W dniu 1 czerwca 2011 r. w Paryżu odbył się Kongres Inauguracyjny Europejskiego Instytutu Prawa (European Law Institute, L’Institut européen du droit). Instytut jest międzynarodową organizacją non-profit. Jego cele i struktura do pewnego stopnia wzorowane są na American Law Institute. Nie ma on być instytucją badawczą w tradycyjnym tego słowa znaczeniu, umiejscowioną gdzieś, mającą swoje obiekty i zatrudniającą na stałe badaczy, ale raczej organizacją czy siecią mającą za zadanie inicjować, organizować, prowadzić i wspierać badania służące rozwojowi prawa w Europie. Zasadniczymi celami Instytutu są starania o polepszenie jakości europejskiego prawodawstwa i pogłębienie integracji europejskich systemów prawnych, z poszanowaniem różnorodności kultur prawniczych, ale przy przyjęciu perspektywy paneuropejskiej. Głównymi zasadami działania ELI są niezależność i otwartość na wszystkie środowiska prawnicze. Aktywność ELI ma objąć wszystkie dziedziny prawa, tak prawo prywatne, jak i publiczne, materialne i proceduralne. Badania mają być prowadzone zarówno za pomocą istniejących grup i sieci badawczych, jak i przez nowo utworzone zespoły, a celem Instytutu nie jest zastąpienie czy wyeliminowanie żadnego z dotychczas istniejących środowisk naukowych, a jedynie pomoc i koordynacja ich działań.

Podstawowym założeniem jest to, by Instytut obejmował przedstawicieli różnych dziedzin prawa, a przede wszystkim by nie był zdominowany przez naukowców, ale by główną rolę odgrywali w nim praktycy. Jakkolwiek inicjatywa utworzenia ELI wyszła ze środowisk akademickich (głównie zorganizowanych w Association for a European Law Institute oraz skupionych wokół Europejskiego Instytutu Uniwersyteckiego we Florencji) i w początkowym okresie działalności przedstawiciele akademii mają w nim przewagę, oczekuje się, że w stosunkowo krótkim czasie ulegnie to zmianie. Jest to prawdopodobne, jeżeli weźmie się pod uwagę, że w Kongresie Inauguracyjnym uczestniczyli przedstawiciele wszystkich zawodów i funkcji prawniczych, wśród nich wiceprzewodniczący francuskiej Conseil d’Etat Jean-Marc Sauve (będący równocześnie wiceprezesem Stowarzyszenia Rad Stanu i Najwyższych Sądów Administracyjnych UE), Prezes Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej Vassilios Skouris, Prezes austriackiego Sądu Najwyższego Irmgard Griss (będąca równocześnie przewodniczącą Sieci Prezesów Sądów Najwyższych UE), Lord Neuberger of Abbotsbury (Master of the Rolls, przewodniczący izby cywilnej Court of Appeal for England and Wales), a także przewodniczący takich międzynarodowych organizacji prawniczych jak Council of Bars and Law Societies of Europe (CCBE), Council of the Notariats of the European Union (CNUE) czy International Union of Judicial Officers (UIHJ), byli obecni sędziowie, i rzecznicy generalni Trybunału Sprawiedliwości UE i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (wśród nich prof. Marek Safjan) oraz wysokiej rangi sądów krajowych.

Inicjatywa utworzenia European Law Institute cieszy się poparciem organów Unii Europejskiej, które widzą w Instytucie partnera w przyszłych dyskusjach nad kształtem prawa europejskiego, o czym zapewnili obecni na Kongresie wiceprzewodnicząca Parlamentu Europejskiego Diana Wallis oraz przedstawiciel Komisji Europejskiej, a co potwierdziła w swoim wystąpieniu dwa dni później wiceprzewodnicząca Komisji Viviane Reding.

Przy zakładaniu Instytutu powołano jego pierwsze władze, w tym Prezydenta, którym został Sir Francis Jacobs, i Komitet Wykonawczy oraz kilkudziesięcioosobową Radę, w skład której weszli m.in. profesorowie Lech Garlicki i Fryderyk Zoll. Podjęto także decyzję, że przez pierwsze 4 lata działania Instytutu jego sekretariat będzie miał siedzibę w Wiedniu.

Instytut jest otwarty na przyjmowanie nowych członków spośród osób zainteresowanych prawem w jego wymiarze europejskim. Warto podkreślić, że ELI nie ma być organizacją elitarną, ale masową, a przy tym szczególnie pozytywnie odnoszącą się do osób młodych, rozpoczynających dopiero karierę zawodową.

Szczegółowe informacje o organizacji, zasadach funkcjonowania, a w przyszłości i o projektach realizowanych przez ELI publikowane będą na stronie www.europeanlawinstitute.eu.