Wydanie 9/2016

Palestra
9/2016

Projekt okładki: Krzysztof Ciesielski

Pełny spis treści

Palestra 9/2016, s. 5 - 11

Wtórny transfer DNA

Józef Wójcikiewicz

Rozwój genetyki sądowej umożliwił profilowanie z niewielkiej ilości dowodów DNA, nawet z jednej komórki, która mogła pochodzić od niewinnej osoby. Artykuł dotyczy potencjalnego niebezpieczeństwa wtórnego transferu DNA. Przedstawiono szereg eksperymentów w tej dziedzinie, a także kilka przykładów spraw karnych, w których to przeniesienie mogło nastąpić.

Palestra 9/2016, s. 12 - 25

Kilka uwag o prawie do obrony w związku z nowelizacją kodeksu postępowania karnego z 2016 roku

Wojciech Hermeliński
Barbara Nita-Światłowska

Artykuł analizuje zmiany wprowadzone do kodeksu postępowania karnego z dnia 11 marca 2016r., obowiązujące od 15 kwietnia 2016 r. Omówione zostały przede wszystkim zmiany w Kodeksie postępowania karnego, które weszły w życie 15 kwietnia 2016 r., a dotyczące prawa do obrony: zniesienie powszechnego dostępu do prawnika z urzędu i ograniczenie dostępu oskarżonego do akt postępowania przygotowawczego, a także zmiany z zakresu kryminalizacji przestępstwa określonego w art. 233 kodeksu karnego. Ustawa z dnia 11 marca 2016 r. wprowadziła zmiany w zakresie dostępu oskarżonego/podejrzanego oraz jego adwokata do akt postępowania już na etapie postępowania przygotowawczego. W tekście artykułu zostały omówione również zasady dotyczące wykonania prawa do obrony. Wyżej wymienione zmiany zaowocowały poważnymi skutkami ograniczenia w korzystaniu z ochrony wynikające z zasady prawa do obrony. W opinii autorów zmiany te budzą wątpliwości co do ich zgodności z normami konstytucyjnymi i konwencjonalnymi.

Palestra 9/2016, s. 26 - 41

O podstawach i podmiotach uprawnionych do wnoszenia kasacji w modelu polskiego procesu karnego – artykuł dyskusyjny

Piotr Kardas
Jacek Giezek

Artykuł ma na celu analizę obecnego modelu kasacji w polskim prawie karnym. Przedmiotem, na którym szczególnie się skupiają się autorzy, są ograniczenia w zakresie odwoływania się do sądu kasacyjnego istniejące w polskim systemie prawa procesowego, w szczególności wykluczenie możliwości odwołania się do sądu kasacyjnego w przypadku warunkowego zawieszenia kary pozbawienia wolności. Artykuł obejmuje analizę ostatnio wprowadzonych zmian w zakresie kasacji, w szczególności rozszerzenie możliwości odwołania się do sądu kasacyjnego oraz przyznanie Ministrowi Sprawiedliwości - Prokuratorowi Generalnemu prawa do odwołania się do sądu za pomocą kasacji z powodu rażącego zróżnicowania kar w przypadkach przestępstwa. W tym kontekście badanie obejmuje krytyczną ocenę istniejących ograniczeń związanych z faktem, że niemożliwe jest odwołanie się do sądu kasacyjnego w przypadku warunkowego zawieszenia kary pozbawienia wolności. Przedstawia także propozycję wprowadzenia możliwości wniesienia kasacji w przypadku warunkowego zawieszenia kary pozbawienia wolności przez Prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej i Prezesa KRRIP, a także postulat wprowadzenia przepisów, które umożliwią Prezesowi Polskiej Rady Adwokackiej i Prezesowi KRRIP złożenie wniosku do Sądu Najwyższego o wydanie decyzji w sprawie istniejących różnic w interpretacji orzecznictwa.

Palestra 9/2016, s. 42 - 47

Firma spółki przekształconej – uwagi praktyczne na tle art. 554 k.s.h.

Jan Stranz

W tym artykule przedstawiono przepis art. 554 k.s.h. dotyczący przedmiotu budowy firmy przekształconej spółki. Wyjaśnia ratio legis tego przepisu oraz zawiera przegląd i krytyczną ocenę jego interpretacji przedstawionej w literaturze dotyczącej obowiązku rejestracji dwóch („poprzedniej” i „nowej”) przekształconych nazw spółek w rejestrze handlowym Krajowego Rejestru Sądowego. Autor formułuje własną interpretację artykułu 554 k.s.h.

