P omiędzy utworem współautorskim a utworem zbiorowym zachodzi często niewidoczna różnica, co sprawia, że problematyczne staje się odróżnienie tych dwóch rodzajów utworów. Brak definicji utworu zbiorowego czy też trudność z ustaleniem, czym jest utwór i kto jest twórcą, nie ułatwia tego zadania. Rozwiązanie powyższego problemu rodzi kolejny – jak należy liczyć moment wygaśnięcia autorskich praw majątkowych. Jest to istotne z praktycznego punktu widzenia, ponieważ niewłaściwe obliczenie momentu wygaśnięcia autorskich praw majątkowych może wiązać się z ich naruszeniem przez dany podmiot.

Utwór współautorski

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r. (Dz.U. nr 24, poz. 83 ze zm.)Dalej również jako pr. aut. współtwórcom przysługuje prawo autorskie wspólnieCała treść przepisu brzmi: „1. Współtwórcom przysługuje prawo autorskie wspólnie. Domniemywa się, że wielkości udziałów są równe. Każdy ze współtwórców może żądać określenia wielkości udziałów przez sąd, na podstawie wkładów pracy twórczej. 2. Każdy ze współtwórców może wykonywać prawo autorskie do swojej części utworu mającej samodzielne znaczenie, bez uszczerbku dla praw pozostałych współtwórców. 3. Do wykonywania prawa autorskiego do całości utworu potrzebna jest zgoda wszystkich współtwórców. W przypadku braku takiej zgody każdy ze współtwórców może żądać rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeka uwzględniając interesy wszystkich współtwórców. 4. Każdy ze współtwórców może dochodzić roszczeń z tytułu naruszenia prawa autorskiego do całości utworu. Uzyskane świadczenie przypada wszystkim współtwórcom, stosownie do wielkości ich udziałów. 5. Do autorskich praw majątkowych przysługujących współtwórcom stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego o współwłasności w częściach ułamkowych”.. Z utworem współautorskim mamy do czynienia, gdy w powstawaniu utworu uczestniczy kilka osób i każda z nich wniosła twórczy wkład w jego powstanieA. Nowicka, Podmiot prawa autorskiego, (w:) Z. Radwański (red.), System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, wyd. 3, Warszawa: C. H. Beck 2013, s. 86.. Wspólnota prawna do utworu współautorskiego powstaje ex lege.D. Flisak, Komentarz do art. 9 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Lex 2015. Przy ocenie, czy mamy do czynienia z utworem współautorskim, spełnione muszą być te same przesłanki, co przy utworze pochodzącym od jednego twórcy – utwór musi stanowić przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze. Na uwadze należy także mieć, że poszczególne wkłady współtwórców nie mogą być różnicowane ze względu na ich wartość, przeznaczenie, sposób wyrażeniaPodobnie jest przy utworze pochodzącym od pojedynczego twórcy, zgodnie z art. 1 ust. 1 pr. aut.; por. System Prawa Prywatnego (…). Problematyczne może okazać się już samo jednoznaczne określenie charakteru wkładu danej osoby w proces powstania utworu wspólnegoSzerzej J. Banasiuk, Współtwórczość i jej skutki w prawie autorskim, Wolters Kluwer Polska 2012, s. 55 i n., gdyż utwory współautorskie niejednokrotnie mogą cechować się skomplikowaną  i złożoną budową wewnętrzną. Wtedy zawsze rozstrzygające powinno być indywidualne zbadanie danego dzieła.

Współtwórstwo występuje w sferze procesu twórczego (uczestnictwa), przez co musi znaleźć odzwierciedlenie w osiągniętym rezultacie, cechującym się indywidualnym charakterem w zakresie swej formy i treściA. Nowicka, Podmiot prawa autorskiego, (w:) System, s. 87.. Chodzi o to, aby współautorstwo powstało w wyniku wspólnej działalności twórczejM. Poźniak-Niedzielska, Autorstwo dzieła filmowego, Wydawnictwo Prawnicze 1968, s. 150 i n.(„pierwiastek twórczy”), a działalność twórcy o charakterze intelektualnym powinna znaleźć odbicie w utworzeJ. Barta, R. Markiewicz, (w:) Komentarz PrAut, 2011, s. 134., czyli powinna być w nim zauważalna.

