Wydanie 5/2016

Palestra
5/2016

Fragment obrazu Jana Matejki Uchwalenie Konstytucji 3 Maja

Pełny spis treści

Palestra 5/2016, s. 5 - 10

Europejski nakaz ochrony z perspektywy adwokata

Jacek Barcik

Artykuł koncentruje się na roli adwokata w procedurze wydawania i wykonywania europejskiego nakazu ochrony (ENO). Zagadnieniu temu towarzyszy nakreślenie źródła i celu EPO oraz mechanizmu jego implementacji.

Palestra 5/2016, s. 11 - 18

O przepisie art. 168a k.p.k. jako przyzwoleniu na korzystanie w ramach procesu karnego z dowodów zdobytych w sposób nielegalny

Aleksandra Rychlewska

Z dniem 1 lutego 2015 r. do Kodeku postępowania karnego wprowadzony został nowy art. 168a, formułujący prawne podstawy wykluczenia z postępowania karnego dowodu pozyskanego w drodze przestępstwa. Niemniej, na podstawie ustawy zmieniającej z dnia 11 marca 2016 r. regulacja ta została przeredagowana w taki sposób, iż dopuszczalność przeprowadzenia dowodu pozyskanego na skutek naruszenia prawa staje się zasadą postępowania karnego. W ujęciu aksjologicznym taka zmiana może być postrzegana jako zgoda prawodawcy na posługiwanie się dowodami zdobytymi w nielegalny sposób.

Palestra 5/2016, s. 19 - 30

Możliwość wykorzystania „dowodów nielegalnych” w postępowaniu cywilnym w świetle orzecznictwa oraz doktryny

Tomasz Iwanicki

Postępowanie dowodowe stanowi najważniejszy etap każdego procesu, ponieważ właściwe jego przeprowadzenie skutkuje wydaniem prawidłowego wyroku. Procedury te mogą jednak wiązać się z użyciem dowodów pochodzących z budzących wątpliwości źródeł (nielegalnych dowodów). Zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie zajmowane są różne stanowiska co do posługiwania się w postępowaniu cywilnym nielegalnie pozyskanymi dowodami: od absolutnego zakazu korzystania z nich po względną możliwość posługiwania się nimi. Analiza aktualnego stanu prawnego – Kodeksu postępowania cywilnego oraz Konstytucji – prowadzi do wniosku, iż właściwym poglądem jest ten zakładający relatywną dopuszczalność używania nielegalnych dowodów. W takim ujęciu osoba nagrywająca rozmowę, w której sama również uczestniczy, nie działa wbrew prawu, chociaż tego typu działanie może być w aspekcie moralnym oceniane niejednoznacznie.

Palestra 5/2016, s. 31 - 43

Nowelizacja ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich – zagadnienia wybrane

Magdalena Mączyńska

Opracowanie to jest jednym z pierwszych, w którym rozwiązania prawne wprowadzone do ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich zostały omówione i porównane z wysuwanymi od lat postulatami kręgów prawniczych. Pierwszą jego część poświęcono opisowi kształtowania się polskiego modelu postępowania z nieletnimi oraz przebiegu prac nad reformą prawa nieletnich. Ustawa zmieniająca została wydana 30 sierpnia 2013 r. i weszła w życie z dniem 2 stycznia 2014 r. Autor opracowania analizuje nowe brzmienie regulacji pod kątem idei i dyrektyw postępowania z nieletnimi, podmiotowego i przedmiotowego zakresu ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich; porusza kwestię ujednolicenia tego postępowania na podstawie niekorzystnych dla Polski orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, jak również zagadnienia: dualizmu proceduralnego, prawa nieletniego do obrony i zaskarżalności postanowienia o wszczęciu postępowania wobec nieletniego. W artykule podkreśla się, iż przyjęte zmiany nie wprowadziły żadnych rozwiązań prawnych wspierających środki prewencyjne, a tzw. „interes społeczny” nadal pełni rolę nadrzędną. Pozytywnie zostały ocenione nowe regulacje dotyczące prawa nieletnich do obrony, zarówno w ujęciu formalnym, jak i materialnym, a także prawa do obrońcy z urzędu wyznaczonego przez sąd. Konkluzję opracowania stanowi twierdzenie, iż nowe rozwiązania nie przyniosły rewolucyjnych zmian i konieczne jest prowadzenie dalszych prac, mających skutkować powstaniem kompleksowego aktu prawnego na kształt projektu „Kodeksu nieletnich” z 2005 r.

