Zainstaluj aplikację Palestra na swoim urządzeniu

en
Strona główna
Słowo kluczowe

Słowo kluczowe "zachowek"

Data publikacji

Artykuły

9/2023
Problematyka obliczania zachowku w świetle ustawy o fundacji rodzinnej
Rafał Kapkowski

Obliczanie zachowku nie jest czynnością wyłącznie techniczną, polegającą na matematycznym zastosowaniu określonego w ustawie wzoru, ale złożoną, kilkuetapową procedurą, w której elementy rachunkowe są jedynie pochodną stosowania szeregu norm prawnych. W konsekwencji prawidłowe obliczenie wysokości zachowku potrafi nastręczać wielu trudności organom stosującym prawo, a wskutek pojawienia się na przestrzeni ostatnich lat nowych instytucji prawa spadkowego staje się procedurą coraz bardziej skomplikowaną i wielowątkową. Celem niniejszego artykułu jest zanalizowanie poszczególnych etapów obliczania zachowku w kontekście ostatnich zmian kodeksowych, wynikających z wprowadzenia do polskiego systemu prawnego fundacji rodzinnej, a w konsekwencji próba odpowiedzi na pytanie, czy można mówić o przebudowie normatywnego modelu obliczania zachowku, czy też zmiany te mają jedynie charakter uzupełniający. Pozostałe zmiany w instytucji zachowku wprowadzone wraz z ustawą o fundacji rodzinnej, obejmujące rozszerzenie kręgu podmiotów odpowiedzialnych za zachowek, możliwość rozłożenia zachowku na raty, jego obniżenia czy odroczenia płatności, jak również zmiany w zakresie zrzeczenia się zachowku, nie są już bezpośrednio związane ze sposobem jego obliczania, a nadto obejmują zagadnienia na tyle złożone, że wymagają osobnego opracowania. Kwestie te zostaną w niniejszym artykule zaznaczone jedynie punktowo, gdy będzie to koniecznie dla głównego nurtu rozważań.

Artykuły

12/2020
Pojęcie stanu przedmiotu darowizny podlegającej zaliczeniu w rozliczeniach pomiędzy spadkobiercami oraz pomiędzy nimi a uprawnionym do zachowku
Małgorzata Dziadzio Piotr Ochwat

Artykuł stanowi próbę określenia reguł pozwalających ustalić wartość przedmiotu darowizny na cele postępowań spadkowych – przy rozliczeniach pomiędzy spadkobiercami (art. 1042 § 2 Kodeksu cywilnego) oraz pomiędzy nimi a uprawnionym do zachowku (art. 995 k.c.). W obu wypadkach odnośne przepisy wymagają, by sąd orzekający ustalił wartość darowanej rzeczy w oparciu o stan z chwili dokonania darowizny, a ceny z chwili zamknięcia rozprawy. Konieczne jest zatem rozważenie, jak określić tę wartość, jeżeli oba brane pod uwagę przez sąd punkty dzieli znaczna odległość czasowa, a przedmiot darowizny uległ modyfikacji pod względem stanu fizycznego lub prawnego.

Artykuły

6/2021
Uwagi w sprawie zaliczania darowizn na zachowek
Rafał Wityński

Artykuł dotyczy ukazania praktycznych problemów, które mogą zachodzić w związku ze stosowaniem instytucji zachowku. Autor wskazuje, że pogląd o każdorazowym odebraniu osobie wydziedziczonej przymiotu spadkobiercy może nieść ogromne konsekwencje dla postępowania o zachowek. Ponadto wykazuje, że obecny kształt instytucji zachowku może powodować „przypadkowe” rozliczenia a casu ad casum. W podsumowaniu stwierdza, że instytucja zachowku – w obecnym kształcie – zbyt daleko ingeruje w swobodę i wolę spadkodawców, przywołując podnoszone w doktrynie prawniczej propozycje de lege ferenda.

Artykuły

5/2018
Drobne darowizny niepodlegające doliczeniu do substratu zachowku
Monika Moska Michał Przybył

Ochrona interesów najbliższych członków rodziny spadkodawcy spotykana jest w przeważającej większości współczesnych porządków prawnych. Zarówno systemy zachowku i rezerwy obowiązkowej, jak i system alimentacyjny przewidują mechanizmy chroniące bliskich spadkodawcy. (...)

