Na rok 2017 przypada ważne wydarzenie – 100 lat Odrodzonego Sądownictwa w Polsce.

Niniejsze opracowanie poświęcone jest analizie relacji między demokratycznymi regułami wyboru przedstawicieli władzy publicznej a przepisami prawnymi, przeprowadzonej w kontekście normatywnych cech współczesnych demokracji konstytucyjnych. Zawiera rozważania na temat roli prawa, w tym w szczególności konstytucji, prawa Unii Europejskiej, a także aktów prawa międzynarodowego w dziedzinie praw podstawowych we współczesnej demokracji konstytucyjnej. Opierając się na idei państwa prawa, opracowanie przedstawia koncepcję, w której regulacje prawne dotyczące praw podstawowych są elementami wyznaczającymi granice działalności demokratycznie wybranych przedstawicieli władzy publicznej. W opracowaniu autorzy przedstawiają i uzasadniają koncepcję postrzegania zasady demokratycznych wyborów i praworządności jako uzupełniających się wartości współczesnych demokracji konstytucyjnych. Praca zawiera także analizy dotyczące amerykańskiego i europejskiego modelu kontroli konstytucyjności prawa.

Artykuł dotyczy dwóch możliwych interpretacji przepisów o tymczasowym zawieszeniu w czynnościach zawodowych adwokata i aplikanta adwokackiego. Pierwsza możliwość implikuje autonomię instytucji, druga potrzebę odwołania się do Kodeksu postępowania karnego w odniesieniu do warunków stosowania środków zapobiegawczych. Autorzy skłaniają się ku drugiej interpretacji.

Kodeks postępowania karnego ogranicza możliwość skutecznego wnoszenia niektórych środków zaskarżenia przymusem adwokacko-radcowskim w wypadku, gdy pochodzą od strony innej niż prokurator. Zasady tego problemu mogą być wyrażone mniej lub bardziej ściśle. Liberalnie ukształtowany przymus adwokacko-radcowski dopuszcza wniesienie środka zaskarżenia, do którego dostęp jest limitowany, przez samą stronę będącą adwokatem lub radcą prawnym. Restryktywne ujęcie taką możliwość odrzuca.

Przedmiotem artykułu są kwestie dotyczące dopuszczalności dowodów uzyskanych z naruszeniem przepisów postępowania w kontekście art. 168a kodeksu postępowania karnego. Przepis art. 168a k.p.k. w brzmieniu obowiązującym od 15 kwietnia 2016 r. wprowadza jako zasadę dopuszczalność wykorzystania w toku procesu karnego dowodu uzyskanego z naruszeniem przepisów postępowania lub za pomocą czynu zabronionego z art. 1 § 1 k.p.k. W odniesieniu do zakazów dowodowych nie można traktować art. 168a k.p.k. jako podstawy dopuszczalności w procesie dowodów pozyskanych wbrew tym zakazom. Naruszenie przepisów postępowania jest jedną z przesłanek wpływających na ocenę dopuszczalności dowodu w postępowaniu karnym.

Niniejszy artykuł poświęcony jest analizie dopuszczalności wykorzystania w postępowaniu karnym dowodów uzyskanych z naruszeniem przepisów postępowania lub za pomocą czynu zabronionego, w odniesieniu do nowego brzmienia art. 168a k.p.k., wprowadzonego nowelizacją z 2016 r. Autor zwraca uwagę na kontrowersje wspomnianej regulacji, m.in. brak precyzji językowej i możliwe kolizje ze standardami konstytucyjnymi. Ponadto tekst zawiera refleksję nad normatywną treścią niedopuszczalności przewidzianej w art. 168a k.p.k. oraz kilka uwag porównawczych na temat niemieckiego prawa dowodowego.

Artykuł przedstawia nowelizacje Kodeksu postępowania karnego w zakresie zabezpieczenia majątkowego, dokonaną ustawami z dnia 27 września 2013 r., 20 lutego 2015 r. oraz 11 marca 2016 r. Artykuł koncentruje się na zmianach, dotyczących w szczególności zakresu przedmiotowego zabezpieczenia majątkowego, uchylenia zabezpieczenia majątkowego, wymogów formalnych postanowienia, a także jego zaskarżalności.

