Wydanie 5/2017

Palestra
5/2017

Fotografia na okładce: AJR

Pełny spis treści

Palestra 5/2017, s. 5 - 14

Wybrane problemy instytucji opłaty adiacenckiej z tytułu budowy urządzeń infrastruktury technicznej w orzecznictwie sądów administracyjnych

Aleksander Maziarz

Opłata adiacencka z tytułu budowy urządzeń infrastruktury technicznej jest ważnym źródłem przychodu dla gmin. Dzięki tej opłacie gminy mogą zobowiązać właścicieli nieruchomości do udziału w kosztach budowy obiektów służących zaopatrzeniu w wodę, odprowadzających ścieki czy budowy dróg publicznych. Jednakże polska ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami w bardzo ogólny sposób określa warunki pobierania tego rodzaju opłat administracyjnych. To powoduje problemy z zastosowaniem tej instytucji, ponieważ interpretacja poszczególnych warunków nie jest jednoznaczna. Dlatego celem tego artykułu jest analiza różnych warunków, które umożliwiają nałożenie obowiązku uiszczenia opłaty adiacenckiej w świetle orzecznictwa sądów administracyjnych.

Palestra 5/2017, s. 15 - 33

Odpowiedzialność deliktowa za zaniechanie wydania decyzji administracyjnej

Józef Forystek

Artykuł jest głosem w trwającej dyskusji na temat odpowiedzialności za szkody w związku z nadmierną długością postępowania administracyjnego, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii związanych z dekretem warszawskim. Odpowiedzialność deliktowa za niewykonanie prawa przez organ władzy została wdrożona w 1997 r. Autor wskazuje, że w państwie demokratycznym obywatel nie powinien ponosić negatywnych konsekwencji przewlekłego postępowania administracyjnego, a zatem strona poszkodowana powinna mieć możliwość dochodzenia roszczeń odszkodowawczych. Aby ocenić prawo właściwe dla czynu niedozwolonego w czasie, autor wskazuje, że zasada tempus regitactum nie ma zastosowania, ponieważ szkoda powstaje w ostatnim momencie stanu niewykonania, a nie w trakcie jego trwania. Dlatego odpowiednie są przepisy obowiązujące w chwili ustania. Ponadto autor wskazuje, że przed wszczęciem sprawy przeciwko Skarbowi Państwa o wypłatę odszkodowania nie jest konieczne uzyskanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym.

Palestra 5/2017, s. 34 - 40

Utwór współautorski a utwór zbiorowy – moment wygaśnięcia autorskich praw majątkowych

Maciej Wróbel

Czasami jest mała różnica pomiędzy utworem współautorskim a utworem zbiorowym. Często można pomylić te dwa typy utworów autorskich. Dlatego też ta publikacja porównuje rzeczone utwory. Autor tej publikacji koncentruje się także na wygaśnięciu prawa autorskiego dla tych utworów, co jest ważne z punktu widzenia możliwości korzystania z dzieła przez osoby trzecie. Podstawową różnicą pomiędzy tymi dwoma utworami jest rola wydawcy (producenta) w procesie tworzenia dzieła i kwestia porozumienia pomiędzy twórcami poszczególnych części. Jednak, są także mniej istotne kwestie, które powinny zostać zabrane pod uwagę. W przypadku utworu współautorskiego moment wygaśnięcia praw autorskich jest łatwy do ustalenia. Jednak w przypadku utworu zbiorowego ustalenie tego momentu jest bardziej skomplikowane. Wskazanie niewłaściwej daty może skutkować odpowiedzialnością za naruszenie prawa autorskiego.

Palestra 5/2017, s. 41 - 52

Zakres odpowiedzialności portali prasowych za naruszenia dóbr osobistych powstałe w komentarzach do artykułów prasowych w świetle najnowszego orzeczenia SN z 30 września 2016 r., sygn. akt I CSK 598/15

