Wydanie 11/2016

Palestra
11/2016

Artur Szyk, Ignacy Paderewski, pocztówka, Kraków 1939

Pełny spis treści

Palestra 11/2016, s. 5 - 6

Adwokat Maciej Bednarkiewicz (1940–2016)

11 listopada 2016 r. po ciężkiej chorobie zmarł adwokat Maciej Bednarkiewicz, wybitny obrońca w procesach politycznych, prezes Naczelnej Rady Adwokackiej w latach 1989–1995, wychowawca pokoleń adwokatów.

Palestra 11/2016, s. 7 - 15

Europejski nakaz zapłaty w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości

Marcin Mazgaj
Tomasz Srogosz

Postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty nie różni się znacząco od postępowania znanego polskiemu systemowi prawnemu. Konieczność równoległego stosowania przepisów zawartych w Rozporządzeniu 1896/2006 oraz w polskim kodeksie postępowania cywilnego rodzi szereg problemów praktycznych, wynikających przede wszystkim z braku jasnego określenia zakresu przepisów prawa krajowego. Interpretacja i zakres przepisów dotyczących europejskiego nakazu zapłaty były przedmiotem orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości, które zostały omówione w artykule. (Szyrocka v. SiGer Techologie GmbH, Goldbet Sportwetten GmbH v. Massimo Sperindeo, Thomas Cook Belgium NV v. Thurner Hotel GmbH, eco cosmetics GmbH & Co. KG v. Virginia Laetitii Barbara Dupuy, Raiffeisenbank St. Georgen reg. Gen. mbH v. Tetyana Bonchyk).

Palestra 11/2016, s. 16 - 21

Podział majątku wspólnego a zwolnienie byłego małżonka z długu

Artur Gajewski

Artykuł dotyczy problematyki podziału majątku wspólnego, ze szczególnym naciskiem na sprzedaż egzekucyjną nieruchomości małżonków obciążonej hipoteką. Artykuł przedstawia linię orzecznictwa Sądu Najwyższego dotyczącą tego aspektu własności wspólnej małżonków, a także zmiany w prawie wpływające na dorobek orzecznictwa i doktryny. Artykuł porusza sytuację byłych małżonków - dłużników solidarnych po podziale majątku w stosunku do wierzyciela hipotecznego. Obejmuje również zmiany w przepisach, które umożliwiają zwolnienie z długu jednego z byłych małżonków, który nie otrzymuje wyłącznej własności przedmiotu obciążonego hipoteką.

Palestra 11/2016, s. 22 - 32

Czas na zmiany? Argumenty za adwokackimi spółkami kapitałowymi i przeciw nim (cz. 2)

Wojciech Studziński

Artykuł przedstawia argumenty za i przeciw dodaniu spółek kapitałowych do listy prawnych form działalności dostępnych dla adwokatów. Pierwsza część artykułu nawiązuje między innymi do zagrożeń dla potencjalnych klientów takich spółek. W części drugiej omówione zostały argumenty na poparcie tezy, że niemożliwość zakładania spółek kapitałowych przez prawników może być uważana za bezpodstawne ograniczenie swobody prowadzenia działalności gospodarczej (art. 20 i 22 Konstytucji RP) oraz za sprzeczną z Dyrektywą 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 12 grudnia 2006 r. dotyczącą usług na rynku wewnętrznym. Podsumowując argumenty za i przeciw, autor wyraża poparcie dla dopuszczenia adwokatów do tworzenia spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, co przyczyniłoby się do rozwoju rynku usług prawniczych w Polsce i jednocześnie leży w interesie klientów.

Palestra 11/2016, s. 33 - 45

Obowiązki mediatora w postępowaniu mediacyjnym w sprawach cywilnych

Aleksandra Włosińska

Artykuł omawia kwestię obowiązków mediatora związanych z procedurą mediacyjną w sporach cywilnych. Obowiązki dotyczą organizacji, sposobu realizacji mediacji bądź też mają za zadanie zagwarantować skuteczność głównych zasad mediacji. Z reguły stanowią one zobowiązania cywilnoprawne wynikające z umowy mediacyjnej. Artykuł podejmuje również problematykę odpowiedzialności cywilnej mediatora.

