Wydanie 9/2017

Palestra
9/2017

Opracowanie okładki: Artur Tabaka Fot. ze zbiorów Sądu Najwyższego

Pełny spis treści

Palestra 9/2017, s. 5 - 8

O niezawisłości sędziowskiej z okazji 100-lecia sądu Najwyższego i odrodzonego sądownictwa Polskiego

Jacek Trela

W roku 2017, w czasie rewolucyjnych zmian w wymiarze sprawiedliwości proponowanych przez większość sejmową, przychodzi środowisku prawniczemu obchodzić stulecie Odrodzonego Sądownictwa Polskiego.

Palestra 9/2017, s. 9 - 23

Dostęp do adwokata w postępowaniu karnym. O standardach i kontekście europejskim

Tomasz Tadeusz Koncewicz
Anna Podolska

Uczciwy proces, a zwłaszcza prawo do obrony, jest nadrzędnym elementem zapewniającym, że jednostka jest podmiotem, a nie przedmiotem postępowania. Dlatego ważne jest, aby Unia Europejska postanowiła wdrożyć minimalne standardy proceduralne. Dyrektywa 2013/48/UE Parlamentu Europejskiego z dnia 22 października 2013 r. w sprawie w sprawie prawa dostępu do adwokata w postępowaniu karnym i w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania oraz w sprawie prawa do poinformowania osoby trzeciej o pozbawieniu wolności i prawa do porozumiewania się z osobami trzecimi i organami konsularnymi w czasie pozbawienia wolności są instrumentem zapewniającym pomoc prawną w czasie i w sposób zapewniający rzeczywistą obronę. Rozporządzenie dotyczy wszystkich postępowań krajowych w sprawach karnych i odnosi się do standardów, które zostały pogłębione przez Europejski Trybunał Praw Człowieka. Pomimo upływu terminu transpozycji, do polskiego systemu prawnego nie zostały wdrożone żadne wypracowane rozwiązania. Z różnych źródeł pojawiają się sygnały o pilnej potrzebie zmiany Kodeksu postępowania karnego. Pomimo braku działań ustawodawcy, istnieje możliwość powoływania się na bezpośredni skutek dyrektywy lub bezpośrednie stosowanie instrumentów, które mobilizują państwa członkowskie do zapewnienia zgodność wewnętrznego prawa z prawem UE. Konieczna jest zmiana prawa, ale także praktyki, aby zdać sobie sprawę, że prawo to nie tylko tekst, ale także kontekst.

Palestra 9/2017, s. 24 - 38

Skarga na wyrok sądu odwoławczego

Krzysztof Wróblewski
Anna Tęcza-Paciorek

Ustawa z dnia 11 marca 2016 roku zmieniająca polski Kodeks postępowania karnego ustanowiła nową instytucję w formie skargi na wyrok sądu odwoławczego. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie i przeanalizowanie nowej regulacji. Przedmiotowy artykuł, ze względu na jego ograniczony zakres, obejmuje głównie kwestie, które są najważniejsze zarówno w doktrynie prawa, jak i w postępowaniu sądowym. Uwarunkowania prawne koncentrują się na takich kwestiach jak warunki i wymogi formalne, możliwe podstawy i zakres skargi, zakres kontroli sądowej i postępowania, skład sądu oraz granice orzekania.

Palestra 9/2017, s. 39 - 43

Zaświadczenie o doręczeniu wyroku zaocznego lub nakazu zapłaty per awizo

Dariusz Michta

W artykule omówiono sprawy związane z zaświadczeniem o doręczeniu wyroku zaocznego lub nakazu zapłaty per awizo. Na wniosek strony sąd na posiedzeniu niejawnym wydaje zaświadczenie stwierdzające, że wyrok zaoczny lub nakaz zapłaty został doręczony pod wskazany adres. Jeżeli dłużnik wskaże, że wyrok zaoczny lub nakaz zapłaty został doręczony pod inny adres niż ten, który został wskazany w postępowaniu egzekucyjnym, to komornik sądowy, na wniosek dłużnika, zawiesza postępowanie egzekucyjne prowadzone na podstawie tytułu wykonawczego z wyroku zaocznego opatrzonego w klauzulę wykonalności lub na podstawie wydanego nakazu zapłaty albo elektronicznego nakazu zapłaty.

