Pojęcie „postanowienia określające główne świadczenia stron” należy do najbardziej istotnych, równocześnie zaś najbardziej kłopotliwych w praktyce, elementów kontroli postanowień umów konsumenckich. Jak była już mowa, rozwiązanie to ma swoje bezpośrednie źródło w art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13/WE2 , implementowanym w tym zakresie w art. 3851 § 1 zd. 2 k.c.

Zgodnie z art. 3851 § 1 zd. 2 k.c. kontrola postanowień umowy zawartej z konsumentem nie obejmuje „postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie”, o ile zostały one „sformułowane w sposób jednoznaczny”. Ogólna konstrukcja tego wyjątku prowadzi do licznych wątpliwości co do sposobu kwalifikowania centralnego pojęcia „postanowienia określające główne świadczenia stron”.

Przepisy prawa rzeczowego mają ze swojej natury charakter silnie regulacyjny, służąc trwałemu kształtowaniu zakresu i sposobów korzystania z rzeczy. W konsekwencji mają one w przeważającej mierze charakter bezwzględnie wiążący, jedynie zaś wyjątkowo ustawodawca decyduje się nadać im charakter dyspozytywny, pozwalając stronom czynności prawnych na kształtowanie stosunków prawnorzeczowych w drodze umowy.

Zgodnie z art. 32 ustawy nowelizującej ustawę z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym roszczenia uczelni wyższych o zapłatę za studia ulegają przedawnieniu w terminie trzech lat, przewidzianym w art. 160a ust. 7 p.s.w. Dotyczy to także roszczeń wynikających z umów zawartych we wcześniejszym reżimie prawnym, które w chwili wejścia w życie nowej regulacji (1 października 2014 r.) nie były jeszcze przedawnione. Rzeczywiste skutki tej zmiany wymagają więc określenia terminu, w jakim roszczenia te ulegały przedawnieniu.

1. Podjęcie odpłatnej nauki na uczelni wyższej z istoty rzeczy rodzi pomiędzy tą jednostką a studentem stosunek zobowiązaniowy. Wynikające z niego roszczenia – w tym roszczenie o uiszczenie opłaty za studia – mają bez wątpienia charakter cywilnoprawny, podlegając regulacji właściwej dla zobowiązań.

Problem „innych niż marża opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży”, o których mowa w art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k., należy prawdopodobnie do najszerzej omawianych i budzących największe zainteresowanie czynów nieuczciwej konkurencji stypizowanych w prawie polskim. Przepis ten, wykluczając pobieranie opłat popularnie określanych jako „półkowe”, zmierza do równoważenia sytuacji rynkowej kontrahentów uczestniczących w łańcuchu dystrybucji towaru – z których jeden występuje jako dostawca, drugi zaś jako odbiorca, nabywający towar w celu dalszej sprzedaży.