Wydanie 6/2017

Palestra
6/2017

Logo Kongresu Prawników Polskich Opracowanie: Artur Tabaka

Pełny spis treści

Palestra 6/2017, s. 5 - 11

Relacja z Kongresu

W Kongresie wzięło udział 1500 przedstawicieli środowisk prawniczych, którzy dyskutowali nad reformą wymiaru sprawiedliwości. Obrady otworzyli prezesi instytucji organizującej Kongres: adw. Jacek Trela, prezes Naczelnej Rady Adwokackiej, r.pr. Maciej Bobrowicz, prezes Krajowej Rady Radców Prawnych oraz sędzia Krystian Markiewicz, prezes Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia”.

Palestra 6/2017, s. 11 - 27

Wystąpienia adwokatów podczas Kongresu Prawników Polskich

Prezesa NRA Jacka Treli (s. 11), prof. dr. hab. Macieja Gutowskiego (s. 12), dr hab. prof. UW Katarzyny Bilewskiej (s. 14), Katarzyny Gajowniczek-Pruszyńskiej (s. 16), dr. hab. prof. UJ Andrzeja Kubasa (s. 18), prezesa OBA Andrzeja Zwary (s. 19), prof. dr. hab. Piotra Kardasa (s. 21) i dziekana ORA w Warszawie Mikołaja Pietrzaka (s. 27).

Palestra 6/2017, s. 28 - 36

Zmiana obrońcy z urzędu w toku procesu karnego – fikcja czy rzeczywistość?

Robert Rynkun-Werner

W artykule rozważono kwestię zwolnienia obrońcy z urzędu na podstawie art. 378 § 2 Kodeksu postępowania karnego. Zgodnie z powyższym artykułem, w sprawie, w której oskarżony korzysta z obrońcy z urzędu, sąd na uzasadniony wniosek obrońcy lub oskarżonego zwalnia obrońcę z jego obowiązków i wyznacza oskarżonemu innego obrońcę z urzędu. Ustawodawca nie sprecyzował o jakiego rodzaju uzasadnienie konkretnie chodzi, w szczególności w sytuacji realnego, a nie pozornego konfliktu co do linii obrony. Problemem samoistnym jest zakres merytoryczny takiego uzasadnienia.

Palestra 6/2017, s. 37 - 46

„Znaczący uszczerbek” w kontekście art. 9 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności na tle innych merytorycznych kryteriów dopuszczalności skargi indywidualnej

Łukasz Mirocha

Artykuł ma na celu zaprezentowanie oraz przeanalizowanie nowego kryterium dopuszczalności skargi indywidualnej – „znaczącego uszczerbku” w perspektywie celów przyświecających autorom nowelizacji oraz ocenę słuszności jego wprowadzenia z uwzględnieniem specyfiki wolności religijnej i dotychczasowego orzecznictwa Trybunału. Oceniając obecność „znaczącego uszczerbku”, Trybunał bierze pod uwagę zarówno elementy obiektywne stanu faktycznego, jak i subiektywne odczucia skarżącego znajdujące potwierdzenie w aspektach obiektywnych. Przywołane w artykule orzeczenia odnoszą się w głównej mierze do spraw, w których stronie nie przyznano statusu ofiary lub wniosek uznano za oczywiście bezzasadny.

Palestra 6/2017, s. 47 - 52

Zaświadczenie wojewódzkiej komisji ds. orzekania o zdarzeniach medycznych a powództwo przeciwegzekucyjne

Maciej Niziński

W artykule rozważono prawo do przesłuchania świadków w sprawach karnych jako element prawa do rzetelnego procesu sądowego, zagwarantowane w art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Pierwsza część artykułu koncentruje się na głównych standardach prawa do wzywania świadków oskarżenia i zadawania im pytań, aby umożliwić oskarżonemu sprawdzenie wiarygodności świadka lub zakwestionowanie jego wiarygodności. Druga część opisuje rozwój podejścia ETPCz do roszczeń na podstawie art. 6 ust. 3 lit. d) EKPC. ETPCz ostatnio zasadniczo zmienił swoje stanowisko i porzucił zasadę zgodnie, z którą możliwe było przesłuchanie decydującego świadka przez cały czas trwania postępowania. Dlatego też jedyna lub decydująca zasada nie jest już ściśle stosowana, dopuszczono możliwość weryfikacji wiarygodności decydującego świadka w inny sposób, a prawo do przesłuchania świadków zostało ograniczone. Artykuł ten, analizując najnowsze orzecznictwo ETPC, dokonuje przeglądu czynników równoważących i okoliczności, w których niemożność przesłuchania świadka oskarżenia nie wynika z naruszenia prawa do rzetelnego procesu.

