Artykuły

O sprawiedliwości w wymiarze sprawiedliwości

Z reguły każdy proces poprzedzony jest jakimś konfliktem. W procesie cywilnym funkcją sądu staje się rozstrzygnięcie zaistniałego konfliktu przez udzielenie ochrony prawnej w sposób zabezpieczający również interesy osób trzecich i całego społeczeństwa. W ten sposób następuje likwidacja stanu patologicznego i wprowadzony jest stan pewności, zabezpieczany jest ogólny porządek prawny i chroniony jest autorytet państwa przez zabezpieczenie poszanowania jego ustaw i ich wykonania. Rolą sądów jest wymierzanie sprawiedliwości, przez co należy rozumieć konkretyzowanie i realizowanie norm prawnych mających na celu ochronę zasad prawa. Wypełniając to zadanie, sądy mają obowiązek orzekać sprawiedliwie.

Artykuły

Izba Dyscyplinarna jako sąd wyjątkowy w rozumieniu art. 175 ust. 2 Konstytucji RP

Artykuł 175 ust. 2 Konstytucji RP przewiduje możliwość powoływania sądów wyjątkowych wyłącznie na czas wojny. Konstytucja wyklucza także funkcjonowanie innych sądów niż te wskazane w art. 175 Konstytucji. Cechą sądu wyjątkowego jest odrębność organizacyjna, autonomia w stosunku do innych sądów, specyficzny sposób powołania sędziów takiego sądu, szczególny zakres rozpoznawanych spraw – zarówno pod względem czasowym, podmiotowym, jak i przedmiotowym oraz specyficzna procedura.

Artykuły

Czego uczą odpowiedzi na pytania prejudycjalne dotyczące polskiego wymiaru sprawiedliwości

Artykuł dotyczy trudnego procesu wzmacniania sieciowej struktury wymiaru sprawiedliwości w Unii Europejskiej, dokonywanego w drodze bezpośredniego dialogu na linii TSUE–krajowy wymiar sprawiedliwości. Przykładem są pytania prejudycjalne z Polski dotyczące judykatywy i reakcja na nie ze strony władzy politycznej oraz polskiego SN.

Artykuły

Dysharmonia w postrzeganiu wymiaru sprawiedliwości przez Unię Europejską i Rzeczpospolitą Polską a solidarność w sferze publicznej

Wielka Izba Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej 8.04.2020 r. w sprawie C-791/19R zobowiązała Rzeczpospolitą Polską natychmiast – i do czasu wydania wyroku kończącego postępowanie – do: 1) zawieszenia stosowania obowiązujących przepisów ustawy z 8.12.2017 r. o Sądzie Najwyższym, stanowiących podstawę właściwości Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego, zarówno w pierwszej, jak i w drugiej instancji, w sprawach dyscyplinarnych sędziów; 2) powstrzymania się od przekazania spraw zawisłych przed tą izbą do rozpoznania przez skład, który nie spełnia wymogów niezawisłości; 3) powiadomienia Komisji Europejskiej, nie później niż w ciągu miesiąca od doręczenia powyższego postanowienia, o środkach, które przyjęła w celu pełnego zastosowania się do tego postanowienia.Autor analizuje – w kontekście fundamentalnych zasad i wartości dobrego społeczeństwa (solidarności i zaufania) – powyższy dysonans unijnego i polskiego wymiaru sprawiedliwości.

Artykuły

Pozycja prawna sądów i sędziów na gruncie regulacji konstytucyjnych od początku II Rzeczypospolitej do Konstytucji z 1997 r. w kontekście nadzoru administracyjnego nad sądami

Artykuł skupia się na niezawisłości sądów i sędziów w odniesieniu do kwestii władzy politycznej. Pytanie dotyczy tego, czy sędzia jest centralną postacią kultury prawnej, czy tylko ustami prawa? Czy sędzia ma prawo nie brać pod uwagę opinii większości? Czy, gdy przepis jest niejasny lub niewystarczający, to wolno mu podjąć decyzję, biorąc pod uwagę przekonania większości? Autor przedstawia tło historyczne polskiego systemu konstytucyjnego od Konstytucji marcowej i Konstytucji kwietniowej do okresów lat 1944–1989 i wreszcie lat 1989–1997, kiedy to została przyjęta obecna Konstytucja. Autor przedstawia poglądy wielu przedstawicieli teorii prawa konstytucyjnego. Poczynając od tych, którzy zdecydowanie poparli niezależność sądów, jak S. Wróblewski, podkreślając, że „Sąd musi przede wszystkim mieć pozytywną pewność, że tylko prawo obowiązujące ma być dla niego miarą w ocenie przypadku, że w tym względzie nie jest zależny od wskazówek czy tego czynnika, który sędziego powołał, czy jakiegokolwiek innego”. W artykule przytoczeni zostali także przeciwnicy niezależności sądów, tacy jak J.Firstenberg, który już w trakcie przygotowywania Konstytucji kwietniowej, odnosząc się do koncepcji monteskiuszowskiego podziału władzy, wyraźnie stwierdził, że „to najwyższy czas, aby ta sędziwa doktryna przeszła wreszcie na zasłużoną emeryturę”. W okresie komunizmu Konstytucja wyposażyła sędziów w przywilej niezależności, aby działali zgodnie z interesami państwa ludowego, która to niezależności była ściśle zorientowana na cele polityczne reżimu, a zatem sama w sobie była sprzeczna. W 1989 r. system podziału władzy został przywrócony, a w następnych latach prawo konstytucyjne ewoluowało w celu zwiększenia gwarancji. Proces ten został uwieńczony przyjęciem Konstytucji z 1997 r. Konkluzja z przedmiotowego artykułu płynie taka, że tylko niezależne sądy i niezawiśli sędziowie są organami państwa, które są w stanie sprawować sprawiedliwość jako trzecia władza równa pozostałym dwóm.

Recenzje

Refleksje na kanwie monografii Piotra Kardasa Dyscyplinowanie sędziów. Model odpowiedzialności dyscyplinarnej a zagrożenia dla sędziowskiej niezawisłości – artykuł recenzyjny

Polemiki

Czy w Sądzie Najwyższym istotnie stworzono sąd wyjątkowy w rozumieniu art. 175 ust. 2 Konstytucji RP? – polemika

Na łamach miesięcznika „Palestra” 2019/1–2 opublikowano artykuł W. Wróbla, w którym z powodu stwierdzonych: odrębności organizacyjnej, autonomii w stosunku do innych sądów, specyficznego sposobu powołania sędziów i szczególnego zakresu rozpoznawanych spraw, Izbę Dyscyplinarną Sądu Najwyższego uznano za sąd wyjątkowy. Ponieważ na tezę tę powołano się w kilku orzeczeniach Sądu Najwyższego, jednak bez przedstawienia własnej analizy w tym przedmiocie, należy dokonać oceny zaprezentowanych rozwiązań. Autor w niniejszym artykule wykazuje, że omawiane przez niego cechy Izby Dyscyplinarnej, wskazane w publikacji W. Wróbla, nie przesądzają o tym, że jest ona sądem wyjątkowym.

Karty historii adwokatury

Ustrój Adwokatury Polskiej w latach 1918–2018 w perspektywie historyczno-prawnej

Opracowanie dotyczące „ustroju” adwokatury należy rozpocząć od próby zdefiniowania terminu „ustrój adwokatury”. Otóż według mnie jest to „ogół zasad i przepisów prawa dotyczących organizacji i sposobu funkcjonowania adwokatury”.