Palestra 5/2016, s. 44 - 62

Domniemanie konstytucyjności a kompetencje sądów

Maciej Gutowski
Piotr Kardas

Opracowanie zawiera analizę terminu „domniemanie konstytucyjności” i stanowi próbę określenia jego funkcji i wagi w procedurze kontroli konstytucyjności prawa w procesie jego stosowania. Autorzy prezentują uwagi dotyczące genezy tego terminu, jego związku z różnymi modelami kontroli konstytucyjności prawa. Tekst zawiera również rekonstrukcyjną analizę sposobów rozumienia terminu „domniemanie konstytucyjności” w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, doktrynie prawa konstytucyjnego i literaturze z zakresu teorii prawa. Nadto autorzy prezentują propozycję nowej interpretacji treści, funkcji i roli domniemania konstytucyjności w procesie badania konstytucyjności przez Trybunał Konstytucyjny oraz w procesie stosowania prawa przez sądy powszechne i sądy administracyjne.

Palestra 5/2016, s. 63 - 68

Manipulacja prawem europejskim - sprzeczny z prawem UE monopol spalarni odpadów niebezpiecznych

Joanna Karniol

Publikacja dotyczy naruszenia europejskiego prawa przez polskiego prawodawcę w odniesieniu do regulacji związanych z odpadami. Art. 95 ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach ustanawia monopol spalarni odpadów niebezpiecznych jako metodę unieszkodliwiania odpadów medycznych i odpadów weterynaryjnych, stanowiąc przykład nieprawidłowej implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 listopada 2008 r. Co więcej, regulacja ta nie została notyfikowana Komisji Europejskiej zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r. mimo jej technicznego charakteru.

Palestra 5/2016, s. 69 - 75

Zakres związania sądu żądaniem wniosku o ubezwłasnowolnienie

Jacek Kraczek

Opracowanie stanowi próbę udzielenia odpowiedzi na pytanie dotyczące zakresu związania sądu żądaniem wniosku o ubezwłasnowolnienie w dwóch aspektach: zakresu wniosku oraz podstawy wniosku. Pierwszym etapem owych rozważań jest krótki opis ogólnych zasad zakresu związania sądu wnioskiem w postępowaniu nieprocesowym. Rozważania w przedmiocie określonym w tytule zostały w niniejszym opracowaniu oparte na regulacjach Kodeksu postępowania cywilnego, orzecznictwie oraz dotychczasowym dorobku doktryny. Głównym kryterium zastosowanym do oceny poszczególnych stanowisk był cel postępowania w przedmiocie ubezwłasnowolnienia, jakim jest dobro osoby, ubezwłasnowolnienia której postępowanie dotyczy.

Palestra 5/2016, s. 76 - 81

Powrót sprzedaży konsumenckiej do Kodeksu cywilnego – praktyczne implikacje i teoretyczne problemy

Bartłomiej Dębski

Opracowanie dotyczy najnowszej nowelizacji polskiego prawa konsumenckiego, która weszła w życie z dniem 25 grudnia 2014 r. Koncentruje się ona na odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady rzeczy sprzedanej. W pierwszej kolejności zostały syntetycznie opisane przyczyny oraz kontekst wprowadzenia modyfikacji. Następnie dokonano przeglądu najistotniejszych zmian wprowadzonych nowelizacją. Wreszcie przedstawiono analizę poważnych niejednoznaczności interpretacyjnych, których wystąpienie pociągnęła za sobą zmiana regulacji.

Palestra 5/2016, s. 82 - 88

Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 13 grudnia 2012 r. II AKa 258/12

Piotr Nycz

Teza glosowanego wyroku brzmi: O przywłaszczeniu, w sytuacji gdy pokrzywdzonym miałby być jeden z małżonków, można by mówić wtedy, gdy jedno z nich rozporządziłoby mieniem większej wartości, niż przypadałoby mu w następstwie podziału majątku wspólnego.

