Wydanie 10/2024

Palestra
10/2024

Szanowni Czytelnicy!
W dziesiątym numerze „Palestry” w jubileuszowym roku obchodów 100-lecia Pisma Adwokatury Polskiej znajdują się artykuły podejmujące aktualne tematu z różnych gałęzi prawa. Październik to również czas rozpoczęcia kolejnego roku akademickiego na polskich uczelniach, gdzie również kształceni są przyszli prawnicy.
Warto pamiętać o konieczności współpracy uniwersytetów z ich otoczeniem społeczno-gospodarczym, do którego niewątpliwie zaliczają się prawnicze samorządy zawodowe. W aktualnym numerze „Palestry” można przeczytać artykuły: prof. dr. hab. Rafała Adamusa pt. Jakie są granice prowokacji naukowej z użyciem fikcji, adw. Wojciecha Zięby pt. Zasada „czystych rąk” w orzecznictwie sądowym, dr. hab. Marcina Górskiego, prof. UŁ pt. Głos przeciwko ograniczeniu tajemnicy spowiedzi. Polemika z artykułem M. Matusiak-Frącczak „Ściganie i karanie przestępstw seksualnego wykorzystywania dzieci jako ograniczenie tajemnicy spowiedzi” („Palestra” 2024/3, s. 56–67), adw. dr. Janusza Kanarka pt. Granice kryminalizacji przestępstwa groomingu (art. 200a § 1 i 2 k.k.), adw. Przemysława Krawczyka pt. O (nie)możności wystąpienia kumulatywnego zbiegu przepisów między art. 201 k.k. a art. 197–200a k.k., dr. Jakuba Firlusa pt. Selektywna redukcja administracyjnego toku instancji, a także dr Dobromiły Nowickiej pt. Rzymianki prekursorkami współczesnych adwokatek? W numerze 10/2024 „Palestry” na Czytelników czeka recenzja książki Tomasza Bergela pt. „Zasada dyspozycyjności materialnej w procesie karnym” autorstwa dr. Mateusza Popiela, a także przegląd orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka autorstwa adw. Marka Antoniego Nowickiego. Ponadto w aktualnym numerze „Palestry” prof. dr hab. Maria Zabłocka w oparciu o prawo rzymskie zastanawia się na kwestią
Czyżby powrót do formalizmu sprzed dwóch tysięcy lat?

Redaktor naczelny: Michał Bieniak; Sekretarz redakcji: Adam Kozień

Redaktor języka angielskiego: Anna Setkowicz

Członkowie Kolegium Redakcyjnego: Stanislav Balik, Zbigniew Banaszczyk, Jacek Barcik, Wojciech Bergier, Józef Forystek, Piotr Fiedorczyk, Lech Gardocki, Paweł Gieras, Roman Hauser, Joseph Hoffmann, Krzysztof Kostański, Andrzej Kubas, Jan Kuklewicz, Katalin Ligeti, Erik Luna, Frank Meyer, Kamila Mrozek, Dariusz Mucha, Marek Antoni Nowicki, Piotr Ochwat, Szymon Pawelec, Krzysztof Piesiewicz, Piotr Piesiewicz, Krzysztof Pietrzykowski, Jerzy Pisuliński, Paweł Podrecki, Janusz Raglewski, Anna Rakowska-Trela, Stanisław Rymar, Marek Safjan, Philippe Sands, Piotr Sendecki, Elżbieta Skowrońska, Tomasz Sójka, Monika Strus-Wołos, Maciej Szpunar, Dobrosława Szumiło-Kulczycka, Dariusz Świecki, Jaromir Tauchen, Stephen C. Thaman, Andrzej Tomaszek, Józef Wójcikiewicz, Maria Zabłocka, Stanisław Zabłocki, Jerzy Zajadło, Piotr Zientarski, Jerzy Zięba

Pobierz wersję PDF

Pełny spis treści

Palestra 10/2024, s. 5 - 6

DOI: 10.54383/0031-0344.2024.10.1

Drodzy Studenci

Michał Bieniak

Palestra 10/2024, s. 7 - 15

DOI: 10.54383/0031-0344.2024.10.2

Jakie są granice prowokacji naukowej z użyciem fikcji?

