Wydanie 3/2017

Palestra
3/2017

Fresk z Bazyliki Najświętszego Serca Jezusowego w Warszawie fot. AJR

Pełny spis treści

Palestra 3/2017, s. 5 - 14

Konflikt interesów w adwokackim orzecznictwie dyscyplinarnym

Wojciech Marchwicki
Marek Niedużak

Artykuł stanowi przegląd orzecznictwa Wyższego Sądu Dyscyplinarnego w odniesieniu do konfliktu interesów. Obejmuje orzeczenia z okresu przedwojennego, z czasów socjalistycznej Polski i z okresu po transformacji. Analiza orzecznictwa sugeruje, że sąd wypracował dość spójny, ale jednocześnie dość restrykcyjny pogląd na konflikt interesów. Słabość analizowanego orzecznictwa polega na kazuistyce i braku jasnej definicji konfliktu interesów.

Palestra 3/2017, s. 15 - 24

Granice możliwości nieorzekania fakultatywnego zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności warunkowo zawieszonej (art. 75 § 2 Kodeksu karnego)

Kazimierz Postulski

W orzecznictwie od dawna panuje tendencja szerokiego zastosowania instytucji wykonywania warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności, nawet jeśli jest ona opcjonalna. Dalsze zmiany kodeksu karnego i kodeksu karnego wykonawczego w latach 2012–2016 dały sądom nowe instrumenty probacyjne, o których mowa w przedmiotowym artykule.

Palestra 3/2017, s. 25 - 43

Wewnętrzny system skargowy osadzonych w Polsce – analiza obowiązujących regulacji z uwzględnieniem skierowanych pod ich adresem zaleceń Komitetu przeciwko Torturom

Przemysław Tarwacki

Skuteczna procedura składania skarg przez więźniów ma kluczowe znaczenie dla funkcjonowania całego systemu penitencjarnego. W niektórych krajach procedura taka budzi zainteresowanie organów międzynarodowych, których celem jest zapobieganie torturom i innym formom złego traktowania. Podczas sesji Komitetu przeciwko Torturom, która odbyła się w dniach 30 i 31 października 2013 r., rozpatrywano raport zawierający między innymi zalecenia dotyczące międzynarodowej procedury rozpatrywania skarg składanych przez osadzonych w naszym kraju. Zalecenia te dotyczą w szczególności zniesienia obowiązku uzasadniania skarg dotyczących tortur i złego traktowania oraz zapewnienia osobom pozbawionym wolności pomocy prawnej w celu złożenia skargi. Niezależnie od zaleceń Komitetu, analiza polskich przepisów prawnych pokazuje, że nasza wewnętrzna procedura składania skarg przez więźniów wymaga dalszych modyfikacji.

Palestra 3/2017, s. 44 - 60

Kilka uwag odnośnie do zabezpieczenia roszczenia niepieniężnego za pomocą zakazu zbywania przedmiotu lub prawa objętego postępowaniem

Jakub Żurek

Autor bada podstawę prawną nakazów tymczasowych, nałożonych przez polski Sąd Najwyższy, które zabraniają jednostce rozporządzania przedmiotami lub prawami będącymi przedmiotem postępowania sądowego. Dokładna analiza zawiera badanie orzeczeń, odpowiednio, Sądu Najwyższego i Sądu Apelacyjnego w Katowicach, które utrzymywały przeciwny pogląd, że nakaz zakazujący sprzedaży przedmiotów lub praw jest prawnie nieważny. Autor stara się udowodnić, że stanowisko Sądu Najwyższego jest błędne, przedstawiając argumenty oparte na interpretacji językowej, historycznej, dynamicznej i celowej. Artykuł zawiera ponadto wiele przykładów orzeczeń sądowych, które popierają stanowisko wyrażone w wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 19 października 2007 r.