Palestra 9/2017, s. 44 - 56

Spoof Label, czyli kilka słów o granicach legalnej parodii

Katarzyna Mróz

Joke-logo, odnoszące się do istniejących osiągnięć wiedzy i sztuki, jest zjawiskiem graniczącym z prawem własności przemysłowej i prawem autorskim. Parodiowanie znaków firmowych znanych marek odbywa się w świetle obowiązujących przepisów. Dozwolony użytek pozwala zachować równowagę między swobodą wypowiedzi a uzasadnionym interesem publicznym. W każdym razie parodia słynnego logo marki może stanowić zagrożenie. Problem zaczyna się w momencie, gdy parodia przekroczy limity określone przez prawo.

Palestra 9/2017, s. 57 - 63

Podstawy kryminalizacji prania pieniędzy i ich konsekwencje dla wykładni i stosowania art. 299 k.k.

Sebastian Zieliński

Artykuł przedstawia wyniki normatywnej analizy procesu kryminalizacji prania pieniędzy opartej na koncepcji kryminalizacji Lecha Gardockiego. Analiza przyczyn i powodów kryminalizacji prania pieniędzy prowadzi do wniosku, że głównym celem ustawodawcy w tym zakresie była walka z przestępczością zorganizowaną. W rzeczywistości pranie pieniędzy nie jest tylko i wyłącznie przestępstwem przeciwko obrotowi gospodarczemu.

Palestra 9/2017, s. 64 - 80

Pozycja prawna sądów i sędziów na gruncie regulacji konstytucyjnych od początku II Rzeczypospolitej do Konstytucji z 1997 r. w kontekście nadzoru administracyjnego nad sądami

Witold Jakimko

Artykuł skupia się na niezawisłości sądów i sędziów w odniesieniu do kwestii władzy politycznej. Pytanie dotyczy tego, czy sędzia jest centralną postacią kultury prawnej, czy tylko ustami prawa? Czy sędzia ma prawo nie brać pod uwagę opinii większości? Czy, gdy przepis jest niejasny lub niewystarczający, to wolno mu podjąć decyzję, biorąc pod uwagę przekonania większości? Autor przedstawia tło historyczne polskiego systemu konstytucyjnego od Konstytucji marcowej i Konstytucji kwietniowej do okresów lat 1944–1989 i wreszcie lat 1989–1997, kiedy to została przyjęta obecna Konstytucja. Autor przedstawia poglądy wielu przedstawicieli teorii prawa konstytucyjnego. Poczynając od tych, którzy zdecydowanie poparli niezależność sądów, jak S. Wróblewski, podkreślając, że „Sąd musi przede wszystkim mieć pozytywną pewność, że tylko prawo obowiązujące ma być dla niego miarą w ocenie przypadku, że w tym względzie nie jest zależny od wskazówek czy tego czynnika, który sędziego powołał, czy jakiegokolwiek innego”. W artykule przytoczeni zostali także przeciwnicy niezależności sądów, tacy jak J.Firstenberg, który już w trakcie przygotowywania Konstytucji kwietniowej, odnosząc się do koncepcji monteskiuszowskiego podziału władzy, wyraźnie stwierdził, że „to najwyższy czas, aby ta sędziwa doktryna przeszła wreszcie na zasłużoną emeryturę”. W okresie komunizmu Konstytucja wyposażyła sędziów w przywilej niezależności, aby działali zgodnie z interesami państwa ludowego, która to niezależności była ściśle zorientowana na cele polityczne reżimu, a zatem sama w sobie była sprzeczna. W 1989 r. system podziału władzy został przywrócony, a w następnych latach prawo konstytucyjne ewoluowało w celu zwiększenia gwarancji. Proces ten został uwieńczony przyjęciem Konstytucji z 1997 r. Konkluzja z przedmiotowego artykułu płynie taka, że tylko niezależne sądy i niezawiśli sędziowie są organami państwa, które są w stanie sprawować sprawiedliwość jako trzecia władza równa pozostałym dwóm.

Palestra 9/2017, s. 81 - 85

„Postanowienia określające główne świadczenia stron” (art. 385 [1] § 1 k.c.): kryteria kwalifikacji w orzecznictwie Sądu Najwyższego

Mateusz Grochowski

Pojęcie „postanowienia określające główne świadczenia stron” należy do najbardziej istotnych, równocześnie zaś najbardziej kłopotliwych w praktyce, elementów kontroli postanowień umów konsumenckich. Jak była już mowa, rozwiązanie to ma swoje bezpośrednie źródło w art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13/WE2 , implementowanym w tym zakresie w art. 3851 § 1 zd. 2 k.c.

Palestra 9/2017, s. 86 - 89

Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 25 lutego 2016 r., II Aka 265/15*

Kamil Siwek

Teza glosowanego wyroku: Stosując nadzwyczajne złagodzenie wymiaru kary za zbrodnię zagrożoną kumulatywnie karą pozbawienia wolności i grzywny w przypadku, o którym mowa w art. 60 § 6 pkt 2 k.k., sąd zobowiązany jest wymierzyć jedynie karę pozbawienia wolności nie niższą od jednej trzeciej dolnej granicy ustawowego zagrożenia.

