej (poddłużnika) wierzyciel – z mocy samego zajęcia – może wykonywać wszelkie prawa i roszczenia dłużnika (art. 887 § 1 zd. pierwsze k.p.c., art. 893 k.p.c., art. 902 k.p.c.), co obejmuje także wytoczenie powództwa przeciwko poddłużnikowi o zajętą wierzytelność (art. 887 § 2 k.p.c.). W zależności od tego, jaką koncepcję teoretyczną się przyjmuje, uznaje się, że wierzyciel egzekwujący, wytaczając powództwo przeciwko poddłużnikowi o zajętą wierzytelność, działa na podstawie własnej legitymacji procesowej w wyniku tzw. podstawienia procesowego, względnie na podstawie przyznanej mu przez ustawę legitymacji procesowej (formalnej), nie posiadając jednakże legitymacji materialnej.

Palestra 7-8/2011, s. 111 - 118

Wpływ naruszeń obligatoryjnej procedury przetargowej na skuteczność podlegającej jej umowy

Roman Trzaskowski

W doktrynie i orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że umowa, która została zawarta bez zachowania obligatoryjnej procedury przetargowej, jest sprzeczna z prawem i nieważna (art. 58 k.c.), co niekiedy uzasadnia się dodatkowo stwierdzeniem, iż jest to równoznaczne z zawarciem umowy z nieuprawnionym podmiotem (wadliwość treści umowy), albo ze wskazaniem, że przepisy przewidujące obligatoryjny przetarg implikują zakaz zawarcia umowy bez przeprowadzenia tej procedury.

Palestra 7-8/2011, s. 119 - 122

Glosa do wyroku Wielkiej Izby Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu z 18 marca 2011 r. w sprawie Lautsi and others v. Italy (Application no. 30814/06)

Marek Derlatka

18 marca 2011 r. Wielka Izba Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu w sprawie Lautsi and others v. Italy (Application no. 30814/06), stosunkiem głosów 15 do 2, uznała, że nie było naruszenia art. 2 protokołu nr 1 Europejskiej konwencji praw człowieka i podstawowych wolności z 4 listopada 1950 r. ani art. 9 tej konwencji, jednogłośnie stwierdzono zaś brak podstaw do badania skargi pod kątem naruszenia art. 14 konwencji.

Palestra 7-8/2011, s. 123 - 127

Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 28 kwietnia 2010 r., III CSK 143/09*

Paweł Księżak

Teza glosowanego wyroku brzmi: Artykuł 445 § 3 k.c. nie może być stosowany w drodze analogii do roszczenia z tytułu zachowku (art. 1002 k.c.).

Palestra 7-8/2011, s. 128 - 132

Glosa do wyroku składu siedmiu sędziów SN z 30 września 2009 r., I KZP 1/09

Agnieszka Rybak-Starczak

Teza glosowanego wyroku brzmi: Pojęcie „istotne braki postępowania”, użyte w art. 345 § 1 k.p.k., obejmuje nie tylko braki w przedstawionym przez prokuratora materiale dowodowym, o czym świadczy posłużenie się w dyspozycji tego przepisu zwrotem „zwłaszcza”, ale także takie wady tego postępowania, które znacznie utrudniają rzetelne rozpoznanie sprawy przez sąd. Przykładem takiego poważnego braku jest istotne ograniczenie prawa do obrony podejrzanego na etapie postępowania przygotowawczego, wynikające z postawienia mu zarzutów popełnienia czynów, których jednoczesne przypisanie jest wykluczone ze względów materialnoprawnych.