Palestra 5/2016, s. 89 - 93

Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27 lutego 2014 r., II GSK 1856/12*

Sebastian Gajewski

Teza glosowanego wyroku brzmi: Wykładni art. 72 ust. 1 pkt 4 ustawy – Prawo o adwokaturze należy dokonywać w ścisłym związku z treścią art. 4b ust. 1 pkt 1 tej ustawy. Oznacza to, że art. 72 ust. 1 pkt 4 Prawa o adwokaturze nie odnosi się do wpisanego na listę adwokatów asystenta sędziego, który nie wykonuje zawodu adwokata.

Palestra 5/2016, s. 94 - 103

Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 28 listopada 2014 r. I ACA 538/14*

Jarosław Skowyra

Teza glosowanego wyroku brzmi: Za rażąco naganne w rozumieniu art. 58 § 2 k.r.o. może być także uznane zachowanie takiego małżonka, który dopuścił się wobec domowników czynów wypełniających znamiona strony przedmiotowej przestępstwa, ale nie popełnił przestępstwa z uwagi na stwierdzoną niepoczytalność.

Palestra 5/2016, s. 104 - 108

Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 4 marca 2015 r., IV KO 98/14*

Aneta Michalska-Warias

Teza glosowanego postanowienia brzmi: We wspólnym pożyciu pozostają, poza oczywistym domniemaniem wynikającym z instytucji małżeństwa, osoby niezwiązane węzłem małżeństwa, o ile połączone są więzią uczuciową, fizyczną i gospodarczą, jak też osoby, pomiędzy którymi z racji wspólnego długotrwałego życia i przyjęcia określonego modelu tego życia doszło do zawiązania relacji tożsamych z najbliższymi relacjami rodzinnymi, o których mowa w art. 115 § 11 k.k., np. relacji występujących między rodzicami i dziećmi bądź między rodzeństwem.

Palestra 5/2016, s. 109 - 112

Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego w sprawach cywilnych

Monika Strus-Wołos

Rekompensata za koszty odzyskiwania przeterminowanej należności Odpowiadając na pytanie prawne, Sąd Najwyższy przesądził, że przewidziana w art. 10 ust. 1 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych rekompensata w wysokości ryczałtowej 40 euro przysługuje wierzycielowi bez konieczności wykazania, że koszty te poniósł. Roszczenie o tę rekompensatę powstaje po upływie terminu zapłaty ustalonego w umowie lub wynikającego z art. 7 ust. 3 i art. 8 ust. 4 ustawy.

Palestra 5/2016, s. 113 - 116

Przegląd orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego

Zbigniew Szonert

Nadanie nieostatecznej decyzji podatkowej rygoru natychmiastowej wykonalności Wyrokiem z 11 czerwca 2013 r. o sygn. I SA/Wr 419/13 Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu – po rozpoznaniu sprawy ze skargi D. K. (dalej: skarżący) na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej we Wrocławiu (dalej: Dyrektor IS albo organ drugiej instancji) z 21 stycznia 2013 r. o nr (...) w przedmiocie nadania rygoru natychmiastowej wykonalności: uchylił zaskarżone postanowienie.

Palestra 5/2016, s. 117 - 118

Czy złożenie zawezwania do próby ugodowej powoduje, że przedawnienie po przerwaniu spowodowanym tą czynnością biegnie na nowo od daty wpływu do sądu pisma inicjującego procedurę przewidzianą w art. 185 k.p.c., czy też od momentu stwierdzenia przez sąd, że do zawarcia ugody nie doszło?

Ewa Stawicka

Pomimo odżywającej co pewien czas dyskusji, czy przewidziana w art. 184 i n. k.p.c. procedura zawezwania do próby ugodowej w ogóle przerywa bieg przedawnienia – w orzecznictwie Sądu Najwyższego jak dotychczas podtrzymywany jest pogląd, że takie zawezwanie należy kwalifikować jako czynność zmierzającą bezpośrednio do dochodzenia roszczenia, a zatem rodzi ono skutek opisany treścią art. 124 § 1 k.c. Jednakże treść art. 124 § 2 k.c. nie przynosi jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, od jakiej daty przedawnienie biegnie na nowo w sytuacji wykorzystania przez wierzyciela trybu przewidzianego w art. 185 k.p.c.: czy jest to dzień zainicjowania przezeń stosownego postępowania poprzez wniesienie do sądu pisma, czy raczej dzień, w którym stało się jasne, że procedura ugodowa zakończyła się bezproduktywnie.