Palestra 11/2016, s. 46 - 55

Pomiędzy autonomią arbitrażu a ochroną praw stron i interesu publicznego Skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego po zmianach wprowadzonych na mocy ustawy z dnia 10 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem polubownych metod rozwiązywania sporów

Andrzej Olaś

Artykuł omawia główne zmiany w przepisach kodeksu postępowania cywilnego regulujących skargę o uchylenie wyroku sądu polubownego po zmianach wprowadzonych ustawą z dnia 10 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem polubownych metod rozwiązywania sporów. Artykuł dokonuje oceny powyższych zmian pod kątem przydatności do realizacji celu ustawodawcy, a mianowicie poprawy skuteczności całego postępowania arbitrażowego poprzez skrócenie i przyspieszenie postępowań pozaarbitrażowych, a jednocześnie dążenie do zachowania praw procesowych stron i interesu publicznego, chronionych poprzez odpowiednią kontrolę sądową. Artykuł zawiera analizę zgodności zmienionego modelu postępowania w sprawie uchylenia wyroku arbitrażowego z konstytucyjną zasadą postępowania dwuinstancyjnego oraz standardem właściwego ustawodawstwa. Artykuł analizuje niektóre propozycje de lege ferenda, które mogłyby przyczynić się do realizacji celów wspomnianej wyżej ustawy.

Palestra 11/2016, s. 56 - 63

Prawnokarna ochrona dziecka poczętego na tle występku wypadku komunikacyjnego penalizowanego w art. 177 k.k.

Sławomir Wolfram

Utrata życia, obrażenia ciała lub uszczerbek na zdrowiu powstają w wyniku spełnienia cech przestępstwa drogowego. Istota ludzka jako przedmiot ochrony prawnej zaczyna swoje istnienie w określonym momencie życia. Przed tym punktem ochrona nienarodzonego dziecka jest zasadniczo wykluczona. Stanowisko, wypracowane przez orzecznictwo i doktrynę, wyznaczające granicę powyżej której możemy mówić o prawnej ochronie człowieka wykazuje brak stabilności, z uwagi na możliwość wyróżnienia kilku różnych momentów przejścia od fazy przedporodowej do fazy noworodkowej. Z jednej strony istotny jest sposób moment rozwiązania ciąży, z drugiej strony znaczenie mają aspekty położnicze, ewolucyjne, genetyczne, fizyczne i fizjologiczne. Polskie orzecznictwo przyjmuje w tym zakresie kryterium położnicze. Dlatego możliwe jest, że sprawca wypadku drogowego, to jest czynu określonego w art. 177 kodeksu karnego, dokonanego względem nasciturusa, może ponosić odpowiedzialność karną w zależności od tego, czy ciężarna kobieta była zaangażowana w ruch drogowy w związku z ciążą, czy też nie istniał taki związek przyczynowy.

Palestra 11/2016, s. 64 - 79

Postępowanie przyspieszone w świetle lipcowej nowelizacji Kodeksu postępowania karnego

Szymon Obuchowski

Artykuł opisuje zmiany wprowadzone ustawą z dnia 27 września 2013 r. w zakresie postępowania przyspieszonego uregulowanego w rozdziale 54a kodeksu postępowania karnego. W pierwszej części autor przedstawia ich negatywny i pozytywny wpływ na postępowanie oraz wskazuje na możliwe praktyczne trudności, które mogą wystąpić z uwagi na błędy legislacyjne. Druga część porównuje postępowanie zwyczajne i przyspieszone uregulowane w kodeksie postępowania karnego w świetle ich strukturalnej niespójności spowodowanej sprzecznościami w nowelizacji z 2013 r. Zmiany w zakresie podstawowych zasad (w szczególności zasady kontradyktoryjności procesu) w postępowaniu zwyczajnym nie zostały uwzględnione w przepisach dotyczących postępowania przyspieszonego.