Palestra 7-8/2011, s. 133 - 138

Uwagi na marginesie ustawy legalizującej eutanazję na terenie Wielkiego Księstwa Luksemburga

Piotr Góralski

18 grudnia 2008 r. parlament WielkiegoKsięstwa Luksemburga przyjął ustawę o eutanazji i pomocy w samobójstwie. Książę Henryk, stojący na czele niewielkiej, liczącej 443 tys. mieszkańców i 2500 km² monarchii konstytucyjnej, odmówił podpisania tego aktu prawnego, stwierdzając, że zawarte w nim zapisy są sprzeczne z nakazami jego sumienia. Na początku bieżącego roku zdominowany przez partie lewicowe parlament zmienił konstytucję, w wyniku czego książę nie zatwierdza już ustaw i nie ma wobec nich prawa weta (weto wobec ustawy eutanatycznej było pierwszym, jakie zostało przez niego zgłoszone), a jedynie tylko formalnie podpisuje on akty prawne. Książę dopełnił swego obowiązku w dniu 16 marca 2009 r., w wyniku czego ustawa weszła w życie. Luksemburg jest trzecim w Europie państwem, oprócz Belgii i Holandii, w którym dopuszcza się czynną eutanazję.

Palestra 7-8/2011, s. 139 - 142

Przegląd orzecznictwa Sądu najwyższego z zakresu prawa i postępowania cywilnego

Zbigniew Strus

Roszczenia rewindykacyjne Uchwała z 18 maja 2011 r., sygn. akt III CZP 21/11, rozstrzygnęła, że: „W przedmiocie objęcia danej nieruchomości dyspozycją art. 2 ust. 1 lit. e dekretu PKWN (...) o przeprowadzeniu reformy rolnej (...) orzeka organ administracyjny na podstawie § 5 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z 1 marca 1945 r. w sprawie wykonania dekretu PKWN z 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz.U. nr 10, poz. 51)”. Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały w pozostałym zakresie.

Palestra 7-8/2011, s. 143 - 149

Przegląd orzecznictwa naczelnego sądu administracyjnego

Zbigniew Szonert

Żądanie strony winno być oceniane i rozpatrywane przez organy podatkowe zgodnie z sensem i racją pisma, a nie na podstawie tytułu nadanego mu przez stronę Przedmiotem postępowania w niniejszej sprawie było ustalenie podatnikowi podatku dochodowego od osób fizycznych za 2002 r., według stawki 75%, w kwocie 65 227 zł, od dochodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów w wysokości 86 969 zł i w konsekwencji tego odmowa podatnikowi stwierdzenia nieważności orzeczonej w tym przedmiocie decyzji.

Palestra 7-8/2011, s. 150 - 154

Przegląd orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego (kwiecień–czerwiec 2011)

Michał Jackowski

Pozycja prawna syndyka w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego na tle polskiego prawa upadłościowego 1. W dniu 5 maja 2011 r. w sprawie P 110/08 Trybunał Konstytucyjny orzekł o zgodności art. 164 ust. 4 Prawa upadłościowego i naprawczego z art. 2 i art. 64 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 1 pkt 2 i art. 4 pkt 1 Europejskiej Karty Społecznej. Problem konstytucyjny, który został przedstawiony w pytaniu prawnym, dotyczył terminu do złożenia przez zarządcę ustanowionego w postępowaniu upadłościowym wniosku o zapłatę wynagrodzenia i zwrot poniesionych wydatków oraz rygoru utraty tego wynagrodzenia w całości w przypadku uchybienia temu terminowi.

Palestra 7-8/2011, s. 155 - 160

Europejski Trybunał Praw Człowieka – przegląd orzecznictwa (styczeń–marzec 2011 r.) (cz. 2)

Marek Antoni Nowicki

Wolność zgromadzania się i stowarzyszania się (art. 11) Stowarzyszenia łowieckie należy traktować jako instytucje prawa publicznego, do których w rezultacie nie stosuje się art. 11 Konwencji. Orzeczenie Herrmann v. Niemcy, 20.1.2011 r., Izba (Sekcja V), skarga nr 9300/07, § 71.

Palestra 7-8/2011, s. 161 - 166

Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych

Waldemar Gujski

Przez wiele lat pakty, porozumienia socjalne zawierane przez wiążącego się z pracodawcą strategicznego inwestora ze stroną pracowniczą, będące nienazwanymi umowami zbiorowego prawa pracy, nie były uznawane za specyficzne źródła tego prawa (w rozumieniu art. 9 k.p.) stanowiące podstawę indywidualnych roszczeń pracowniczych. Dziś już nikt, na ogół, nie kwestionuje odmiennej tezy. I bardzo słusznie. Sąd Apelacyjny w orzeczeniu, z którego wywiedziona została skarga kasacyjna, wyraźnie się więc pomylił.

