Wydanie 1-2/2021

Palestra
1-2/2021

Polska sztuka jest coraz cenniejsza. Gdy 14.12.2017 r. za pastel Stanisława Wyspiańskiego Macierzyństwo z 1904 r. zapłacono najwyższą w historii kwotę 4,366 mln zł, uznano, że jest to rekord za malarstwo polskie, który nie zostanie pobity przez kolejne lata. Tymczasem rok 2020 przyniósł wiele zmian. Mimo pandemii przeniesienia do internetu większości aukcji, malarstwo polskie biło rekordy cenowe. M-22 Wojciecha Fangora sprzedano za 7,316 mln zł łącznie z opłatami (wylicytowano za 6,2 mln zł); Portret prof. dr. Karola Gilewskiego Jana Matejki kosztował nabywcę 6,962 mln złotych z opłatami (licytacja 5,9 mln zł); Dzieci i zwierzęta Tadeusza Makowskiego kosztował 4,484 mln zł z opłatami aukcyjnymi (wylicytowano za 3,8 mln zł); obraz Artysta i Chimera Jacka Malczewskiego sprzedano za 3,658 mln zł (cena wywoławcza to 500 tys. zł, a wylicytowano za 3,1 mln zł); Czytająca I Tamary Łempickiej osiągnęła niemal 4,5 mln zł. Obraz malarki był na aukcji w Polsce po raz pierwszy. Portret Marjorie Ferry Łempickiej w lutym 2020 r. w londyńskim Christie’s sprzedano natomiast za 16,4 mln funtów, czyli ponad 82 mln zł i jest najdroższym w historii dziełem polskiego artysty na świecie. Wielu nabywców na aukcjach znalazła „Młoda sztuka”, rzeźba, biżuteria, numizmatyka, jednak nie odnotowano tak znacznej zwyżki cen jak za dawne malarstwo polskie. Aukcyjny rynek sztuki w Polsce w 2020 r. osiągnął rekordowe obroty 380,4 mln zł. W stosunku do poprzedniego roku (294,9 mln zł) to niemal 30% wzrost obrotów wypracowany w trudnym okresie. Na okładce: obraz z cyklu Macierzyństwo, Stanisława Wyspiańskiego, pastelowy portret żony artysty Teofili z synem Stasiem, znajdujący się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie.

Pobierz wersję PDF

Pełny spis treści

Palestra 1-2/2021, s. 7 - 27

Tymczasowe aresztowanie w praktyce stosowania prawa

Jerzy Skorupka

W artykule poddano analizie stosowanie tymczasowego aresztowania przez polskie sądy. Zjawisko to oceniono krytycznie z dogmatycznego punktu widzenia. Wskazano najczęstsze mankamenty w postaci stosowania tymczasowego aresztowania do realizacji funkcji pozaprocesowych, automatyzm stosowania tego środka, nierzetelne uzasadnianie decyzji o areszcie, pomijanie orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, brak kontroli prawidłowości postępowania przygotowawczego.

Palestra 1-2/2021, s. 28 - 42

Udział w orzekaniu sędziego delegowanego jako przesłanka nienależytej obsady sądu albo składu sądu sprzecznego z przepisami prawa

Marek Kowalski

Artykuł porusza problem legalności kształtowania składu (obsady) sądu orzekającego przez Ministra Sprawiedliwości w ramach instytucji delegowania sędziego (art. 77 § 1 pkt 1 Prawa o ustroju sądów powszechnych). Każda ingerencja organu władzy wykonawczej w funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości nasuwa bowiem zasadnicze pytania o poszanowanie zasady trójpodziału władz i gwarancje niezawisłości sędziowskiej. Problematyka niezawisłości sędziowskiej, pomimo utrwalonych standardów demokratycznego państwa prawnego, pozostaje nadal aktualna w porządku europejskim. W polskim porządku prawnym nabiera ona szczególnego znaczenia w związku z obserwowanym kryzysem systemowym. Ingerencja organu egzekutywy w kształtowanie składu (obsady) sądu w obecnych realiach funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości ma charakter systemowy i narusza prawo jednostki do sprawiedliwego i rzetelnego procesu przed właściwym, niezależnym, bezstronnym i niezawisłym sądem. W konsekwencji udział w orzekaniu sędziego delegowanego powinien być oceniany jako przesłanka nienależytej obsady sądu (art. 439 § 1 pkt 2 Kodeksu postępowania karnego) albo składu sądu sprzecznego z przepisami prawa (art. 379 pkt 4 Kodeksu postępowania cywilnego). De lege ferenda należy postulować osadzenie tej instytucji w strukturze władzy sądowniczej sensu stricto.

