Palestra 12/2018, s. 7 - 12
Palestra
12/2018
Portret na okładce przedstawia Helenę Wiewiórską (1888–1967), pierwszą polską adwokat. W czasie studiów należała do Związku Młodzieży Postępowej, do Klubu Robotniczego „Promień” oraz do Stowarzyszenia Studentek-Polek „Spójnia”, będąc wszędzie aktywnym członkiem zarządu. Studiowała także równolegle historię i muzykę. Swoją karierę zawodową, nie związaną z prawem, rozpoczęła w 1913 r. w Warszawie – uczyła historii. W 1918 r. wstąpiła do Klubu Kobiet Postępowych. Później została jedną ze współzałożycielek Stowarzyszenia Kobiet z Wyższym Prawniczym Wykształceniem.
Odbyła staż aplikancki w sądach warszawskich, a następnie adwokacki u uznanych warszawskich mecenasów: Mieczysława Ettingera i Stefana Aleksandrowicza.
W 1925 roku, jako pierwsza kobieta, została wpisana na listę polskiej palestry. Choć podjęła samodzielną praktykę w dziedzinie prawa cywilnego, należała też do Międzynarodowego Zrzeszenia Prawa Karnego, a znając świetnie języki obce (rosyjski, ukraiński, białoruski, francuski, a także niemiecki i włoski), brała czynny udział w międzynarodowych kongresach prawniczych. Nie należała do żadnych ugrupowań politycznych, reprezentowała zawsze poglądy postępowe, potępiała wszelkie przejawy wstecznictwa.
Pełniła funkcję sędziego Izby Adwokackiej w Warszawie oraz sędziego Wyższego Sądu Dyscyplinarnego Adwokatury. Za swoją społeczną pracę została odznaczona w 1936 r. Złotym Krzyżem Zasługi. Otworzyła kobietom w Polsce drogę do adwokatury, często służyła pomocą młodszym koleżankom.
Tło okładki stanowi fragment dekretu Naczelnika Państwa z 28 listopada 1918 r. w sprawie ordynacji wyborczej, Dziennik Praw Państwa Polskiego nr 18, poz. 46, ze zbiorów Archiwum Akt Nowych. W myśl artykułu 1 dekretu wyborcą do Sejmu mógł być każdy obywatel państwa bez różnicy płci, który do dnia ogłoszenia wyborów ukończył 21 lat. Dekret ten umożliwił Polkom czynny i bierny udział w życiu politycznym kraju.
W pierwszych wyborach, do jednoizbowego Sejmu Ustawodawczego (1919–1922), na 442 posłów wybrano 8 posłanek: Gabrielę Balicką (Związek Sejmowy Ludowo-Narodowy), Jadwigę Dziubińską (Polskie Stronnictwo Ludowe „Wyzwolenie”), Irenę Kosmowską (Polskie Stronnictwo Ludowe „Wyzwolenie”), Marię Moczydłowską (Narodowe Zjednoczenie Ludowe), Zofię Moraczewską (Związek Polskich Posłów Socjalistów), Zofię Sokolnicką (Narodowa Demokracja), Franciszkę Wilczkowiakową (Narodowy Związek Robotniczy) oraz w ramach wyborów uzupełniających w 1920 r. Annę Anastazję Piasecką (Narodowe Stronnictwo Robotnicze, Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast”).