Istotna jest także kwestia porozumienia twórców w zakresie tworzenia wspólnego utworu. Zasadniczo przyjmuje się, że utwór współautorski powstaje właśnie w ramach porozumienia współtwórców (wspólna wola tworzenia utworu). Powstaje jednak pytanie, czy to porozumienie jest warunkiem koniecznym współtwórczości. Stanowisko Sądu Najwyższego na przestrzeni lat zmieniało sięPor. A. Nowicka, Podmiot prawa autorskiego, (w:) System, s. 87.– w niektórych orzeczeniach SN twierdził, że porozumienie jest elementem koniecznym utworu współautorskiego, w innych twierdził już odmiennie. W najnowszych orzeczeniach można znaleźć pogląd, że utwór współautorski nie może powstać niezależnie od woli twórców, a porozumienie w zakresie procesu twórczego może wynikać z umowy, może być również dorozumiane, ale musi istniećM. Poźniak-Niedzielska, Autorstwo dzieła filmowego, s. 149.. Jednakże, jak podkreślił SN, nie można wykluczyć współautorstwa mimo braku porozumienia, gdyż decyduje obiektywny wkład drugiej osoby w powstanie dziełaW przypadku doktryny za jednolity należy uznać pogląd o konieczności porozumienia współtwórców – por. A. Nowicka, Podmiot prawa autorskiego, (w:) System, s. 88 oraz wyrok SN z 7 listopada 2003 r., V CK 391/02, OSN 2004, nr 12, poz. 203., czyli jej faktyczny udział. Brak porozumienia twórców co do ostatecznego kształtu jednolitego utworu pozwala na odróżnienie utworów współautorskich od utworów połączonych w celu rozpowszechniania (art. 10 pr. aut.) czy utworów zależnych (opracowań) tworzonych na bazie utworów pierwotnych (art. 2 pr. aut.)D. Flisak, Komentarz do art. 9 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych..

Z uwagi na niejednokrotny problem w dokładnym ustaleniu, kto jest twórcą i co jest utworem, orzecznictwo dostarcza wielu przykładów negatywnych, gdy odmówiono danej osobie statusu współtwórcy. I tak przyjmuje się, że współtwórcą nie jest osoba, od której pochodzi wyłącznie pomysł lub zachęta (inspiracja) do stworzenia utworu albo która wskazuje kierunek działań twórczychA. Nowicka, Podmiot prawa autorskiego, (w:) System, s. 88.. Współtwórcą nie jest także zamawiający utwór, niezależnie od tego, czy go finansuje oraz czy utwór powstał wyłącznie z jego inicjatywy. Współtwórcą nie jest także osoba, która wprowadziła do utworu poprawki niemające charakteru merytorycznego, a będące jedynie poprawkami stylistycznymi, korektorskimiWyrok SN z 7 listopada 2003 r., V CK 391/02, OSN 2004, nr 12, poz. 203., a także osoba, od której pochodzi zarys koncepcjiWyrok SN z 27 marca 1965 r., I CR 20/65. Wynika to z założenia, że ochronie prawnoautorskiej podlega wyłącznie sposób wyrażenia, a niechronione pozostają takie elementy, jak odkrycia, idee, procedury, metody, zasady działania i koncepcje matematyczne – art. 1 ust. 21 pr. aut. . Co istotne, za współtwórcę nie uważa się również osoby, której działalność w zakresie powstania utworu miała charakter technicznyNp. czynności techniczne przy obsłudze sprzętu fotograficznego – wyrok SN z 5 lipca 2002 r., III CKN 1096/00, OSNC 2003, nr 11, poz. 150. czy też pomocniczy,Wyrok SN z 19 lipca 1972 r., II CR 575/71, OSN 1973, nr 4, poz. 67. chociażby  wymagała ona wysokiego stopnia wiedzy fachowej, zręczności i inicjatywy osobistej.

W innym orzeczeniu SN uznał, że status współtwórcy może zostać przyznany profesorowi uczelni wyższejWyrok SN z 8 września 1976 r., IV CR 329/76, OSP 1978, nr 2, poz. 24., który wspólnie z adiunktem opracował skrypt służący do nauki przedmiotu wykładanego przez tego profesora, gdyż, zdaniem SN, wkład twórczy profesora może polegać nie tylko na wspólnym pisaniu skryptu, ale także na wykorzystaniu notatek z wykładów, będących owocem pracy naukowej profesora. Natomiast w innym, dyskusyjnym, orzeczeniu SN stwierdził, że weryfikacja pracy naukowej polegająca na usunięciu z niej wątpliwych naukowo fragmentów uprawnia do współautorstwaWyrok SN z 25 maja 2011 r., II CSK 527/10..