Palestra 11/2016, s. 80 - 83

Opłata od skargi na czynności komornika wobec zmiany przepisów w zakresie jej wnoszenia

Dariusz Michta

Zgodnie z obowiązującym od 8 września 2016 r. nowym brzmieniem art. 767 § 5 ustawy Kodeks postępowania cywilnego (dalej: k.p.c.) skargę wnosi się do komornika, który dokonał zaskarżonej czynności lub zaniechał jej dokonania. Komornik w terminie trzech dni od dnia otrzymania skargi sporządza uzasadnienie zaskarżonej czynności, o ile nie zostało ono sporządzone wcześniej, albo przyczyn jej zaniechania, i przekazuje je wraz ze skargą i aktami sprawy do właściwego sądu, chyba że skargę w całości uwzględnia. O uwzględnieniu skargi komornik zawiadamia skarżącego oraz zainteresowanych, których uwzględnienie skargi dotyczy.

Palestra 11/2016, s. 84 - 88

Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 29 czerwca 2016 r., III CZP 24/16*

Ewa Stawicka

Teza glosowanego orzeczenia brzmi: Zarządca cmentarza nie może na podstawie art. 15 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 2126) domagać się skutecznie wydania przez sąd zezwolenia na ekshumację zwłok lub szczątków ludzkich.

Palestra 11/2016, s. 89 - 93

Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 6 sierpnia 2015 r., V CSK 635/14*

Michał Niedośpiał

Teza glosowanego postanowienia brzmi: Odwołanie testamentu sporządzonego w formie aktu notarialnego może nastąpić przez świadome zniszczenie przez spadkodawcę wypisu tego aktu (art. 946 k.c.).

Palestra 11/2016, s. 94 - 97

Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26 kwietnia 2016 r., I OSK 3095/15

Maciej Kiełbowski

Teza glosowanego wyroku brzmi: Pod pojęciem doręczenia, o którym mowa w art. 110 k.p.a., należy rozumieć również sytuację, w której mimo niezgodności doręczenia zastępczego z wymaganiami określonymi w art. 43 k.p.a. decyzja znalazła się w posiadaniu osoby, do której została skierowana.

Palestra 11/2016, s. 98 - 101

Przedawnienie roszczenia o opłatę za studia przed 1 września 2005 r.

Mateusz Grochowski

Zgodnie z art. 32 ustawy nowelizującej ustawę z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym roszczenia uczelni wyższych o zapłatę za studia ulegają przedawnieniu w terminie trzech lat, przewidzianym w art. 160a ust. 7 p.s.w. Dotyczy to także roszczeń wynikających z umów zawartych we wcześniejszym reżimie prawnym, które w chwili wejścia w życie nowej regulacji (1 października 2014 r.) nie były jeszcze przedawnione. Rzeczywiste skutki tej zmiany wymagają więc określenia terminu, w jakim roszczenia te ulegały przedawnieniu.

Palestra 11/2016, s. 102 - 106

Przegląd orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego

Zbigniew Szonert

W dniu (...) maja 2013 r. skarżący wystąpił do Urzędu Patentowego RP z wnioskiem o unieważnienie patentu na wynalazek, udzielonego na rzecz prowadzących działalność gospodarczą. W uzasadnieniu wniosku skarżący podkreślił, że wynalazek nie posiadał w dniu jego zgłoszenia do ochrony cech nowości i poziomu wynalazczego. Przymiot nowości i poziomu wynalazczego został utracony w wyniku samoujawnienia spornego rozwiązania wskutek ustawienia maszyny w 2000 r. w hali produkcyjnej, do której dostęp miał każdy klient odbierający towar, wszystkie węzły technologiczne maszyny były odsłonięte i widoczne. W ten sposób przymiot nowości i poziomu wynalazczego został utracony

Palestra 11/2016, s. 107 - 110

Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego w sprawach cywilnych

Monika Strus-Wołos

Prawo cywilne materialne Przerwanie biegu przedawnienia roszczenia odszkodowawczego a prowadzenie postępowania administracyjnego z tzw. dekretu warszawskiego Uchwała składu siedmiu sędziów SN z 13 lipca 2016 r. (III CZP 14/16) stanowi, że postępowanie administracyjne o ustanowienie prawa użytkowania wieczystego, toczące się po stwierdzeniu nieważności decyzji odmawiającej ustanowienia własności czasowej nieruchomości objętej dekretem z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy, nie przerywa biegu przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody spowodowanej nieustanowieniem tego prawa unieważnioną decyzją.