Barbara Giertych

W artykule podjęto próbę przedstawienia analizy długiej batalii sądowej dotyczącej decyzji rozstrzygającej, kto jest odpowiedzialny za naruszenie dóbr osobistych w wyniku komentarzy przesłanych do artykułów prasowych opublikowanych na stronach internetowych z wiadomościami. Sąd Najwyższy orzekł, że obowiązkiem strony internetowej jest udowodnienie, że w rzeczywistości nie były świadome naruszenia dóbr osobistych w wyniku komentarzy do artykułów prasowych, co jest warunkiem wstępnym przywołania jakiejkolwiek wartości odciążającej wynikającej z przepisów ustawy w sprawie świadczenia usług drogą elektroniczną. Autor artykułu oparł go na obowiązujących przepisach i orzeczeniach wydanych przez sądy niższej instancji w przedmiotowej sprawie. Wnioski z artykułu oparte na wyroku Sądu Najwyższego stanowią przełom w interpretacji zakresu odpowiedzialności serwisów informacyjnych za naruszenie dóbr osobistych w wyniku komentarzy do artykułów prasowych. Jest to przełomowy werdykt, który wywrze trwały ślad na orzeczeniach sądów powszechnych, dlatego uzasadnione było przedstawienie analizy i interpretacji tych kwestii.

Palestra 5/2017, s. 53 - 56

Terminy dochodzenia roszczeń przy umowach transgranicznej sprzedaży towarów na obszarze europejskim. Przedawnienie terminów roszczeń

Agata Michalska-Olek

W opracowaniu przedstawiono postępowanie sądowe jako możliwość dochodzenia roszczeń w terminach na wytoczenie powództwa w kontekście przedawnienia roszczeń. Zakres artykułu dotyczy spraw prowadzonych w obszarze europejskim. Treść oparta jest na orzeczeniach polskich sądów w konkretnych postępowaniach o zapłatę, a ponadto dotyczy kwestii ustalenia daty początkowej oraz prawa, które powinno być stosowane w określonych przypadkach na podstawie zawartych umów sprzedaży.

Palestra 5/2017, s. 57 - 64

Zasada favor testamenti w prawie spadkowym

Milena Perka

Testowanie opiera się na fundamentalnym założeniu wolności w sporządzaniu testamentu. Podstawa uznania testamentu jest ważna, gdy stosuje się odpowiednie, określone przez prawo formy tego samego aktu. Zasada favor testamenti dopuszcza możliwość uznania form, które są uważane za niewłaściwe lub niezgodne z prawem, ze względu na swobodę testowania, a także obowiązek realizacji i respektowania ostatniej woli zmarłego. Jest zatem dopuszczalne przyjęcie testamentu w formie listu, testamentu łączonego dwóch spadkobierców i inne formy testamentu, w przypadku gdy spadkodawca nie mógł sporządzić testamentu zwyczajnego. Favor testamenti daje również podstawę do prawidłowej interpretacji woli zmarłego, gdy członkowie najbliższej rodziny nie zostali uwzględnieni w testamencie, a jednym z kryteriów interpretacji jest brak prawa do zachowku po zmarłym.

Palestra 5/2017, s. 65 - 75

Termin do wniesienia skargi indywidualnej do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu – de lege lata i de lege ferenda

Anna Dąbrowska

Przedmiotem niniejszego artykułu jest termin na wniesienie indywidualnej skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. Ta kwestia jest niezwykle ważna ze względu na Protokół dodatkowy nr 15 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, zgodnie z którym termin został skrócony z sześciu do czterech miesięcy. Autorka analizuje aktualny stan faktyczny, a także postulowany stan, ponieważ Protokół nr 15 jest obecnie na etapie ratyfikacji przez Państwa-Strony Konwencji.

Palestra 5/2017, s. 76 - 83

Reforma unormowań poświęconych środkom zabezpieczającym z 20 lutego 2015 r. (cz. 2)

Piotr Góralski

Artykuł zawiera omówienie głównych zmian uchwalonych w ramach nowelizacji do Kodeksu Karnego z 20 lutego 2015 roku dotyczących środków zabezpieczających. Po pierwsze, uwaga została skupiona na podstawowych różnicach w projektach aktów prawnych odnoszącego się do zmian w regulacjach zawartych w Rozdziale 10 Kodeksu Karnego, które zostały przygotowane i opublikowane w latach 2012 – 2014. Następnie w artykule został zdefiniowany zakres potrzebnych zmian odnoszących się do środków zabezpieczających zaproponowanych w ostatnich kilku latach w porównaniu do zmian aktualnie wprowadzonych. Ponieważ wiele nowych przepisów dotyczących środków zabezpieczających okazało się wadliwych, zasugerowano powrót do poprzednich przepisów zawartych w rozdziale 10 Kodeksu karnego i późniejsze stopniowe dostosowywanie niektórych niedoskonałych przewidzianych w nich środków.

