Ujawnienie wynalazku następuje, gdy z wynalazkiem mógł zapoznać się nieoznaczony krąg osób

W dniu (...) maja 2013 r. skarżący wystąpił do Urzędu Patentowego RP z wnioskiem o unieważnienie patentu na wynalazek, udzielonego na rzecz prowadzących działalność gospodarczą.

W uzasadnieniu wniosku skarżący podkreślił, że wynalazek nie posiadał w dniu jego zgłoszenia do ochrony cech nowości i poziomu wynalazczego. Przymiot nowości i poziomu wynalazczego został utracony w wyniku samoujawnienia spornego rozwiązania wskutek ustawienia maszyny w 2000 r. w hali produkcyjnej, do której dostęp miał każdy klient odbierający towar, wszystkie węzły technologiczne maszyny były odsłonięte i widoczne. W ten sposób przymiot nowości i poziomu wynalazczego został utracony.

Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (UPRP) decyzją z 28 stycznia 2014 r. oddalił wniosek o unieważnienie patentu na wynalazek.

W uzasadnieniu UPRP podniósł, że żaden z przedłożonych przez wnioskodawcę dokumentów nie świadczy o braku nowości oraz o braku poziomu wynalazczego wynalazku.

Organ wskazał, że Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 20 grudnia 2011 r., sygn. akt II GSK 1283/10, stwierdził, że „(...) jak podkreśla się w doktrynie i judykaturze ujawnienie wynalazku następuje wtedy, gdy z wynalazkiem mógł (choć niekoniecznie musiał) zapoznać się nieoznaczony krąg osób. Podanie wynalazku do wiadomości oznaczonego (zamkniętego) kręgu osób, zwłaszcza związanych obowiązkiem zachowania tajemnicy służbowej, nie jest uważane za udostępnienie wynalazku publiczne”.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 27 sierpnia 2014 r., sygn. akt VI SA/Wa 1023/14, oddalił skargę na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia (...) stycznia 2014 r. w przedmiocie unieważnienia patentu na wynalazek, podzielając argumentację podaną w uzasadnieniu Urzędu Patentowego.

Sąd pierwszej instancji podniósł, że zawarcie umów o zachowaniu tajemnicy nie jest warunkiem niezbędnym do uznania, że dane informacje dotyczące wynalazku nie zostały udostępnione do wiadomości powszechnej. Warunkiem tym jest nieudostępnienie wynalazku nieograniczonemu z góry kręgowi osób. Podanie natomiast wynalazku do wiadomości oznaczonego (zamkniętego) kręgu osób, niekoniecznie związanych obowiązkiem zachowania tajemnicy służbowej, nie jest uważane za udostępnienie wynalazku publiczności.

Skarżący wniósł skargę kasacyjną od powyższego wyroku, domagając się jego uchylenia w całości.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Przechodząc do zarzutów naruszenia przepisów prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że są one nieusprawiedliwione.

Jak słusznie zauważył Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, kwestią kluczową w rozpoznawanej sprawie było ustalenie znaczenia użytego w art. 25 ust. 2 p.w.p. sformułowania „udostępnienia do wiadomości powszechnej”, co jest niezbędne do ustalenia, czy sporny wynalazek był częścią stanu techniki przed jego zgłoszeniem do ochrony.

Skarżący kasacyjnie oparł swoje zarzuty o udostępnieniu do wiadomości powszechnej przez uprawnionych spornego urządzenia na twierdzeniu, że urządzenie to stało w hali produkcyjnej firmy uprawnionych, było niczym nieosłonięte i całkowicie widoczne, przez co skarżący, jak i inne osoby, miał nieograniczony dostęp do spornego urządzenia, mogąc się zapoznać z jego działaniem, budową oraz technologią produkcji jednorazowych artykułów higienicznych.

