W ostatnim okresie dyskurs publiczny w Polsce jest zdominowany przez temat potencjalnego nadużycia uprawnień przez organy ścigania przy stosowaniu oprogramowania Pegasus do inwigilacji opozycji, prokuratorów czy adwokatów. Problem nielegalnej lub co najmniej wadliwej proceduralnie kontroli operacyjnej dotyczy jednak nie tylko Polski, ale ogółu państw demokratycznych. Rozważania koncentrują się wokół zagadnienia gwarancji proceduralnych dla poszanowania praw jednostki, jak też tajemnic zawodowych.

Kwestia wykorzystania anonimu w postępowaniu cywilnym od lat zdaje się być problematyką, którą traktowano dość marginalnie. Większość rozważań opierała się na aprobacie wywodów Sądu Najwyższego, przedstawionych w wyroku z 9.12.1980 r., w którym to Sąd uznał, że „anonim nie stanowi i nie może stanowić żadnego dowodu w sprawie rozpoznawanej przez organy wymiaru sprawiedliwości. Anonim z istoty swojej jest zjawiskiem niemoralnym, nieakceptowanym przez społeczeństwo i jako taki nie może być nigdy i w żadnym kontekście brany pod uwagę przez sąd”. Jednak w ostatnich latach nastąpiło wiele zmian zarówno w odniesieniu do przepisów prawnych, w tym związanych z płaszczyzną dowodową, jak i w sferze technicznej i technologicznej, które powinny wywołać szerszą dyskusję o zasadności dalszego wykluczania anonimów z materiału dowodowego spraw cywilnych. Więcej publikacji pojawiło się po nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego i Kodeksu cywilnego związanej z wprowadzeniem definicji dokumentu. Od tego momentu zaczęto prezentować poglądy o uznaniu anonimu za dokument, które oparte są na stwierdzeniu, że zmiana przepisów powinna skutkować koniecznością aktualizacji stanowiska wyrażonego przez Sąd Najwyższy w tym zakresie. W tym kontekście należy zwrócić uwagę na głos Ł. Błaszczaka wyrażony w artykule Czy anonim może być dowodem w procesie cywilnym?, który ukazał się na łamach „Palestry” . Autor w sposób szczegółowy omówił problematykę anonimu, jednak warto zwrócić uwagę na drobne kwestie, które mogą wzmocnić jego stanowisko.

Łowcy pedofili to grupy osób, które powstają oddolnie, a których aspiracją jest zatrzymywanie osób nawiązujących relacje seksualne z małoletnimi poniżej lat 15 za pośrednictwem systemu teleinformatycznego lub sieci telekomunikacyjnej i medialna ekspozycja ich „złowienia” w celu zapobiegania pokrzywdzeniu małoletnich. Ich aktywność budzi wątpliwości natury prawnokarnej, w szczególności w zakresie prowokacji, zatrzymania obywatelskiego, wyczerpania znamion różnych czynów zabronionych oraz oceny usiłowania groomingu przez łowionych. Celem opracowania jest dostrzeżenie tych wątpliwości oraz odniesienie się do ogólnych standardów prawa karnego materialnego oraz procesowego.

Rynek płatności bezgotówkowych staje się faktem, a jednocześnie obszarem przynoszącym coraz to nowe wyzwania z punktu widzenia bezpieczeństwa takich transakcji. Szczególną popularność na przestrzeni ostatnich lat zyskują transakcje nieautoryzowane w formie tzw. płatności zbliżeniowej, pozwalające na dokonanie płatności za towary jedynie poprzez samo przyłożenie karty płatniczej do terminalu płatniczego, bez konieczności posłużenia się zabezpieczającym kodem PIN, składania podpisu na wydruku czy przeciągania karty przez czytnik.Stały wzrost wykorzystania innowacyjnych technologii powoduje konieczność poszukiwania instrumentów w celu skutecznej reakcji karnej oraz odpowiedniej interpretacji obowiązujących regulacji prawnych, w tym właściwej kwalifikacji prawnej czynów realizowanych z wykorzystaniem elektronicznych instrumentów płatniczych. Analiza tak określonego problemu poprzedzona zostanie poszukiwaniem odpowiedzi na pytanie, czy skorzystanie z metody płatności zbliżeniowej stanowi samo w sobie neutralizację zabezpieczenia elektronicznego chroniącego rachunek bankowy, wobec czego niezbędne pozostanie zarysowanie technicznych aspektów tego rodzaju płatności.