Palestra 7-8/2011, s. 167 - 177

Autonomia proceduralna państw członkowskich. Pragmatyczne przewartościowanie czy pryncypialne utrzymywanie status quo? (cz. 2)

Tomasz Tadeusz Koncewicz

Pierwsza część analizy pozwoliła na postawienie tezy o konieczności przewartościowania i odrzucenia podejścia według logiki all or nothing, czyli krajowa procedura albo unijne prawo podmiotowe. Takie podejście nie rozwiązuje jednak fundamentalnej kwestii relacji pomiędzy procedurami a prawami podmiotowymi w prawie europejskim. Operacja odrzucenia koncepcji, zasady, reguły, rozwiązania etc. zawsze pociąga za sobą pytanie (i jednocześnie wyzwanie), co możemy zaproponować jako lepszą alternatywę wobec stanu poprzedzającego zmianę.

Palestra 7-8/2011, s. 178 - 181

Czy nieletni lub ubezwłasnowolniony mandant może cofnąć upoważnienie do obrony udzielone przez przedstawiciela ustawowego lub osobę, pod której pieczą pozostaje?

Antoni Bojańczyk

Jest regułą, że stosunek obrończy ma charakter osobisty w tym sensie, że to sam oskarżony osobiście ustanawia obrońcę. Rozwiązanie to nie wymaga, jak się zdaje, szerszego uzasadnienia. U jego podstaw leży – zasadniczo słuszne – założenie, że to do suwerennej kompetencji oskarżonego należy decyzja, czy chce w procesie korzystać z pomocy obrońcy, czy istnieje, w jego ocenie, taka potrzeba, a jeżeli tak – to z pomocy ilu obrońców chciałby korzystać i kogo chce powołać na obrońcę(-ów). Jednak ustawa procesowa przewiduje wiele wyjątków od tej zasady. Jak wiadomo, oskarżonego w czynności wyboru i ustanowienia obrońcy może zastąpić osoba trzecia, a niekiedy nawet sąd. Te szczególne sytuacje są podyktowane różnymi okolicznościami, które ustawodawca ewidentnie uznaje za na tyle doniosłe, że uzasadniające in concreto „wyjęcie” decyzji, czy korzystać z pomocy obrońcy i jakiego konkretnie powołać obrońcę, spod gestii samego oskarżonego.

Palestra 7-8/2011, s. 182 - 184

Czy artykuł 160 kodeksu postępowania administracyjnego znajduje nadal zastosowanie pomimo jego uchylenia?

Ewa Stawicka

Ustawą z 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 162, poz. 1692), która weszła w życie 1 września 2004 r., uchylono w całości artykuł 160 k.p.a. Przewidywał on odpowiedzialność odszkodowawczą administracji publicznej za szkodę wyrządzoną bądź to wskutek wydania decyzji dotkniętej wadą nieważności, bądź to w wyniku stwierdzenia nieważności orzeczenia administracyjnego.

Palestra 7-8/2011, s. 185 - 189

Zawinione potrącenie rowerzystki ze skutkiem śmiertelnym

Wojciech Kotowski

Jeden z wielu – niestety tragicznych w skutkach – wypadków śmiertelnych. Sprawczynię wypadku skazano na karę z warunkowym zawieszeniem wykonania na okres próby. Niemałą zasługą takiej decyzji sądu była argumentacja adwokata oskarżonej, który wykazał zasadność zastosowania tego rodzaju środka probacyjnego mimo wysokiej szkodliwości społecznej czynu.

Palestra 7-8/2011, s. 190 - 194

Polska „wojna futbolowa”

Witold Wołodkiewicz

Ryszard Kapuściński w reportażu zatytułowanym Wojna futbolowa opisuje wybuch wojny między Salwadorem i Hondurasem. Bezpośrednią przyczyną wybuchu tej wojny były dwa mecze piłkarskie między drużynami sąsiadujących krajów Ameryki Środkowej. Znakomity reporter tak opisuje wydarzenia: „Pierwszy mecz odbył się w niedzielę 8 czerwca 1969 roku w stolicy Hondurasu Tegucigalpie. Nikt na świecie nie zwrócił uwagi na to wydarzenie. Drużyna Salwadoru przyjechała do Tegucigalpy w sobotę i spędziła w hotelu bezsenną noc. Drużyna nie mogła spać, ponieważ była obiektem wojny psychologicznej rozpętanej przez kibiców Hondurasu.