Rafał Adamus

Niniejsze opracowanie zatytułowane odnosi się do zjawiska prowokacji naukowej. W tekście podjęto próbę zdefiniowania tego zjawiska. Wskazane zostały przykłady różnych prowokacji naukowych. Zasadniczym celem opracowania jest wskazanie na prawne i etyczne granice prowokacji naukowej.

Palestra 10/2024, s. 16 - 27

DOI: 10.54383/0031-0344.2024.10.3

Zasada „czystych rąk” w orzecznictwie sądowym

Wojciech Zięba

Artykuł opisuje rolę klauzul generalnych w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości. Następnie omawia zasadę czystych rąk i stawia pytanie, czy istnieje jednoznaczna definicja tej reguły. Analizując wybrane kategorie spraw, pokazuje, że pomimo deklaracji o stosowaniu zasady czystych rąk nie jest ona w pełni respektowana. Końcowe rozważania dotyczą przydatności takiej zasady przy rozstrzyganiu konfliktu dóbr przedstawianego przez strony.

Palestra 10/2024, s. 28 - 37

DOI: 10.54383/0031-0344.2024.10.4

Głos przeciwko ograniczeniu tajemnicy spowiedzi. Polemika z artykułem M. Matusiak-Frącczak Ściganie i karanie przestępstw seksualnego wykorzystywania dzieci jako ograniczenie tajemnicy spowiedzi („Palestra” 2024/3, s. 56–67)

Marcin Górski

Polemika dotyczy artykułu Pani dr hab. Magdaleny Matusiak-Frącczak, który postulował ograniczenie tajemnicy spowiedzi w zakresie informacji odnoszących się do popełnienia przestępstw seksualnych na szkodę małoletnich. Polemika dotyczy, w pierwszym rzędzie, sposobu uzasadnienia tezy o przynależności aktu spowiedzi do tzw. forum externum wolności wyznania, a ponadto prawodawczej rzetelności rozwiązania polegającego na ograniczeniu tajemnicy spowiedzi tylko w odniesieniu do czynów „pedofilskich”, przy jednoczesnym utrzymaniu jej w przypadku innych, poważnych przestępstw na szkodę małoletnich. Wątpliwości polemisty – na płaszczyźnie zasady poprawnej legislacji – wzbudziła również propozycja ograniczenia tajemnicy spowiedzi przy jednoczesnej rezygnacji z takiej ingerencji w przypadku tajemnicy obrończej. Doceniając odwagę i zasadność podjęcia omawianego zagadnienia przez Autorkę artykułu, polemista wyraził zastrzeżenia dotyczące sposobu uzasadnienia stanowiska przedstawianego w pracy.

Palestra 10/2024, s. 38 - 50

DOI: 10.54383/0031-0344.2024.10.5

Granice kryminalizacji przestępstwa groomingu (art. 200a § 1 i 2 k.k.)

Janusz Kanarek

Przedmiotem opracowania są granice kryminalizacji przestępstwa groomingu. Autor reprezentuje poglądy przedstawicieli nauki prawa karnego oraz orzecznictwa najwyższej instancji sądowej dotyczące struktury normatywnej typu czynu zabronionego, które swoje normatywne umocowanie znajdują w treści art. 200 § 1 i 2 k.k. Analiza dogmatyczna przestępstwa groomingu prowadzi do wniosku, że stanowi ona formę stadialną przygotowania do popełnienia innych przestępstw pedofilskich. Ze względu na brak de lege lata rozwiązania normatywnego, które dawałoby podstawę do pociągnięcia do odpowiedzialności karnej za łańcuszkowe usiłowanie przygotowania, Autor przychyla się do poglądu, w myśl którego nie jest możliwe usiłowanie (udolne, nieudolne) popełnienia przestępstwa groomingu.

Palestra 10/2024, s. 51 - 61

DOI: 10.54383/0031-0344.2024.10.6

O (nie)możności wystąpienia kumulatywnego zbiegu przepisów między art. 201 k.k. a art. 197–200a k.k.