Pojęcie prawa własności utożsamiano w nauce prawa z „wolnością”. Ujęte w ten sposób prawo własności, jak każdy rodzaj wolności, może podlegać – i podlega – ograniczeniom. Właściciel w naturalny sposób dąży do realizowania swoich uprawnień w możliwie najszerszej sferze, z drugiej strony państwo, mając na uwadze interes ogółu, często normatywnie definiowany jako interes publiczny, oraz dysponując środkami prawnymi, nakłada na niego obowiązki, których wykonanie ma przynieść efekty w realizacji powyższego interesu. W artykule pokuszono się o scharakteryzowanie ograniczeń uprawnień właściciela nieruchomości rolnej na przykładzie regulacji dotyczących ochrony gruntów rolnych oraz środowiska.

Celem artykułu jest przedstawienie problematyki pełnomocnictwa medycznego w ujęciu komparatystycznym oraz zaprezentowanie możliwych rozwiązań legislacyjnych w oparciu o regulacje prawne obowiązujące w Stanach Zjednoczonych, Izraelu oraz wybranych krajach europejskich, które mogłyby stanowić inspirację dla polskiego ustawodawcy. Tego rodzaju pełnomocnictwo nie zostało dotychczas uregulowane w obowiązujących przepisach polskiego prawa, a kwestia jego dopuszczalności, a w konsekwencji skuteczności, jest sporna w doktrynie.

Artykuł udziela odpowiedzi na pytanie czy, a jeśli tak, to w jaki sposób, wobec wystąpienia Wielkiej Brytanii ze struktur Unii Europejskiej będą realizowane prawa osób niepełnosprawnych w zakresie dostępu do utworów chronionych prawem autorskim, zwłaszcza na tle międzynarodowych porozumień i traktatów z zakresu prawa własności intelektualnej. Autorka nakreśla jednocześnie główne elementy charakterystyki systemu praw człowieka oraz systemu i historii prawa antydyskryminacyjnego oraz prawa własności intelektualnej w Wielkiej Brytanii wobec potrzeb i praw osób niepełnosprawnych, a w dalszej części rozważań przywołuje rozwiązania prawne zastosowane w celu zminimalizowania próżni regulacyjnych, będących skutkiem tzw. brexitu, oraz charakteryzuje ich znaczenie dla dalszego realizowania uprawnień osób niepełnosprawnych do dostępu do utworów chronionych prawem autorskim. Wnioski płynące z powyższych rozważań skłaniają do uznania, że pomimo wystąpienia istotnej separacji legislacyjnej transgraniczna wymiana utworów w formatach dostępnych dla osób niepełnosprawnych może przebiegać w sposób niezakłócony.

Prezentowany przegląd orzecznictwa stanowi omówienie najistotniejszych poglądów wyrażonych przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyrokach i opiniach doradczych wydanych w okresie kwiecień–czerwiec 2022 r., dotyczących zakazu tortur, zakazu karania bez podstawy prawnej, prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, wolności wypowiedzi, wolności zgromadzania się i stowarzyszania się, prawa do wolnych wyborów i zakazu dyskryminacji. Przegląd ten uzupełnia obszerne streszczenie wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (Wielka Izba) w sprawie Grzęda v. Polska dotyczącego zarzutu przedwczesnego zakończenia z mocy prawa, w rezultacie reformy ustawodawczej, kadencji członka sędziowskiego Krajowej Rady Sądownictwa.

Glosa przedstawia ocenę uchwały Sądu Najwyższego z 9.11.2021 r. (I KZP 5/21), dotyczącą wyłączenia odpowiedzialności karnej za realizację prawa do obrony osoby przesłuchiwanej jako świadek. Komentowana uchwała została podjęta przez skład 7 sędziów po dokonaniu szerokiej analizy orzecznictwa oraz literatury przedmiotu. Jako taka ma zasadnicze znaczenie w zakresie realizacji prawa do obrony. Jest ona niezwykle ważna z perspektywy pracy obrońcy oraz pełnomocnika świadka w sprawach karnych.

