Obecnie rozwiązywanie sporów handlowych odbywa się w „trybie mieszanym”, w którym strony biznesowe i doradcy stosują różnorodne podejścia w celu promowania swoich zróżnicowanych priorytetów w rozwiązywaniu konfliktów. Dzięki szerokiemu wachlarzowi dostępnych klauzul arbitrażowych, mediacyjnych i hybrydowych strony mogą wybierać i decydować, w jaki sposób chcą rozwiązać spór.Niniejszy artykuł proponuje i zarazem przedstawia klauzule, które powszechnie mogą być stosowane w umowach handlowych zawieranych przez przedsiębiorców z krajowymi i międzynarodowymi podmiotami gospodarczymi.

W ramach międzynarodowego arbitrażu handlowego występuje wiele sytuacji życiowych, w których konieczne jest ustalenie prawa właściwego. Jedną z nich, w przypadku zawarcia umowy o arbitraż za pośrednictwem pełnomocnika, jest ustalenie prawa właściwego dla pełnomocnictwa do zawarcia umowy o arbitraż oraz jego formy, z perspektywy norm kolizyjnych obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej. W ramach niniejszego artykułu przedstawiony został charakter pełnomocnictwa do zawarcia zapisu na sąd polubowny, a także sposób poszukiwania prawa dla niego właściwego. Omówiono przy tym wybór prawa właściwego dla pełnomocnictwa, a także kaskadową normę kolizyjną opartą na łącznikach obiektywnych. Prowadzone w artykule rozważania obejmują również kwestię poszukiwania prawa właściwego dla formy pełnomocnictwa do zawarcia zapisu na sąd polubowny. W opracowaniu ukazano relacje zachodzące między statutem pełnomocnictwa a statutem umowy o arbitraż.

W artykule omówiono skutki niezakwestionowania przez stronę właściwości sądu polubownego w toku postępowania arbitrażowego. W takiej sytuacji strona powinna utracić prawo do kwestionowania jurysdykcji na innych etapach sporu, w szczególności w postępowaniach postarbitrażowych. Artykuł przedstawia argumenty przemawiające za takim wnioskiem w oparciu o elementy analizy prawnoporównawczej i celowościowej.

Współpraca sądów państwowych różnych państw członkowskich jest regulowana na poziomie unijnym. Jednym z aktów prawnych, które dotyczą tej materii, jest rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1783 w sprawie współpracy między sądami państw członkowskich przy przeprowadzaniu dowodów w sprawach cywilnych lub handlowych. Wprawdzie nie ma ono bezpośredniego zastosowania do sądów polubownych, to jednak w niektórych przypadkach jego przepisy będą miały wpływ na postępowanie dowodowe, które będzie się toczyło przed sądem arbitrażowym. Wynika to z tego, że zgodnie z art. 2 pkt 1 rozporządzenia „sąd” oznacza jedynie sądy i inne organy w państwach członkowskich, o których informacja została przekazana Komisji, sprawujące funkcje sądowe, działające na podstawie przekazania uprawnień przez organ sądowy lub działające pod kontrolą organu sądowego, które są właściwe zgodnie z prawem krajowym do przeprowadzania dowodów do celów postępowań sądowych w sprawach cywilnych lub handlowych. Sąd państwowy na wniosek sądu polubownego władny będzie dokonywać czynności dowodowe, w tym w odniesieniu do kwestii transgranicznych, kiedy to konieczne okaże się zwrócenie o pomoc prawną do sądu państwowego innego państwa członkowskiego, która może być udzielona właśnie w oparciu o regulacje zawarte w wyżej wskazanym rozporządzeniu.

Autor, analizując dotychczasowe poglądy orzecznictwa i doktryny, formułuje krytyczne stanowisko co do koncepcji wypracowanej w orzecznictwie opowiadającej się za dopuszczalnością badania celu złożonego wniosku o zawezwanie do próby ugodowej jedynie w ramach postępowania pojednawczego. Autor prezentuje jednocześnie swoje własne stanowisko co do właściwego sposobu badania inicjatywy, jaka przyświecała wnioskodawcy występującemu z zaproszeniem do zawarcia ugody.

Jak wynika z przeprowadzonego w 2019 r. badania, pisemne zeznania świadków są instrumentem często wykorzystywanym w polskiej praktyce arbitrażowej, a przy tym pozytywnie ocenianym przez środowisko arbitrażowe, jako środek dowodowy pełniący użyteczną funkcję w postępowaniu arbitrażowym. W odniesieniu do tej instytucji i dopuszczalności jej zastosowania w postępowaniach arbitrażowych wciąż jednak formułowane są wątpliwości i zastrzeżenia, co potwierdzają nie tylko wyniki przeprowadzonych badań, ale i doświadczenia własne autora. W niniejszym artykule przeprowadzona zostanie próba znalezienia odpowiedzi na podstawowe zastrzeżenia formułowane wobec tego środka dowodowego – a to wątpliwości co do jego zgodności z zasadami równości stron i rzetelnego postępowania, pojawiające się w związku z problematyką wpływu pełnomocników na proces ich przygotowywania i wątpliwości co do tego, czy możliwa będzie weryfikacja pisemnych zeznań podczas przesłuchania świadka na rozprawie, oraz skutków braku takiej możliwości. Zagadnienie analizowane będzie w kontekście prawa polskiego z uwzględnieniem niezbędnych odwołań prawnoporównawczych.

Glosa jest analizą zakresu swobody orzeczniczej arbitrów w procesie orzekania o miarkowaniu kary umownej, w tym w świetle funkcji, jakie kara umowna może pełnić. Wychodząc z założeń klasyfikacji zjawisk prawnych na zjawiska prawno-pozytywne i prawno-intuicyjne, zaproponowanej przez Leona Petrażyckiego, kwestie miarkowania kary umownej autorka zalicza do drugiej kategorii, gdzie swoboda orzecznicza arbitrów jest wywodzona z samych przepisów prawa materialnego. Autorka podziela zdanie sądu wyrażone w glosowanym orzeczeniu, że kontrola wykonania tej kompetencji przez sąd polubowny może prowadzić do uchylenia wyroku tego sądu jedynie wówczas, gdy wykazane zostanie, że doszło do nadużycia władzy jurysdykcyjnej przez sąd arbitrażowy. Nadużycie władzy jurysdykcyjnej, jej zdaniem, przejawia się w postaci braku koherentności uzasadnienia wyroku. W aspekcie ściśle aksjologicznym przyjęcie określonego katalogu kryteriów i wartości, i nadanie im określonej wagi, nie powinno być przedmiotem rewizji ze strony sądu powszechnego. Wzruszenie decyzji arbitrów, której skutki byłyby sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego, stanowi zjawisko o cechach zupełnej wyjątkowości. Zasada kompensacyjnego charakteru odpowiedzialności odszkodowawczej nie ma bezwzględnego zastosowania do określenia wysokości kary umownej w ramach procesu jej miarkowania.