10.04.2010 r. był dniem, który wstrząsnął całą Polską. O godzinie 8.41 zatrzymał się czas. Dosłownie i w przenośni. Zwłaszcza dla adwokatów. Przed oczami wszystkich z nas stanął bowiem samolot i czwórka wybitnych przedstawicieli adwokatury. Adwokat Joanna Agacka-Indecka – prezes NRA, adwokat Jolanta Szymanek-Deresz, posłanka na Sejm i szefowa Kancelarii Prezydenta, adwokat Stanisław Mikke – redaktor naczelny „Palestry” i adwokat Stanisław Zając – senator RP i wicemarszałek Sejmu.

Moje wspomnienie jest może nietypowe, nie wskazuje bowiem na konkretne stanowiska, osiągnięcia, tytuły Joanny Agackiej-Indeckiej. Te są wszystkim znane i wciąż przywoływane w wypowiedziach oficjalnych. Moje wspomnienie jest o wiele bardziej związane z pewnym ogólnym wrażeniem, odczuciem, jakie odcisnęło się i pozostało w mojej pamięci. W pamięci już nieco odległej, bo przecież to 10 lat.

Poznałem Joannę kilka miesięcy po rozpoczęciu studiów prawniczych, jesienią 1983 r. Wydział Prawa Uniwersytetu Łódzkiego był jednym z istotnych miejsc na mapie polskiej wolności. Wśród starszych studentów żywa była pamięć o pacyfikacji strajku studenckiego przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego. Z łatwością rozpoznawaliśmy tych profesorów i studentów, którzy nie godzili się ze zdławieniem „Solidarności” i represjami. Dlatego też trafiliśmy na siebie instynktownie i szybko nawiązaliśmy znajomość, która z czasem przerodziła się w przyjaźń. Pierwszą dłuższą rozmowę odbyliśmy na przełomie 1983 i 1984 r. Łączyło nas pragnienie wolności dla kraju i gorące przekonanie, że dobre prawo chroni wolność jednostki, a nie jest instrumentem władzy.

Nie zbuduję spójnej opowieści. Byłaby zbyt rozwlekła i mało czytelna dla odbiorców. Chce się opowiedzieć o wszystkim naraz. Wspomnienie osoby bliskiej składa się przecież w istocie z charakterystycznych fragmentów, obrazków, anegdot, które przychodzą do głowy równocześnie, bez hierarchii ważności, przenikają się i przepychają w pamięci. To one budują niemożliwą do wypowiedzenia całość.

Stanisław Mikke to dla „Palestry”, Adwokatury oraz współczesnej historii Polski postać szczególna. Adwokat, łączący wykonywanie zawodu z fascynacją literaturą, historią oraz działalnością publiczną. W redakcji „Palestry” zawsze, gdy przychodzi moment rocznicy katastrofy smoleńskiej, w sposób szczególny odczuwamy związki pisma z adwokatem Stanisławem Mikke – redaktorem naczelnym „Palestry” w latach 1993–2010. Z perspektywy kilkudziesięciu lat wydawania adwokackiego miesięcznika przez Naczelną Radę Adwokacką widać, że objęcie przez adwokata Stanisława Mikke funkcji redaktora naczelnego odgrywa szczególną rolę. Najnowsza historia pisma, jego charakter i kształt, szczególna forma powiązana z niespotykaną w innych periodykach prawniczych zawartością treściową, to bez wątpienia dziedzictwo Stanisława Mikke.

Siedziba Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie, II piętro w pałacu Woronieckich, korytarz przed wejściem do sekretariatu, z wejściem do gabinetu Dziekana. Rok znany doskonale jako tytuł powieści George’a Orwella. Tam po raz pierwszy zobaczyłem i poznałem Jolantę Szymanek-Deresz. Zdawała egzamin wstępny, ustny, na aplikację adwokacką. Ja po niej. Obydwoje się dostaliśmy. Nasza grupa liczyła osiem osób. Dla dzisiejszych aplikantów adwokackich rzecz nie do wyobrażenia. Był to ostatni w historii warszawskiej adwokatury rok aplikacji drugiego stopnia. Dla dostania się na nią trzeba było mieć zdany egzamin sędziowski, prokuratorski lub arbitrażowy.(...)

Adwokat Stanisław Zając, członek Izby Adwokackiej w Rzeszowie, społecznik, aktywny uczestnik ruchu solidarnościowego, polityk. Należał do grona adwokatów łączących pełnienie funkcji zawodowych z działalnością społeczną. Jego droga życiowa jest przykładem szczególnego podejścia do społecznej roli prawnika, będącego nie tylko sługą prawa, ale przede wszystkim rzecznikiem interesu społecznego postrzeganego z perspektywy jednostki. (...)

„Adwokatura Polska pamięta... – to słowa uchwały Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Adwokatury z 6.03.2010 r. oddającej hołd wszystkim Ofiarom zbrodni katyńskiej. W roku 2000 Naczelna Rada Adwokacka przyznała pośmiertnie Adwokatom – Ofiarom Katynia Odznakę «Adwokatura Zasłużonym». Co najmniej 110 naszych Kolegów zostało zamordowanych podczas zbrodni katyńskiej w różnych miejscach kaźni. Niektórych z Nich podnosił z «dołów śmierci» jeden z adwokatów uczestniczący w pracach ekshumacyjnych w latach dziewięćdziesiątych. Te tragiczne śmierci pozostają w świadomości środowiska adwokackiego i stanowią istotny element tożsamości naszego zawodu.(...)