Artykuł przedstawia tryb postępowania przed sejmową komisją śledczą, w szczególności w odniesieniu do przesłuchań świadków. Głównym tematem refleksji jest status prawny szczególnego świadka, tj. osoby wykonującej zawód zaufania publicznego, czyli np. adwokata bądź radcy prawnego. Szczególna rola przejawia się w zakazie ujawniania jakichkolwiek informacji związanych z udzieloną pomocą prawną. Każda wezwana przez komisję osoba ma obowiązek stawić się na wezwanie, ale nie każda osoba ma obowiązek złożyć zeznania. Sejmowa komisja śledcza zawsze stoi przed trudnym zadaniem. Musi pogodzić coś, co z zasady jest nie do pogodzenia – interesy polityczne członków komisji i obowiązujące prawo.

Artykuł jest próbą rozwiązania problemu, czy reguła wyrażona w art. 4 § 1 k.k. znajdzie zastosowanie do środków zabezpieczających, uregulowanych w rozdziale X tego kodeksu. Autor przedstawia argumenty za i przeciw stosowaniu zasad lex severior retro non agit i lex mitior retro agit w sytuacji, jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa. Analizując konstrukcję polskiego systemu prawa karnego i konwencji międzynarodowych, autor podkreśla, że wyżej wymienione podstawowe zasady prawa karnego mają zastosowanie nie tylko do kar, ale także do środków zabezpieczających.

Artykuł opisuje problem niezaskarżalności postanowienia o odmowie dopuszczenia oskarżyciela posiłkowego do udziału w postępowaniu karnym. Sąd może odmówić pokrzywdzonemu udziału w postępowaniu karnym w dwóch przypadkach: jeżeli uzna, że osoba, która chce wziąć udział w postępowaniu nie jest osobą uprawnioną lub jeżeli uzna, że został przekroczony termin złożenia oświadczenia o występowaniu w postępowaniu jurysdykcyjnym w charakterze strony procesowej. Postulat wprowadzenia zażalenia na takie postanowienie wynika nie tylko ze względów aksjologicznych i gwarancyjnych, ale także ze względów konstytucyjnych.

Polskie prawo cywilne posługuje się przede wszystkim rodzimą terminologią. W Kodeksie cywilnym, w którym niepodzielnie królowała terminologia polska, wparta jedynie w kilku miejscach prastarymi pojęciami pochodzenia łacińskiego, pojawił się nagle czystej wody anglicyzm, w pojęciach takich jak leasing, czy timeshare. Autor krytykuje zaszczepienie w kodeksie terminów w czysto obcej formie, bez podjęcia choćby próby ich spolszczenia.

W połowie XX wieku, po wynalezieniu Internetu i systemu informacyjnego umożliwiającego publikowanie informacji, pojawiło się zagrożenie cyberprzestępczością. Skala zagrożenia wciąż rośnie, ale w ostatnich latach znacznie szybciej niż wcześniej. Wszyscy użytkownicy Internetu są narażeni na cyberataki. Zagrożenie jest takie samo dla osób fizycznych i firm, agencji rządowych i instytucji międzynarodowych. Najczęstszymi celami cyberataków są instytucje finansowe i firmy prywatne, np. kancelarie prawne, narażone na ogromne straty w przypadku udanego cyberataku. Aby chronić system i ostatecznie całe przedsiębiorstwo przed cyberatakiem, po pierwsze, przedsiębiorca musi być świadomy ryzyka, silnych i słabych stron własnego systemu komputerowego oraz musi mieć zdolność rozpoznawania zagrożeń i podejmowania odpowiednich działań. Aby skutecznie chronić dane w cyberprzestrzeni, przedsiębiorcy i inni użytkownicy powinni być świadomi podstawowych zasad ochrony w sieci. Kluczem jest wspólne działanie na wszystkich poziomach, zarówno w instytucjach publicznych, jak i sektorze prywatnym, ponieważ tylko kompleksowe działania mogą przynieść oczekiwane rezultaty.