Na koniec wspomnieć należy, że w przypadku utworów współautorskich wspólność praw autorskich majątkowych przypada niepodzielnie dwóm lub więcej współuprawnionymA. Nowicka, Podmiot prawa autorskiego, (w:) System, s. 93., podczas gdy prawa autorskie osobiste pozostają przy każdym twórcy. Odpowiednie zastosowanie znajdą tu przepisy Kodeksu cywilnego o współwłasności w częściach ułamkowych. Wkłady poszczególnych twórców do utworu mogą być możliwe lub niemożliwe do wyodrębnienia. Nie jest także wymagane, aby ich praca trwała równocześnie – może następować jedna po drugiejD. Flisak, Komentarz do art. 9 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych..

Utwór zbiorowy

Natomiast zgodnie z art. 11 pr. aut. autorskie prawa majątkowe do utworu zbiorowego, w szczególności do encyklopedii lub publikacji periodycznej, przysługują producentowi lub wydawcy, a do poszczególnych części mających samodzielne znaczenie – ich twórcom. Domniemywa się, że producentowi lub wydawcy przysługuje prawo do tytułu. Pomiędzy utworem zbiorowym z art. 11 pr. aut. a zbiorem z art. 3 pr. aut.Art. 3 pr. aut.: „Zbiory, antologie, wybory, bazy danych spełniające cechy utworu są przedmiotem prawa autorskiego, nawet jeżeli zawierają niechronione materiały, o ile przyjęty w nich dobór, układ lub zestawienie ma twórczy charakter, bez uszczerbku dla praw do wykorzystanych utworów”. czasami trudno doszukać się różnicy, dlatego należy uznać, że utwory zbiorowe i publikacje periodyczne są szczególnymi kategoriami zbiorów materiałów z art. 3 pr. autJ. Barta, R. Markiewicz, A. Matlak, Przedmiot prawa autorskiego, (w:) Z. Radwański (red.), System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, wyd. 3, Warszawa: C. H. Beck 2013, s. 69. Odmiennie, aczkolwiek niezupełnie – D. Flisak, Komentarz do art. 11 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Lex 2015.. Różnica rysuje się także w aspekcie podmiotowym dotyczącym kręgu podmiotów uczestniczących w powstaniu danego utworu.

Samo pojęcie utworu zbiorowego nie zostało nigdzie zdefiniowane. W doktrynie przyjmuje się, iż dzieło zbiorowe charakteryzuje się tym, że:

1. powstało dzięki organizatorskiej pracy wydawcy i na jego ryzyko;
2. stanowi kompozycję składającą się z różnych utworów (i ewentualnie innych niechronionych autorsko „wkładów”). Twórcy tej kompozycji mogą być współautorami dzieła zbiorowego, ale mogą też zdarzyć się przypadki, w których każdy samodzielnie przetwarzał poprzednią koncepcję;
3. z reguły nie ma porozumienia co do ostatecznego kształtu dzieła między twórcami wszystkich „elementów”, co uniemożliwia potraktowanie ich jako współautorów całościT. Grzeszak, Autorskie prawa majątkowe wydawcy dzieła zbiorowego a prawa jego twórców, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, z. 67, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1996, s. 38..

Pomocne jest wymienienie w art. 11 pr. aut. przykładowo encyklopedii i publikacji periodycznychPomocniczo definicje „dziennika” i „czasopisma” znajdują się w ustawie z 26 stycznia 1984 r. – Prawo prasowe (Dz.U. nr 5, poz. 24 ze zm.), w art. 7 ust. 1 pkt 2 i 3. . Jednakże nie rozwiązuje to wielu wątpliwości i problemów, szczególnie w związku z procesem digitalizacji (cyfryzacji) utworów tradycyjnychPod pojęciem utworu zbiorowego mieszczą się np. dzienniki telewizyjne, telegazety, utwory multimedialne, portale internetowe, natomiast za utwór zbiorowy nie jest uznawana Wikipedia – por. wyrok SA w Warszawie z 11 maja 2007 r., I ACa 1145/06 oraz D. Flisak, Komentarz do art. 11 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. .