Palestra 6/2017, s. 53 - 64

Prawo do przesłuchania świadków oskarżenia w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

Maria Kierska

Prawo do rzetelnego procesu, ujęte w art. 6 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, pośród wielu gwarancji o charakterze proceduralnymzawiera m.in. zasadę równości broni w postępowaniu dowodowym. Zgodnie z art. 6 ust. 3 lit. d EKPC każdy oskarżony ma prawo do „(...) przesłuchania lub spowodowania przesłuchania świadków oskarżenia oraz żądania obecności i przesłuchania świadków obrony na takich samych warunkach jak świadków oskarżenia”.

Palestra 6/2017, s. 65 - 73

Pojęcie danych osobowych – uwagi na tle orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie C-582/14 Patrick Breyer/Bundesrepublik Deutschland

Tomasz Cygan

Wydane w dniu 19 października 2016 r. orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie C-582/14 Patrick Breyer/Bundesrepublik Deutschland stanowi kolejny krok w kierunku zdekodowania pojęcia danych osobowych. Zgodnie z treścią wskazanego wyroku „adres IP zarejestrowany przez podmiot prowadzący witrynę internetową stanowi wobec tego podmiotu dane osobowe”. Zasadnym jest potraktowanie przywołanego wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE jako punktu wyjścia dla przypomnienia, czym w ogóle są dane osobowe. W dobie coraz bardziej złożonych systemów informatycznych oraz towarzyszących im wątpliwości na gruncie przepisów o ochronie danych osobowych coraz bardziej z pola widzenia znika tak kluczowe dla wszelkich ustaleń zagadnienie, jakim jest samo określenie, które informacje mogą stanowić dane osobowe, a które nie.

Palestra 6/2017, s. 74 - 81

Zagadnienie restytucji polskich dóbr kultury zagrabionych przez hitlerowców podczas II wojny światowej

Piotr Sobański

Artykuł koncentruje się na zagadnieniu restytucji polskich dóbr kultury zagrabionych przez hitlerowców podczas II wojny światowej. W ostatnich latach wraca do Polski coraz więcej zagrabionych podczas II wojny światowej dzieł sztuki, czego przykładem jest między innymi zwrot obrazu Francesca Guardiego Schody pałacowe z 2014 roku, który został zrabowany przez Niemców w 1939 roku. Polska może dochodzić rewindykacji dzieł sztuki pochodzących ze zbiorów publicznych i prywatnych, które zostały zagrabione przez hitlerowców w latach 1939–1945 na podstawie prawa międzynarodowego. Roszczenia w tym zakresie nie ulegają przedawnieniu.

Palestra 6/2017, s. 82 - 88

Legalizm czy oportunizm? – analiza postępowania dyscyplinarnego wobec adwokatów i aplikantów adwokackich

Kamil Dąbrowski

Zarysowany w artykule problem badawczy sprowadza się w istocie do oceny aktualnej regulacji Prawa o adwokaturze przez pryzmat obowiązywania, w wyznaczonych przez nią ramach postępowań dyscyplinarnych, zasady legalizmu bądź oportunizmu. Autor zauważa, że zasygnalizowane zagadnienie ma fundamentalne znaczenie z tego względu, że zmierza ku odczytaniu i scharakteryzowaniu jednej z podstawowych zasad postępowania dyscyplinarnego, jaką jest formuła kształtująca zasady wszczynania postępowań dyscyplinarnych wobec adwokatów i aplikantów adwokackich. Po zdefiniowaniu obu konstrukcji, przedstawione zostaną elementy ich normatywnej architektury, które determinują uznanie ich obowiązywania w konkretnym modelu postępowania represyjnego. Przy wykorzystaniu odczytanych w ten sposób wniosków kolejno dokonana zostanie analiza obowiązującej regulacji u.p.a., w tym także skutków zawartego w niej odesłania do odpowiedniego stosowania k.p.k.