Palestra 1-2/2021, s. 43 - 59

Forma poinformowania sądu przez obrońcę wyznaczonego z urzędu o braku podstaw do wniesienia środka zaskarżenia wymienionego w art. 84 § 3 k.p.k. – uwagi de lege ferenda

Dawid Marko

Artykuł porusza zagadnienie formy, w jakiej obrońca z urzędu, wyznaczony na potrzeby sporządzenia kasacji, wniosku o wznowienie postępowania karnego lub skargi na wyrok kasatoryjny sądu odwoławczego, powinien poinformować sąd, że nie stwierdza podstaw do wniesienia takiego środka. Dokonując przeglądu aktualnych stanowisk prezentowanych w piśmiennictwie, judykaturze krajowej i Europejskim Trybunale Praw Człowieka, autor konkluduje, że prawidłową formą takiej informacji jest opinia prawna, która jednakże nie powinna trafić do akt sprawy, co – wobec aktualnego brzmienia ustawy – czyni konieczną interwencję ustawodawcy w kształcie proponowanym przez autora opracowania.

Palestra 1-2/2021, s. 60 - 79

Wyłączenie odpowiedzialności karnej za niewłaściwe leczenie w czasie pandemii COVID-19 a klauzula dobrego Samarytanina

Ewa Plebanek

Artykuł zawiera przegląd instrumentów pozwalających na uwolnienie od odpowiedzialności karnej osób wykonujących czynności medyczne w czasie pandemii COVID-19. W opracowaniu zawarto uwagi dotyczące wpływu zmian w funkcjonowaniu systemu opieki zdrowotnej wywołanych pandemią na możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności karnej za niepowodzenie w leczeniu. Szczególną uwagę poświęcono ratio legis tzw. klauzuli dobrego Samarytanina.

Palestra 1-2/2021, s. 80 - 95

Prawa pacjenta w Polsce i w regulacjach prawa międzynarodowego w dobie pandemii

Monika Paulińska

Artykuł ma na celu wskazanie regulacji dotyczących praw pacjenta w prawie polskim na tle rozwiązań prawnych ujętych w zasadniczych aktach normatywnych prawa międzynarodowego, które in genere stanowią wytyczne dla regulacji krajowych. Prawa pacjenta, uwzględniając poziom świadomości obywatelskiej, ustanowione gwarancje przestrzegania praw człowieka w szerokim tego słowa znaczeniu, zwłaszcza jego instytucjonalny charakter, determinują w sposób zasadniczy całokształt płaszczyzny dotyczącej relacji lekarz–pacjent. W artykule odniesiono się także do kwestii związanych z prawami pacjenta, będących przedmiotem wzmożonych prac organów Unii Europejskiej w związku z pandemią COVID-19.

Palestra 1-2/2021, s. 96 - 108

Problematyka kosztów sądowych pomocy prawnej w świetle Konwencji o przeprowadzaniu dowodów za granicą w sprawach cywilnych lub handlowych sporządzonej w Hadze 18.03.1970 r. – uwagi de lege ferenda

Tomasz A. Zienowicz

Problematyka związana z zakresem przedmiotowym i podmiotowym, koszty postępowania oraz możliwość zaskarżenia orzeczeń sądowych w zakresie pomocy prawnej w świetle Konwencji o przeprowadzaniu dowodów za granicą w sprawach cywilnych lub handlowych sporządzonej w Hadze 18.03.1970 r. Konieczność doprecyzowania regulacji prawnych w zakresie kosztów postępowania oraz możliwości zaskarżalności postanowień sądu w tym zakresie.

Palestra 1-2/2021, s. 109 - 120

Legitymacja związków zawodowych do występowania z wnioskami do Trybunału Konstytucyjnego w imieniu funkcjonariuszy służb mundurowych pozbawionych prawa koalicji

Grzegorz Piasecki

Organy związków zawodowych posiadają legitymację do występowania do Trybunału Konstytucyjnego w sprawach obejmujących zakres ich działania. Funkcjonariusze niektórych służb mundurowych pozbawieni są prawa zrzeszania się w związkach zawodowych. Rozważenia wymaga, czy konstytucyjne prawa i wolności tych funkcjonariuszy mogą być chronione przez inne związki zawodowe. Zdaniem autora pozbawieni prawa koalicji są jedynie funkcjonariusze w służbie czynnej, a zatem członkami związków zawodowych mogą być byli funkcjonariusze, w tym emeryci i renciści. Wydaje się zatem, że mogą oni być członkami związków zakładanych przez funkcjonariuszy innych służb mundurowych. W takich wypadkach związki mogłyby występować do Trybunału Konstytucyjnego jedynie z wnioskami dotyczącymi przepisów związanych z prawami emerytów i rencistów mundurowych, a nie wszystkich funkcjonariuszy formacji pozbawionych prawa koalicji.

