I. Uwagi ogólne

Postępowanie wykonawcze wszczynane jest z urzędu bezzwłocznie, gdy orzeczenie podlegające wykonaniu staje się wykonalne (art. 9 § 1 k.k.w.). Pojęcie „bezzwłoczność” definiuje § 357 regulaminu urzędowania sądów powszechnychRozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2007 r. – Regulamin urzędowania sądów powszechnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 259), w myśl którego każde orzeczenie powinno być skierowane do wykonania nie później niż w ciągu 14 dni od daty jego uprawomocnienia lub od daty zwrotu akt sądowi pierwszej instancji. Natomiast postanowienia wydane w postępowaniu wykonawczym wykonalne z chwilą wydania powinny być skierowane do wykonania w dniu ich wydania.

Czynności mające na celu skierowanie orzeczenia do wykonania należą do sądu właściwego według zasad określonych w art. 3 k.k.w. Podejmowane są one z urzędu. Jeśli sąd, który wydał orzeczenie, nie jest właściwy w części lub w całości do jego wykonania, przesyła stosowne dokumenty organowi właściwemu do jego wykonania (art. 11 k.k.w.). Sposób wykonania orzeczenia określają szczegółowo przepisy Kodeksu karnego wykonawczego.

W toku postępowania wykonawczego mogą być podejmowane przez uprawnione organy różnorodne decyzje, które wpływają na tok wykonywania orzeczenia, modyfikując go i rzutując bezpośrednio na status skazanego. Duża część czynności wykonawczych i decyzji jest podejmowana z urzędu, co wynika z ich istoty (np. kierowanie grzywny do egzekucji komorniczej, osadzanie skazanych w zakładach karnych albo w zakładach wykonujących środki zabezpieczające, przeprowadzanie klasyfikacji i karanie dyscyplinarne skazanych osadzonych w zakładach karnych oraz wiele innych) bądź z braku po stronie skazanego gravamen do występowania o wydanie takich decyzji (np. zarządzenie wykonania kary zastępczej, odwołanie rozłożenia grzywny na raty, zarządzenie wykonania kary warunkowo zawieszonej, odwołanie warunkowego zwolnienia, ponowne umieszczenie sprawcy w zakładzie wykonującym środki zabezpieczające). W części tych przypadków skazanemu przysługuje prawo do obrony przed skutkami takich decyzji poprzez ich zaskarżanie.

Przepisy prawa wykonawczego przewidują jednak wiele sytuacji, w których skazany może – niezależnie od uprawnień innych podmiotów – kierować wnioski do sądu lub innych organów wykonujących orzeczenie o wydanie stosownych decyzji, które leżą w jego interesie, łagodzą bowiem konsekwencje wynikające z treści orzeczenia i podstawowych zasad jego wykonania. Oprócz sądu decyzje takie, wywołane wnioskami skazanych, mogą w szczególności podejmować, w granicach swoich kompetencji i w przypadkach przewidzianych prawem, sędziowie penitencjarni bądź organy więzienne (komisje penitencjarne, dyrektorzy zakładów karnych) co do osób osadzonych w zakładach karnych, a także sądowi kuratorzy zawodowi w zakresie wykonywania kary ograniczenia wolności.

Nowelizacja Kodeksu karnego z 2011 r.,  obowiązująca od 1 stycznia 2012 r.Ustawa z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 240, poz. 1431). , wprowadziła zaostrzone wymogi, którym muszą odpowiadać wnioski o wydanie wspomnianych decyzji. Około trzyletni okres obowiązywania tych nowych zasad wykazał niepełne zrozumienie ich istoty, szczególnie przez skazanych, a często także i obrońców, a także dostarczył materii w postaci publikowanego orzecznictwa sądów apelacyjnych i Sądu Najwyższego oraz poglądów prezentowanych w piśmiennictwie, ustosunkowujących się do kwestii, które wydają się wątpliwe albo takimi rzeczywiście są.

Uchodzi też często uwagi skazanych, a także ich obrońców, że w postępowaniu wykonawczym skazany jest podmiotem praw i obowiązków określonych w Kodeksie karnym wykonawczym (art. 5 § 1 k.k.w.) oraz jest stroną w postępowaniu przed sądem (art. 6 § 1 k.k.w.). Jedną z form realizacji przez skazanego statusu strony jest prawo występowania do sądu z wnioskami, które mają na celu poprawę tego statusu. Jest to jeden z istotnych elementów realizacji jego prawa do obrony materialnej w postępowaniu wykonawczym. Praktyka wskazuje, że to uprawnienie nie jest w pełni wykorzystywane przez skazanych.

Istnieją więc powody, by problematyką wniosków składanych w postępowaniu wykonawczym zająć się właśnie teraz w sposób kompleksowy i bardziej kompetentny, niż mogłoby to mieć miejsce bezpośrednio po wejściu w życie wspomnianej nowelizacji z 2011 r. Rozmiary problematyki pozwalają na zajęcie się w ramach tej publikacji jedynie częścią uprawnień, które art. 6 § 2 k.k.w. określa jako prawo składania wniosków, skarg i próśb do organów wykonujących orzeczenia, a mianowicie wniosków składanych do sądu o wszczęcie postępowań incydentalnych.

Aktualności tego, o czym będzie mowa w kolejnych punktach, nie pozbawi przygotowywana kolejna duża nowelizacja Kodeksu karnego wykonawczego, która nie wprowadza w tym zakresie zmian.

II. Wnioski o wszczęcie postępowania incydentalnego

Podstawowy w tej materii art. 19 § 1 k.k.w. przewiduje, że sąd orzeka w postępowaniu wykonawczym na wniosek prokuratora, skazanego albo jego obrońcy oraz z urzędu, a jeżeli ustawa tak stanowi – na wniosek innych osób. Przepis ten, realizując wspomnianą uprzednio zasadę postępowania z urzędu, ogranicza ją w zakresie wszczynania postępowań incydentalnych przed sądem, dając w tym zakresie pierwszeństwo stronom i przewidując możliwość ich wszczynania z urzędu w dalszej kolejności, o ile nie uczynią tego strony lub inne uprawnione podmioty, a zachodzi taka potrzeba. Można więc mówić tutaj o obowiązywaniu ograniczonej zasady skargowości, oddającej inicjatywę wszczynania postępowań incydentalnych stronom, co powinno mobilizować je do większej aktywności w postępowaniu wykonawczym wobec realizacji obowiązków ciążących na nich z mocy orzeczenia, które jest przedmiotem tego postępowania.