Jak podkreśla się w doktrynie i judykaturze, ujawnienie wynalazku następuje wtedy, gdy z wynalazkiem mógł (choć niekoniecznie musiał) zapoznać się nieoznaczony krąg osób (por. m.in. wyrok NSA z 20 grudnia 2011 r. o sygn. akt II GSK 1283/10). Natomiast Sąd Najwyższy w wyroku z 24 października 1984 r., sygn. akt IV PRN 5/84, stwierdził, że: do podania wynalazku do wiadomości powszechnej dochodzi dopiero wtedy, gdy rozwiązanie było dostępne dla nieograniczonego z góry kręgu osób, które mogły się z tym rozwiązaniem zapoznać poprzez własne obserwacje pozwalające na przyswojenie sobie reguł technicznego działania wynalazku. Stąd jawność stosowania wynalazku, jako udostępnienia powszechnego, oznacza jawność nie w stosunku do pracowników jednostki stosującej, lecz prowadzenie procesu produkcyjnego w sposób umożliwiający zapoznanie się z istotą rozwiązania również innej dowolnej osobie. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 20 grudnia 2011 r. stwierdził następnie, że: „Najbardziej typowe, tzn. najczęściej w praktyce występujące formy ujawnienia wynalazku to publikacja wynalazku, jawne stosowanie wynalazku oraz wystawienie wynalazku na wystawie publicznej. Nie jest to wszakże pełny katalog form ujawnienia. Nowość wynalazku niweczą także inne formy udostępnienia go publiczności, na przykład wyłożenie pracy doktorskiej zawierającej opis wynalazku w bibliotece naukowej, zademonstrowanie wynalazku w telewizji, internecie czy przedstawienie w audycji radiowej itp. Nie każda jednak informacja udostępniona do wiadomości powszechnej przed datą pierwszeństwa szkodzi nowości wynalazku. Prawnie relewantne jest tylko tzw. udostępnienie dostateczne, tj. dokonane w sposób ujawniający dla znawcy dostateczne dane dla stosowania wynalazku”.

Przenosząc te rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy, stwierdzić należy, że wnioskodawca o unieważnienie spornego patentu nie przedstawił żadnego dowodu, z którego, w sposób niebudzący wątpliwości, można by wywieść, iż nastąpiło udostępnienie spornego rozwiązania do wiadomości powszechnej. Należy podkreślić, że wnioskodawca, który w trakcie postępowania spornego podniósł argument braku nowości opatentowanego wynalazku, musi okoliczność tę udowodnić (por. decyzję Komisji Odwoławczej Europejskiego Urzędu Patentowego w spr. T-381/87 – Dz. Urz. EUP z 1990 r. nr 213). W tej kwestii UPRP nie może opierać się na domniemaniach i sugestiach wnioskodawcy.

Zgodnie ze stanowiskiem doktryny i orzecznictwa podanie wynalazku do wiadomości oznaczonego (zamkniętego) kręgu osób, zwłaszcza związanych obowiązkiem zachowania tajemnicy służbowej, nie jest uważane za udostępnienie wynalazku publiczności.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego rację ma Sąd pierwszej instancji, zgadzając się ze stanowiskiem organu, że nie można uznać, aby uprawnieni udostępnili sporny wynalazek publiczności i że doszło w ten sposób do jego samoujawnienia przed zgłoszeniem go do ochrony, tj. przed dniem (...) sierpnia 2003 r.

Z tych przyczyn Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 15 czerwca 2016 r. o sygn. II GSK 2854/14 orzekł o oddaleniu skargi kasacyjnej.

Oświadczenia majątkowe w organach samorządu terytorialnego (Skuteczne doręczenie wezwania)

Zaskarżonym wyrokiem z 28 stycznia 2016 r., sygn. akt II SA/Op 573/15, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu, po rozpoznaniu skargi K.M. na zarządzenie zastępcze Wojewody Opolskiego z 15 października 2015 r., nr NK. III.4131.7.2.2015.AP w przedmiocie stwierdzenia wygaśnięcia mandatu wójta, uchylił zaskarżone zarządzenie zastępcze w całości.

Przepis art. 98a ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2015 r. poz. 1515 ze zm., obecnie Dz.U. z 2016 r. poz. 446), zwanej dalej u.s.g., stanowi podstawę do podjęcia przez organ nadzoru odpowiednich czynności, w sytuacji gdy organ gminy nie podejmuje czynności, do których zobligowany jest przepisami prawa.