Palestra 9/2017, s. 90 - 93

Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 10 września 2015 r., II CNP 60/14

Magdalena Rzewuska

Teza glosowanego wyroku: Przepis art. 60 § 3 k.r.o. dotyczy tylko takiego małżonka, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia. Nie ma on więc zastosowania w stosunku do małżonka, który został uznany za winnego rozkładu pożycia chociażby razem z drugim małżonkiem.

Palestra 9/2017, s. 94 - 101

Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 30 stycznia 2007 r., III CZP 130/06

Tomasz Iwanicki

Teza glosowanej uchwały: Wygrywającym proces współuczestnikom, o których mowa w art. 72 § 1 pkt 1 k.p.c., reprezentowanym przez tego samego radcę prawnego, sąd przyznaje zwrot kosztów w wysokości odpowiadającej wynagrodzeniu jednego pełnomocnika.

Palestra 9/2017, s. 102 - 105

Przegląd orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego (czerwiec–sierpień 2017 r.)

Michał Jackowski

W okresie od czerwca do sierpnia 2017 r. Trybunał Konstytucyjny wydał 6 wyroków. Wyroki zapadły w sprawach: 1) dopuszczalności uchylenia rozporządzenia o utworzeniu gminy, 2) problemu związanego z procedurą ubiegania się o certyfikat instalatora odnawialnych źródeł energii, 3) konstytucyjności przepisów ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa, 4) dopuszczalności stosowania wobec tej samej osoby dwóch sankcji – karnej z art. 271 § 1 Kodeksu karnego oraz kary pieniężnej z art. 92a ust. 1 ustawy o transporcie drogowym,

Palestra 9/2017, s. 106 - 109

Przegląd orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego

Zbigniew Szonert

Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego wniósł o podjęcie uchwały w składzie siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wyjaśniającej następujące zagadnienie: Czy w trakcie postępowania sądowoadministracyjnego organ administracji publicznej może wszcząć postępowanie administracyjne w celu zmiany, uchylenia, stwierdzenia nieważności aktu lub wznowienia postępowania w sprawie kontrolowanego przez sąd rozstrzygnięcia i je zawiesić czy też w takiej sytuacji powinien odmówić wszczęcia postępowania?

Palestra 9/2017, s. 110 - 113

Nieznośny geniusz, czyli odtrutka na przeciętność

Andrzej Tomaszek

Coraz częściej odnoszę wrażenie, że stajemy się apologetami klęsk i przegranych, coraz mniej od siebie wymagamy, zadowalamy się miernotą i zapominamy, czym jest smak zwycięstwa czy satysfakcja z sukcesu. Kiedy dla innych liczy się tylko najwyższa lokata, nam wystarcza być drugim, czy nawet zająć miejsce poza podium. Na pochwały zasługują u nas już miejsca w czołówce lub w środku peletonu, remisy zamiast zwycięstw, a w polityce nawet wynikające z braku profesjonalizmu klęski, skoro zdaniem partyjnych akolitów są „honorowe”.

Palestra 9/2017, s. 114 - 118

Zderzenie samochodu osobowego z ciągnikiem rolniczym

Wojciech Kotowski

Wypadek drogowy miał miejsce w porze letniej około godz. 15.00 na jezdni drogi z miejscowości N. do miejscowości K., na wysokości drogi gruntowej prowadzącej do posesji. Polegał on na zderzeniu samochodu osobowego marki Mercedes z ciągnikiem rolniczym marki Ursus C-330. W jego wyniku kierujący samochodem osobowym i pasażer tego pojazdu oraz kierujący ciągnikiem rolniczym odnieśli obrażenia ciała skutkujące naruszeniem czynności organizmu na czas powyżej 7 dni.

Palestra 9/2017, s. 119 - 124

Szlifbruk w „Ananasie” (cz. 2) Perfumowany rynsztok

Marek Sołtysik

Zdumienie czytelników „Ilustrowanego Kuryera Porannego” nie miało granic. W poniedziałek 2 maja 1932 roku artykuł wstępny na pierwszej stronie po raz pierwszy od niepamiętnych czasów nie dotyczył spraw politycznych. Nie poruszał również ważkich kwestii kulturowych. Nie był ostatnim pożegnaniem postaci wybitnej. Ktoś, kto decyduje o kształcie pisma, zamieścił na czołówce tytuł Gorgonowa, Drożyński – i społeczeństwo.