Palestra 9/2016, s. 48 - 61

Amerykański proces karny w poszukiwaniu prawdy materialnej

Hanna Kuczyńska

W tym artykule postawiono pytanie, czy model postępowania karnego funkcjonujący w Stanach Zjednoczonych Ameryki (znany również jako przeciwny model postępowania karnego) ma na celu rozstrzygnięcie prawdziwych faktów w sprawie. Analiza istniejących mechanizmów i warunków proceduralnych doprowadziła do wniosku, że procedura kontradyktoryjna nie jest skutecznym narzędziem ustalania prawdy. Jest zbyt wiele warunków wstępnych, które uniemożliwiają osiągnięcie tego celu, do których możemy zaliczyć: ustalenie faktów przez jury (którego wyrok jest nieprzewidywalny), brak organu zainteresowanego ustaleniem prawdziwej relacji z wydarzeń, brak możliwości wpłynięcia na materiał dowodowy zarówno przez profesjonalnego sędziego, jak i poszukiwacza afektu (jury), a na koniec podporządkowując wynik procesu (w większości przypadków) przebiegłości i umiejętnościom prawnika, a nie sile merytorycznych argumentów.

Palestra 9/2016, s. 62 - 71

Prawo do nienaruszalności mieszkania a oględziny i eksperyment procesowy w procesie karnym

Adrianna Siostrzonek-Sergiel

Decyzja o rozpoczęciu dochodzenia w sprawie miejsca zbrodni w mieszkaniu lub eksperymentalnej rekonstrukcji powinna zostać podjęta na podstawie decyzji wydanej przez organ sądowy (o ile nie jest to konieczne w razie potrzeby), która powinna być zaskarżona na każdym etapie postępowania karnego przez osoby, których prawa zostały lub mogłyby zostać naruszone (niezależnie od tego, czy są stronami postępowania karnego). Ponadto inspekcja locus in quo i eksperymentalna rekonstrukcja powinny być otwarte na wyzwania. W artykule mowa również o szerokich uprawnieniach do składania skarg na działania związane z oględzinami mieszkania i przeprowadzania eksperymentalnej rekonstrukcji, w których proces ten zapewnia ochronę prawa do nietykalności domu. Poza tym, dla pełniejszej ochrony prawa do nienaruszalności domu wydaje się konieczne wprowadzenie przepisów kodeksu postępowania karnego, zgodnie z inspekcją locus in quo i eksperymentalną rekonstrukcją, jeśli mają one miejsce w domu, powinny zostać przeprowadzone w sposób odpowiedni do wyszukiwania. Dotyczy to w szczególności czasu na przeprowadzenie działań i zabezpieczenia znalezionych podczas dochodzenia przedmiotów zawierających tajemnice.

Palestra 9/2016, s. 72 - 81

Kilka uwag dotyczących kosztów procesu karnego i ich ponoszenia przez oskarżonego

Tomasz Kanty

Artykuł koncentruje się na temacie kosztów postępowania karnego i ich ustaleniu. Ponadto odnosi się do możliwości zastosowania kosztów wobec oskarżonego, w przypadku, gdy wyrok skazujący nie obejmuje wszystkich stawianych w akcie oskarżenia zarzutów. Ponadto artykuł opisuje wpływ zmian zarzutów, częściowego uniewinnienia i bezprawności kosztów poniesionych na te decyzje. Autor przedstawia propozycję zmiany zasad przyznawania kosztów.

Palestra 9/2016, s. 82 - 93

Rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym w postępowaniu cywilnym w świetle zmiany k.p.c. z 10 lipca 2015 r.

Mariusz Sorysz

Nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego została wprowadzona ustawą z 15.07.2015r. Zmiana ta polegała między innymi na wprowadzeniu do kodeksu szerszej dopuszczalności rozpatrywania sprawy na posiedzeniu niejawnym, umożliwiającej również wydanie wyroku. Celem tej korekty było przyspieszenie postępowań sądowych. Dlatego zmianę należy zasadniczo ocenić pozytywnie. Przeciw tej zmianie pojawiły się jednak pewne praktyczne obawy, których wystąpienie może prowadzić do komplikacji w zastosowaniu tego rozwiązania. W tym oświadczeniu uwzględniono możliwe kierunki zmiany.