Palestra 6/2017, s. 89 - 93

„Postanowienia określające główne świadczenia stron” (art. 385 § 1 k.c.): źródła w prawie UE

Mateusz Grochowski

Zgodnie z art. 3851 § 1 zd. 2 k.c. kontrola postanowień umowy zawartej z konsumentem nie obejmuje „postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie”, o ile zostały one „sformułowane w sposób jednoznaczny”. Ogólna konstrukcja tego wyjątku prowadzi do licznych wątpliwości co do sposobu kwalifikowania centralnego pojęcia „postanowienia określające główne świadczenia stron”.

Palestra 6/2017, s. 94 - 99

Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 5 lipca 2012 r., II AKa 100/12*

Damian Tokarczyk

Z uzasadnienia: Sprawstwo kierownicze polega na kierowaniu wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę, w którym nie mamy do czynienia z bezpośrednią realizacją znamion czynu zabronionego. Sprawstwo zaś polecające polega na poleceniu innej osobie wykonania czynu zabronionego z wykorzystaniem istniejącego między sprawcą polecającym a bezpośrednim stosunku uzależnienia czy też podporządkowania. Oczywistym jest, iż zachowania te zawierają pojęciowo wyższy ładunek społecznej szkodliwości niż forma współsprawstwa.

Palestra 6/2017, s. 100 - 111

Glosa do uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z 20 listopada 2015 r., III CZP 17/15

Michał Rządkowski

Teza glosowanej uchwały: 1. Prawomocność materialna wyroku uznającego postanowienie wzorca umowy za niedozwolone wyłącza powództwo o uznanie za niedozwolone postanowienia tej samej treści normatywnej, stosowanego przez przedsiębiorcę pozwanego w sprawie, w której wydano ten wyrok (art. 365 i 366 k.p.c.).

Palestra 6/2017, s. 112 - 116

Przegląd orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego

Zbigniew Szonert

Przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej A. J. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu wyłoniło się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, które zostało przedstawione do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Palestra 6/2017, s. 117 - 120

Przegląd orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w okresie kwiecień–maj 2017 r.

Michał Jackowski

W okresie od kwietnia do maja 2017 r. Trybunał Konstytucyjny wydał 5 wyroków. Warto zwrócić uwagę, że mimo toczącego się sporu konstytucyjnego każde z orzeczeń zapadło jednogłośnie.

Palestra 6/2017, s. 121 - 123

Europejski Trybunał Praw Człowieka – przegląd orzecznictwa (styczeń–marzec 2017 r.)

Marek Antoni Nowicki

Kwestie odpowiedniego wymiaru kary pozostają co do zasady poza zakresem Konwencji, a rola Trybunału nie polega na decydowaniu, jaki okres pozbawienia wolności byłby odpowiedni w przypadku konkretnego przestępstwa. Jeśli ustawodawstwo krajowe wyklucza możliwość orzeczenia kary dożywotniego więzienia wobec niektórych kategorii skazanych więźniów (kobiety, nieletni), sytuacja taka mieści się w zakresie art. 5 ust. 1 dla celów stosowania art. 14 w połączeniu z tym przepisem.

Palestra 6/2017, s. 124 - 126

Czy jest sens wprowadzać ramy objętościowe dla środków odwoławczych?

Antoni Bojańczyk

Kilkudziesięciostronicowe apelacje nie należą już do rzadkości w naszej praktyce karnej. Papier jest cierpliwy. Zniesie wiele. Zdarzają się niekiedy środki odwoławcze mające nawet po kilkaset (!) stron. Tak jak odwołanie (sporządzone zresztą przez samego obwinionego – sędziego) w sprawie dyscyplinarnej zakończonej orzeczeniem Sądu Najwyższego - Sądu Dyscyplinarnego z 10 lipca 2015 r. (sygn. SNO 41/15).