Palestra 11/2016, s. 111 - 115

Przegląd orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego

Michał Jackowski

Zasady wykonywania aplikacji adwokackiej przed Trybunałem Konstytucyjnym 1. Ten przegląd orzecznictwa chciałbym poświęcić omówieniu ważkiego dla Adwokatury wyroku TK z 27 września 2016 r., który zapadł w sprawie SK 11/14. Skarga konstytucyjna w tej sprawie została wniesiona przez byłego aplikanta adwokackiego, który podczas pierwszego roku odbywania aplikacji uzyskał negatywną ocenę z kolokwium rocznego. Został skreślony z listy aplikantów adwokackich z powodu nieprzydatności do zawodu adwokata.

Palestra 11/2016, s. 116 - 121

Europejski Trybunał Praw Człowieka – przegląd orzecznictwa (kwiecień–wrzesień 2016 r.)

Marek Antoni Nowicki

Obowiązek przestrzegania praw człowieka (art. 1) Istnieje założenie, że podejmując nowe zobowiązania międzynarodowe, państwa nie odstępują od swoich wcześniejszych obowiązków. Jeśli równocześnie ma zastosowanie wiele sprzecznych ze sobą, jak się wydaje, instrumentów prawnych, orzecznictwo i doktryna międzynarodowa starają się je interpretować w sposób umożliwiający skoordynowanie ich skutków i uniknięcie wszelkiej między nimi opozycji. Dwa różniące się od siebie zobowiązania, aby przyniosły skutki w pełni zgodne z istniejącym prawem, muszą więc być w miarę możliwości zharmonizowane.

Palestra 11/2016, s. 122 - 125

Czy ustawowe terminy do składania środków zaskarżenia wymagają korekty?

Antoni Bojańczyk

Termin do zaskarżenia wyroku apelacją wynosi czternaście dni i jest liczony od daty doręczenia podmiotowi uprawnionemu wyroku na piśmie wraz z jego uzasadnieniem (art. 445 § 1 k.p.k.). Chciałoby się więc powiedzieć: nad czym tu się zatem zastanawiać? Co tu może być powodem do dyskusji i analizy? „Prosty” termin do zaskarżenia wyroku nie nasuwa chyba żadnych wątpliwości, a tym bardziej wątpliwości związanych z jego długością. Cóż bowiem prostszego w interpretacji prawniczej niż czysta liczba?

Palestra 11/2016, s. 126 - 130

Niewspółmiernie łagodny wymiar kary i środka karnego?

Wojciech Kotowski

Wypadek drogowy wydarzył się w nieczęsto spotykanej sytuacji drogowej. Dwaj kierowcy urządzili sobie nieodpowiedzialną zabawę w postaci wzajemnego ścigania. Jej skutek okazał się tragiczny. Otóż wyprzedzający na łuku, jadąc z nadmierną prędkością, stracił panowanie nad pojazdem, zjechał na lewe pobocze, gdzie potrącił prawidłowo poruszających się dwóch pieszych. Obaj zginęli. Sprawca Michał P. został uznany za winnego popełnienia przestępstwa zakwalifikowanego z art. 177 § 1 i 2 k.k.

Palestra 11/2016, s. 131 - 134

Mariusz Fras, Umowa ubezpieczenia grupowego. Aspekty prawne

Magdalena Szczepańska

Problematyka umów ubezpieczeniowych od pewnego czasu jest niezwykle ważnym obszarem zainteresowań w doktrynie i w literaturze. Wobec powyższego monografia habilitacyjna pt. Umowa ubezpieczenia grupowego. Aspekty prawne, której autorem jest dr hab. Mariusz Fras, adwokat w Katowicach, adiunkt w Katedrze Prawa Cywilnego i Prawa Prywatnego Międzynarodowego WPiA UŚ, niewątpliwie była oczekiwana na rynku wydawniczym. Jednocześnie należy zauważyć, że język publikacji jest komunikatywny i przystępny, a tym samym zrozumiały nie tylko dla osób wykonujących zawody prawnicze albo podmiotów zajmujących się zawodowo problematyką ubezpieczeń.