Palestra 1-2/2021, s. 121 - 130

Odpowiedzialność współsprawcy cywilnego przed sądem wojskowym za wojskowe przestępstwo indywidualne

Michał Jędrzejczyk

Prezentowany artykuł dotyczy problematyki prawa karnego wojskowego, w szczególności zasad odpowiedzialności przed sądem wojskowym za przestępstwa wojskowe popełnione przez osobę niebędącą żołnierzem w oparciu o obowiązujące przepisy prawa karnego oraz prawa wojskowego. Pogłębionej analizie poddano kwestie zdolności osoby cywilnej do samodzielnej realizacji znamion przestępstwa wojskowego oraz we współdziałaniu z osobą będącą żołnierzem. W podsumowaniu autor przedstawia swoją opinię wraz z wnioskami de lege ferenda, odnosząc się przy tym do aktualnego stanowiska doktryny prawa karnego.

Palestra 1-2/2021, s. 131 - 145

Prawno-etyczne aspekty wykonywania zawodu adwokata w III Rzeszy

Piotr Sobański
Błażej Kmieciak

Artykuł koncentruje się na prawnych i etycznych aspektach praktyki adwokackiej w III Rzeszy. W artykule przedstawiono wartość norm etycznych stanowiących integralny element wykonywana zawodów prawniczych. Przedstawione zostały uniwersalne zasady odnoszące się do standardów podejmowania działań adwokackich. Mowa tutaj zwłaszcza o poszanowaniu godności drugiej osoby. Jednocześnie w tekście zostały przedstawione całkowicie przeciwne postawy oparte na: egoizmie, szowinizmie oraz braku szacunku dla człowieka. Zaproponowane rozważania pozwalają na skonstruowanie kluczowych wniosków. Nazistowska etyka była sprzecznością, ponieważ była w swej istocie „nieetyką”. Etyka zawodowa adwokatów była sumą przyjętych zasad narodowego socjalizmu. Dlatego była to „nieetyka” zawodowa. Narodowo-socjalistyczni prawnicy byli oportunistami, konformistami, żądnymi kariery i zysków. Lojalność wobec państwa i oddanie Hitlerowi i nazizmowi były gwarancją sukcesu.

Palestra 1-2/2021, s. 146 - 160

Europejski Trybunał Praw Człowieka – przegląd orzecznictwa (październik–grudzień 2020 r.)

Marek Antoni Nowicki

Prezentowany przegląd orzecznictwa stanowi omówienie najistotniejszych orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wydanych w czwartym kwartale 2020 r. dotyczących zakazu tortur, prawa do rzetelnego procesu sądowego, wolności myśli, sumienia i wyznania, gwarancji proceduralnych dotyczących wydalania cudzoziemców, prawa do wolnych wyborów, zakazu dyskryminacji oraz skargi międzypaństwowej.

Palestra 1-2/2021, s. 161 - 172

W sprawie obowiązku usuwania z rejestrów wpisu o zatartym skazaniu – uwagi polemiczne

Zygmunt Kukuła

Opublikowany w marcowym numerze „Palestry” z 2020 r. artykuł odnoszący się do obowiązku usunięcia z rejestrów wpisów o zatartym skazaniu, którego dotyczy niniejsza polemika, oceniony został jako oparty na błędnych przesłankach. W żaden sposób nie można uznać za słuszny postulatu, według którego równocześnie z zatarciem skazania na podstawie art. 106 k.k. istnieje prawny obowiązek usunięcia zapisów o popełnionym przestępstwie i osobie sprawcy w innych rejestrach, zwłaszcza tych, którymi administruje Policja. Wpis o osobie i popełnionym przez nią przestępstwie spełnia ważną, a w niektórych sytuacjach kluczową, rolę w prawidłowym wykonywaniu zarówno kary, jak i orzeczonych środków karnych. Podnosi się brak istnienia prawnych regulacji obligujących do takiego wykreślenia.