Kodeks karny wykonawczy przewiduje ponad 50 różnych postępowań incydentalnych, które mogą toczyć się przed sądem na etapie wykonywania orzeczenia. Część z nich ma za przedmiot wydanie decyzji ewidentnie niekorzystnych dla skazanego. Zostały one przykładowo wymienione w punkcie poprzednim. Jest więc oczywiste, że skazany nie ma gravamen do występowania z wnioskami o ich wszczynanie. Ogromna większość tych postępowań może jednak prowadzić do poprawy statusu skazanego. Ma on zatem interes prawny do występowania z takimi wnioskami. Kodeks karny wykonawczy przewiduje około 40 tego rodzaju postępowań.

W praktyce skazani w niewielkim stopniu wykorzystują możliwość, jaką jest wszczynanie szerokiej gamy takich postępowań. Ich wnioski, a także wnioski ich obrońców, ograniczają  się w zasadzie do inicjowania tylko niewielkiej ich części.

Dlatego celowe wydaje się przedstawienie tych wniosków, które na podstawie przepisów Kodeksu karnego wykonawczego mogą składać skazani (materialnoprawne podstawy niektórych spośród tych wniosków znajdujemy też w Kodeksie karnym). Są to zarówno wnioski, które mają za przedmiot wszystkie elementy karnej reakcji wynikającej z orzeczenia, jak też dotyczące poszczególnych kar lub środków. W piśmiennictwie nie podjęto dotąd próby skatalogowania tych wniosków

Tak więc skazany może składać wnioski dotyczące wykonywania:

1. wszystkich lub większości kar lub środków: o wstrzymanie wykonania postanowienia wydanego w postępowaniu wykonawczym (art. 9 § 3 k.k.w.), o wstrzymanie wykonania orzeczenia (art. 9 § 4 k.k.w.), o rozstrzygnięcie wątpliwości co do wykonania orzeczenia lub zarzutów co do obliczenia kary (art. 13 § 1 k.k.w.), o umorzenie lub zawieszenie postępowania wykonawczego w całości lub w części (art. 15 § 1 i 2 k.k.w.), o zmianę lub uchylenie poprzedniego postanowienia (art. 24 § 1 k.k.w.), o zatarcie skazania (art. 107 § 2 k.k. w zw. z art. 37 k.k.w.);
2. orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania: o zmianę obowiązków, o zwolnienie od obowiązków, o zwolnienie od dozoru (art. 74 § 2 k.k. w zw. z art. 67 § 4 k.k.);
3. kary grzywny: o zamianę grzywny na pracę społecznie użyteczną (art. 45 § 1 k.k.w.), o rozłożenie grzywny na raty (art. 49 § 1 k.k.w.), o umorzenie grzywny (art. 51 § 1 k.k.w.), o wstrzymanie uprzednio zarządzonego wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności z jednoczesnym rozłożeniem grzywny na raty (art. 52 k.k.w.);
4. kary ograniczenia wolności: o zwolnienie od reszty kary (art. 83 k.k. w zw. z art. 66 k.k.w.), o zmianę obowiązków, o których mowa w art. 36 § 2 k.k., albo o zwolnienie od wykonania tych obowiązków (art. 61 § 1 k.k.w.), o zmniejszenie orzeczonej liczby godzin wykonywanej pracy w stosunku miesięcznym lub wysokości miesięcznych potrąceń z wynagrodzenia za pracę (art. 61 § 2 k.k.w.), o odroczenie wykonania kary (art. 62 § 1 i 2 k.k.w.), o udzielenie przerwy w odbywaniu kary (art. 62 § 1–3 k.k.w.), o zmianę formy obowiązku wykonywania pracy (art. 63a § 1 k.k.w.), o uznanie kary za wykonaną pracę (art. 64 k.k.w.);
5. kary warunkowo zawieszonej: o zmianę obowiązków, o zwolnienie od obowiązków, o zwolnienie od dozoru (art. 74 § 2 k.k.);
6. kary pozbawienia wolności: o warunkowe zwolnienie (art. 77 § 1 k.k. w zw. z art. 159 i 161 k.k.w. oraz art. 155 k.k.w.), o odroczenie wykonania kary (art. 150–151 k.k.w.), o warunkowe zawieszenie wykonania kary (art. 152 k.k.w.), o udzielenie przerwy w wykonaniu kary (art. 153 § 1 i 2 k.k.w.), o zmianę okresu próby, zmianę obowiązków wymienionych w art. 72 § 1 k.k. albo o zwolnienie od wykonywania nałożonych obowiązków, jak również o zwolnienie od dozoru (art. 163 § 2 k.k.w.);
7. środków karnych: o uznanie środka karnego za wykonany (art. 84 § 1 i art. 84a k.k.), o zwolnienie od obowiązku orzeczonego na podstawie art. 41b § 5 lub 7 k.k. (art. 84 § 3 k.k.), o określenie sposobu podania wyroku do publicznej wiadomości (art. 197 § 1 k.k.w.);
8. środków zabezpieczających: o zwolnienie sprawcy z zakładu zamkniętego (art. 204 § 1 k.k.w.), o warunkowe zwolnienie skazanego określonego w art. 95 § 1 k.k. (art. 95 § 2 k.k.), o ustalenie braku potrzeby albo o określenie sposobu wykonywania orzeczonego środka, o którym mowa w art. 95a § 1 k.k. albo art. 95a § 1a k.k. (art. 95a § 2 k.k.), o skierowanie sprawcy określonego w art. 96 § 1 k.k., umieszczonego w zakładzie leczenia odwykowego, na leczenie ambulatoryjne lub rehabilitację w placówce leczniczo-rehabilitacyjnej (art. 97 § 1 k.k.), o warunkowe zwolnienie sprawcy określonego w art. 96 § 1 k.k. (art. 98 k.k.).

Przepisy dotyczące rozkładania na raty i umorzenia grzywny stosuje się również do innych należności sądowych (kosztów sądowych, pieniężnych kar porządkowych – art. 206 § 1 k.k.w.).