Przepis art. 492 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2011 r. nr 21, poz. 112 ze zm.) przewiduje, że wygaśnięcie mandatu wójta następuje wskutek niezłożenia w terminach określonych w odrębnych przepisach oświadczenia o swoim stanie majątkowym. Obowiązek złożenia przez wójta gminy oświadczenia majątkowego wynika z przepisu art. 24h u.s.g. Artykuł 24h ust. 1 u.s.g. stanowi, że radny, wójt, zastępca wójta, sekretarz gminy, skarbnik gminy, kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta są obowiązani do złożenia oświadczenia o swoim stanie majątkowym. Radny i wójt składają pierwsze oświadczenie majątkowe w terminie 30 dni od dnia złożenia ślubowania. Do pierwszego oświadczenia majątkowego radny jest obowiązany dołączyć informację o sposobie i terminie zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia gminy, w której uzyskał mandat, a wójt informację o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej, jeżeli taką działalność prowadzili przed dniem wyboru. Kolejne oświadczenia majątkowe są składane przez radnego i wójta co roku do dnia 30 kwietnia, według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedniego, oraz na 2 miesiące przed upływem kadencji (art. 24h ust. 4 u.s.g.). Jeżeli terminy określone w ust. 4 lub 5 nie zostaną dotrzymane, odpowiednio, przewodniczący rady gminy, wojewoda lub wójt w terminie 14 dni od dnia stwierdzenia niedotrzymania terminu wzywa osobę, która nie złożyła oświadczenia, do jego niezwłocznego złożenia, wyznaczając dodatkowy czternastodniowy termin. Termin ten liczy się od dnia skutecznego dostarczenia wezwania (art. 24h ust. 5a u.s.g.).

W niniejszej sprawie Wojewoda, pismem z dnia 4 sierpnia 2015 r., wezwał Radę do podjęcia uchwały stwierdzającej wygaśnięcie mandatu wójta K.M., w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania. Rada nie podjęła stosownej uchwały w sprawie wygaśnięcia mandatu wójta i stąd też po zawiadomieniu Ministra Administracji i Cyfryzacji Wojewoda wydał zaskarżone zarządzenie zastępcze w przedmiocie stwierdzenia wygaśnięcia mandatu.

Sąd wskazał, że w niniejszej sprawie nie budzi wątpliwości, iż skarżący nie złożył oświadczenia o stanie majątkowym za 2014 r. w terminie do 30 kwietnia 2015 r., stąd też Wojewoda skierował do niego pismo z 6 maja 2015 r. Poza sporem jest także, że skarżący nadał oświadczenie o stanie majątkowym za 2014 r. w dniu 28 maja 2015 r.

W ocenie Sądu pierwszej instancji zasadnicze znaczenie dla oceny dopuszczalności wydania zarządzenia zastępczego przez Wojewodę miało ustalenie, w jakiej dacie zostało dostarczone skarżącemu wezwanie z 6 maja 2015 r., a w konsekwencji czy doszło do złożenia oświadczenia przez skarżącego w terminie. Sąd przypomniał, że w dniu 11 maja 2015 r. doszło do odebrania ww. wezwania Wojewody adresowanego imiennie do skarżącego z dodatkowym oznaczeniem funkcji – Wójt Gminy, na adres Urzędu Gminy. Odbioru tej korespondencji dokonał pracownik Urzędu Gminy uprawniony do odbioru korespondencji kierowanej do wójta, jako organu gminy.

Wojewoda, pomimo konsekwentnie prezentowanego przez skarżącego stanowiska, popartego oświadczeniem pracownika urzędu, dotyczącego rzeczywistej daty dostarczenia mu wezwania dopiero w dniu 15 maja 2015 r., nie uwzględnił tego faktu i nie dostrzegł, że przepisy ustawy o samorządzie gminnym w swej treści zawierają odesłanie do odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego tylko co do przepisów art. 91 ust. 5 i art. 94 ust. 2 oraz że dla określenia początku biegu dodatkowo zakreślonego przez wojewodę 14-dniowego terminu do złożenia oświadczenia majątkowego użył sformułowania „skuteczne dostarczenie”, a nie „doręczenie”, tak jak to uczynił w przepisach Kodeks postępowania administracyjnego.

Zdaniem Sądu skuteczne dostarczenie wezwania, o którym mowa w art. 24h ust. 5a u.s.g., wiąże się z faktycznym i rzeczywistym dotarciem pisma do adresata, który posiada realną, a nie hipotetyczną możliwość zapoznania się z jego treścią. W ocenie Sądu, skoro pracownik urzędu nie miał realnej możliwości dostarczenia skarżącemu w dniu 11 maja 2015 r. odebranej korespondencji adresowanej do skarżącego, a to wobec nieobecności wójta w urzędzie, i uczynił to dopiero w dniu 15 maja 2015 r., to dopiero ten dzień uznać należy za dzień skutecznego dostarczenia wezwania Wojewody z 6 maja 2015 r. Stąd też, w ocenie Sądu pierwszej instancji, dodatkowo zakreślony przez Wojewodę 14-dniowy termin do złożenia oświadczenia majątkowego upływał z dniem 29 maja 2015 r., a nie z dniem 25 maja 2015 r. Tym samym nadanie przez skarżącego w dniu 28 maja 2015 r. oświadczenia majątkowego za 2014 r. dokonane zostało z zachowaniem dodatkowo wyznaczonego terminu.