W przypadku utworu zbiorowego autorskie prawa majątkowe do tego utworu jako całości przysługują ex lege wydawcy (producentowi) – jest on zatem podmiotem pierwotnie uprawnionym. Aby wydawca (producent) nabył pierwotnie ww. prawa, jego praca musi mieć charakter twórczy i przejawiać się np. w sposobie doboru czy uporządkowania poszczególnych części utworu zbiorowegoWyrok SA w Warszawie z 26 stycznia 1995 r., I ACr 1037/94, LEX nr 535044 oraz A. Nowicka, Podmiot prawa autorskiego, (w:) System, s. 102.. Natomiast autorskie prawa osobiste pozostają przy twórcach. Nierozstrzygnięta pozostaje kwestia relacji pomiędzy wydawcą (producentem) a twórcami poszczególnych części składowych utworu zbiorowego, które spełniają przesłanki uznania ich za utwór i posiadają samodzielne znaczenieA. Nowicka, Podmiot prawa autorskiego, (w:) System, s. 100. Wydawca (producent) staje się podmiotem praw autorskich do utworu zbiorowego, jako odrębnego przedmiotu prawa autorskiego, ale już nie do poszczególnych części mających samodzielne znaczenie, składających się na ten utwór. Na marginesie należy zaznaczyć, że utwór zbiorowy powstaje także w wyniku pracy innych osób, takich jak np. redaktorzy. Ich rola przejawia się m.in. w pomyśle, koncepcji czy inicjatywie stworzenia utworu zbiorowego – A. Nowicka, Podmiot prawa autorskiego, (w:) System, s. 100; oraz szerzej D. Sokołowska, Utwory zbiorowe w prawie autorskim: ze szczególnym uwzględnieniem encyklopedii i słowników, 2001, s. 75 i n..

Przyjmuje się, że przyznanie wydawcy (producentowi) autorskich praw majątkowych ex lege wynika, po pierwsze, z jego wkładu w przygotowanie dzieła zbiorowego, który ma nie tylko wymiar finansowy i organizacyjny, lecz często ma charakter własnej pracy twórczej; po drugie – z ryzyka i odpowiedzialności, jakie ponosi wydawca, z którym dzieło jest kojarzone; po trzecie – ze względów praktycznych związanych z trudnościami w oznaczeniu współtwórców utworu zbiorowegoA. Nowicka, Podmiot prawa autorskiego, (w:) System, s. 102 oraz wyrok SN z 15 listopada 2002 r., II CKN 1289/00, LEX nr 78613. .

Najwięcej wątpliwości wzbudza wspomniana powyżej relacja pomiędzy prawami wydawcy (producenta) a prawami twórców poszczególnych części składowych utworu zbiorowegoDotyczy to części składowych o samodzielnym znaczeniu, które równocześnie są utworami. Nie można bowiem wykluczyć sytuacji, gdy części składowe nie będą utworami, przez co pozostają irrelewantne ze względu na ochronę prawnoautorską. . Twórca musi wyrazić zgodę na włączenie jego utworu do utworu zbiorowego. Zgoda taka najczęściej będzie udzielana w umowie zawartej pomiędzy wydawcą (producentem) a twórcą i powinna dotyczyć także możliwości eksploatowania utworu składowego w ramach utworu zbiorowegoA. Nowicka, Podmiot prawa autorskiego, (w:) System, s. 104. Wyrok SA we Wrocławiu z 21 lutego 1997 r., I ACr 6/97.. Nabycie majątkowych praw autorskich do utworu zbiorowego następuje już w momencie jego ustalenia i nie zależy od poprawnego nabycia praw do jego części składowychD. Flisak, Komentarz do art. 11 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych..

Wyjaśnienia wymaga także kwestia możliwości wykorzystywania przez wydawcę (producenta) poszczególnych utworów wchodzących w skład utworu zbiorowego. Przepis art. 11 pr. aut. nie rozstrzyga o sytuacji prawnej wydawcy (producenta) co do poszczególnych części (utworów) składających się na utwór zbiorowy. Autorskie prawa majątkowe do części mającej samodzielne znaczenie przysługują ich twórcom. W odniesieniu do takich części w pełni respektowana jest zasada, że prawo autorskie przysługuje twórcy utworu – w tym bowiem zakresie „ustawa nie stanowi inaczej” (art. 8 ust. 1 in fine pr. aut.), gdyż przepis art. 11 czyni wydawcę (producenta) podmiotem praw do utworu zbiorowego, a nie do tych jego części, które, mając samodzielne znaczenie, zachowują status odrębnych utworówWyrok SA we Wrocławiu z 1 lutego 2012 r., I ACa 1344/11.. Wydawcy przysługuje bowiem całość autorskich praw majątkowych, a zatem nie musi on uzyskiwać zgody autorów poszczególnych części na dalsze wykorzystanie ich utworów składających się na utwór zbiorowy.