Przemysław Krawczyk

Zasadniczym przedmiotem tego artykułu są rozważania poświęcone zbiegowi kumulatywnemu przepisów ustawy, a ściślej rzecz ujmując – art. 201 k.k. i art.197–200a k.k. W doktrynie często podnosi się, że sztampowym przykładem zastosowania art. 11 § 2 k.k. jest właśnie zbieg przestępstwa kazirodztwa (art. 201 k.k.) z typami czynów wprowadzonymi do ustawy karnej w art. 197–200a k.k. Niemniej jednak Autor tego opracowania podważa zasadność takiego twierdzenia. Analiza – przeprowadzana w spectrum tego artykułu – mających się zbiegać przepisów pozwala dojść do wniosku, że wbrew powszechnym poglądom doktryny, zbiegi przepisów w tym zakresie nastąpić nie mogą z uwagi na brak wspólnego pola omawianych przepisów.

Palestra 10/2024, s. 62 - 95

DOI: 10.54383/0031-0344.2024.10.7

Selektywna redukcja administracyjnego toku instancji

Jakub Firlus

W niniejszym opracowaniu przedmiot analizy stanowi wprowadzona na mocy ustawy z 26.01.2023 r. o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych modyfikacja zakresu realizacji zasady dwuinstancyjności w postępowaniu administracyjnym. Zasadniczym celem opracowania był opis procesowy i teoretyczny mechanizmu o podstawie z art. 127 § 1a k.p.a. W toku rozważań pozytywnie zostały zweryfikowane dwie tezy. Z jednej strony to, że polski ustawodawca od 2017 r. wdraża nową „filozofię” administracyjnego toku instancji oraz preferuje środki prawne znamienne użytecznością. Z drugiej strony to, że obowiązujące od 12.05.2023 r. rozwiązanie daje asumpt to wywiedzenia nowej kategorii procesowej, a mianowicie selektywnej redukcji administracyjnego toku instancji.

Palestra 10/2024, s. 96 - 112

DOI: 10.54383/0031-0344.2024.10.8

Rzymianki prekursorkami współczesnych adwokatek?

Dobromiła Nowicka

Artykuł koncentruje się na analizie zagadnienia upatrywania w znanych przypadkach Rzymianek prekursorek współczesnych adwokatek. Włączanie antycznych postaci do grona kobiet, których zmagania o dopuszczenie do możliwości reprezentowania innych czy kariery prawniczej stały się powszechnie znane, budzi jednak poważne wątpliwości. Pogłębiona analiza źródeł i nakreślenie kontekstu społeczno-obyczajowego stanowiącego ramy działalności kobiet w procesie na gruncie prawa rzymskiego nie pozwalają na uznanie, że słynne Rzymianki – Maesia, Hortensja czy Afrania/Carfania – mogą zasadnie zostać włączone do grona kobiet walczących o równe szanse w dostępie do zawodów prawniczych. Nie oznacza to jednak, że ich postawa nie stanowi wyrazu odwagi, jaką z pewnością się wykazały, podążając drogą nieco inną niż ta oczekiwana społecznie. Tym niemniej, warto się zastanowić, czy to nie tradycyjna rola rzymskich kobiet, wyznaczana w przeważającej mierze przez oczekiwaną od nich troskę o najbliższych, nie stała się swoistą przepustką do reprezentacji innych w postępowaniach sądowych.

Palestra 10/2024, s. 113 - 115

DOI: 10.54383/0031-0344.2024.10.9

Tomasz Bergel - Zasada dyspozycyjności materialnej w procesie karnym, Wrocław 2024, ss. 427

Mateusz Popiel

Palestra 10/2024, s. 116 - 126

DOI: 10.54383/0031-0344.2024.10.10

Europejski Trybunał Praw Człowieka – przegląd orzecznictwa (lipiec – wrzesień 2024 r.)

Marek Antoni Nowicki

Prezentowany przegląd orzecznictwa stanowi omówienie najistotniejszych wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wydanych w okresie od lipca do września 2024 r. dotyczących: zakazu tortur, prawa do rzetelnego procesu sądowego, domniemania niewinności, prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, wolności wypowiedzi, prawa do nauki, prawa do wolnych wyborów, zakazu zbiorowego wydania cudzoziemców.

Palestra 10/2024, s. 127 - 128