Skazani mają też prawo składać wnioski  w kwestiach wpadkowych przewidzianych w Kodeksie postępowania karnego, który w tym zakresie ma odpowiednie zastosowanie także w postępowaniu wykonawczym (art. 1 § 2 k.k.w.). Przykładowo można wymienić wnioski mające za przedmiot: wyznaczenie obrońcy z urzędu (art. 78 § 1 k.p.k.), sprostowanie oczywistej omyłki pisarskiej i rachunkowej (art. 105 § 1 k.p.k.), przywrócenie terminu do wniesienia środka odwoławczego (art. 126 § 1 k.p.k.), przeprowadzenie dowodu (art. 167 k.p.k.), zwolnienie od opłaty (art. 623 k.p.k. w zw. z art. 17 ustawy opłatach w sprawach karnychUstawa z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (tekst jedn. Dz.U. z 1983 r. nr 48, poz. 223).). Mają też prawo składać wnioski o sprowadzenie na posiedzenie sądu (art. 23 § 1 k.k.w.).

Wnioski, o których mowa, ma prawo wnosić także obrońca skazanego, jeżeli został ustanowiony lub wyznaczony w postępowaniu wykonawczym. Nie może ich natomiast wnosić przedstawiciel skazanego, którego dotyczy art. 42 k.k.w., choćby w trybie przepisu art. 42 § 3 k.k.w. został dopuszczony do udziału w postępowaniu przed sądem. Jeżeli natomiast skazany jest nieletni lub ubezwłasnowolniony, wnioski może składać jego przedstawiciel ustawowy lub osoba, pod której pieczą pozostaje (art. 76 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.w.). Ustawowym przedstawicielem sprawcy jest zarówno osoba, której status taki nadają przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (art. 93 § 1, art. 97, art. 98 § 1, art. 145, 175, 178), jak i osoba, pod której pieczą sprawca pozostaje (tzw. opiekun faktyczny). Treść art. 76 k.p.k. nie może pozostawiać wątpliwości, że dotyczy on sprawcy ubezwłasnowolnionego całkowicie lub częściowoZob. m.in. Z. Gostyński, S. Zabłocki, (w:) Z. Gostyński (red.), Kodeks postępowania karnego, Warszawa 2003, s. 535; P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. I, Warszawa 2007, s. 428; inaczej J. Gurgul, Glosa do wyroku SN z dnia 20 sierpnia 2002 r., II KKN 368/00, Prok. i Pr. 2004, z. 4, s. 115, który uważa, że przepis ten dotyczy tylko sprawcy, który został ubezwłasnowolniony całkowicie..

Przepis art. 19 § 1 k.k.w. przewiduje możliwość wszczynania wszystkich dopuszczalnych postępowań incydentalnych także na wniosek prokuratora, a na wniosek innych osób, jeżeli ustawa tak stanowi.

Kodeks karny wykonawczy przewiduje kilka sytuacji, w których wszczęcie postępowania incydentalnego może nastąpić na wniosek „innej osoby”:

1. organ wykonujący orzeczenie oraz każdy, kogo orzeczenie bezpośrednio dotyczy, może zwrócić się do sądu o rozstrzygnięcie wątpliwości co do wykonania orzeczenia lub zarzutów co do obliczenia kary (art. 13 § 1 k.k.w.);
2. dyrektor zakładu karnego może składać wnioski o udzielenie przerwy w wykonaniu kary pozbawienia wolności (art. 153 § 2a k.k.w.) i o warunkowe przedterminowe zwolnienie (art. 161 § 2 k.k.w.);
3. szerokie uprawnienia w zakresie wszczynania postępowań incydentalnych daje kodeks sądowemu kuratorowi zawodowemu. W myśl zmienionego w 2011 r. brzmienia art. 173 § 2 pkt 3–9 k.k.w. do obowiązków sądowego kuratora zawodowego należy m.in. składanie wniosków dotyczących wykonania kary ograniczenia wolności oraz o: zmianę okresu próby w sprawach dotyczących wykonywania postanowienia o warunkowym zwolnieniu, podjęcie postępowania warunkowo umorzonego, ustanowienie, rozszerzenie lub zmianę obowiązków w okresie próby, o zwolnienie od wykonania tych obowiązków albo oddanie pod dozór lub zwolnienie od dozoru, odroczenie lub przerwę, a także odwołanie odroczenia lub przerwy w wykonaniu kary, warunkowe zwolnienie i odwołanie warunkowego zwolnienia, zarządzenie wykonania kary, której wykonanie warunkowo zawieszono, oraz wykonanie kary zastępczej. Także inne przepisy mówią o składaniu przez sądowego kuratora zawodowego wniosków o wszczynanie postępowań incydentalnych (art. 74 § 3 i art. 75 § 5 k.k., art. 549 k.p.k. oraz art. 57, 66, 152, 153a § 1, art. 160 § 3 i art. 161 § 2, art. 163 § 2 k.k.w.), w większości przypadków powtarzając wnioski, o których mowa w art. 173 § 2 pkt 3–9 k.k.w.;
4. prawo składania wniosków o określenie czasu i sposobu wykonania nałożonych obowiązków, o zarządzenie wykonania kary warunkowo zawieszonej i o odwołanie warunkowego zwolnienia ma także osoba godna zaufania oraz przedstawiciel stowarzyszenia, organizacji i instytucji, jeżeli skazany oddany był pod ich dozór (art. 74 § 3 i art. 75 § 5 k.k. oraz art. 160 § 3 i art. 175 § 3 k.k.w.);
5. dowódca jednostki wojskowej może wnosić o odwołanie odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności wobec żołnierza (art. 157 k.k.w.), o zwolnienie od reszty kary ograniczenia wolności przewidziane w art. 83 k.k. (art. 230 § 1 k.k.w.), a także o zwolnienie od wykonania kary pozbawienia wolności, o której mowa w art. 336 k.k. (art. 158 k.k.w.).

Prawo składania wniosków przez podmioty wymienione w art. 19 § 1 k.k.w. przewidują
również przepisy o systemie dozoru elektronicznego oraz niektóre ustawy szczególne.

