Łowcy pedofili to grupy osób, które powstają oddolnie, a których aspiracją jest zatrzymywanie osób nawiązujących relacje seksualne z małoletnimi poniżej lat 15 za pośrednictwem systemu teleinformatycznego lub sieci telekomunikacyjnej i medialna ekspozycja ich „złowienia” w celu zapobiegania pokrzywdzeniu małoletnich. Ich aktywność budzi wątpliwości natury prawnokarnej, w szczególności w zakresie prowokacji, zatrzymania obywatelskiego, wyczerpania znamion różnych czynów zabronionych oraz oceny usiłowania groomingu przez łowionych. Celem opracowania jest dostrzeżenie tych wątpliwości oraz odniesienie się do ogólnych standardów prawa karnego materialnego oraz procesowego.

Obyczajność jest przedmiotem ochrony prawa karnego. W Kodeksie karnym łączy się ona z wolnością seksualną, a w Kodeksie wykroczeń traktowana jest szerzej. Katalog zachowań mogących być uznawanymi za nieobyczajne zmienia się, przy jednak potrzebie pewnego przynajmniej obiektywizmu ocen w tym zakresie. Zachodzi konieczność rozumienia tej prawnokarnej kategorii po to, aby kwalifikacje mogących budzić wątpliwości co do ich obyczajności zachowań ludzi odpowiadały standardom prawnym z nią związanym.

Życie człowieka stanowi podstawową wartość i z tego już powodu podlega ono szczególnej prawnokarnej ochronie. Obejmuje ona ochronę przed różnymi zamachami na to dobro... (...)

Zatarcie skazania opiera się na założeniu, że po pewnym czasie należy „puścić w niepamięć” czyn sprawcy i fakt skazania za niego, co ma istotne znaczenie pod katem społecznego statusu skazanego i pogłębiania jego społecznej stygmatyzacji. Odnosi się to do wszystkich przestępstw zgodnie z zasadą, że im surowsza kara, tym dłuższy okres wymagany do zatarcia skazania. Skazanie na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i przyzwoitości nie podlega zatarciu, gdy pokrzywdzony był małoletnim poniżej lat 15. Uznaje się, że takie rozwiązanie stoi w sprzeczności z systemowymi standardami prawa karnego, nie istnieją zatem uzasadnione podstawy, aby przedmiotowe rozwiązanie utrzymywać. Postulowanie całkowitego zrównania traktowania zatarcia skazania za takie przestępstwa z innymi przestępstwami, nie wydaje się mieć jednak szansy na realizację. Widoczna jest potrzeba surowego traktowania sprawców wszelkich przestępstw na szkodę małoletnich, w tym przeciwko ich wolności seksualnej i obyczajności, ale tak samo istotna jest racjonalizacja prawa karnego jako tej części systemu prawa, której niedoskonałości mają konsekwencje bardziej doniosłe niż konsekwencje pozostałych jego dziedzin.

Zwyczaj, najogólniej rozumiany jako utarta praktyka postępowania, naśladowanie tego, co robili i robią inni, będący częścią tradycji, jest interesującym zagadnieniem z zakresu prawa karnego. Niektóre zachowania ludzi, które formalnie wyczerpują znamiona czynów zabronionych lub przynajmniej prima facie wydaje się, że tak jest, nie są traktowane jako przestępne właśnie z uwagi na ich umocowanie w zwyczaju.

Ustawą z dnia 5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy – Kodeks postępowania karnego, ustawy – Kodeks karny wykonawczy, ustawy – Kodeks karny skarbowy oraz niektórych innych ustaw zmieniono m.in. art. 197 Kodeksu karnego z dnia 6 czerwca 1997 r. , wprowadzając w jego § 3 dwa nowe typy kwalifikowane przestępstwa zgwałcenia, tj. zgwałcenie małoletniego poniżej lat 15, określane jako zgwałcenie pedofilskie, oraz zgwałcenie wstępnego, zstępnego, przysposobionego, przysposabiającego, brata lub siostry, a więc zgwałcenie kazirodcze. Wraz ze zgwałceniem zbiorowym czyny te stanowią zbrodnie, gdyż są one zagrożone karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3, zgwałcenie zaś w typie podstawowym z art. 197 § 1 k.k., gdy sprawca przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza inną osobę do obcowania płciowego, zagrożone jest karą pozbawienia wolności od lat 2 do 12, a gdy działając w taki sposób, doprowadza on inną osobę do poddania się innej czynności seksualnej albo wykonania takiej czynności, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8, co przewiduje art. 197 § 2 k.k. Zgodnie z art. 197 § 4 k.k. jeżeli sprawca czynu określonego w § 1–3 działa ze szczególnym okrucieństwem, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5. Nowelizacja ta weszła w życie z dniem 8 czerwca 2010 r.

Pojęcie kontratypów do polskiego systemu prawa karnego wprowadził W. Wolter, określając je jako okoliczności wykluczające bezprawność czynu, które dają jednostce prawo naruszenia cudzego interesu, a które zostają ustawowo lub naukowo stypizowane, tworząc wówczas w stosunku do typów czynów zabronionych kontratypy.

Odpowiedzialność za wykroczenia, które wraz z przestępstwami współtworzą czyny zabronione, realizowana jest na podstawie założenia, że w związku z tym, iż ich społeczna szkodliwość jest zdecydowanie mniejsza aniżeli przestępstw, wymagają one łagodniejszej reakcji, której podstawowym instrumentem jest grzywna, w tym nakładana w drodze mandatów karnych. W taki sposób, to jest poprzez wymierzenie bądź nałożenie grzywny, załatwiana jest większość spraw o wykroczenia, co postrzegane jest jako najwłaściwsza forma odpowiedzialności sprawców, którzy dopuszczają się łamania przepisów prawa, ale nie wymagają oni surowszego traktowania.

W literaturze prawniczej, jak i w języku prawniczym, określenie „kontratyp” używane jest w stosunku do okoliczności wyłączających bezprawność czynu, a więc takich, przy których czyn wypełniający znamiona czynu zabronionego nie jest jednak nim w rzeczywistości, ponieważ na mocy przepisu prawnego lub utartej praktyki postępowania działania takie uważane są za zgodne z prawem. Po raz pierwszy pojęcia tego użył W. Wolter, który mianem tym określił typowe okoliczności wykluczające bezprawność czynu.

Funkcjonuje w naszym społeczeństwie zwyczaj wręczania i przyjmowania pewnych dowodów wdzięczności za określone zachowania, jak też dokonane czynności. Uznawany jest on nie tylko za dopuszczalny, ale niekiedy wręcz za konieczny, gdyż brak jego kultywowania zarówno po stronie wręczających, jak i przyjmujących, mógłby być poczytany za nietakt, czy wręcz przejaw nieposzanowania społecznie uznanych reguł. Bywa jednak i tak, że chcący w ten sposób wyrazić swą wdzięczność, jak i ci, którzy dowód tego mieliby otrzymać, nie do końca są pewni, czy taki, a nie inny tego dowód można wręczyć i otrzymać, czy jego charakter i wartość mieszczą się w dopuszczalnych ramach, czy też może poza nie wykraczają.