Palestra 9/2016, s. 94 - 97

Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 9 września 2015 r., IV CSK 690/14*

Paweł Księżak

Teza glosowanego wyroku brzmi: Użytkownik może albo osobiście używać rzecz i pobierać jej pożytki, albo przenieść te uprawnienia na osobę trzecią na podstawie umowy.

Palestra 9/2016, s. 98 - 103

Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 11 grudnia 2013 r., III CZP 78/13*

Aleksandra Rączkowska

Teza glosowanej uchwały brzmi: Nieobecność strony wywołana długotrwałą chorobą nie uzasadnia odroczenia rozprawy, jeżeli w okolicznościach sprawy wniosek o odroczenie rozprawy stanowi nadużycie praw procesowych.

Palestra 9/2016, s. 104 - 108

Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 2 października 2014 r., IV KK 82/14*

Marek Sławiński

Teza glosowanego wyroku brzmi: Czynność sprawcza przestępstwa określonego w art. 233 § 1 k.k. w postaci „zatajenia prawdy” polega na świadomym utrzymaniu przez świadka w tajemnicy okoliczności mogącej mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, zarówno w fazie swobodnej relacji, jak i w fazie odpowiedzi na pytania (art. 171 § 1 k.p.k.), przy czym bez znaczenia pozostaje, że o tę okoliczność świadek nie został zapytany w toku przesłuchania.

Palestra 9/2016, s. 109 - 118

Glosa do wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Stankiewicz i inni przeciwko Polsce (nr 2) z 3 listopada 2015 r., skarga nr 48053/11 Wolność wypowiedzi dziennikarskiej w Polsce wciąż niedostatecznie chroniona

Magdalena Wółkowska

Europejski Trybunał Praw Człowieka (dalej: ETPCz) wydał kolejny wyrok uznający, że Polska nie respektuje wolności wypowiedzi dziennikarskiej. Wśród skarg wnoszonych do Strasburga przeciwko Polsce na naruszenie art. 10 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (dalej Konwencja lub EKPC) dominują te dotyczące wolności prasy. W zdecydowanej większości spraw strasburscy sędziowie orzekają naruszenie swobody wypowiedzi dziennikarskiej.

Palestra 9/2016, s. 119 - 124

Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 9 lipca 2015 r., III KK 375/14

Adrianna Pabian

Teza glosowanego orzeczenia brzmi: Z dniem 1 lipca 2015 r., wobec nowej treści art. 374 § 1 k.p.k. (znowelizowanego przez art. 1 pkt 120 ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. z 2013 r. poz. 1247), obecność oskarżonego na rozprawie głównej przestała być obowiązkowa (poza wyjątkiem wskazanym w art. 374 § 1a k.p.k.), a w konsekwencji ewentualne uchybienia z tym związane, choć zaistniałe wcześniej, z tym dniem straciły charakter bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k.

Palestra 9/2016, s. 125 - 128

Przepisy postępowania w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego w okresie kwiecień–lipiec 2016 r.

Michał Jackowski

W okresie od kwietnia do lipca 2016 r. Trybunał Konstytucyjny wydał kilka orzeczeń, które mogą być interesujące z punktu widzenia wykonywania zawodu adwokata. W tym przeglądzie postanowiłem omówić trzy wyroki odnoszące się do przepisów postępowania cywilnego i jeden – do przepisów postępowania karnego.

Palestra 9/2016, s. 129 - 134

Europejski Trybunał Praw Człowieka – przegląd orzecznictwa (kwiecień–czerwiec 2016 r.)

Marek Antoni Nowicki

Postanowienie o uznaniu i wykonaniu wyroku sądu zagranicznego nie może być uznane za zgodne z wymaganiami art. 6 ust. 1 Konwencji, jeśli zostało wydane bez zapewnienia stronie zobowiązanej możliwości skutecznego podniesienia zarzutu rzetelności postępowania prowadzącego do tego wyroku albo w państwie jego wydania, albo w państwie wniosku. Wyrok Avotiņš v. Łotwa, 23.5.2016 r., Wielka Izba, skarga nr 17502/07, § 98.