III. Wymogi ustawowe wniosku o wszczęcie postępowania

Wniosek musi odpowiadać wymogom formalnym. Określa je art. 119 k.p.k., który ma zastosowanie także w postępowaniu wykonawczym (art. 1 § 2 k.k.w.). W myśl tego przepisu wniosek składany do sądu – jak każde pismo procesowe – powinien zawierać (§ 1):

1. oznaczenie organu, do którego jest skierowany, oraz sprawy, której dotyczy,
2. oznaczenie oraz adres wnoszącego pismo,
3. treść wniosku lub oświadczenia, w miarę potrzeby z uzasadnieniem,
4. datę i podpis składającego pismo.

Za osobę, która nie może podpisać wniosku, podpisuje się osoba przez nią upoważniona, ze wskazaniem przyczyny złożenia swego podpisu (§ 2).

Wymogi, których dotyczy art. 119 k.p.k., są na tyle oczywiste, a ich sformułowanie niebudzące wątpliwości, że zbędne jest poświęcanie im większej uwagi. Zresztą również w orzecznictwie i piśmiennictwie problem ten nie jest eksponowany, a nieliczne opublikowane judykaty i poglądy doktryny dotyczą w zasadzie wyłącznie kwestii związanych z wymogami stawianymi poszczególnym rodzajom pism procesowych, takich jak kasacja czy wniosek o wznowienie postępowania.

Pozostaje więc jedynie zauważyć, że wymienione w art. 119 § 1 pkt 3 k.p.k. uzasadnienie wniosku „w miarę potrzeby” w postępowaniu wykonawczym przekształca się w obowiązek sporządzenia uzasadnienia wniosku w każdym przypadku. Będzie o tym mowa niżej.

Trzeba też zwrócić uwagę na jeden z wymogów formalnych wniosku, warunkujących jego skuteczność, jakim jest podpis składającego to pismo procesowe (art. 119 § 1 pkt 4 i § 2 k.p.k.). Podpis własnoręczny na piśmie procesowym nie może być zastąpiony nie tylko podpisem sporządzonym na maszynie (jak np. w przypadku sporządzenia dokumentu techniką komputerową), ale też żadnym innym podpisem mechanicznym lub elektronicznym, np. faksymile, bądź kserograficzną odbitką własnego podpisu albo poprzez skanowanie. Taki podpis stanowi tylko kopię podpisu oryginalnego, co powoduje, że nie da się stwierdzić, czy jest podpisem własnoręcznym, a więc czy pochodzi od osoby składającej pismo procesowe i złożony został przez tę osobę zgodnie z jej wolą. Mamy w takim przypadku do czynienia z niespełnieniem wymogów formalnych pisma procesowego przez składającego wniosekZob. R. A. Stefański, Przegląd uchwał Izby Karnej oraz Izby Wojskowej Sądu Najwyższego w zakresie prawa karnego procesowego za 2009 r., WPP 2010, nr 2, s. 79; postanowienie SA w Krakowie z 16 stycznia 2014 r., II AKz 8/04, KZS 2014, z. 1, poz. 72, LEX nr 1466293..

Dodatkowe wymogi, jakim muszą odpowiadać wnioski kierowane do sądu w postępowaniu wykonawczym, wprowadzone zostały z dniem 1 stycznia 2012 r. poprzez zmianę  brzmienia art. 6 § 2 i 3 k.k.w. oraz dodanie art. 19 § 3 k.k.w.

Podstawowe znaczenie ma tu art. 19 § 3 k.k.w., w myśl którego składający wniosek jest obowiązany do uzasadnienia zawartych w nim żądań w stopniu umożliwiającym jego rozpoznanie, w szczególności do dołączenia odpowiednich dokumentów. Z przepisu tego wynika, że zamieszczony w nim wymóg uzasadnienia żądań zawartych we wniosku odnosi się do wszystkich podmiotów, które mają prawo inicjowania postępowań incydentalnych przed sądem.

Ta regulacja tworzy zupełnie nowy obraz problematyki wszczynania postępowań incydentalnychZob. też K. Postulski, Postępowanie przed sądem w zmienionym kodeksie karnym wykonawczym, Prok. i Pr. 2012, z. 2, s. 116.. Dodając art. 19 § 3 k.k.w., ustawodawca przeniósł na strony ciężar dowodowy w zakresie składanych wniosków. Rozwiązanie to powinno w znaczący sposób wpłynąć na usprawnienie postępowania wykonawczego i ograniczyć liczbę wniosków składanych bez należytego udokumentowania. Przyjęcie tego uregulowania nie ogranicza praw skazanych, a jedynie wpływa na ich zdyscyplinowanie.

W orzecznictwie uznano słusznie, że rozwiązanie to powoduje, iż sąd nie ma obowiązku samodzielnego ustalania rodzaju przesłanek, na podstawie których miałby być uwzględniony wniosek, z treści art. 19 § 3 k.k.w. wynika bowiem konieczność uzasadnienia i należytego wykazania zawartych we wniosku żądań oraz wskazania dowodów na ich poparcieZob. np. postanowienie SA w Lublinie z 16 sierpnia 2012 r., II AKzw 804/12, OSA 2013, nr 4, s. 35, KZS 2013, z. 5, poz. 91, LEX nr 1313200..

Konsekwencją niewykonania tego obowiązku może być pozostawienie wniosku bez rozpoznania (zob. pkt IV). Pozostawienie wniosku bez rozpoznania jest fakultatywne, a wymóg uzasadnienia zawartych we wniosku żądań „w stopniu umożliwiającym jego rozpoznanie” i „dołączenia odpowiednich dokumentów” ma charakter względny, może się bowiem zdarzyć, że sam charakter wniosku uniemożliwia jego udokumentowanie przez skazanego (np. przez przedstawienie wywiadu kuratora, opinii dyrektora zakładu karnego lub opinii biegłych itp.). W takiej sytuacji konieczne będzie podjęcie przez sąd z urzędu stosownych czynności (art. 167 k.k.w.)S. Lelental, Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Warszawa 2012, s. 161; B. Orłowska-Zielińska, K. Szczechowicz, Wykonalność postanowień, udział stron i inne wybrane aspekty nowelizacji kodeksu karnego wykonawczego, Prok. i Pr. 2013, z. 3, s. 111 i K. Postulski, Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Warszawa 2014, s. 208.. Powinny to być jednak sytuacje wyjątkowe.