Palestra 5/2017, s. 84 - 91

Kasacja interwenienta w prawie karnym skarbowym

Piotr Kulik

Przedmiotem artykułu jest analiza szczególnej pozycji interwenienta jako strony w karnym postępowaniu skarbowym, w szczególności praw i ograniczeń dotyczących skargi kasacyjnej. Artykuł przedstawia przede wszystkim różnice i oryginalne rozwiązania przyjęte na podstawie postępowania karnego, tylko w odniesieniu do tego podmiotu, nieznanego jeszcze w powszechnym postępowaniu karnym.

Palestra 5/2017, s. 92 - 95

Dobro jako wartość i podstawa prawa

Marek Derlatka

Stanowienie, stosowanie i przestrzeganie norm prawnych nie jest celem samo w sobie, lecz służy konkretnym wartościom, takim jak: dobro, sprawiedliwość, prawda, piękno. Spór pomiędzy zwolennikami kognitywizmu i antykognitywizmu odnośnie do możliwości poznania oraz zdefiniowania tych wartości nie przeszkadza w artykułowaniu przeróżnych powodów wprowadzania nowych regulacji prawnych dla ochrony kolejnych grup społecznych, zwłaszcza mniejszości, rzekomo czy rzeczywiście dyskryminowanych przez tak zwaną większość społeczeństwa.

Palestra 5/2017, s. 96 - 100

Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 17 lutego 2016 r., I ACa 1559/15*

Anna Golonka

Palestra 5/2017, s. 101 - 105

Glosa do uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z 19 października 2016 r., III CZP 5/16

Tobiasz Nowakowski

Teza glosowanej uchwały: Darowizna udziału we współwłasności rzeczy ruchomej przez jednego z dwóch współwłaścicieli na rzecz drugiego powoduje – jeżeli umowa darowizny nie stanowi inaczej – przejście na obdarowanego uprawnienia do odstąpienia od umowy sprzedaży, na podstawie której doszło do nabycia współwłasności rzeczy.

Palestra 5/2017, s. 106 - 109

Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego w sprawach cywilnych

Monika Strus-Wołos

W dwóch uchwałach z 9 lutego 2017 r. (III CZP 98/16 i III CZP 113/16) Sąd Najwyższy przesądził, że dłużnik będący osobą fizyczną ponosi solidarną odpowiedzialność z przekształconą spółką na podstawie art. 58413 k.s.h., jeżeli wierzyciel wytoczy przeciwko niemu powództwo w okresie biegu terminu określonego w tym przepisie.

Palestra 5/2017, s. 110 - 113

Europejski Trybunał Praw Człowieka – przegląd orzecznictwa (styczeń–marzec 2017 r.)

Marek Antoni Nowicki

Zawiadomienia o przestępstwie przemocy domowej muszą być traktowane szczególnie starannie. Jej specyfika – co zostało zaznaczone w preambule do konwencji stambulskiej (konwencja o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej z 2011 r.) musi znaleźć wyraz w procedurze krajowej.

Palestra 5/2017, s. 114 - 116

Czy wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wydany w sprawie ze skargi indywidualnej może być uznany za prejudykat w procesie przeciwko Skarbowi Państwa, o stanie faktycznym podobnym do tego, w jakim ETPCz zasądził odszkodowanie na rzecz innego obywatela?

Ewa Stawicka

Problem zasygnalizowany w pytaniu wypłynął w sprawie sądowej, w której powód powołał się na wyrok Wielkiej Izby Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 19 czerwca 2006 r. nr 35014/97 wydany w sprawie Marii Hutten-Czapskiej przeciwko Polsce, w którym stwierdzono naruszenie przez państwo polskie art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji.

Palestra 5/2017, s. 117 - 120

Jak odzyskiwać utraconą zdolność czytania

Andrzej Tomaszek

Z dorocznego raportu o stanie czytelnictwa, ogłoszonego niedawno przez Bibliotekę Narodową, wynika, że 16% Polaków powyżej 15. roku życia nie przeczytało w ciągu ostatniego roku ani jednej książki, a nawet ani jednego, przynajmniej trzystronicowego tekstu, a w 42% domów nie ma – z wyjątkiem podręczników – ani jednej książki!