Polskie regulacje prawne umożliwiają pozbawienie wolności osób całkowicie ubezwłasnowolnionych, naruszając w ten sposób ich wolność osobistą, godność oraz prawo do sądu. Obowiązujące przepisy ustawy o ochronie zdrowia psychicznego są przejawem przedmiotowego traktowania przez ustawodawcę osób z niepełnosprawnością intelektualną oraz – niedopuszczalnego – przekonania, że ich wola i preferencje nie mają znaczenia. Niezbędne jest wprowadzenie mechanizmu umożliwiającego samodzielne inicjowanie przez takie osoby procedury zmierzającej do weryfikacji przesłanek jej przebywania w domu pomocy społecznej i – w następstwie tego – do zwolnienia.

Przepisy prawa rzeczowego mają ze swojej natury charakter silnie regulacyjny, służąc trwałemu kształtowaniu zakresu i sposobów korzystania z rzeczy. W konsekwencji mają one w przeważającej mierze charakter bezwzględnie wiążący, jedynie zaś wyjątkowo ustawodawca decyduje się nadać im charakter dyspozytywny, pozwalając stronom czynności prawnych na kształtowanie stosunków prawnorzeczowych w drodze umowy.

Teza glosowanej uchwały brzmi: Zawarty w art. 115 § 11 k.k. zwrot „osoba pozostająca we wspólnym pożyciu” określa osobę, która pozostaje z inną osobą w takiej relacji faktycznej, w której pomiędzy nimi istnieją jednocześnie więzi duchowe (emocjonalne), fizyczne oraz gospodarcze (wspólne gospodarstwo domowe). Ustalenie istnienia takiej relacji, tj. „pozostawania we wspólnym pożyciu”, jest możliwe także wtedy, gdy brak określonego rodzaju więzi jest obiektywnie usprawiedliwiony. Odmienność płci osób pozostających w takiej relacji nie jest warunkiem uznania ich za pozostające we wspólnym pożyciu w rozumieniu art. 115 § 11 k.k.

Teza glosowanej uchwały brzmi: Zawarty w art. 115 § 11 k.k. zwrot „osoba pozostająca we wspólnym pożyciu” określa osobę, która pozostaje z inną osobą w takiej relacji faktycznej, w której pomiędzy nimi istnieją jednocześnie więzi duchowe (emocjonalne), fizyczne oraz gospodarcze (wspólne gospodarstwo domowe). Ustalenie istnienia takiej relacji, tj. „pozostawania we wspólnym pożyciu”, jest możliwe także wtedy, gdy brak określonego rodzaju więzi jest obiektywnie usprawiedliwiony. Odmienność płci osób pozostających w takiej relacji nie jest warunkiem uznania ich za pozostające we wspólnym pożyciu w rozumieniu art. 115 § 11 k.k.

Zawarty w art. 115 § 11 k.k. zwrot „osoba pozostająca we wspólnym pożyciu” określa osobę, która pozostaje z inną osobą w takiej relacji faktycznej, w której pomiędzy nimi istnieją jednocześnie więzi duchowe (emocjonalne), fizyczne oraz gospodarcze (wspólne gospodarstwo domowe). Ustalenie istnienia takiej relacji, tj. „pozostawania we wspólnym pożyciu”, jest możliwe także wtedy, gdy brak określonego rodzaju więzi jest obiektywnie usprawiedliwiony. Odmienność płci osób pozostających w takiej relacji nie jest warunkiem uznania ich za pozostające we wspólnym pożyciu w rozumieniu art. 115 § 11 k.k.

Teza glosowanego postanowienia brzmi: Szkoda w znikomym lub symbolicznym rozmiarze nie uzasadnia prawa do wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

Wyrokiem z 8 listopada 2016 r. w sprawie o sygn. V KK 274/16 Sąd Najwyższy uwzględnił pierwszą kasację Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego złożoną na mocy nowego przepisu z art. 523 § 1a k.p.k., dającego podstawę do wniesienia tego nadzwyczajnego środka zaskarżenia opartego na zarzucie niewspółmierności kary w sprawach o zbrodnie.

Wyrokiem z 28 maja 2014 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w sprawie ze skargi J. P. uchylił zaskarżone postanowienie Podkarpackiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Rzeszowie z dnia (...) grudnia 2013 r. w przedmiocie stwierdzenia niedopuszczalności zażalenia.