Przepisy Kodeksu karnego wykonawczego przewidują kilka przypadków, w których sąd może podejmować takie działania z urzędu. Wymienić należy przede wszystkim art. 14 § 1 k.k.w., w myśl którego w postępowaniu wykonawczym sąd może zarządzić zebranie informacji dotyczących skazanego w drodze wywiadu środowiskowego przeprowadzonego przez kuratora sądowego. Natomiast przed rozpoznaniem wniosku skazanego o warunkowe przedterminowe zwolnienie, zgodnie z art. 161 § 5 zd. 2 k.k.w., istnieje możliwość żądania przez sąd penitencjarny opinii sporządzonej przez administrację zakładu karnego, zawierającej w szczególności prognozę kryminologiczno-społeczną, niezależnie od tego, że prośbę o wydanie takiej opinii ma prawo złożyć również skazany.

Dodatkowe wymogi dotyczące treści wniosku, ale tylko pochodzącego od skazanego, wynikają z art. 6 § 2 i 3 k.k.w. Poza przypomnieniem, że „skazany, składając wniosek, skargę lub prośbę, jest obowiązany do uzasadnienia zawartych w niej żądań w stopniu umożliwiającym jej rozpoznanie, w szczególności do dołączenia odpowiednich dokumentów” (§ 2), przewidziana została możliwość pozostawienia wniosku bez rozpoznania także wówczas, gdy oparty jest on na tych samych podstawach faktycznych lub zawiera wyrazy lub zwroty powszechnie uznawane za wulgarne lub obelżywe albo gwarę przestępców.

Pierwszy z wymienionych wymogów nie jest zachowany w przypadku, gdy wniosek o wszczęcie postępowania przed sądem jest ponawiany przez skazanego bez wskazania nowych podstaw faktycznych, przy czym bez znaczenia jest, czy uprzednio sprawa była załatwiona przez aktualnego adresata, czy też przez inny, właściwy organ wykonujący orzeczenie.

Gdy chodzi natomiast o zakaz zamieszczania we wniosku zwrotów wulgarnych, obelżywych albo gwary przestępczej, należy zwrócić uwagę na treść art. 116a pkt 2 k.k.w., który stanowi, że skazanemu nie wolno posługiwać się zwrotami wulgarnymi, obelżywymi albo gwarą przestępcząZob. bardzo interesujące rozważania w tym przedmiocie: P. Moczydłowski, Drugie życie więzienia, Warszawa 1991; M. Szaszkiewicz, Tajemnice grypserki, Kraków 1997.. Znowelizowany art. 6 § 3 k.k.w. rozszerza więc ten zakaz, obejmując nim również korespondencję skazanych kierowaną w trybie art. 6 § 2 lub 3 k.k.w. „Zwroty wulgarne, obelżywe albo gwara przestępcza” są pojęciami z kategorii ocen, dlatego uznanie, że zwrotów takich rzeczywiście użyto, wymaga każdorazowo dużej rozwagi, ze względu na różny stopień wrażliwości osoby oceniającej i wspomnianą fakultatywność decyzji przewidzianej w art. 6 § 3 k.k.w.

Wniosek skazanego o wszczęcie postępowania incydentalnego – a także jego uzupełnienie na skutek wezwania w trybie art. 120 k.p.k. – może być zgłoszony zarówno na piśmie, jak też ustnie w sekretariacie sądowym (art. 19 § 2 k.k.w.). W tym drugim przypadku kierownik sekretariatu lub upoważniony pracownik spisuje protokół, w którym – poza wskazaniem czasu i miejsca jego sporządzenia oraz osób uczestniczących w jego spisaniu – zamieszcza oznaczenie osoby zgłaszającej wniosek, dokładne jego określenie, istotne okoliczności faktyczne sprawy i zawnioskowane dowody na poparcie poszczególnych twierdzeń. Protokół podpisuje osoba zgłaszająca wniosek oraz pracownik sporządzający ten dokument (§ 27 ust. 1 „instrukcji sądowej”Zarządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 grudnia 2003 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej (Dz. Urz. Min. Sprawiedl. nr 5, poz. 22 z późn. zm.).)

W piśmiennictwie podniesiono, że omówione zmiany (art. 6 § 3 i art. 19 § 3 k.k.w.) wydają się kontrowersyjne, ponieważ upraszczając postępowanie wykonawcze, mogą jednocześnie osłabiać gwarancyjne znaczenie instytucji wniosków, skarg i próśb. Z tego względu pojawiła się sugestia, aby mimo wszystko dokonywać choćby wstępnego rozpatrzenia wniosku przed wydaniem decyzji o pozostawieniu go bez rozpoznania. W przeciwnym wypadku skargi i prośby nierozpatrzone mogą być kierowane do Rzecznika Praw Obywatelskich lub organów międzynarodowych (art. 103 § 1 k.k.w.), które nie są związane przepisem art. 6 § 3 k.k.w.T. Szymanowski, Kodeks karny wykonawczy po nowelizacjach z 2003 r., PiP 2004, z. 3, s. 32. Te krytyczne uwagi dotyczą szczególnie art. 6 § 3 pkt 2 i 3 k.k.w., uzależniającego rozpatrzenie wniosku od jego udokumentowania lub nieużywania w nim słów wulgarnych. Tego rodzaju uwarunkowania są nie do przyjęcia, ponieważ skazani najczęściej nie mają należytej możliwości udokumentowania swej skargi (np. na nieodpowiednią opiekę lekarską czy niewłaściwy stosunek do nich ze strony przełożonych), a jeśli chodzi o posługiwanie się gwarą przestępczą, to znaczna część skazanych jest tak wykolejona, że nie umie się prawidłowo porozumiewać. Przede wszystkim jednak podniesiono, że wprowadzone nowelą z 2011 r. ograniczenia są sprzeczne z art. 63 Konstytucji RP, który prawa do składania skarg przez obywateli nie uzależnia od spełnienia jakichkolwiek warunków. Również Europejskie Reguły Więzienne z 2006 r. stwierdzają, że „więźniowie powinni mieć możliwość składania skarg i wniosków, indywidualnie lub zbiorowo, do dyrektora więzienia lub innych kompetentnych organów władzy”T. Szymanowski, Zmiany prawa karnego wykonawczego (o potrzebie i zbędności nowelizacji przepisów), PiP 2012, z. 2, s. 46..