Palestra 5/2016, s. 119 - 121

Od polityki do historii

Andrzej Tomaszek

I znowu nastał czas, kiedy głównym tematem naszych codziennych rozmów stają się bieżące wydarzenia polityczne. Często padają dziś słowa: rewolucja, naród, misja, demokracja, wolność, praworządność, za którymi nie zawsze idą właściwe desygnaty. W wypowiedziach polityków oprócz demagogii i populizmu, do którego jesteśmy przyzwyczajeni, jest coraz więcej cynizmu, gniewu i patosu. Na politycznej szachownicy pojawiają się pionki, którym wydaje się, że są figurami. Rzetelna informacja ustępuje propagandzie, w cenie jest manipulacja i efekty medialne.

Palestra 5/2016, s. 122 - 128

Bieski (cz. 1). Nagły zgon człowieka przezornego

Marek Sołtysik

Jak to mówią, pechowcowi spadnie na głowę cegła nawet w drewnianym kościele... Ferdynand Świszczowski do pechowców się nie zaliczał, poza tym był rozsądny, akuratny i jako szef szukał zawsze rozwiązań ugodowych, ale niezrozumiałym trafem to on właśnie padnie ofiarą czterech, a może i pięciu ogłupiałych mężczyzn, których nie zna – prawdopodobnie nawet z widzenia. Oni natomiast, młodzi (jeden z nich mniej niż dwudziestoletni), poznaliby go i w półmroku. Obserwowali go bowiem od kilku tygodni; krok po kroku – i szpiegowali starszego pana, dyrektora krakowskiej filii księgarni Gebethner i Spółka.

Palestra 5/2016, s. 129 - 132

„Nowe wyzwania w sprawach rodzinnych a zasada dobra dziecka. Perspektywy etyczne zawodów biorących udział w postępowaniu sądowym”, Wrocław, 6–7 listopada 2015 r.

Olgierd Pankiewicz
Anna Wszendybył

W dniach 6–7 listopada 2015 r. na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego odbyła się konferencja praktyków prawa „Nowe wyzwania w sprawach rodzinnych a zasada dobra dziecka. Perspektywy etyczne zawodów biorących udział w postępowaniu sądowym”. Jej organizatorami byli: Stowarzyszenie Sędziów Rodzinnych w Polsce, Stowarzyszenie Sędziów Polskich IUSTITIA, Izba Adwokacka we Wrocławiu wraz z Sądem Okręgowym we Wrocławiu i sądami rejonowymi, Komisja Etyki Naczelnej Rady Adwokackiej i Uniwersytet Wrocławski oraz kancelaria adw. Olgierda Pankiewicza. Konferencja miała charakter otwarty i cieszyła się sporym zainteresowaniem w środowisku prawniczym.

Palestra 5/2016, s. 132 - 134

I Konferencja Naukowa Pomorskiej Izby Adwokackiej w Gdańsku „Prawo medyczne i farmaceutyczne”, 12 listopada 2015 r.

Dominika Rychlikowska
Joanna Gręndzińska

Otwierając się na potrzebę umiejętnego połączenia wiedzy teoretycznej oraz doświadczeń zawodowych, stanowiących klucz do sukcesu w działalności biznesowej, Pomorska Izba Adwokacka postanowiła rozpocząć cykl konferencji naukowych, które stworzą platformę do wymiany doświadczeń pomiędzy naukowcami i praktykami. Coroczne konferencje będą miały na celu zachęcenie naukowców do korzystania z wiedzy praktyków i odwrotnie

Palestra 5/2016, s. 135 - 140

Konferencja „Niezależność sądów i trybunałów jako gwarancja praw i wolności człowieka”, Warszawa, 5 marca 2016 r.

Joanna Sędek

Pod takim tytułem odbyła się 5 marca 2016 r. w Warszawie konferencja zorganizowana przez Komisję Praw Człowieka przy NRA. Konferencję otworzył adw. Andrzej Zwara, prezes NRA, który podkreślał, że demokracja zawsze musi być oparta na prawie. Demokracja sama w sobie nie wyklucza możliwości pogwałcenia praw i wolności obywatelskich, tortur czy niemoralnych zachowań. Według prezesa NRA nawet w demokratycznym państwie należy być ostrożnym w przekazaniu zbyt wielu uprawnień władzy ustawodawczej i wykonawczej. Prezes Zwara podkreślał, że w obronie podstawowych praw człowieka powinni zawsze stawać sędziowie, od których oczekuje się odwagi.