Palestra 6/2017, s. 127 - 129

Zabójcza ciężarówka na drodze

Wojciech Kotowski

Wypadek miał miejsce u schyłku lata, w porze dziennej, na drodze za miejscowością Ż., przy zajeździe dla podróżujących samochodami. W tym miejscu doszło do zderzenia samochodu ciężarowego marki Iveco, poruszającego się z przyczepą, z samochodem osobowym marki Volkswagen Passat. W wyniku wypadku kierujący samochodem osobowym i zajmujący przednie siedzenie pasażer ponieśli śmierć na miejscu. Pozostali dwaj pasażerowie, siedzący – co oczywiste – na tylnej kanapie, doznali obrażeń ciała naruszających czynności organizmu na czas powyżej 7 dni(...).

Palestra 6/2017, s. 130 - 137

Szlifbruk w „Ananasie” (cz. 1) Śmiercionośna edukacja

Marek Sołtysik

Do jej występu pozostał niecały kwadrans. Myślała: „Zdążę”. Wracała do teatru rewiowego „Ananas” do cna umordowana, z potarganymi włosami, ale na szczęście już z makijażem. Powie, że od południa przez siedem godzin bez odpoczynku pozowała fotografowi. Do garderoby wpadła z wynajętym posługaczem, który niósł za nią walizę ze strojami z przedstawień.

Palestra 6/2017, s. 138 - 142

Karolina Sawczuk-Skibińska, Rozkład pożycia a możliwość pojednania małżonków w procesie o rozwód

Dagmara Miotła

Recenzowana monografia stanowi kompleksowe omówienie kwestii związanych z możliwością pojednania skłóconych małżonków w toku trwania procesu rozwodowego. W swojej książce autorka podejmuje próbę rozważenia wszelkich pozytywnych przesłanek rozwodowych oraz szczegółowo prezentuje środki prawne w formie mediacji, jakie ma do swojej dyspozycji sąd rozwodowy.

Palestra 6/2017, s. 142 - 143

M. Bojdecki, A. Bojdecka, K. Surowiec Cena ocalenia – Miłosław Bojdecki, los niezapomniany

Maciej Kwiek

Mija 40. rocznica śmierci adwokata Miłosława Bojdeckiego. Wydaje się, że to doskonała okazja do przypomnienia tej ważnej postaci dla historii Polskiej Adwokatury. Tak też odczytuję wydanie książki pt. Cena ocalenia – Miłosław Bojdecki, los niezapomniany, która jest szczegółową biografią adwokata Miłosława Bojdeckiego.

Palestra 6/2017, s. 144 - 148

Forum Innowacyjne Usług Prawniczych 2017, Praga, 16–17 maja 2017 r.

Ewa Stawicka
Małgorzata Krzyżowska

Innovative Legal Services Forum to konferencja już po raz drugi z rzędu zorganizowana w Pradze przez czeski dom wydawniczy Ekonomia, który jest edytorem bardzo istotnego na tamtejszym rynku dziennika ekonomicznego „Hospodarske noviny” („Wiadomości Gospodarcze”), jak również kilku wiodących czasopism, w tym miesięcznika „Pravni radce” („Doradca Prawny”).

Palestra 6/2017, s. 149 - 151

Z posiedzeń Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej

Andrzej Bąkowski

Palestra 6/2017, s. 152 - 153

„Czysta myśl, piękna mowa”

Janusz Czarniecki

W I Liceum Ogólnokształcącym im. Juliusza Słowackiego w Przemyślu odbył się Konkurs Krasomówczy zorganizowany przez Okręgową Radę Adwokacką w Rzeszowie. Pod hasłem „Czysta myśl, piękna mowa” uczniowie szkoły spierali się na słowa i argumenty, prezentując swoje walory krasomówcze. Wystartowało 10 uczniów, którzy wcześniej wytypowani zostali na etapie szkolnym.

Palestra 6/2017, s. 153 - 153

Sprostowania

Palestra 6/2017, s. 154 - 156

Marian Szabela (1929–2015) – prawnik, społecznik

Edmund Łój

Palestra 6/2017, s. 157 - 158

Abolicja indywidualna albo żart polityczno-prawny

Jacek Kędzierski

Palestra 6/2017