Przyjmując do wiadomości te zastrzeżenia, przejawiające troskę o zgodność omawianych unormowań z Konstytucją RP i normami prawa międzynarodowego, należy stwierdzić, że wydają się one nieuzasadnione. Należy jeszcze raz podkreślić fakultatywność decyzji sądu o pozostawieniu wniosku bez rozpoznania, o możliwości podjęcia czynności dowodowych z urzędu oraz o ewentualności poprawienia lub ponowienia wniosku (będzie o tym mowa w kolejnym punkcie).

Niektóre wnioski skazanego składane w postępowaniu karnym wykonawczym podlegają opłacie. Stosownie do art. 15 ust. 1 powołanej uprzednio ustawy o opłatach w sprawach karnych opłacie podlegają wnioski o: odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności albo kary ograniczenia wolności, udzielenie przerwy w odbywaniu kary pozbawienia wolności albo kary aresztu, warunkowe przedterminowe zwolnienie, zwolnienie z odbywania reszty kary ograniczenia wolności albo środka karnego, warunkowe zawieszenie wykonania odroczonej kary pozbawienia wolności, warunkowe zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności w trybie art. 155 § 1 k.k.w., zatarcie skazania oraz ponowny wniosek o rozłożenie grzywny na raty.

Do zwolnienia od tych opłat stosuje się odpowiednio przepisy o zwolnieniu od kosztów postępowania karnego (art. 17 ust. 1 ustawy). Pozostałe wnioski nie podlegają opłacie.

IV. Skutki złożenia wniosku nieodpowiadającego wymogom

Skutki złożenia wniosku nieodpowiadającego wymogom ustawowym mogą być trojakiego rodzaju, w zależności od tego, na czym polega wada wniosku.

W razie nieuzupełnienia braku formalnego wniosku, to znaczy nieuzupełnienia braku, który powoduje, że wniosek nie odpowiada wymaganiom przewidzianym w art. 119 k.p.k., a brak jest tego rodzaju, że wniosek nie może otrzymać biegu mimo wezwania do jego usunięcia, wniosek uznaje się za bezskuteczny (art. 120 § 2 k.p.k.). Decyzję w tym przedmiocie, w formie zarządzenia, podejmuje prezes sądu, przewodniczący wydziału, przewodniczący składu orzekającego lub upoważniony sędzia (art. 93 § 2 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.w.).

Ponieważ podstawą prawną zarządzenia o uznaniu wniosku za bezskuteczny są przepisy Kodeksu postępowania karnego, przepisy tego kodeksu mają zastosowanie także w postępowaniu wykonawczym, gdy chodzi o możliwość jego zaskarżenia (art. 459 w zw. z art. 466 § 1 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.w.).

Określony w art. 120 § 1 k.p.k. siedmiodniowy termin do usunięcia braku nie jest terminem zawitym, który może podlegać ewentualnemu przywróceniu. Możliwe jest jednak ponowne wystąpienie z takim wnioskiem, z tym jednak że poprzedni wniosek nie wywołuje skutków materialnoprawnychPostanowienie SN z 22 stycznia 2014 r., V KZ 93/13, KZS 2011, z. 3, poz. 41, LEX nr 852357.. Wezwanie do usunięcia braków wniosku musi w swej treści zawierać wskazanie terminu, w którym należy to uczynić, gdyż wyraźnie wymaga tego art. 120 § 1 in fine k.p.k. Przy braku takiej informacji nie może wchodzić w rachubę uznanie wniosku za bezskuteczny z uwagi na jego uzupełnienie po upływie wskazanego w tym przepisie terminuPostanowienie SN z 22 marca 2012 r., V KZ 5/12, OSNKW 2012, nr 7, poz. 76..

Inną konsekwencją wadliwości wniosku jest możliwość pozostawienia go bez rozpoznania na podstawie art. 6 § 3 lub art. 19 § 3 k.k.w. Może to nastąpić, gdy treść wniosku nie odpowiada wymogom zawartym w tych przepisach. Wydaje się, że zasada informacji powinna mieć zastosowanie także w takim przypadku. Oznacza to, że ewentualne pozostawienie takiego wniosku bez rozpoznania powinno być poprzedzone wezwaniem do usunięcia jego wad poprzez odpowiednie zastosowanie art. 120 § 1 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.w. Jeżeli  mimo wezwania nie zostaną wyeliminowane uchybienia wniosku, można pozostawić go bez rozpoznania (art. 6 § 3 i art. 19 § 3 k.k.w.), a decyzję w tym przedmiocie podejmuje „właściwy organ” (art. 6 § 3 k.k.w.).

Wyjaśnienia wymaga charakter prawny i forma decyzji o pozostawieniu bez rozpoznania wniosku, który nie spełnia wymogów wynikających z art. 6 § 3 i art. 19 § 3 k.k.w. Jest to istotne z uwagi na to, że mamy do czynienia z decyzją uznaniową, a więc fakultatywną. Wiąże się z tym pytanie, czy i w jakiej formie podlega ona kontroli.

Do 31 grudnia 2011 r. art. 6 § 3 k.k.w. przewidywał, że jeżeli wniosek skazanego (a także skarga lub prośba) jest dotknięty wadą w nim wymienioną, „właściwy organ może wydać zarządzenie” o pozostawieniu wniosku (skargi, prośby) bez rozpoznania. Przepis ten jednoznacznie więc wymieniał zarządzenie jako formę decyzji.

Nowelą z 2011 r. sprecyzowano w art. 6 § 3 k.k.w., że o pozostawieniu wniosku (skargi, prośby) bez rozpoznania decyduje „właściwy organ”, przez co należy rozumieć organ właściwy do jego rozpoznania. A zatem aktualne brzmienie art. 6 § 3 k.k.w. nie wymienia już zarządzenia jako jedynej formy pozostawienia wniosku bez rozpoznania.

Forma ta uzależniona jest od tego, jaki organ podejmuje decyzję. Jeżeli decyzja procesowa należy do sądu, jako organu „właściwego” (jak to określa art. 6 § 3 k.k.w.) do rozpoznania wniosku, a nie do organu wewnątrzsądowego (prezesa sądu, upoważnionego sędziego), musi ona przybrać postać postanowieniaPor. m.in. T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Kraków 2004, s. 310; L. K. Paprzycki, (w:) Kodeks postępowania karnego. Komentarz, J. Grajewski (red.), Kraków 2006, t. I, s. 331. .