Palestra 3/2017, s. 61 - 67

Przymus adwokacko-radcowski przy wnoszeniu środków zaskarżenia w postępowaniu karnym (cz. 2)

Barbara Nita-Światłowska

Kodeks postępowania karnego ogranicza możliwość skutecznego złożenia niektórych środków zaskarżenia przez wprowadzenie przymusu adwokacko-radcowskiego, jeżeli środki te pochodzą od strony innej niż prokurator. Pojęcie to może być wyrażone mniej lub bardziej ściśle. Przymus adwokacko-radcowski rozumiany swobodnie pozwala na wniesienie środka prawnego, do którego dostęp jest ograniczony, przez stronę będącą adwokatem lub radcą prawnym. Restrykcyjne wyrażenie tego pojęcia odrzuca taką możliwość. Artykuł porusza kwestię zgodności regulacji z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej i gwarancjami Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Palestra 3/2017, s. 69 - 74

Przymus adwokacko-radcowski w postępowaniu grupowym

Aleksander Sikorski

Celem artykułu jest przedstawienie instytucji przymusu adwokacko-radcowskiego w postępowaniu grupowym. W oparciu o analizę doktryny i orzecznictwa autor wskazuje, że przymus adwokacko-radcowski w grupowym postępowaniu cywilnym obejmuje etap postępowania przed sądem pierwszej instancji, natomiast w Kodeksie postępowania cywilnego ustawodawca wprowadza przymus adwokacko-radcowski dopiero na etapie postępowania przed Sądem Najwyższym. Ponadto autor próbuje wyjaśnić, dlaczego w grupowym postępowaniu cywilnym przed sądem pierwszej instancji ustanawia się przymus adwokacko-radcowski.

Palestra 3/2017, s. 75 - 87

Ochrona tajemnicy adwokackiej w procesie karnym w związku z czynnościami przesłuchania i przeszukania

Marek Smarzewski
Małgorzata Banach

Artykuł zwraca uwagę na wprowadzenie na potrzeby postępowania karnego dualizmu tajemnicy adwokackiej z podziałem na zawodową tajemnicę adwokacką i tajemnicę obrończą, przejawiającego się w odróżnieniu formalnej relacji klient-obrońca od tajemnicy zawodowej adwokata. W ocenie autora przepisy Kodeksu postępowania karnego nie zapewniają należytej ochrony tajemnicy adwokackiej w świetle czynności, które mogą potencjalnie naruszać jej zakres.

Palestra 3/2017, s. 88 - 95

Dług gruntowy – brakujące ogniwo ograniczonych praw rzeczowych

Sonia Ross

Artykuł ma na celu rozszerzenie obecnego polskiego katalogu ograniczonych praw majątkowych o instrument niebędący dodatkowym długiem gruntowym. Prawo to zostało szczegółowo opracowane w Niemczech, gdzie w profesjonalnych transakcjach prawie całkowicie wyparło kredyty hipoteczne. Wynika to przede wszystkim z faktu, że dług gruntowy jako niezależne prawo może zabezpieczyć zmieniające się długi wynikające z różnych praw, bez konieczności ustanawiania nowej gwarancji. Ponadto, w przeciwieństwie do hipoteki, dług gruntowy może być niezależnym przedmiotem obrotu. W artykule przeanalizowano możliwość zabezpieczenia kilku roszczeń w ramach pierwotnie ustanowionej gwarancji, możliwość jej częściowego wygaśnięcia, a także kwestie związane z obrotem tymi ograniczonymi prawami majątkowymi. Ponadto zbadano różnice w sposobach uzyskania tytułów egzekucyjnych, ponieważ jest to szczególnie ważne po uznaniu niekonstytucyjności bankowych tytułów egzekucyjnych. Dług gruntowy jest brakującym ogniwem elastycznego i konkurencyjnego systemu zabezpieczenia roszczeń.

Palestra 3/2017, s. 96 - 108

Odpowiedzialność zapisobiercy windykacyjnego za zachowek, zapisy zwykłe i polecenia

Aleksandra Ziomko-Gola

Spadkodawca może przekazać określonej osobie poszczególne składniki majątku na podstawie zapisu windykacyjnego. Sytuacja prawna zapisobiercy windykacyjnego przypomina sytuację spadkobiercy. Zarówno na spadkobierców jak i zapisobierców windykacyjnych już w chwili otwarcia spadku przechodzą składniki majątkowe należące do spadkodawcy. Spadkobierca oraz zapisobierca windykacyjny solidarnie odpowiadają za długi spadkowe, z tym jednak zastrzeżeniem, że odpowiedzialność zapisobiercy windykacyjnego ograniczona jest do wartości przedmiotu zapisu. Odpowiedzialność zapisobiercy windykacyjnego jest również ograniczona kwotowo do wartości wzbogacenia będącego skutkiem zapisu windykacyjnego.

