W artykule omówiono ustawę nowelizującą Kodeks karny i niektóre inne ustawy, dotyczące przepadku korzyści majątkowej uzyskanej za pomocą przestępstwa. Autorzy skupiają się przede wszystkim na kwestiach intertemporalnych związanych z przepisami dopuszczającym przepadek korzyści majątkowej uzyskanej w okresie 5 lat przed popełnieniem przestępstwa lub przestępstwa skarbowego, chyba że sprawca lub inna zainteresowana osoba przedstawi dowód przeciwny. Zasadność pozbawiania sprawców przestępstw środków finansowych stanowiących bazę ekonomiczną dla ich dalszej aktywności przestępczej, jak również możliwość przeniesienia ciężaru dowodowego w zakresie odnoszącym się do pochodzenia mienia nie są w artykule kwestionowane. Wątpliwości budzi natomiast szerokie ujęcie dopuszczalności orzeczenia przepadku mienia bez wyroku skazującego, jak też naruszenie przez ustawodawcę fundamentalnej, obowiązującej nie tylko w sferze prawa karnego, zasady niedziałania prawa wstecz (lex retro non agit).

Jednym z najważniejszych atrybutów władzy państwowej jest prawo do orzekania kar kryminalnych wobec sprawców czynów zabronionych. Jakkolwiek nie ma zgody co do pierwszeństwa racjonalizacji kary – retrybutywnej czy celowościowej, nie ulega wątpliwości, że kara stanowi nieodłączną konsekwencję popełnienia przestępstwa i najbliżej jej do pojęcia zemsty społecznej. Teza o istocie kary jako zemście społecznej może wydawać się archaiczna i sprzeczna ze współczesnymi nurtami doktryny prawa karnego, jednak wydaje się bliska społecznemu poczuciu sprawiedliwości.

Artykuł przedstawia możliwości procesowe obrońcy w procedurze wydania i wykonania za granicą europejskiego nakazu dochodzeniowego oraz wpływania na dopuszczalność dowodu zgromadzonego przy użyciu europejskiego nakazu dochodzeniowego w polskim procesie karnym. Zarówno dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2014/41/UE, jak i rozdziały 62c i 62d Kodeksu postępowania karnego wdrażające dyrektywę nie odnoszą się wprost do tych zagadnień. W celu ustalenia roli obrońcy skonfrontowanego z europejskim nakazem dochodzeniowym należy zatem sięgnąć zarówno do prawa krajowego, jak i prawa Unii Europejskiej, co jest przedmiotem rozważań w niniejszym artykule.

Artykuł dotyczy problematyki prawa do obrony adwokata w postępowaniu karnym i w postępowaniu dyscyplinarnym w kontekście ujawnienia tajemnicy adwokackiej. Tajemnica adwokacka jest niewątpliwie wartością pierwszorzędną i podstawową z punktu widzenia funkcjonowania zawodu adwokata jako zawodu zaufania publicznego. Niejednokrotnie jednak ciążący na adwokacie obowiązek zachowania w tajemnicy wszystkiego, czego dowiedział się, udzielając pomocy prawnej, pozostaje trudny do pogodzenia z realizacją przez adwokata prawa do obrony w postępowaniu karnym i dyscyplinarnym. Starając się odpowiednio naświetlić analizowany problem, zwłaszcza w kontekście nakazów i zakazów płynących z zasad deontologii zawodowej, autorzy podejmują również próbę rozwiązania wskazanej kwestii i proponują wprowadzenie nowych, klarownych rozwiązań w tym zakresie nie tylko dla odpowiedniego urealnienia realizacji przez adwokata przysługującego mu prawa do obrony, ale i zapewnienia efektywniejszej ochrony tajemnicy adwokackiej.

Obyczajność jest przedmiotem ochrony prawa karnego. W Kodeksie karnym łączy się ona z wolnością seksualną, a w Kodeksie wykroczeń traktowana jest szerzej. Katalog zachowań mogących być uznawanymi za nieobyczajne zmienia się, przy jednak potrzebie pewnego przynajmniej obiektywizmu ocen w tym zakresie. Zachodzi konieczność rozumienia tej prawnokarnej kategorii po to, aby kwalifikacje mogących budzić wątpliwości co do ich obyczajności zachowań ludzi odpowiadały standardom prawnym z nią związanym.

W praktyce zdarzają się sytuacje, że adwokat wykonujący zawód pracuje jednocześnie jako pracownik dydaktyczny, np. wykładowca, na wyższej uczelni, tymczasem, jak wynika z poniżej przeprowadzonych rozważań, łączenie wykonywania zawodu adwokata z zatrudnieniem w charakterze dydaktycznego nauczyciela akademickiego prowadzi do bardzo poważnych negatywnych konsekwencji, i to zarówno dla samego adwokata, jak również dla jego klientów.