Uchwałą składu siedmiu sędziów SN z 9 grudnia 2016 r., III CZP 57/16, Sąd Najwyższy przesądził, że samoistny posiadacz nieruchomości może nabyć jej własność przez zasiedzenie także wtedy, gdy została ona oddana w wieczyste użytkowanie na rzecz osoby trzeciej, a posiadacz samoistny dostatecznie zamanifestuje swój status.

Po okresie, w którym wydawano mniej wyroków, pod koniec 2016 r. Trybunał Konstytucyjny orzekał aktywnie. Kilka rozstrzygnięć z pewnością będzie miało istotny wpływ na praktykę stosowania prawa.

Wyjątkowo mała powierzchnia w celach więziennych ma duże znaczenie dla ustalenia, czy zarzucone warunki pozbawienia wolności były „poniżające” w rozumieniu art. 3.

Nowelizacją, która weszła w życie z dniem 15 sierpnia 2015 r., ustawodawca stworzył sądom administracyjnym możliwość dodatkowej reakcji na wady zaskarżonej ostatecznej decyzji bądź postanowienia.

Wypadek miał miejsce na przejściu dla pieszych, usytuowanym na trzypasowej jezdni szerokości 9 m. Piesi przechodzili przez jezdnię podczas emisji czerwonego światła dla ich kierunku ruchu. W chwili kiedy pierwsza sześcioosobowa grupa schodziła z jezdni, do jej krawędzi zbliżyła się i zwolniła druga czteroosobowa grupa, przy czym jeden z jej uczestników, 14-letni chłopiec, szedł szybciej i wszedł już na jezdnię(....)

Wyznawców utopijnych wizji wciąż przybywa. Zwykle deklarują oni wiarę w lepszą przyszłość w zamian za bieżące wyrzeczenia, chcą odbierać jednym, aby w imię bliżej nieokreślonej sprawiedliwości społecznej rozdawać innym, wierzą, że Państwo przebuduje społeczeństwo stosownie do oczekiwanego przez Władzę modelu.

Piątek i piąty dzień procesu. W sali kolumnowej zbity tłum. No, sensacja! I trwożne zadziwienie. Takie morderstwo w sferze ludzi inteligentnych, wykształconych, szanowanych, zamożnych?! (...)

Recenzowane opracowanie Joanny Brylak, doświadczonego prawnika, wpisuje się trwale do dorobku naukowego szczególnego rodzaju. Nie jest to zwykły komentarz do ustawy, chociaż cechy klasycznego komentowania poszczególnych przepisów posiada.

Konferencja została zorganizowana przez Katedrę Postępowania Karnego UJ i była częścią polsko-niemieckiego seminarium prawa i procesu karnego, które odbyło się w Krakowie w dniach 12–17 maja 2016 r., a w którym uczestniczyli przedstawiciele czterech ośrodków naukowych – Ruhr-Universität w Bochum (prof. S. Swoboda), Universität Regesburg (prof. T. Walter), Uniwersytetu Wrocławskiego (dr D. Gruszecka – współorganizator) oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W dniu 26 listopada 2016 r. w Auli Starej Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego odbyła się międzynarodowa konferencja pod tytułem „The EU without the UK. Implications and Legal Consequences of BREXIT”. Organizatorem konferencji był Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.

W dniu 15 grudnia 2016 r. na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Collegium Maius odbyła się Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Zasady procesu karnego w świetle ostatnich nowelizacji KPK”.

Po otwarciu posiedzenia i powitaniu gości Naczelna Rada Adwokacka minutą ciszy uczciła pamięć adw. Andrzeja Sandomierskiego oraz adw. Macieja Dubois. Adwokat Andrzej Zwara podziękował adw. Justynie Mazur, dziekan ORA w Bydgoszczy, za zorganizowanie posiedzenia NRA oraz niezwykle miłe przyjęcie.

Prezes adw. Andrzej Zwara poinformował, że adw. Jerzy Zięba złożył rezygnację z funkcji członka Prezydium NRA w związku z wybraniem go na stanowisko dziekana ORA w Kielcach.

W ostatnim zeszycie „Palestry” zamieszczone zostało obszerne omówienie płyty zatytułowanej Joanna Agacka-Indecka. In memoriam pióra prof. Leszka Polonego .

Obywatel i prawnik nie może być obojętny na poglądy władających Państwem polityków o sędziach wymierzających sprawiedliwość właśnie w imieniu Państwa.