Mając powyższe na uwadze, Sąd pierwszej instancji uchylił zaskarżone zarządzenie zastępcze w całości.

W skardze kasacyjnej Wojewoda zaskarżył powyższy wyrok w całości, wnosząc o jego uchylenie.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Na wstępie należy wyjaśnić, że postępowanie nadzorcze nie jest administracyjnym postępowaniem jurysdykcyjnym, a rozstrzygnięcia nadzorcze nie mają charakteru decyzji administracyjnych. Stosowanie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego do postępowania nadzorczego ma charakter pomocniczy, przepisy k.p.a. stosuje się odpowiednio: wprost, z modyfikacjami lub nie stosuje się ich wcale (art. 91 ust. 5 u.s.g.). Zgodnie z art. 24h ust. 4 u.s.g. wójt składa pierwsze oświadczenie majątkowe w terminie 30 dni od dnia złożenia ślubowania, a kolejne co roku do dnia 30 kwietnia oraz na dwa miesiące przed upływem kadencji. W myśl art. 24h ust. 5a: „jeżeli terminy określone w ust. 4 lub 5 nie zostaną dotrzymane, odpowiednio, przewodniczący rady gminy, wojewoda lub wójt w terminie 14 dni od dnia stwierdzenia niedotrzymania terminu wzywa osobę, która nie złożyła oświadczenia, do jego niezwłocznego złożenia, wyznaczając dodatkowy czternastodniowy termin. Termin ten liczy się od dnia «skutecznego dostarczenia wezwania»”.

Wyrażane jest stanowisko, że przepisy k.p.a. w odniesieniu do „skutecznego dostarczania” wezwania, o którym mowa, nie mają zastosowania (m.in. M. Gurdek, Obowiązek wezwania zobowiązanego i wyznaczenia mu dodatkowego terminu do złożenia oświadczenia majątkowego – szczegółowa analiza problemu, „Przegląd Prawa Publicznego” 2015, nr 3, s. 84–94) i w tej sytuacji skuteczne dostarczenie wezwania ma miejsce wtedy, gdy dotrze ono do zobowiązanego w taki sposób, by mógł on zapoznać się z jego treścią.

W rozpoznawanej sprawie wezwanie było dostarczone do urzędu gminy, w którym odebrał je upoważniony pracownik. Takie dostarczenie wezwania byłoby skuteczne, gdyby wójt miał w tym dniu możliwość zapoznania się z jego treścią realną, a nie hipotetyczną. Tak jednak nie było, z uwagi na przebywanie poza urzędem, wójt odebrał wezwanie później i zmieścił się tym samym w wyznaczonym dodatkowym terminie, który w tej sytuacji upłynął w dniu 29 maja 2015 r.

Obowiązek złożenia oświadczenia majątkowego związany jest z funkcją wójta. Wezwanie było adresowane imiennie do wójta, z zaznaczeniem jego funkcji, a odebrał je upoważniony pracownik urzędu. Dostarczenie wezwania miało zatem miejsce, tyle że skuteczne stało się ono dopiero wtedy, gdy wójt miał realną możliwość zapoznania się z nim, czyli w dniu 15 maja 2015 r., a nie w dniu 11 maja 2015 r., gdy odebrał je pracownik.

W sytuacji gdy kwestie sposobu dostarczenia wójtowi przedmiotowego wezwania do złożenia oświadczenia majątkowego w dodatkowym terminie nie są ustawowo określone, dostarczenie wezwania może nastąpić na adres urzędu gminy, bezpośrednio na ręce wójta lub upoważnionego do odbioru jego korespondencji pracownika, ale także na adres domowy, z tym że musi ono być skuteczne.

W rozpoznawanej sprawie nie doszło do uchybienia dodatkowemu terminowi na złożenie oświadczenia majątkowego, a tym samym były podstawy do uchylenia zarządzenia zastępczego.

Zważywszy na powyższe, Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 12 lipca 2016 r. o sygn. II OSK 1237/16 oddalił skargę kasacyjną.