Dzieło zbiorowe to nowy przedmiot praw autorskich, który w sensie prawnym eliminuje z obrotu wszystkie utwory, które się na niego składają, jednakże z zastrzeżeniem, że chodzi o dalsze wykorzystanie utworu zbiorowego jako całości, nie zaś części utworu mającej samodzielne znaczenie, czyli eksploatacji utworów-wkładów w dziele zbiorowym, a nie poza tym dziełemPor. T. Grzeszak, Autorskie prawa majątkowe, s. 32.. Treść przepisu art. 11 pr. aut. nie eliminuje jednak potrzeby zawierania przez wydawcę (producenta) utworu zbiorowego umów z autorami poszczególnych dzieł składowych, na podstawie których będzie można je wykorzystywać w utworze zbiorowym; umowy te mogą mieć postać umowy o pracę lub umowy licencyjnej.

Utwór współautorski a utwór zbiorowy

W pierwszej kolejności należy podkreślić, że zbiory z art. 3 pr. aut. należy odróżniać od utworów współautorskich, gdyż powstanie zbioru nie wiąże się co do zasady ze współdziałaniem kilku twórców. Nie wyklucza to możliwości istnienia w zbiorze rezultatów twórczej pracy wielu osób, niemniej nie uczestniczą oni przy powstaniu tego nowego utworu (zbioru) i nie łączy ich więź współautorskaJ. Barta, R. Markiewicz, A. Matlak, Przedmiot prawa autorskiego, (w:) System, s. 69. .

Natomiast trudności sprawia odróżnienie utworu zbiorowego od utworu współautorskiego. Z reguły będzie to wymagało za każdym razem wnikliwej indywidualnej analizy danego utworu. Istotnych wskazówek w tym zakresie dostarcza orzecznictwo. Jak stwierdził Sąd Apelacyjny we WrocławiuWyrok z 1 lutego 2012 r., I ACa 1344/11, podobnie Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 6 marca 2003 r., I ACa 780/02. , główną cechą odróżniającą utwór zbiorowy od utworu wspólnego jest, przy tym pierwszym, brak istnienia pomiędzy twórcami porozumienia co do ostatecznego kształtu dzieła, który to kształt zależy w przeważającej mierze od wydawcy. Rola wydawcy w powstawaniu utworu zbiorowego i utworu wspólnego jest też różna. Przy dziele wspólnym bowiem wkład wydawcy w samo powstanie utworu może być minimalny, natomiast przy dziele zbiorowym wydawca występuje z inicjatywą stworzenia dzieła zbiorowego. Zamysł twórczy, aczkolwiek mogący zrodzić się przy współudziale różnych osób, przynależy wydawcy i realizowany jest przez niego w całym procesie tworzenia dzieła.

Najistotniejsza zatem nie jest przedmiotowa kwalifikacja dzieła (jego dokładna kwalifikacja jako np. encyklopedia, słownik czy też publikacja periodyczna), ile ważne jest stwierdzenie obecności podmiotu mogącego odgrywać rolę producenta (wydawcy) zaangażowanego w proces powstawania wieloskładnikowego (najczęściej) dziełaD. Flisak, Komentarz do art. 11 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.. Ponadto, w przypadku wątpliwości co do posiadania autorskich praw majątkowych, należy przyznać prymat interesowi wydawcy (producenta) nad interesem twórcyTamże.. Pogląd ten może wzbudzać uzasadnione wątpliwości, jednakże znajduje on poparcie w pracy i ryzyku, jakie ponosi wydawca, tworząc utwór zbiorowy.

Moment wygaśnięcia autorskich praw majątkowych

W przypadku utworu współautorskiego wspólność prawa determinuje sposób liczenia czasu trwania autorskich praw majątkowych. Wygasają one z upływem 70 lat od śmierci współtwórcy, który przeżył pozostałych (art. 36 pkt 1 pr. aut.). Należy mieć ponadto na uwadze szczególny przepis art. 42 pr. aut., dotyczący dziedziczenia autorskich praw majątkowych współtwórcyTamże..