Najnowsze orzecznictwo

9/2022
Przegląd orzecznictwa Izby Cywilnej Sądu Najwyższego w sprawach cywilnych
Tomasz Antoszek Tomasz Henclewski Karol Szadkowski Mariusz Zelek Jerzy Pisuliński

Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego w sprawach cywilnych składa się z dwóch części. W części pierwszej zostały krótko omówione cztery orzeczenia Sądu Najwyższego. Pierwsze z nich dotyczy momentu zakończenia biegu terminu przedawnienia roszczenia przedsiębiorcy przeciwko konsumentowi w rozumieniu art. 118 zdanie drugie k.c. W szczególności odpowiada ono na pytanie, czy taki termin kończy się z końcem roku kalendarzowego, czy też z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiadał początkowemu dniowi terminu. Orzeczenie drugie dotyczy problematyki zbiegu roszczeń wierzyciela pauliańskiego z art. 527 k.c. z roszczeniami wierzyciela hipotecznego osoby trzeciej. Trzecie orzeczenie dotyczy problematyki dopuszczalności zaliczenia kwoty uzyskanej przez spadkobiercę na mocy tzw. zapisu bankowego (dyspozycji wkładem na wypadek śmierci – art. 56 ust. 1 ustawy – Prawo bankowe) na schedę spadkową w rozumieniu art. 1039 § 1 k.c. Czwarte orzeczenie porusza problematykę skutków uchybienia terminowi sześciomiesięcznemu zastrzeżonemu dla zgłoszenia wniosku o zarejestrowanie zmian umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. W drugiej części przeglądu zostały zamieszczone szersze komentarze do czterech orzeczeń Sądu Najwyższego. Pierwsze z nich obejmuje swoim zakresem kwestię dopuszczalności zawarcia umowy ugody (art. 917 k.c.) w sytuacji sporu odnośnie do istnienia stosunku prawnego, w tym zagadnienia kwestionowania przez stronę jej ważności z powołaniem się na nieistnienie pierwotnego stosunku prawnego. Orzeczenie drugie dotyczy dopuszczalności i warunków formalnych, jakie musi spełniać wniosek prokuratora o wpis hipoteki przymusowej w księdze wieczystej. Trzecie orzeczenie poświęcone jest problemowi zakresu odpowiedzialności uprawnionego do zachowku za zapisy zwykłe i polecenia. Czwarte orzeczenie dotyczy zagadnienia dopuszczalności formułowania roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia w razie rozpowszechniania wizerunku osoby fizycznej bez jej zgody.

Glosy

3/2019
Niewypełnianie obowiązków rodzinnych przez dzieci a wydziedziczenie – glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 23.03.2018 r. (I CSK 424/17)
Paweł Rafałowicz

Czy można skutecznie wydziedziczyć zstępnych, gdy zmarły przyczynił się do zerwania kontaktów z dziećmi? Zdaniem Sądu Najwyższego odpowiedź na to pytanie jest pozytywna. Wydaje się jednak, że problem nie jest tak oczywisty i dotyka niedostosowania instytucji zachowku i wydziedziczenia do potrzeb społecznych. Sąd Najwyższy przyjął, że w sytuacji, gdy zarówno spadkodawca, jak i spadkobierca przyczynili się do zerwania kontaktów rodzinnych, wydziedziczenie jest dopuszczalne. Pogląd ten nie zasługuje na aprobatę. Wydziedziczenie z powodu uporczywego niedopełniania obowiązków rodzinnych jest możliwe tylko wtedy, gdy spadkobierca, w przeciwieństwie do testatora, nie wykonuje tych obowiązków, co w konsekwencji prowadzi do ustania więzi emocjonalnej. W przypadku bezskuteczności takiego wydziedziczenia możliwe jest jednak zmniejszenie zachowku.

Artykuły

3/2017
Odpowiedzialność zapisobiercy windykacyjnego za zachowek, zapisy zwykłe i polecenia
Aleksandra Ziomko-Gola

Spadkodawca może przekazać określonej osobie poszczególne składniki majątku na podstawie zapisu windykacyjnego. Sytuacja prawna zapisobiercy windykacyjnego przypomina sytuację spadkobiercy. Zarówno na spadkobierców jak i zapisobierców windykacyjnych już w chwili otwarcia spadku przechodzą składniki majątkowe należące do spadkodawcy. Spadkobierca oraz zapisobierca windykacyjny solidarnie odpowiadają za długi spadkowe, z tym jednak zastrzeżeniem, że odpowiedzialność zapisobiercy windykacyjnego ograniczona jest do wartości przedmiotu zapisu. Odpowiedzialność zapisobiercy windykacyjnego jest również ograniczona kwotowo do wartości wzbogacenia będącego skutkiem zapisu windykacyjnego.