Jest to zmiana zasadna, podjęcie decyzji wskazanej w art. 6 § 3 k.k.w. wymaga bowiem dokonania daleko idących ocen, wykraczających poza sferę formalną poprawności wniosku. Istnieje potrzeba oceny, czy wniosek rzeczywiście dotknięty jest wadami określonymi w art. 6 § 3 k.k.w., a także czy mimo istnienia tych wad wniosek należy rozpoznać merytorycznie, czy pozostawić bez rozpoznania. Oceny takiej może dokonać tylko sąd właściwy do merytorycznego rozpoznania wniosku i w realizacji tego obowiązku nie może „wyręczyć się” innym organem. Inaczej mówiąc: ocena, czy istnieją podstawy do pozostawienia wniosku bez rozpoznania i czy z tej możliwości skorzystać, nie może należeć do innego organu niż ten, który jest właściwy do jego rozpoznania. Pozostawienie wniosku bez rozpoznania też jest sposobem jego załatwienia, tyle że formalnym, a nie merytorycznym (podobnie zresztą jak w przypadku umorzenia czy zawieszenia postępowania wykonawczego na podstawie art. 15 k.k.w., do którego jest uprawniony wyłącznie sąd)K. Postulski, Prawo skazanego do obrony w zmienionym Kodeksie karnym wykonawczym, „Palestra” 2012, nr 7–8, s. 55; szersze uzasadnienie tego stanowiska zob. K. Postulski, Glosa do postanowienia Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 lutego 2014 r., II AKzw 2057/13, LEX nr 1455188..

Oczywiste jest, że przedstawione zasady mają zastosowanie także do pozostawienia bez rozpoznania wniosku na podstawie art. 19 § 3 k.k.w. z uwagi na analogiczność terminologii („pozostawienie bez rozpoznania”) i zbieżność sytuacji, w których mają zastosowanie art. 6 § 3 i art. 19 § 3 k.k.w. W piśmiennictwie zgodne jest zresztą stanowisko, że pozostawienie wniosku bez rozpoznania na podstawie art. 19 § 3 k.k.w. jest fakultatywne i wymaga formy niezaskarżalnego postanowienia sądu właściwego do rozpoznania wnioskuS. Lelental, Kodeks karny wykonawczy, s. 161; K. Postulski, Kodeks karny wykonawczy, s. 206; B. Orłowska-Zielińska, K. Szczechowicz, Wykonalność postanowień, s. 111..

Nieco szersze potraktowanie tego problemu wydaje się uzasadnione, gdyż w orzecznictwie pojawił się pogląd, że zgodnie z art. 6 § 3 k.k.w. właściwą formą rozstrzygnięcia w przedmiocie wniosku opartego na tych samych podstawach faktycznych, co wniosek wcześniejszy, jest zarządzenie o pozostawieniu tego wniosku bez rozpoznania, wydane przez właściwy organPostanowienie SA w Katowicach z 4 lutego 2014 r., II AKzw 2057/13, Biul.SAKa 2014, nr 1, s. 21, LEX nr 1455188.. Pogląd ten mógł być uznany za trafny jedynie w stanie prawnym obowiązującym do końca 2011 r., natomiast wskazane wyżej argumenty przeczą jego zasadności w aktualnym stanie prawnym.

Ustalenie, w jakiej formie powinna być podjęta decyzja o pozostawieniu bez rozpoznania wniosku skierowanego do sądu, ma znaczenie przy odpowiedzi na pytanie, czy podlega ona zaskarżeniu.

Postanowienie wydane na podstawie przepisów Kodeksu karnego wykonawczego może być bowiem zaskarżone przez skazanego i prokuratora zażaleniem tylko w przypadkach wskazanych w ustawie (art. 6 § 1 k.k.w.), natomiast skazany może na zarządzenia wydawane na podstawie przepisów Kodeksu karnego wykonawczego składać skargi do sądu, prokuratorowi zaś takie uprawnienie nie przysługuje (art. 7 § 1 k.k.w.).

Przepisy szczególne nie przewidują możliwości zaskarżenia zażaleniem postanowienia sądu o pozostawieniu bez rozpoznania wniosku wydanego na podstawie art. 6 § 3 lub art. 19 § 3 k.k.w. Tej treści postanowienie nie stanowi natomiast przeszkody do ponownego złożenia przez skazanego wniosku, spełniającego wszakże ustawowe wymogi.

Istnieje jeszcze inna forma decyzji, w wyniku której wniosek nie zostanie rozpoznany merytorycznie. Może bowiem zaistnieć sytuacja, że postępowanie incydentalne wywołane wnioskiem zostanie umorzone na podstawie art. 15 § 1 k.k.w. z powołaniem się na istnienie przyczyny wyłączającej to postępowanie.

Przyczyną wyłączającą postępowanie może być – dla przykładu – śmierć skazanego, skuteczne cofnięcie wniosku o wszczęcie postępowania (zob. pkt IV), zgłoszenie go przez osobę nieuprawnioną. Do okoliczności wyłączających postępowanie incydentalne w konkretnym przedmiocie może też być powaga rzeczy osądzonej (res iudicata) i zawisłość sprawy (lis pendens). A zatem będące w toku, wszczęte wcześniej, postępowanie incydentalne (np. postępowanie o udzielenie warunkowego zwolnienia wszczęte na wniosek dyrektora zakładu karnego) czyni niedopuszczalnym kolejne postępowanie w tej samej kwestii (np. inicjowane wnioskiem skazanego o warunkowe zwolnienie).

Także prawomocne, dalej idące rozstrzygnięcie kwestii dotyczącej wykonywania kary lub innego środka karnej reakcji wyłącza późniejsze, kolejne postępowanie (np. postępowanie w przedmiocie udzielenia przerwy w wykonywaniu kary pozbawienia wolności podlega umorzeniu w przypadku uprzedniego zawieszenia postępowania wykonawczego w tym zakresie lub warunkowego przedterminowego zwolnienia, a postępowanie w przedmiocie rozłożenia grzywny na raty – w przypadku uprzedniego jej umorzenia lub uiszczenia grzywny).

Postanowienie sądu w przedmiocie umorzenia postępowania podlega zaskarżeniu w formie zażalenia (art. 15 § 2a k.k.w.).