Palestra 1-2/2021, s. 173 - 181

Tymczasowe ustanowienie drugiego i trzeciego obrońcy – glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 11.05.2017 r. (WZ 6/17)

Konrad Lipiński

W glosowanym orzeczeniu Sąd Najwyższy stwierdził, że nie jest możliwe ustanowienie drugiego i trzeciego obrońcy w trybie art. 83 § 1 zd. 2 k.p.k., a zatem przez inną osobę niż sam oskarżony pozbawiony wolności. Formułując ten niezwykle istotny w praktyce wymiaru sprawiedliwości (i – dodajmy od razu – nietrafny) pogląd, SN uchylił się niestety od jego szerszego uzasadnienia. Glosa stanowi zatem próbę polemiki z tezą postanowienia, rozbudowaną o analizę argumentacji, którą odczytać można niestety jedynie z kontekstu rozważań Sądu Najwyższego. Autor – odwołując się do argumentów o charakterze językowym, systemowym i funkcjonalnym – wywodzi, że przyjęta przez SN wykładnia jest nietrafna, norma wynikająca z art. 83 § 1 zdanie drugie k.p.k. pozwala zaś na tymczasowe ustanowienie również drugiego i trzeciego obrońcy przez osobę inną niż oskarżony.

Palestra 1-2/2021, s. 182 - 194

Bezskuteczność złożonego pro futuro oświadczenia o odrzuceniu spadku – glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 19.10.2018 r. (III CZP 36/18)

Rafał Wityński

Glosa dotyczy kwestii statusu prawnego oświadczeń spadkowych złożonych pro futuro. Temat ten jest ważki, gdyż postępowania spadkowe dotyczą niemal każdej osoby, a od sposobu rozwiązania tej problematycznej kwestii zależy uznanie – albo nieuznanie – konkretnej osoby za spadkobiercę. Sąd Najwyższy przyjął uchwałę mającą na celu ujednolicenie orzecznictwa sądów, stwierdzając, że oświadczenie o odrzuceniu spadku złożone zbyt wcześnie – w relacji do unormowanego terminu – jest bezskuteczne. Sama uchwała Sądu Najwyższego jest zgodna z literą prawa, a zamiar ujednolicenia orzecznictwa winien być aprobowany. Sąd Najwyższy, wydając niniejszą uchwałę, uzasadnił jednak swoje stanowisko w sposób niejednoznaczny, a ponadto utrudnił sytuację nieprofesjonalnych uczestników obrotu prawnego.

Palestra 1-2/2021, s. 195 - 205

Interpretacja przepisów wprowadzających ulgi i zwolnienia podatkowe na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17.10.2018 r. (II FSK 2902/16)

Marcin Szczypczyk

W omawianej sprawie Naczelny Sąd Administracyjny wypowiedział się negatywnie w kwestii zwolnienia z opodatkowania podatkiem od osób fizycznych odsetek za zwłokę w wypłacie odszkodowania zasądzonego wyrokiem sądu apelacyjnego na podstawie art. 361, art. 415 i art. 442¹ § 2 Kodeksu cywilnego. W ocenie glosatora analizowane orzeczenie zawiera argumentację, która nie jest wystarczająca do wydania wyroku. Wykładnia językowa, którą posłużył się Naczelny Sąd Administracyjny, nie została w żaden sposób potwierdzona przez pozajęzykowe dyrektywy wykładni. W wyniku przeprowadzonych badań przyjęto, że w przypadku wątpliwości co do rezultatów wykładni językowej i zastosowanej wykładni prokonstytucyjnej odsetki od przedmiotowego odszkodowania powinny być zwolnione z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f.

Palestra 1-2/2021, s. 206 - 209

Czy zarzuty natury dowodowej mogą się okazać szczególnie skuteczne przy zaskarżaniu decyzji ograniczających sposób korzystania z nieruchomości w trybie art. 124 ustawy o gospodarce nieruchomościami?

Ewa Stawicka

Palestra 1-2/2021, s. 210 - 216

Rażące naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym

Wojciech Kotowski

Palestra 1-2/2021, s. 217 - 222

Kolonizacja umysłu czy trudna emancypacja?