Natomiast bardziej skomplikowane jest obliczanie momentu wygaśnięcia praw autorskich majątkowych przy utworze zbiorowym. Na podstawie art. 36 pkt 3 pr. aut. 70-letni okres ochrony biegnie od daty rozpowszechnienia utworu, a gdy utwór nie został rozpowszechniony – od daty jego ustalenia. W odniesieniu do utworów zbiorowych, które często publikowane są w częściach (np. czasopisma), szczególne znaczenie ma regulacja zawarta w art. 37 pr. aut., zgodnie z którą w sytuacji, gdy bieg terminu wygaśnięcia autorskich praw majątkowych rozpoczyna się od rozpowszechnienia utworu, a utwór rozpowszechniono w częściach, odcinkach, fragmentach lub wkładkach, bieg terminu liczy się oddzielnie od daty rozpowszechnienia każdej z wymienionych częściA. Nowicka, Podmiot prawa autorskiego, (w:) System, s. 105 i wskazana tam literatura. .

Przydatny w tej mierze jest wyrok SA w WarszawieZ 18 listopada 1999 r., I ACa 792/99., w którym to sąd stwierdził, że wydawca nabywa w sposób pierwotny, ex lege, autorskie prawa majątkowe do całości dzieła zbiorowego, to jest do doboru, uporządkowania, powiązania poszczególnych części kompozycji. Nie nabywa praw do utworów – wkładów. Te zachowują swoją odrębność nawet po włączeniu do dzieła zbiorowego. Prawa autorskie do poszczególnych części wydawca nabywa w sposób pochodny, przez zawarcie umów z autorami częściTak też J. Barta, R. Markiewicz, Komentarz do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Dom Wydawniczy ABC 1995, s. 117–118.. Wygaśnięcie autorskich praw majątkowych wydawcy do utworu zbiorowego oznacza dla innego wydawcy wydającego reprint tego dzieła wyłącznie możliwość nieograniczonego prawem autorskim publikowania części tego utworu w takim układzie, jaki mu został nadany przez pierwszego wydawcę, jednakże po uprzednim nabyciu stosownego zezwolenia podmiotów uprawnionych do dysponowania niewygasłymi jeszcze autorskimi prawami majątkowymi do części mających samodzielne znaczenie, a więc zezwolenia twórców lub ich następców prawnych.

Mając na uwadze przytoczone orzeczenie, należy dojść do wniosku, że po wygaśnięciu praw autorskich do utworu zbiorowego jako całości nadal nie trafia on do domeny publicznej i nie można nim swobodnie dysponować. Potrzebna cały czas będzie zgoda uprawnionych podmiotów dysponujących prawami do utworów – części składowych. Czasami uzyskanie takiej zgody może okazać się skomplikowane i czasochłonne. Zdaje się, że takie rozwiązanie może niepotrzebnie ograniczać możliwość dysponowania utworem zbiorowym i zbytnio wydłużać czas ochrony prawnoautorskiej.

Podsumowanie

Należy uznać, że główną cechą odróżniającą utwór zbiorowy od utworu współautorskiego jest nie tyle sama budowa tego utworu, która także ma znaczenie, ile bardziej rola wydawcy (producenta) w jego powstaniu. Przy dziele zbiorowym wkład wydawcy jest znaczniejszy, ponieważ to on występuje z inicjatywą stworzenia utworu, podczas gdy przy utworze współautorskim może on być minimalny. Ponadto przy utworze zbiorowym nie jest wymagane porozumienie pomiędzy twórcami poszczególnych części składowych. Ostateczny kształt dzieła zbiorowego zależy w przeważającej mierze od wydawcy (producenta).

Na pytanie o moment wygaśnięcia autorskich praw majątkowych przy utworze współautorskim odpowiedzi dostarcza art. 36 pkt 1 pr. aut. – 70 lat od śmierci współtwórcy, który przeżył pozostałych. Natomiast przy utworze zbiorowym autorskie prawa majątkowe do całości utworu zbiorowego gasną z upływem 70 lat od rozpowszechnienia/ustalenia utworu (art. 36 pkt 3 i art. 37 pr. aut.) i upoważnia to do korzystania z utworu w takim układzie, jaki został mu pierwotnie nadany, jednakże i tak ciągle należy uzyskać zezwolenie twórców (ich następców prawnych) dysponujących niewygasłymi prawami do poszczególnych części mających samodzielne znaczenie.