V. Cofnięcie wniosku

Uprawnienie skazanego do składania wniosków wiąże się nierozerwalnie z uprawnieniem do ich cofnięcia do czasu zajęcia przez organ procesowy stanowiska w ich przedmiocie. Uprawnienie to nie ogranicza się wyłącznie do możliwości cofnięcia wniosku złożonego przez skazanego, ale również wniosku złożonego na jego korzyść przez inny uprawniony do tego podmiotPostanowienie SA w Lublinie z 21 lipca 2010 r., II AKzw 556/10, KZS 2010, z. 12, poz. 71, LEX nr 783434; podobnie postanowienie SA w Krakowie z 7 stycznia 2013 r., II AKzw 1481/12, LEX nr 1246707..

Tak więc oświadczenie o cofnięciu wniosku jest – co do zasady – czynnością dopuszczalną. Skazany jest uprawniony do cofnięcia złożonego przez siebie wniosku o wszczęcie postępowania incydentalnego, mimo że w przedmiocie, którego dotyczy wniosek, sąd może orzekać także z urzędu. Sąd powinien w takiej  sytuacji przyjąć do wiadomości oświadczenie woli cofnięcia wniosku i w zależności od własnej oceny potrzeby dokonania wnioskowanej czynności przeprowadzić tę czynność z urzędu bądź też odstąpić od prowadzenia dalszego postępowaniaI. Nowikowski, Odwołalność czynności procesowych stron w polskim procesie karnym, Lublin 2001, s. 272..

Należy jednak zauważyć, że hipotetyczna możliwość wszczęcia postępowania z urzędu może mieć miejsce tylko w sytuacjach szczególnych, gdy sąd oceni, że istnieje możliwość wydania rozstrzygnięcia korzystnego dla skazanego, cofnięcie zaś przez niego wniosku nie było usprawiedliwione żadnymi racjami. Irracjonalne wydaje się natomiast prowadzenie dalszego postępowania, mimo cofnięcia wniosku, jeśli miałoby się ono zakończyć decyzją niekorzystną dla skazanego. Doszłoby wówczas do paradoksalnej sytuacji, w której wniosek skazanego mógłby wywołać skutki dla niego niekorzystne. W doktrynie przytacza się – jako taką konsekwencję ewentualnej niemożności cofnięcia wniosku – przykład wniosku dowodowego strony. Możliwość cofnięcia przez oskarżonego takiego wniosku, mimo treści art. 167 k.p.k., dopuszczającego przeprowadzenie dowodu także z urzędu, może zapobiec przeprowadzeniu, na jego wniosek, dowodu dla niego niekorzystnegoTamże, s. 272; M. Cieślak, Zagadnienia dowodowe w procesie karnym, Warszawa 1955, s. 341..

Przytoczenie powyższego stanowiska, uwzględniającego podstawowe zasady procesowe: dyspozycyjności i kontradyktoryjności, które obowiązują też w postępowaniu wykonawczym, wyrażanego zarówno w orzecznictwie, jak i w piśmiennictwie, wydaje się niezbędne, gdyż pewne wątpliwości w tym przedmiocie może rodzić stanowisko Sądu Najwyższego, iż wniosek skazanego o warunkowe przedterminowe zwolnienie nie może być skutecznie cofnięty i podlega rozpoznaniuUchwała SN z 27 kwietnia 2001 r., I KZP 8/200, OSNKW 2001, z. 7–8, poz. 51..

Prezentowanie motywów, jakimi kierował się Sąd Najwyższy, wyrażając to stanowisko, jest zbędne, gdyż jest to stanowisko odosobnione i spotkało się ze zdecydowaną i jednoznaczną krytykąZob. m.in. K. Grzegorczyk, Glosa do uchwały SN z dnia 27 kwietnia 2001 r., I KZP 8/01, WPP 2001, nr 3–4, s. 161; S. Zabłocki, Glosa do uchwały SN z dnia 27 kwietnia 2001 r., I KZP 8/01, „Palestra” 2001, z. 9–10, s. 209; R. A. Stefański, Przegląd uchwał Izby Karnej Sądu Najwyższego w zakresie prawa procesowego za 2001 r., WPP 2002, nr 2, s. 68; K. Postulski, Glosa do uchwały SN z dnia 27 kwietnia 2001 r., I KZP 8/01, PWP 2001, nr 32–33, s. 185; J. Hołda, Z. Hołda, Prawo karne wykonawcze, Kraków 2004, s. 135..

Także we wcześniejszym piśmiennictwie, a więc nieodnoszącym się do powołanego postanowienia Sądu Najwyższego, nie występowały w tym przedmiocie rozbieżnościZob. I. Nowikowski, Odwołalność czynności, s. 272 i cyt. tam piśmiennictwo.. Trafnie podkreślono w nim, że w postępowaniu wykonawczym jednym z warunków kontradyktoryjności jest zagwarantowanie przynajmniej minimum dyspozycyjności, polegającej na umożliwieniu stronom wyboru takiego zachowania, które daje szansę uzyskania możliwie najkorzystniejszego dla nich wyniku postępowaniaW. Dadak, Kontradyktoryjność postępowania wykonawczego przed sądem, (w:) J. Czapska, A. Gaberle, A. Światłowski, A. Zoll (red.), Zasady procesu karnego wobec wyzwań współczesności. Księga pamiątkowa ku czci profesora Stanisława Waltosia, Warszawa 2000, s. 421..

Cofnięcie wniosku może być podyktowane taktyką procesową skazanego, w szczególności chęcią uniknięcia rozstrzygnięcia dla niego niekorzystnego (jako przykład można podać zaistnienie – po złożeniu wniosku o warunkowe przedterminowe zwolnienie – zdarzenia mogącego wpłynąć na negatywną decyzję sądu i obawę skazanego przed zamknięciem drogi do ponownego ubiegania się o warunkowe zwolnienie przed upływem terminu określonego w art. 161 § 3 lub 4 k.k.w.). Tego prawa, rozumianego szeroko jako prawo do obrony, nie można skazanego pozbawić.

Cofnięcie wniosku jest okolicznością wyłączającą postępowanie w przedmiocie, którego wniosek dotyczy, i powoduje umorzenie postępowania wykonawczego w tym zakresie (art. 15 § 1 k.k.w.).