Glosy

9/2020
Proces kształtowania pozycji Sądu Najwyższego USA jako sądu konstytucjonalnego – glosa do wyroku Sądu Najwyższego USA z 24.02.1803 r. w sprawie Marbury v. Madison, 5 US 137 (1803)
Piotr Bańczyk

Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych Ameryki, orzekając wyrokiem z 24.02.1803 r. w sprawie 5US 137 (1803) Marbury v. Madison, zakwestionował przyznaną ustawą Kongresu własną kompetencję do orzekania w sprawie nakazu wydania dokumentu powołania na stanowisko sędziego pokoju, wskazując na niezgodność ustawy z konstytucją, i w konsekwencji ustalił nieobowiązywanie sprzecznych z konstytucją norm prawnych. Kwestionując obowiązywanie ustawy federalnej, Sąd Najwyższy podjął się oceny zagadnienia relacji ustawy federalnej względem konstytucji jako aktu prawnego najwyższego rzędu oraz relacji pomiędzy władzą sądowniczą a władzą ustawodawczą, a także zagadnienia wykładania norm konstytucji w sposób właściwy dla sądu konstytucyjnego. O doniosłości wyroku Sądu Najwyższego w sprawie Marbury v. Madison stanowi rozwinięcie znanej w tradycji common law instytucji judicial review, która przesądza o kompetencji sądu do nieuwzględniania przy orzekaniu norm prawnych stanowionych przez władzę ustawodawczą, sprzecznych z prawem natury jako prawem hierarchicznie wyższego rzędu. Sąd Najwyższy, orzekając w sprawie Marbury v. Madison, prawo natury wpisał w ramy konstytucji. W uzasadnieniu omawianego wyroku zostały wskazane źródła obowiązywania judicial review, które uzasadniają legitymacje sądów do oceny zgodności aktów normatywnych z konstytucją. Kompetencja Sądu Najwyższego do oceny obowiązywania ustaw poprzez konfrontację ich treści z konstytucją została wywiedziona tak na podstawie literalnej treści konstytucji, jak i poprzez odwołanie się do kompetencji ustalania norm prawnych konstytucji przez Sąd Najwyższy w sposób wykraczający poza ramy jej tekstu i uwzględniający prawo natury oraz doktrynę ojców konstytucji USA. Konstytucja USA zatem jest pozycjonowana jako akt nie tylko hierarchicznie najwyższego rzędu, ale taki, który zawiera w sobie prawa naturalne będące fundamentem ładu społecznego. Konstytucja jako odzwierciedlenie fundamentu praw została oddana pod opiekę Sądu Najwyższego, który jako strażnik ma ostatni głos co do obowiązywania prawa poza zagadnieniami politycznymi. Omawiany wyrok Sądu Najwyższego wywarł wpływ na kształtowanie kompetencji władzy sądowniczej do kontroli władzy ustawodawczej w procesie stosowania prawa poprzez ocenę zgodności ustaw z konstytucją w sposób ostatecznie rozstrzygający o ich obowiązywaniu.

Najnowsze orzecznictwo

4/2020
Przegląd orzecznictwa Izby Cywilnej Sądu Najwyższego
Kinga Konieczna Dawid Rogoziński Katarzyna Wałdoch Paulina Wyszyńska-Ślufińska Jerzy Pisuliński

Przegląd orzecznictwa prezentuje najważniejsze i najnowsze orzeczenia Sądu Najwyższego, które mają wielką wartość praktyczną. Przegląd został podzielony na dwie części: pierwsza to krótkie podsumowanie wybranych orzeczeń Sądu Najwyższego, natomiast druga część zawiera komentarze do poszczególnych orzeczeń.

Najnowsze orzecznictwo

1-2/2022
Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego w sprawach cywilnych
Adriana Tomczyk Maria Wysocka-Orlik Jerzy Pisuliński Piotr Zielonka

Niniejszy przegląd orzecznictwa obejmuje w pierwszej części krótkie omówienie trzech najnowszych orzeczeń Sądu Najwyższego dotyczących ustalenia granic odpowiedzialności uprawnionego do zachowku za zobowiązanie z tytułu zapisu, początku biegu terminu przedawnienia roszczenia o spełnienie świadczenia, które zostało rozłożone na raty, oraz przedawnienia roszczenia o wykup przysługującego właścicielowi gruntu przeciwko osobie, która wzniosła budynek lub inne urządzenie na gruncie. W drugiej części zamieszczone zostały komentarze do trzech orzeczeń Sądu Najwyższego. Pierwszy z nich dotyczy kwestii dopuszczalności dochodzenia w postępowaniu o podział majątku wspólnego małżonków roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie ze składników tego majątku przez jednego z małżonków ponad przysługujący mu udział. Drugie komentowane orzeczenie rozstrzyga kwestię rozliczeń stron umowy kredytu zawierającej niedozwolone postanowienia umowne, gdy po ich usunięciu umowa kredytu nie może zostać utrzymana w mocy. Trzeci komentarz odnosi się do kwestii zgody zgromadzenia wspólników spółki dominującej na udzielenie przez spółkę zależną poręczenia wekslowego na rzecz członka zarządu spółki dominującej.

1

Informacja o plikach cookies

W ramach Strony stosujemy pliki cookies. Korzystanie ze Strony bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza zgodę na ich zapis lub wykorzystanie. Możecie Państwo dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies w przeglądarce internetowej w każdym czasie. Więcej szczegółów w "Polityce Prywatności".