Palestra 7-8/2011, s. 195 - 202

„Prawda” i „Forum” – trybuny wolnych myśli adwokata Zygmunta Hofmokla-Ostrowskiego

Adam Redzik

Czasopisma wydawane przez adwokata dr. Zygmunta Hofmokla-Ostrowskiego trudno uznać za zawodowe, bo ukazywały się nieregularnie (w dowolnych odstępach czasu), pisane były w sposób publicystyczny, a wydawane i redagowane przez osobę będącą jednocześnie autorem wszystkich tekstów. Choć wiele miejsca autorredaktor poświęcił aktualnym wydarzeniom politycznym, to przebija z nich treść związana z prawem, a znacząca część artykułów poświęcona jest adwokaturze (np. sporom z izbą adwokacką) i praktyce adwokackiej. Celowe wydaje się zatem szersze ich omówienie.

Palestra 7-8/2011, s. 203 - 213

Zaczęło się od Pitavala

Stanisław Milewski

Procesy sądowe od dawien dawna przyciągały uwagę opinii publicznej. Jako pierwszy tę cechę natury ludzkiej, jaką jest żądza sensacji, podchwycił i wykorzystał do zainteresowania czytającej publiczności francuski adwokat François Gayot de Pitaval (1673–1743). Opublikował mianowicie w 1734 roku pierwszy tom zbioru głośnych w jego czasach procesów sądowych, początkowo przeznaczony wyłącznie do użytku sędziów kryminalnych, pt. Causes cèlèbres et interessantes avec les jugments qui les ont decidées („Słynne i ciekawe procesy wraz z wyrokami w nich zapadłymi”) .

Palestra 7-8/2011, s. 214 - 215

Oczy i uszy

Marian Filar

Gdybym chciał uczestniczyć we wszelakich konferencjach i spotkaniach dotyczących problemów prawnych, na które dostaję zaproszenia, musiałbym mieć dar bywania w tym samym czasie w kilku różnych miejscach. A że możliwość taką ma jedynie Trójca Święta, muszę często dokonywać wyboru. A ten nigdy nie jest łatwy. Gdy jednak dostałem od Przewodniczącego Krajowej Rady Prokuratury zaproszenie na sympozjum pod intrygującym tytułem „Krajowa Rada Prokuratury – strażnik niezależności prokuratorów i prokuratury”, nie wahałem się ani chwili. Na to trzeba iść!

Palestra 7-8/2011, s. 216 - 219

Potęga i manowce edukacji

Andrzej Tomaszek

Każdy rodzic zwykle chciałby, aby jego dzieci były szczęśliwe i bezpieczne, a w życiu osiągnęły co najmniej tyle, co on sam. Dobrze wykształcone dziecko, najlepiej już z własnym dorobkiem zawodowym, uchodzi dzisiaj za sukces i potwierdzenie rodzicielskich talentów, którymi nie tylko można, ale należy się pochwalić. Zdarzało mi się niejednokrotnie być milczącym świadkiem rozmów rodziców, które sprowadzały się do licytacji na osiągnięcia dzieci, i zapewniam, że było to źródło dobrej rozrywki.

Palestra 7-8/2011, s. 220 - 224

Adwokata Stanisława Mikke. Wybór felietonów-esejów Bez togi

Andrzej Bąkowski

Książka, która stała się asumptem mojego swoistego wspomnienia o Adwokacie Stanisławie Mikke, to pokaźny tom, liczący 518 stron, zawierający wybór tekstów opublikowanych w latach 1993–2010 na łamach „Palestry” oraz kilka odczytów i opowiadań. Wstępnego wyboru dokonał jeszcze sam Autor, ale uzupełniony został on o dodatkowe materiały przez nieocenionego współpracownika Autora dr. Adama Redzika, który z właściwą mu precyzją naukową pogrupował całą działalność literacką i publicystyczną chronologicznie i rzeczowo. Zredagował też życiorys naszego zmarłego Przyjaciela, nie zostawiając miejsca na luki czy przeoczenia, które przecież w każdym takim opracowaniu mogłyby się znaleźć.