Palestra 11/2016, s. 135 - 136

V Europejskie Forum Dziekanów, Gdańsk, 28 kwietnia–1 maja 2016 r.

Katarzyna Warylewska

W dniach od 28 kwietnia do 1 maja 2016 r. odbyło się doroczne V Europejskie Forum Dziekanów zorganizowane przez Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego w ramach Międzynarodowego Stowarzyszenia Wydziałów Prawa (International Association of Law Schools – IALS).

Palestra 11/2016, s. 137 - 139

Grzegorzewice

Helena Pierzchalska-Dylewska

Zapewne niemal każdy wędrowiec przemierzający w latach 1970–2005 okolice Żabiej Woli, Kalenia, Skuł czy Mszczonowa zwrócił uwagę na stojące przy skrzyżowaniach tych dróg nietypowe „znaki drogowe” ze strzałką wskazującą kierunek i tajemniczym napisem D.P.T.A. – Grzegorzewice.

Palestra 11/2016, s. 140 - 142

Z posiedzeń Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej

Andrzej Bąkowski

Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej z 30 sierpnia 2016 r. W sierpniu Prezydium NRA w trybie obiegowym podjęło cztery uchwały: 8 sierpnia 2016 r. w sprawie skierowania do Trybunału Konstytucyjnego wniosku o złożeniu opinii amicus curiae do sprawy o sygn. akt K 39/16 (uchwała nr 134/2016); 9 sierpnia 2016 r. zatwierdzającą kosztorys dodatkowych prac remontowych w sali konferencyjnej w biurze NRA oraz kosztorys zakupu sprzętu audiowizualnego wraz z montażem; 18 sierpnia 2016 r. akceptującą nowe warunki współpracy z firmą CONFIDO (dotyczącej stałej obsługi SOA) oraz drugą w sprawie zmiany w składzie Komisji Kształcenia Aplikantów Adwokackich (uchwała nr 135/2016).

Palestra 11/2016, s. 143 - 151

Adwokat Maciej Jerzy Dubois

Czesław Jaworski

23 maja 2016 r. na warszawskich Powązkach setki osób – rodzina, przyjaciele, prominentni przedstawiciele wszystkich zawodów prawniczych, przedstawiciele wielu samorządów zawodowych, osoby wdzięczne i życzliwe z całej Polski – żegnało zmarłego 17 maja 2016 r. Macieja Jerzego Dubois, adwokata, dziekana Rady Adwokackiej w Warszawie przez 18 lat, członka i wiceprezesa Naczelnej Rady Adwokackiej, wybitnego działacza samorządowego i społecznego, sędziego Trybunału Stanu, przewodniczącego Społecznej Komisji Pojednawczej, kawalera wielu orderów i odznaczeń, m.in. Krzyża Kawalerskiego i Oficerskiego Orderu Odrodzenia Polski, jednego z najznakomitszych obrońców w głośnych sprawach karnych, w tym procesach politycznych, szczególnie w okresie stanu wojennego.

Palestra 11/2016, s. 152 - 156

Dorobek naukowy śp. adw. Moniki Zbrojewskiej

Piotr Kruszyński
Szymon Pawelec

W dniu 30 października 2015 r., w wieku zaledwie 43 lat, odeszła na zawsze Adwokat dr hab. Monika Zbrojewska, profesor nadzwyczajny na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego, od roku 2011 Sekretarz i członek Rady Naukowej Ośrodka Badawczego Adwokatury im. Adwokata Witolda Bayera.

Palestra 11/2016, s. 157 - 158

Paderewski a sprawa polska W 75. rocznicę śmierci

Anna Grabowska

Ignacy Jan Paderewski był artystą o ogromnych zasługach w odzyskaniu niepodległości przez Polskę. Urodzony na Podolu w 1860 r. w rodzinie kultywującej tradycje narodowe, polskie sprawy traktował przez całe życie jako najważniejsze. Niezwykle uzdolniony muzycznie, jako 12-latek został wysłany przez ojca-powstańca styczniowego do Warszawy, by kontynuować naukę kompozycji i gry na fortepianie.

Palestra 11/2016