Palestra 9/2016, s. 135 - 138

Kontakty obrońcy ze świadkami – czy nadal procesowe tabu?

Antoni Bojańczyk

W judykaturze dyscyplinarnej kontakty adwokatów ze świadkami od dawna przywykło się traktować jako coś co najmniej niewłaściwego, wstydliwego i nielicującego z powagą zawodu adwokata. Egzemplifikacją tego typu myślenia o poszukiwaniu przez adwokatów świadków i kontaktowaniu się z nimi jest znane orzeczenie sądu dyscyplinarnego izby lwowskiej z 1927 r.

Palestra 9/2016, s. 139 - 141

O właściwym zabezpieczeniu dowodów

Wojciech Kotowski

W miejscowości P. na prostym odcinku drogi i przy dobrej przejrzystości powietrza, lecz w porze po zmierzchu, doszło do czołowego mimośrodkowego zderzenia dwóch wymijających się pojazdów – opla i forda. Droga miała jezdnię szerokości 6 m z jednym pasem dla każdego kierunku i wyobrażalną osią oraz pobocza szerokości po 1,5 m każde.

Palestra 9/2016, s. 142 - 144

Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Elektronizacja postępowania wieczystoksięgowego”, Łódź, 14 marca 2016 r.

Bernard Długosz

W dniu 14 marca 2016 r. na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego odbyła się Ogólnopolska Konferencja Naukowa pod honorowym patronatem Ministra Sprawiedliwości pt. „Elektronizacja postępowania wieczystoksięgowego”, zorganizowana przez Katedrę Postępowania Cywilnego II Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego oraz Izbę Notarialną w Łodzi, przy współpracy z Dziekanem Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego, Sądem Apelacyjnym w Łodzi, Wydawnictwami Currenda, C. H. Beck i Wolters Kluwer.

Palestra 9/2016, s. 144 - 151

Konferencja „Kodeks etyki adwokackiej – analiza jurydyczna i aksjologiczna”, Wrocław, 22 kwietnia 2016 r.

Konrad Lipiński
Paweł Zagiczek

22 kwietnia 2016 r. Uniwersytet Wrocławski gościł konferencję naukową zorganizowaną przez Komisję Etyki Zawodowej oraz Komisję Legislacyjną przy Naczelnej Radzie Adwokackiej, objętą patronatem Dziekana Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego. Jako przedmiot tegorocznej konferencji obrano analizę jurydyczną i aksjologiczną Zbioru zasad etyki adwokackiej i godności zawodu.

Palestra 9/2016, s. 152 - 154

Z posiedzeń Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej

Andrzej Bąkowski

Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej z 8 czerwca 2016 r. Po powitaniu przez prezesa NRA adw. Andrzeja Zwarę przybyłych na posiedzenie Prezydium przystąpiono do realizacji porządku obrad. Prezydium NRA w głosowaniu tajnym podjęło uchwały merytoryczne w sprawach osobowych.

Palestra 9/2016, s. 155 - 156

Nowi prezesi Sądu Najwyższego

2 września 2016 r. Prezydent RP Andrzej Duda wręczył w Pałacu Prezydenckim akty powołania z dniem 30 sierpnia 2016 r. na stanowiska prezesów Sądu Najwyższego czterem sędziom Sądu Najwyższego: Dariuszowi Zawistowskiemu (jako kierującemu Izbą Cywilną), Józefowi Iwulskiemu (jako kierującemu Izbą Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych), Wiesławowi Błusiowi (jako kierującemu Izbą Wojskową) oraz stałemu współpracownikowi redakcji „Palestry” Stanisławowi Zabłockiemu (jako kierującemu Izbą Karną).

Palestra 9/2016, s. 157 - 158

Adwokat Stanisław Kuchta (1940–2015)

Wojciech Krzysztoporski

Stanisław Kuchta urodził się 29 sierpnia 1940 r. w Ostrowie Świętokrzyskim. Absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Wrocławskiego. Po zdanym egzaminie sędziowskim mec. Stanisław Kuchta przez blisko rok pełnił obowiązki asesora sądowego w Sądzie Powiatowym w Jeleniej Górze. W październiku 1969 r. został wpisany na listę aplikantów adwokackich izby wrocławskiej.

Palestra 9/2016