Przedmiotem rozważań glosy jest wyrok Sądu Najwyższego, w którym został wyrażony słuszny pogląd, że negatywna przesłanka procesowa w postaci braku skargi uprawnionego oskarżyciela występuje w przypadku, gdy postępowanie zostało zainicjowane skargą pochodzącą od nieuprawnionego podmiotu, a stanu tego nie sanuje nawet przystąpienie do postępowania oskarżyciela uprawnionego do wniesienia skargi. Wadliwa czynność w postaci wniesienia skargi zasadniczej przez nieuprawionego oskarżyciela nie może być usunięta, nie podlega bowiem konwalidacji.W pełni należy zgodzić się ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy. Jednak ze względu na znaczenie dla praktyki zagadnienia dotyczącego negatywnej przesłanki procesowej w postaci braku skargi uprawnionego oskarżyciela należy przeanalizować głębiej problematykę dotyczącą zdolności skargowej poszczególnych uczestników postępowania karnego i braku możliwości konwalidacji czynności karnoprocesowej w postaci wniesienia skargi przez nieuprawniony podmiot. Glosowany wyrok zachęca do spojrzenia z szerszej perspektywy na omawiane zagadnienie.Wyrok Sądu Najwyższego z 18.01.2018 r. (II KK 297/17)1Wadliwa czynność procesowa, polegająca na wniesieniu aktu oskarżenia przez nieuprawniony podmiot, nie może być konwalidowana w drodze oświadczenia pochodzącego od podmiotu uprawnionego do popierania oskarżenia.Kompetencja do popierania aktu oskarżenia jest kompetencją wtórną wobec upoważnienia do jego wniesienia. Oznacza to, że podmiot uprawniony do popierania aktu oskarżenia może realizować przysługującą mu kompetencję tylko wówczas, gdy ów akt został wniesiony przez podmiot uprawniony. Innymi słowy, wniesienie aktu oskarżenia przez podmiot nieuprawniony niweczy możliwość jego skutecznego popierania. Nieusuwalną – oczywiście tylko w postępowaniu jurysdykcyjnym zainicjowanym skargą wniesioną przez podmiot nieuprawniony – wadą dotknięta jest zatem zarówno czynność wniesienia owej skargi, jak i jej popierania.

W wyniku wejścia w życie ustawy z 2.12.2021 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw od 1.01.2022 r. wprowadzono istotne zmiany dotyczące wykroczeń w ruchu drogowym. Także poprzednia nowelizacja, dokonana ustawą z 25.02.2021 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym, dokonała m.in. zmiany w zakresie pierwszeństwa pieszych na przejściach dla pieszych. Celem niniejszego artykułu nie jest ich szczegółowe omówienie, ale zaprezentowanie i omówienie realnych danych z okresu 2012–2021 wraz ze wskazówkami dotyczącymi poprawy bezpieczeństwa w ruchu drogowym.

W związku z tym, że coraz częściej pojawiają się postulaty wprowadzenia do polskiego prawa instytucji „adwokata dziecka”, w artykule omówiono jej kształt zaprezentowany w projekcie Kodeksu rodzinnego z lipca 2018 r. Jednocześnie przedstawiono zarys własnej propozycji regulacji tej instytucji oraz wyniki pilotażowych badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu „Standardy pomocy dziecku w sytuacji rozstania rodziców” i podczas szkolenia zorganizowanego przez Krajową Szkołę Sądownictwa i Prokuratury: „Sytuacja dziecka w konflikcie okołorozwodowym rodziców – aspekty cywilne i karne” .

Toczące się dyskusje w adwokaturze i o adwokaturze skupiają się głównie na aktualnych problemach. Autor przypomina pracę Eugeniusza Waśkowskiego Zadanie adwokatury i Zasady etyki adwokackiej, aby uczynić z niej przyczynek do uzupełnienia i pogłębienia tych dysput. Autor chce skłonić uczestników wskazanych debat do zastanowienia się nad diagnozą postawioną przez E. Waśkowskiego i proponowanymi przez niego rozwiązaniami, a przede wszystkim poddać pod uwagę odnoszące się do istoty sprawy pytania – jakie jest zadanie adwokatury, komu ma służyć adwokatura i jak ma służyć adwokatura (o zasady etyki). Spostrzeżenia E. Waśkowskiego co do ryzyka, że adwokat wykorzysta swą wiedzę i umiejętności niewłaściwie, są nadal cytowane. Jakkolwiek zaproponowane przez niego rozwiązanie wydaje się idealistyczne, to jednak jego obserwacje i diagnoza zachowały w znacznej mierze aktualność. Również postrzeganie zadania adwokatury przez Waśkowskiego koresponduje z aktualnymi poglądami, to jednak idzie znacznie dalej –widzi on bowiem w adwokaturze swoistego „pełnomocnika społeczeństwa”. Proponowane przez niego ustrój adwokatury oraz zasady etyki adwokackiej mogą stać się punktem wyjścia do dyskusji i wypracowania postulatów de lege ferenda odpowiadających aktualnym wyzwaniom stojącym przed adwokaturą.