Badanie prawne dokumentacji różnego rodzaju podmiotów jest procedurą wymagającą dostępu do dużej ilości danych na temat tego podmiotu. Dane te częstokroć mają również charakter osobowy, stąd należy dokonać analizy możliwości i warunków ich przetwarzania. Takie dane powinny być dodatkowo zabezpieczone na każdym etapie wykonywania wskazanego badania. W praktyce jednak można spotkać różne podejścia do tej problematyki, które często są wręcz sprzeczne ze stosownymi przepisami. Autor kompleksowo omawia tematykę ochrony danych osobowych w procedurze badania dokumentacji spółki.

Czy można skutecznie wydziedziczyć zstępnych, gdy zmarły przyczynił się do zerwania kontaktów z dziećmi? Zdaniem Sądu Najwyższego odpowiedź na to pytanie jest pozytywna. Wydaje się jednak, że problem nie jest tak oczywisty i dotyka niedostosowania instytucji zachowku i wydziedziczenia do potrzeb społecznych. Sąd Najwyższy przyjął, że w sytuacji, gdy zarówno spadkodawca, jak i spadkobierca przyczynili się do zerwania kontaktów rodzinnych, wydziedziczenie jest dopuszczalne. Pogląd ten nie zasługuje na aprobatę. Wydziedziczenie z powodu uporczywego niedopełniania obowiązków rodzinnych jest możliwe tylko wtedy, gdy spadkobierca, w przeciwieństwie do testatora, nie wykonuje tych obowiązków, co w konsekwencji prowadzi do ustania więzi emocjonalnej. W przypadku bezskuteczności takiego wydziedziczenia możliwe jest jednak zmniejszenie zachowku.

W postanowieniu Sądu Najwyższego z 27.06.2017 r. (II KK 82/17) przedmiotem analizy uczyniono dwa zagadnienia istotne dla praktyki procesu karnego. Należą do nich zagadnienia dotyczące podstawy kasacji wnoszonej przed podmioty wymienione w art. 521 k.p.k. oraz konsekwencji braku obrońcy podczas pierwszego przesłuchania w postępowaniu przygotowawczym. Przedmiotem glosy uczyniono drugie z przedstawionych wyżej zagadnień. Glosatorka dokonała analizy zagadnienia w kontekście regulacji zawartych w art. 79 § 2 k.p.k. oraz art. 301 k.p.k., przywołując orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz sądów krajowych wsparte tezami z piśmiennictwa.

Prezentowany przegląd orzecznictwa obejmuje wybrane judykaty Sądu Najwyższego w sprawach karnych, które zapadły w okresie od czerwca do grudnia 2018 r. W ramach „Przeglądu” zreferowano i skomentowano cztery uchwały SN podjęte we wskazanym okresie, tj. uchwały w sprawach I KZP 4/18, I KZP 5/18, I KZP 7/18 oraz I KZP 10/18. Ponadto na podstawie wybranych orzeczeń przedstawiono linię orzeczniczą w przedmiocie dwóch zagadnień prawnych, jakie wyłoniły się w sprawach o nielegalne urządzanie gier na automatach.

Kilka miesięcy temu gawędziłem o niezwykle popularnej pracy izraelskiego historyka Yavala Noaha Harariego pt. Od zwierząt do bogów (zob. Światowy bestseller o człowieku myślącym, „Palestra” 2018/9), wskazując na trafność spostrzeżeń autora i raczej optymistyczne przesłanie jego dzieła. Drugą książkę Profesora (Homo Deus. Krótka historia jutra) wolę pominąć, opowiem natomiast o trzeciej, niedawno wydanej dla polskiego czytelnika, pt. 21 lekcji na XXI wiek (21 Lessons for the 21th Century, Wydawnictwo Literackie 2018, tłum. Michał Romanek). Autor deklaruje, że koncentruje się na najbliższej przyszłości społeczeństw w perspektywie globalnej, próbuje wskazać wyzwania wynikające z wprowadzania nowych technologii, rozwoju sztucznej inteligencji, przełomowych wynalazków technicznych, których się spodziewa i nieuchronnego kryzysu ekologicznego.

Kredyty frankowe od kilku lat wzbudzają niesłabnące kontrowersje wśród doniesień medialnych i społecznych w Polsce. Dyskusje rozbudzają kolejne propozycje rozwiązania sprawy tzw. „frankowiczów”. Między innymi w związku z jedną z takich propozycji, która została przedstawiona przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, zrodził się pomysł „przeprowadzenia badań poświęconych prawnej sytuacji konsumentów, którzy zdecydowali się na zawarcie umowy kredytu denominowanego/indeksowanego” (s. 10). Ich efektem jest recenzowana publikacja naukowa, będąca analizą orzecznictwa sądów powszechnych w Polsce.

Przyszły rybnicki prawnik urodził się 5.09.1907 r. w Dębicy na tzw. Kępie. Rodzicami byli Bartłomiej i Ludwika z domu Armata. Powiła ona także Bolesława, Helenę, Stanisławę i Kazimierza. Piotrowscy byli rodziną zajmującą się uprawą roli.