Palestra 7-8/2011, s. 225 - 232

Zła karta Ronikiera (cz. 4). Nie ma litości w „wertepie”

Marek Sołtysik

Ronikier – powtarzam – apelował w odniesieniu do swojej osoby. No bo jak to? Sąd zgodził się z opinią tej grupy biegłych, która orzekła, że adres na przekazie pocztowym wypisał Ronikier. Odrzucił opinię drugiej grupy biegłych, którzy stwierdzili, że blankietu nie wypełniał pisarz, lecz czyjaś niewprawna ręka!

Palestra 7-8/2011, s. 233 - 240

Przemyskie wątki w biografii Hermana Liebermana (cz. 1)

Zenon Andrzejewski

Powstanie tekstu zainspirowała 140. rocznica urodzin i 70. rocznica śmierci wybitnego adwokata, parlamentarzysty i polityka, ministra sprawiedliwości w emigracyjnym rządzie gen. Władysława Sikorskiego, podpułkownika WP, odznaczonego Gwiazdą Przemyśla, Krzyżem Walecznych, Orderem Orła Białego.

Palestra 7-8/2011, s. 241 - 245

Prawnicy o wolność związkową – wystąpienie „Siódemki”

Marek Antoni Nowicki

Był rok 1986. Życie w Polsce, również polityczne, zaczynało się toczyć coraz bardziej pod wpływem „wiatru ze Wschodu”, czyli „głasnosti” i „pierestrojki” Gorbaczowa w Związku Radzieckim. Pierwszym wyraźniejszym tego przejawem była ogłoszona 17 lipca amnestia dla więźniów politycznych. Nie była ona jednak pełna, w aresztach śledczych i więzieniach nadal przetrzymywano 168 takich osób. Dopiero kilka tygodni później, 11 września, gen. Czesław Kiszczak ogłosił, że obejmuje ona wszystkich zatrzymanych i więzionych.

Palestra 7-8/2011, s. 246 - 250

Alicja Czerederecka, Rozwód a rywalizacja o opiekę nad dziećmi

Józef Gierowski

Aktualne definicje psychologii sądowej zmierzają do jak najszerszego ujęcia obszaru problematyki, w jaką może być zaangażowany psycholog powołany do pomocy w rozwiązywaniu problemów prawnych. Różnorodność zagadnień, dla rozwiązania których prawo sięga obecnie do ustaleń psychologii, spowodowała wyodrębnienie jej bardziej wyspecjalizowanych działów. Szczególną rolę odgrywa psychologia w rozwiązywaniu problemów związanych ze sprawami rodzinnymi. Współpraca psychologów z sądami rodzinnymi dotyczy najczęściej spraw opiekuńczych.

Palestra 7-8/2011, s. 250 - 256

Andrzej Grabowski, Prawnicze pojęcie obowiązywania prawa stanowionego. Krytyka niepozytywistycznej teorii prawa

Jacek Ożóg

Rzadko zdarza się, aby w jednej pracy niemającej charakteru encyklopedycznego poruszone zostały tak liczne i ważne zagadnienia, jak ma to miejsce w wydanej w 2009 r. rozprawie Andrzeja Grabowskiego dotyczącej prawniczej koncepcji obowiązywania prawa. Niniejszy artykuł ma na celu dokonanie jedynie krótkiego opisu wymienionej publikacji i próbę spojrzenia na nią z punktu widzenia przedmiotowego i metodologicznego, a także poczynienie kilku ogólnych uwag na temat jej miejsca we współczesnej debacie teoretycznoprawnej.