Andrzej Tomaszek

Palestra
1-2/2021

Pełny spis treści

Tymczasowe aresztowanie w praktyce stosowania prawa

Udział w orzekaniu sędziego delegowanego jako przesłanka nienależytej obsady sądu albo składu sądu sprzecznego z przepisami prawa

Forma poinformowania sądu przez obrońcę wyznaczonego z urzędu o braku podstaw do wniesienia środka zaskarżenia wymienionego w art. 84 § 3 k.p.k. – uwagi de lege ferenda

Wyłączenie odpowiedzialności karnej za niewłaściwe leczenie w czasie pandemii COVID-19 a klauzula dobrego Samarytanina

Prawa pacjenta w Polsce i w regulacjach prawa międzynarodowego w dobie pandemii

Problematyka kosztów sądowych pomocy prawnej w świetle Konwencji o przeprowadzaniu dowodów za granicą w sprawach cywilnych lub handlowych sporządzonej w Hadze 18.03.1970 r. – uwagi de lege ferenda

Legitymacja związków zawodowych do występowania z wnioskami do Trybunału Konstytucyjnego w imieniu funkcjonariuszy służb mundurowych pozbawionych prawa koalicji

Odpowiedzialność współsprawcy cywilnego przed sądem wojskowym za wojskowe przestępstwo indywidualne

Prawno-etyczne aspekty wykonywania zawodu adwokata w III Rzeszy

Europejski Trybunał Praw Człowieka – przegląd orzecznictwa (październik–grudzień 2020 r.)

W sprawie obowiązku usuwania z rejestrów wpisu o zatartym skazaniu – uwagi polemiczne

Tymczasowe ustanowienie drugiego i trzeciego obrońcy – glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 11.05.2017 r. (WZ 6/17)

Bezskuteczność złożonego pro futuro oświadczenia o odrzuceniu spadku – glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 19.10.2018 r. (III CZP 36/18)

Interpretacja przepisów wprowadzających ulgi i zwolnienia podatkowe na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17.10.2018 r. (II FSK 2902/16)

Czy zarzuty natury dowodowej mogą się okazać szczególnie skuteczne przy zaskarżaniu decyzji ograniczających sposób korzystania z nieruchomości w trybie art. 124 ustawy o gospodarce nieruchomościami?

Rażące naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym

Kolonizacja umysłu czy trudna emancypacja?

Zamów wersję papierową

Strona nie wspiera przestarzałej przeglądarki
z której Państwo korzystacie.

Palestra 1-2/2021

Pełny spis treści

Tymczasowe aresztowanie w praktyce stosowania prawa

Udział w orzekaniu sędziego delegowanego jako przesłanka nienależytej obsady sądu albo składu sądu sprzecznego z przepisami prawa

Forma poinformowania sądu przez obrońcę wyznaczonego z urzędu o braku podstaw do wniesienia środka zaskarżenia wymienionego w art. 84 § 3 k.p.k. – uwagi de lege ferenda

Wyłączenie odpowiedzialności karnej za niewłaściwe leczenie w czasie pandemii COVID-19 a klauzula dobrego Samarytanina

Prawa pacjenta w Polsce i w regulacjach prawa międzynarodowego w dobie pandemii

Problematyka kosztów sądowych pomocy prawnej w świetle Konwencji o przeprowadzaniu dowodów za granicą w sprawach cywilnych lub handlowych sporządzonej w Hadze 18.03.1970 r. – uwagi de lege ferenda

Legitymacja związków zawodowych do występowania z wnioskami do Trybunału Konstytucyjnego w imieniu funkcjonariuszy służb mundurowych pozbawionych prawa koalicji

Odpowiedzialność współsprawcy cywilnego przed sądem wojskowym za wojskowe przestępstwo indywidualne

Prawno-etyczne aspekty wykonywania zawodu adwokata w III Rzeszy

Europejski Trybunał Praw Człowieka – przegląd orzecznictwa (październik–grudzień 2020 r.)

W sprawie obowiązku usuwania z rejestrów wpisu o zatartym skazaniu – uwagi polemiczne

Tymczasowe ustanowienie drugiego i trzeciego obrońcy – glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 11.05.2017 r. (WZ 6/17)

Bezskuteczność złożonego pro futuro oświadczenia o odrzuceniu spadku – glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 19.10.2018 r. (III CZP 36/18)

Interpretacja przepisów wprowadzających ulgi i zwolnienia podatkowe na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17.10.2018 r. (II FSK 2902/16)

Czy zarzuty natury dowodowej mogą się okazać szczególnie skuteczne przy zaskarżaniu decyzji ograniczających sposób korzystania z nieruchomości w trybie art. 124 ustawy o gospodarce nieruchomościami?

Rażące naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym

Kolonizacja umysłu czy trudna emancypacja?

Zamów wersję papierową

Strona nie wspiera przestarzałej przeglądarki z której Państwo korzystacie.

Palestra
1-2/2021

Strona nie wspiera przestarzałej przeglądarki
z której Państwo korzystacie.