Palestra 3/2017, s. 109 - 112

Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 28 września 2016 r., III CZP 38/16

Anna Pabin

Teza glosowanej uchwały: Wniosek o ubezwłasnowolnienie może złożyć także osoba, która ma być ubezwłasnowolniona.

Palestra 3/2017, s. 113 - 121

Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 26 czerwca 2016 r., V CSK 625/15

Andrzej Koziołkiewicz

Teza glosowanego wyroku: Nie jest wyłączone obniżenie należności z tytułu zachowku na podstawie art. 5 k.c. z powodu sprzecznego z zasadami współżycia społecznego zachowania uprawnionego do zachowku w stosunku do spadkodawcy.

Palestra 3/2017, s. 122 - 124

Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego w sprawach cywilnych

Monika Strus-Wołos

W postanowieniu z 16 września 2016 r., IV CSK 781/15, SN stwierdził, że decyzja ustalająca wysokość zadłużenia może być podstawą wpisu hipoteki przymusowej zgodnie z art. 110 pkt 3 u.k.w.h. zabezpieczającej zapłatę na nieruchomości stanowiącej przedmiot wspólności majątkowej małżeńskiej także w braku tytułu wystawionego przeciwko obojgu małżonkom.

Palestra 3/2017, s. 125 - 126

Czy wieczysty użytkownik nieruchomości jest uprawniony do dokonania jej wieczystoksięgowego podziału?

Ewa Stawicka

Pomimo braku wyraźnego przepisu, który zezwalałby na podział nieruchomości objętej jedną księgą wieczystą, przyjmuje się, że właściciel może podzielić nieruchomość i utworzyć dla nowej nieruchomości odrębną księgę wieczystą. Praktyka musiała się jednakże zmierzyć z zagadnieniem dalej idącym: czy analogicznej czynności wolno dokonać także wieczystemu użytkownikowi?

Palestra 3/2017, s. 127 - 129

Czasy zawisłych sądów, czyli refleksje adwokat Steinsbergowej

Andrzej Tomaszek

Nakładem Towarzystwa Więź wznowiono spisane ponad cztery dekady temu wspomnienia adwokat Anieli Steinsbergowej pt. Widziane z ławy obrończej. Poprawione, drugie wydanie zapisków znanej obrończyni w procesach politycznych lat pięćdziesiątych, która praktykowała u boku męża już w międzywojniu, opatrzone wstępem historyka, prof. Andrzeja Friszke, nie jest lekturą łatwą, lekką i przyjemną.

Palestra 3/2017, s. 130 - 135

Standardy opiniowania psychologicznego w sprawach rodzinnych i opiekuńczych, pod redakcją Alicji Czeredereckiej

Józef Gierowski

Polska psychologia sądowa nie wypracowała dotychczas bardziej ogólnych zasad i modeli diagnostycznych specyficznych dla opiniowania sądowego, w tym zwłaszcza stosownych standardów i procedur diagnostycznych. Upraszczając nieco opis aktualnego stanu polskiej psychologii sądowej, należy stwierdzić, że jest ona w trakcie formułowania wspomnianych zasad i standardów, a jej przyszłość zależy w dużej mierze od tego, jak szybko i sprawnie zrealizuje wspomniane wymagania.

Palestra 3/2017, s. 136 - 138

Z posiedzeń Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej

Andrzej Bąkowski

Palestra 3/2017, s. 139 - 139

Adwokat Waldemar Gujski wyróżniony przez Chambers & Partners

Chambers & Partners, szanowany międzynarodowy podmiot oceniający firmy prawnicze oraz prawników działających w różnych dziedzinach prawa, uhonorowała współpracującego od lat z „Palestrą” adwokata Waldemara Gujskiego, wybitnego specjalistę w dziedzinie prawa pracy, uznając go za jedynego w Polsce Senior Statesman z zakresu prawa pracy.