Palestra 7-8/2011, s. 256 - 256

Elżbieta Zatyka, Lekarski obowiązek udzielenia pomocy

Jak informuje wydawca na czwartej stronie okładki, „tematem książki jest unormowanie granic lekarskiego obowiązku udzielenia pomocy w prawie polskim, zarówno w prawie powszechnym, jak i w deontologii zawodowej”. Jak zauważono, „precyzyjne określenie warunków, w jakich ustawodawca nałożył na lekarza obowiązek udzielenia pomocy, którego niedopełnienie może stać się podstawą pociągnięcia do odpowiedzialności karnej, jest dla bezpieczeństwa wykonywania tego zawodu kwestią fundamentalną”.

Palestra 7-8/2011, s. 257 - 258

Konferencja naukowa pt. Retencja danych: troska o bezpieczeństwo czy inwigilacja obywateli? Warszawa 24 maja 2011 r.

Mikołaj Pietrzak
Katarzyna Szoda-Wolska

21 maja 2011 r. odbyła się w Warszawie, w Pałacu Staszica, konferencja naukowa pt. „Retencja danych: troska o bezpieczeństwo czy inwigilacja obywateli?” Była to druga konferencja zorganizowana w nowej kadencji przez Komisję Praw Człowieka przy Naczelnej Radzie Adwokackiej.

Palestra 7-8/2011, s. 259 - 260

Konferencja „Possessio ac iura in re – z dziejów prawa rzeczowego”

Gabriela Grochola

W dniach 6–8 maja 2011 r. w murach Uniwersytetu Jagiellońskiego odbyła się międzynarodowa konferencja „Possessio ac iura in re – z dziejów prawa rzeczowego”. Tegoroczną konferencję objęli patronatem honorowym: Minister Sprawiedliwości Krzysztof Kwiatkowski, Marszałek Województwa Małopolskiego Marek Sowa, Wojewoda Małopolski Stanisław Kracik, Dziekan Wydziału Prawa i Administracji prof. dr hab. Krystyna Chojnicka oraz Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego prof. dr hab. Karol Musioł.

Palestra 7-8/2011, s. 261 - 262

Uchwała nr 22/2011 Naczelnej Rady Adwokackiej z 18 czerwca 2011 r.

Naczelna Rada Adwokacka, jako organ reprezentujący Adwokaturę, w wykonaniu ustawowego upoważnienia do udzielania opinii o projektach aktów prawodawczych oraz do zgłaszania wniosków i postulatów w zakresie tworzenia prawa, uczestnicząc w pracach parlamentarnych w podkomisji nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu ustawy o licencjach prawniczych i świadczeniu usług prawniczych (druk nr 680) oraz poselskiego projektu ustawy o państwowych egzaminach prawniczych (druk nr 3351), wyraża głęboki sprzeciw co do nieuwzględniania przez posłów, na tym etapie prac legislacyjnych, stanowiska przedstawicieli zawodów zaufania publicznego, w tym przedstawicieli Adwokatury, działających w obronie słusznego interesu wymiaru sprawiedliwości i bezpieczeństwa obrotu prawnego, podyktowanego interesem publicznym.

Palestra 7-8/2011, s. 262 - 266

Z prac Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej

Andrzej Bąkowski

Posiedzenie rozpoczęło się od omówienia spraw organizacyjnych oraz podjęcia uchwał w sprawach osobowych. Następnie Sekretarz Prezydium adw. K. Boszko zreferował treść protokołów z obrad ORA w Częstochowie, Poznaniu, Wałbrzychu, Wrocławiu, Katowicach, Bielsku-Białej oraz omówił uchwałę ORA w Warszawie, w której Rada nie podzieliła stanowiska NRA w kwestii uprawnień aplikantów adwokackich do występowania w sądach po zakończeniu szkolenia. Problematyka ta jest istotna w momencie, gdy pojawiły się orzeczenia sądów (Wrocław i Lublin) stwierdzające nieważność postępowania lub decyzji sądu z powodu niewłaściwej reprezentacji.