Prezentujemy Państwu wybrane biogramy adwokatów zamordowanych w Katyniu w 1940 r. Stanowią one fragment przygotowanej przez Adwokaturę wystawy, która ponownie, tym razem w 80. rocznicę zbrodni katyńskiej, miała stanąć w kwietniu 2020 r. na Trakcie Królewskim w Warszawie, by przypominać społeczeństwu o tamtych adwokatach – ofiarach Katynia, którzy stracili życie w sowieckiej niewoli za odwagę obrony niepodległości swojej Ojczyzny.

Artykuł prezentuje problematykę przestępczości zawodowej w systemie polskiego prawa karnego na przestrzeni obowiązywania trzech kodyfikacji karnych. Punkt wyjścia dla analizy tego zagadnienia stanowi syntetyczne omówienie normatywnej konstrukcji zawodowego popełniania przestępstw i jego konsekwencji w ujęciu Kodeksu karnego z 1932 r. Była to niewątpliwie regulacja pionierska, wpisująca się w ogólny nurt rosnącego w tym czasie zainteresowania przestępczością powtarzalną i jej etiologią w nauce kryminologii i naukach pokrewnych, której interpretacja zaważyła na dalszych losach tej instytucji w systemie polskiego prawa karnego oraz kierunkach jej wykładni dogmatycznej i jurydycznej na przestrzeni następnych dekad. W dalszej części opracowania znalazły się uwagi dotyczące przewartościowania w postrzeganiu istoty zagadnienia przestępczości zawodowej w ustawodawstwie powojennym oraz w stanowiącym jego jakościową w tym zakresie kontynuację – Kodeksie karnym z 1969 r. W tej części artykułu zwrócono uwagę na systemową zmianę w postrzeganiu funkcji zawodowego popełniania przestępstw w regulacjach prawnych oraz przewartościowanie w diagnostyce tego zjawiska, w której nastąpiło wyraźne przesunięcie ciężaru z elementów podmiotowych (subiektywnych) na płaszczyznę przedmiotową (obiektywną), co oznaczało, że przestępczość zawodową przestano łączyć głównie z typem sprawcy i jego właściwościami, a zaczęto postrzegać ją przede wszystkim przez pryzmat właściwości typu przestępnego zachowania. Rozważania podjęte w opracowaniu zamyka część poświęcona przestępstwom popełnianym zawodowo w ujęciu obowiązującego stanu prawnego. W tym fragmencie pracy omówione zostały dwie funkcje, jakie ta cecha przestępnego zachowania pełni w systemie prawa karnego, po pierwsze, w zakresie wymiaru kary, ściślej jej wymiaru nadzwyczajnego, i po drugie, w kreowaniu typów czynów zabronionych. Zwrócono uwagę na liczne przepisy pozakodeksowe odwołujące się do znamienia „uczynienia sobie z popełniania przestępstwa stałego źródła dochodu”, a także na wprowadzone w ostatnim czasie regulacje kodeksowe odwołujące się do tak ujętej cechy podmiotowego nastawienia sprawcy wobec popełnionego czynu w konstrukcji ustawowych znamion typu przestępstwa (art. 270a § 2 oraz art. 271a § 2 k.k.). Na tym tle odniesiono się do kwestii relacji, w jakiej unormowania przestępczości zawodowej w ujęciu „generalnym” i jej następstwa (art. 65 § 1) pozostają względem „zawodowo” popełnianych typów czynu zabronionego, zarówno określonych poza Kodeksem karnym, jak i w regulacji kodeksowej.

Artykuł stanowi krytyczną analizę instytucji „ulgi na start”, wprowadzonej przez art. 18 ustawy – Prawo przedsiębiorców, która weszła w życie 30.04.2018 r. Będąca podstawowym aktem prawnym składającym się na tzw. Konstytucję biznesu ustawa – Prawo przedsiębiorców miała stanowić asumpt do podejmowania działalności gospodarczej poprzez dostarczenie korzystnych i przejrzystych warunków do prowadzenia biznesu. Przedsiębiorcy, którzy korzystają z ulgi na start, zostają zwolnieni z obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne przez pierwsze sześć miesięcy prowadzenia działalności gospodarczej. Skorzystanie z ulgi na start oznacza jednak także wykluczenie z systemu ubezpieczeń społecznych. Autorka próbuje skupić się na zagrożeniach, które wiążą się ze skorzystaniem z instytucji ulgi na start.

Prezentowany przegląd orzecznictwa stanowi omówienie najistotniejszych orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wydanych od stycznia do marca 2020 r. dotyczących między innymi obowiązku przestrzegania praw człowieka, prawa do życia, zakazu tortur, prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, wolności wypowiedzi, zakazu zbiorowego wydalania cudzoziemców czy zakazu dyskryminacji.

Przegląd orzecznictwa prezentuje najważniejsze i najnowsze orzeczenia Sądu Najwyższego, które mają wielką wartość praktyczną. Przegląd został podzielony na dwie części: pierwsza to krótkie podsumowanie wybranych orzeczeń Sądu Najwyższego, natomiast druga część zawiera komentarze do poszczególnych orzeczeń.

Jedną z dobrych konsekwencji rygorów narzuconych nam na czas zagrożenia epidemicznego jest większa niż uprzednio możliwość penetrowania domowego księgozbioru i czytania „ku pokrzepieniu serc”. Po upływie pierwszego miesiąca zarządzonej izolacji i lockdownu warto zauważyć, w jakże lepszym jesteśmy położeniu niż XIV-wieczni Europejczycy dotknięci epidemią dżumy, którzy nie wiedzieli, co jest przyczyną „czarnej śmierci” ani jak się przed nią bronić. Skończyło się zatem na wyjaśnieniu, że to Gniew Boży, i na pogromach Żydów jako bezbożnikach winnych tego nieszczęścia. (...)