Palestra 5/2016, s. 141 - 142

Posiedzenie plenarne Naczelnej Rady Adwokackiej

Andrzej Bąkowski

Posiedzenie plenarne Naczelnej Rady Adwokackiej z 15 stycznia 2016 r. Prezes NRA adw. Andrzej Zwara w obszernym wystąpieniu zreferował prace Prezydium NRA. Poinformował o zakupieniu dodatkowego lokalu w budynku, w którym mieści się siedziba NRA, i o tym, że niebawem rozpoczną się prace adaptacyjne, co doprowadzi do polepszenia komfortu pracy Biura NRA. Podniósł, że wszystkie podstawowe informacje o działaniach NRA są zamieszczane na bieżąco na stronie adwokatura.pl. Adwokatura podjęła wiele działań związanych z tworzeniem i obowiązywaniem prawa, np. dotyczących Trybunału Konstytucyjnego, projektu ustawy o Policji, projektu reformy Prokuratury.

Palestra 5/2016, s. 142 - 144

Z posiedzeń Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej

Andrzej Bąkowski

Posiedzenie Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej z 26 stycznia 2016 r. Minutą ciszy uczczono pamięć zmarłego adwokata dr. Michała Wenta. Prezes poinformował, że jeszcze w dniu niniejszego posiedzenia Prezydium odbędzie się spotkanie z Ministrem Sprawiedliwości Zbigniewem Ziobrą, na którym zostanie przedstawiona treść memorandum zawierającego wiele postulatów mających na celu usprawnienie procedury cywilnej. Odbyła się dyskusja, w której udział wzięli adwokaci Z. Gintowt, R. Dębowski, J. Zięba. Każdy z dyskutantów referował swoje uwagi do wspomnianego memorandum. Adwokat Jacek Trela obszernie poinformował o problematyce związanej z reformą Policji.

Palestra 5/2016, s. 145 - 146

Odnowienie doktoratu adw. prof. dr. Janusza Szwai

Stanisław Jaźwiecki

Adwokatura krakowska nieraz miała okazję szczycić się przynależnością do niej znanego naszemu środowisku prof. dr. Janusza Szwai. Tak było, kiedy obchodził w 2004 r. półwiecze nieprzerwanej pracy naukowej i kiedy wręczono Mu wydaną w ramach prac Instytutu Prawa Własności Intelektualnej UJ księgę pamiątkową, zawierającą opracowania związane z Jego zainteresowaniami właśnie w dziedzinie prawa własności intelektualnej.

Palestra 5/2016, s. 146 - 146

IV Otwarte Mistrzostwa Adwokatury w Brydżu Sportowym

Andrzej Szydziński

Okręgowa Rada Adwokacka w Olsztynie uprzejmie informuje, że w dniach 8–10 kwietnia 2016 r. odbyły się w Olsztynie w Hotelu Omega IV Otwarte Mistrzostwa Adwokatury w Brydżu Sportowym, w których wzięło udział 38 zawodniczek i zawodników, w tym 25 adwokatów i aplikantów adwokackich oraz 13 osób reprezentujących inne zawody prawnicze.

Palestra 5/2016, s. 147 - 147

Współpraca z Adwokaturą Ukraińską

Zastępca Redaktora Naczelnego „Palestry” adw. dr hab. Adam Redzik został delegowany przez Naczelną Radę Adwokacką w dniach 19–21 kwietnia 2016 r. do Kijowa. Wizyta odbyła się na zaproszenie Narodowej Asocjacji Adwokatów Ukrainy oraz wydawcy czasopisma „Prawo Ukrainy”.

Palestra 5/2016, s. 148 - 148

225 lat Konstytucji Trzeciego Maja

Adam Redzik

O Konstytucji Trzeciego Maja uchwalonej przez Sejm Wielki w 1791 r. można wiele mówić i pisać. Przez dwa wieki i ćwierćwiecze obrosła legendą i literaturą, której sam spis zająłby tomy. Prawili i prawią o Niej przede wszystkim historycy, politycy, a tylko od czasu do czasu – prawnicy.

Palestra 5/2016, s. 149 - 150

Michał Stanisław Mackiewicz – Dzień 3. Maja 1791

Michał Mickiewicz

Stet Capitolium Fulgens; triumphatisque possit Roma ferox dare jura Medis. Horati

Palestra 5/2016