Palestra 7-8/2011, s. 267 - 272

Czy przy okazji świadczenia pomocy prawnej adwokat może powołać się na informacje nieprawdziwe? Kilka uwag na tle zasad etyki adwokackiej oraz orzecznictwa sądowego

Wojciech Marchwicki
Marek Niedużak

Przy udzielaniu pomocy prawnej adwokat jest zobowiązany do prezentowania stanowiska najbardziej korzystnego dla własnego klienta. Wystarczy tu przytoczyć przepis § 6 Zbioru zasad etyki adwokackiej i godności zawodu (Kodeks etyki adwokackiej), który wskazuje, że celem podejmowanych przez adwokatów czynności zawodowych jest ochrona interesów klienta.

Palestra 7-8/2011, s. 273 - 285

Adwokaci w wojnie polsko-bolszewickiej

Piotr Jóźwiak

15 sierpnia 2011 r. mija 91. rocznica jednego z największych militarnych zwycięstw nie tylko w historii Polski, ale i w historii świata, zwanego „Cudem nad Wisłą” lub „Bitwą Warszawską”. Bitwa ta była decydującym momentem trwającej w latach 1919–1920 wojny polsko-bolszewickiej, która przesądziła o powstrzymaniu nawałnicy bolszewickiej. Zatrzymując bolszewików, polskie wojsko uratowało przed rewolucją komunistyczną nie tylko młodą jeszcze Rzeczpospolitą, ale również i całą Europę.

Palestra 7-8/2011, s. 286 - 287

Oferta sprzedaży w „realu i wirtualu” – kilka uwag na tle art. 543 k.c.

Piotr Decyk

Umowa sprzedaży to jedna z podstawowych umów obrotu gospodarczego. Jest drogą wymiany dóbr, która stanowi jeden z zasadniczych czynników rozwoju cywilizacyjno-gospodarczo-ekonomicznego.

Palestra 7-8/2011, s. 288 - 289

Izba wrocławska - Środowiskowy konkurs krasomówczy, Wrocław, 21 maja 2011 r.

Anna Ślęzak

W dniu 21 maja 2011 r. we Wrocławiu odbył się Środowiskowy Konkurs Krasomówczy. W Konkursie zgodnie z regulaminem wzięli udział zdobywcy dwóch pierwszych miejsc konkursów izbowych następujących izb: bielsko-bialskiej, katowickiej, opolskiej, wałbrzyskiej, wrocławskiej i zielonogórskiej. Zgłoszonych było 12 uczestników. Niestety jeden z nich, z izby wałbrzyskiej, zgłosił niemożność przyjazdu na konkurs.

Palestra 7-8/2011, s. 290 - 290

Prof. dr hab. Stanisław Waltoś doktorem honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego

2 czerwca 2011 r. w Sali Senatu w Pałacu Kazimierzowskim odbyło się uroczyste nadanie tytułu doktora honoris causa profesorowi Stanisławowi Waltosiowi, jednemu z najwybitniejszych uczonych polskich, znawcy prawa karnego procesowego i materialnego, historii prawa oraz historii sztuki, związanego naukowo z Uniwersytetem Jagiellońskim.

Palestra 7-8/2011, s. 290 - 291

Słownik polskich prawników należących do lóż wolnomularskich

W numerze 19. rocznika poświęconego myśli i historii wolnomularstwa „Ars Regia”, wydanym w 2010 r., zamieszczony został opracowany przez Krzysztofa Załęskiego Słownik polskich prawników należących do lóż wolnomularskich z przedmową adwokata Ryszarda Sicińskiego. Autor opracowania jest historykiem sztuki i starszym kustoszem Muzeum Narodowego w Warszawie. We wcześniejszych numerach czasopisma zamieścił Słownik wolnomularzy zawodów wyzwolonych (2008/2009, nr 18) oraz Słownik polskich duchownych należących do lóż wolnomularskich (2007/2008, nr 17).

Palestra 7-8/2011, s. 291 - 292

Powstał Europejski Instytut Prawa (ELI)

Piotr Machnikowski

W dniu 1 czerwca 2011 r. w Paryżu odbył się Kongres Inauguracyjny Europejskiego Instytutu Prawa (European Law Institute, L’Institut européen du droit). Instytut jest międzynarodową organizacją non-profit. Jego cele i struktura do pewnego stopnia wzorowane są na American Law Institute. Nie ma on być instytucją badawczą w tradycyjnym tego słowa znaczeniu, umiejscowioną gdzieś, mającą swoje obiekty i zatrudniającą na stałe badaczy, ale raczej organizacją czy siecią mającą za zadanie inicjować, organizować, prowadzić i wspierać badania służące rozwojowi prawa w Europie.