Palestra 9/2017, s. 125 - 128

Aleksander Mogilnicki, Wspomnienia adwokata i sędziego

Robert Jastrzębski

Z postacią Aleksandra Mogilnickiego spotkałem się przy okazji pisania monografii dotyczącej rozgraniczenia atrybucji władzy wykonawczej oraz sądowniczej. W szczególności zwróciła moją uwagę praca A. Mogilnickiego z 1900 r. z zakresu sądownictwa administracyjnego, która była pierwszym w polskiej literaturze prawniczej opracowaniem tego tematu. Co interesujące, Autor jej zaznaczył w treści swoich wspomnień, że była to zmieniona tzw. rozprawa konkursowa na studiach prawniczych na ówczesnym Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego.

Palestra 9/2017, s. 128 - 132

Karolina Sawczuk-Skibińska, Rozkład pożycia a możliwość pojednania małżonków w procesie o rozwód

Dagmara Miotła

Recenzowana monografia stanowi kompleksowe omówienie kwestii związanych z możliwością pojednania skłóconych małżonków w toku trwania procesu rozwodowego. W swojej książce autorka podejmuje próbę rozważenia wszelkich pozytywnych przesłanek rozwodowych oraz szczegółowo prezentuje środki prawne w formie mediacji, jakie ma do swojej dyspozycji sąd rozwodowy.

Palestra 9/2017, s. 133 - 135

50 lat Komisji Narodów Zjednoczonych ds. Międzynarodowego Prawa Handlowego (UNCITRAL)*

Kazimierz Karasiński

W dniach od 4 do 6 lipca 2017 r. w Biurze Narodów Zjednoczonych w Wiedniu odbył się jubileuszowy Kongres z okazji 50-lecia UNCITRAL oraz równolegle w terminie od 3 do 21 lipca 2017 r. – 50. Sesja Komisji UNCITRAL. Jubileuszowy Kongres oraz Sesja UNCITRAL są dobrą okazją, aby przybliżyć, przynajmniej w ograniczonym zarysie, informację na temat Komisji NZ ds. Międzynarodowego Prawa Handlowego, która w Polsce nawet wśród prawników jest mało rozpoznawalnym podmiotem Systemu Narodów Zjednoczonych.

Palestra 9/2017, s. 136 - 137

Uchwała nr 25/2017 Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 18 lipca 2017 r. w sprawie zmian w wymiarze sprawiedliwości

Jacek Trela

Naczelna Rada Adwokacka, w związku z uchwaleniem zmian w ustawach o ustroju sądów powszechnych i Krajowej Radzie Sądownictwa oraz pracami nad ustawą o Sądzie Najwyższym, apeluje do władz publicznych o poszanowanie oraz ochronę ładu konstytucyjnego i sprzeciwia się zmianom ustrojowym dokonywanym bez zachowania procedury zmiany Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Palestra 9/2017, s. 137 - 138

Pismo Prezesa NRA Jacka Treli do Prezydenta RP Andrzeja Dudy z 20 lipca 2017 r.

Jacek Trela

Palestra 9/2017, s. 138 - 138

Pismo Prezesa NRA Jacka Treli do Prezydenta RP Andrzeja Dudy z 24 lipca 2017 r.

Jacek Trela

Palestra 9/2017, s. 139 - 139

Pismo Pierwszej Prezes SN prof. dr hab. Małgorzaty Gersdorf do Prezesa NRA adw. Jacka Treli

Małgorzata Gersdorf

Palestra 9/2017, s. 139 - 141

Z posiedzeń Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej

Andrzej Bąkowski

W pierwszej części posiedzenia obszerny referat na temat protokołów nadesłanych przez poszczególne ORA złożyła adw. Mirosława Pietkiewicz, przewodnicząca Centralnego Zespołu Wizytatorów. Zwróciła uwagę, że nie wszystkie ORA odbywają posiedzenia zgodnie z obowiązującym Regulaminem oraz że protokoły z posiedzeń przesyłane są niejednokrotnie z bardzo dużym opóźnieniem. Uważa, że omówienie tych protokołów powinno następować raz w miesiącu, bo inaczej powstają istotne zaległości. Omówiła szereg uchwał, które jej zdaniem budzą wątpliwości.

Palestra 9/2017, s. 142 - 142

Wystawa pn. Adwokaci w służbie Ojczyźnie w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku

W dniu 8 sierpnia 2017 r. pomiędzy Naczelną Radą Adwokacką a Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku zostało podpisane porozumienie w przedmiocie zorganizowania przez Adwokaturę w Muzeum wystawy czasowej pod nazwą Adwokaci w służbie Ojczyźnie.

Palestra 9/2017