Palestra 5/2017, s. 121 - 126

Tomasz J. Kotliński, Galicyjskie mowy obrończe

Mikołaj Tarkowski

Od czasów starożytnych mowy obrończe wzbudzały zainteresowanie i stanowiły jeden z przejawów występujących dawniej tendencji społecznych i kulturowych.

Palestra 5/2017, s. 127 - 130

Konferencja „Arbitraż – wyzwania i szanse”, Warszawa, Okręgowa Rada Adwokacka, 11 maja 2016 r.

Łukasz Wydra
Kamil Szmid

Stołeczna Izba Adwokacka powołała przed ponad rokiem do życia sekcje tematyczne. Dzięki temu stało się możliwe nadanie instytucjonalnych ram oddolnym inicjatywom adwokatów i aplikantów Izby. Jedną z pierwszych utworzonych sekcji tematycznych jest Sekcja Arbitrażu i Mediacji. Z inicjatywy adwokatów Kamila Szmida i Łukasza Wydry (który złożył wniosek o wyrażenie zgody na organizację konferencji) Okręgowa Rada Adwokacka w Warszawie wyraziła zgodę na zorganizowanie konferencji „Arbitraż – wyzwania i szanse”, której termin zaplanowano na dzień 11 maja 2016 r.

Palestra 5/2017, s. 130 - 132

Ewolucja i tendencje rozwoju arbitrażu handlowego

Jerzy Rajski

Analiza istoty i kierunków rozwoju współczesnego arbitrażu handlowego byłaby niepełna bez krótkiego omówienia historii tradycji arbitrażu, będącego starszym bratem sądownictwa państwowego.

Palestra 5/2017, s. 132 - 134

Otwarte seminarium Katedry Postępowania Karnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego pt. „Radca prawny w procesie karnym”, Kraków, 10 marca 2017 r.

Maciej Andrzejewski

W dniu 10 marca 2017 r. odbyło się kolejne otwarte seminarium naukowe Katedry Postępowania Karnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego pt. „Radca prawny w procesie karnym”. Spotkanie zgromadziło przedstawicieli innych uniwersytetów, jak również studentów i doktorantów.

Palestra 5/2017, s. 135 - 136

Posiedzenie plenarne Naczelnej Rady Adwokackiej

Andrzej Bąkowski

Prezes NRA adw. Jacek Trela wskazał, że jednym z istotnych celów, jakie postawił przed sobą i Prezydium NRA, jest budowanie jedności w środowisku prawniczym, tak by adwokaci i sędziowie, a także przedstawiciele innych zawodów prawniczych, dbali o dobre funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości.

Palestra 5/2017, s. 137 - 138

Z posiedzeń Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej

Andrzej Bąkowski

Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej w dniu 15 lutego 2017 r. podjęło uchwałę w sprawie wypowiedzi polityków, które dotyczyły adwokata-obrońcy kierowcy uczestniczącego w wypadku samochodowym z udziałem pani premier Beaty Szydło, w której to uchwale zauważono: „Pragniemy wyraźnie podkreślić, że profesjonalny obrońca nie broni czynu, lecz broni osobę, której czyn jest zarzucany.

Palestra 5/2017, s. 139 - 140

Jubileusz Profesora Stanisława Waltosia

Janusz Czarniecki

Palestra 5/2017, s. 140 - 140

Zaproszenie na konferencję pn. „Zamysł twórcy Kodeksu karnego z 1932 r. a wykładnia sądowa”, Warszawa, 8 czerwca 2017 r.

8 czerwca 2017 r. o godzinie 10.00 w Pałacu Staszica w Warszawie odbędzie się konferencja zorganizowana przez Redakcję „Państwa i Prawa”, Wydawnictwo Wolters Kluwer S.A. oraz Zakład Prawa i Polityki Penitencjarnej Uniwersytetu Warszawskiego.

Palestra 5/2017, s. 141 - 142

Adwokat Michał Went (1948–2016)

Sylwia Grzybowska
Krzysztof Golec

W dniu 23 września 2016 r. w Centrum Szkolenia Pomorskiej Izby Adwokackiej w Gdańsku przy ul. Szymanowskiego 2 odbyła się uroczystość nadania ośrodkowi imienia adw. dr. Michała Wenta.

Palestra 5/2017