Palestra 7-8/2011, s. 292 - 293

Rozstrzygnięcie XLVI Ogólnopolskiego Konkursu „Państwa i Prawa”

Wyłoniono laureatów konkursu na najlepsze prace habilitacyjne i doktorskie. W konkursie wzięło udział 15 prac habilitacyjnych i 25 doktorskich. Pierwszą nagrodę za rozprawę habilitacyjną przyznano prof. dr. hab. Maciejowi Kalińskiemu (UW) za dysertację pt. Szkoda na mieniu i jej naprawienie, drugą nagrodę prof. dr. hab. Bartoszowi Wojciechowskiemu (UŁ) za rozprawę pt. Interkulturowe prawo karne.

Palestra 7-8/2011, s. 293 - 293

Dyskusja nad podręcznikiem dziejów państwa i prawa autorstwa adwokata prof. dr. hab. Wacława Uruszczaka

W dniu 13 czerwca 2011 r. w sali posiedzeń Rady Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego odbyła się dyskusja naukowa nad podręcznikiem pt. Historia państwa i prawa polskiego. Tom I 966–1795 (Wolters Kluwer 2010) pióra wybitnego historyka prawa, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz przez wiele lat krakowskiego adwokata – prof. dr. hab. Wacława Uruszczaka.

Palestra 7-8/2011, s. 293 - 294

Themis i Pheme – ukazały się dzieje czasopiśmiennictwa prawniczego w Polsce

Tytułowe Themis i Pheme to greckie boginie sprawiedliwości i wieści-dziennikarstwa. Zauważyć wypada, że imię Themis było często wykorzystywane w tytułach czasopism prawniczych wielu krajów Europy, np, Francji i Niemiec. Czterokrotnie wykorzystywano je w polskich czasopismach prawniczych (trzy serie warszawskiej „Themis Polskiej” i krakowska „Themis”).

Palestra 7-8/2011, s. 294 - 295

„Odpowiedzialna partycypacja pracownicza” – konferencja organizowana pod auspicjami Komisji Europejskiej przez Instytut Allerhanda, Kraków, 22 września 2011 r.

Aleksandra Polak
Wojciech Rogowski

Promocja wiedzy o partycypacji pracowniczej jest celem europejskiej konferencji „Odpowiedzialna partycypacja pracownicza” organizowanej w ramach projektu „EC Information and Communication Project: Promoting Employee Financial Participation in EU27” (ProEFP) realizowanego w Polsce przez Instytut Allerhanda na zlecenie Komisji Europejskiej. Przez partycypację pracowniczą partnerzy projektu rozumieją udział pracowników w zarządzaniu przedsiębiorstwem oraz partycypację finansową w zyskach i wynikach spółki (employee financial participation – EFP).

Palestra 7-8/2011, s. 295 - 295

Zaproszenie na I Mistrzostwa Adwokatów i Aplikantów Adwokackich w brydżu sportowym

Andrzej Kozielski

Komisja Integracji Środowiskowej, Sportu, Turystyki i Wypoczynku przy NRA oraz Okręgowa Rada Adwokacka w Olsztynie zapraszają na I Mistrzostwa Adwokatów i Aplikantów Adwokackich w brydżu sportowym w dniach 14–18 października 2011 r. w Hotelu OMEGA – Olsztyn ul. Sielska 4a.

Palestra 7-8/2011, s. 296 - 299

Kilka uwag na temat „etyki interzawodowej”

Piotr Sendecki

Z dużą niecierpliwością jako czytelnik protokołów Prezydium NRA oczekiwałem – zasygnalizowanej przez Koleżankę Małgorzatę Gruszecką – publikacji jej przemówienia, wygłoszonego podczas inauguracji aplikacji sędziowskiej i prokuratorskiej w Krakowie 28 lutego 2011 r.

Palestra 7-8/2011