Z agadnienie obliczania biegu terminu do wniesienia środków zaskarżenia przez stronę procesową oraz reprezentującego stronę profesjonalnego przedstawiciela procesowego lub przedstawicieli procesowychArt. 77 k.p.k. przewiduje, że oskarżony może mieć jednocześnie nie więcej niż trzech obrońców. Na zasadzie art. 88 k.p.k. w zw. z art. 77 k.p.k. strona inna niż oskarżony może ustanowić nie więcej niż trzech pełnomocników. jest co prawda zagadnieniem mającym z punktu widzenia regulacji Kodeksu postępowania karnego znaczenie techniczne, niemniej jednak – z uwagi na brzemienne negatywne skutki dla toku postępowania sytuacji wniesienia środka zaskarżenia po upływie terminu do jego wywiedzenia – jest zagadnieniem doniosłym z punktu widzenia praktycznego. Omawiana materia należy niewątpliwie do zagadnień, które są zaliczane do elementarnego kanonu wiedzy każdego profesjonalnego przedstawiciela procesowego w sprawach karnych (obrońcy lub pełnomocnika) oraz dokonujących formalnej kontroli środków zaskarżenia organów procesowych. Pomimo tego, że zagadnienie obliczania biegu terminów do wniesienia środków zaskarżenia na pierwszy rzut oka nie wydaje się budzić wątpliwości wykładniczych na gruncie regulacji karnoprocesowych, niemniej jednak bliższe przyjrzenie się omawianej problematyce skłania do podjęcia pogłębionej refleksji w tej materii. Interesujące są w szczególności te układy procesowe, w których strona procesowa ustanawia pierwszego lub kolejnego przedstawiciela procesowego po rozpoczęciu biegu terminu do wywiedzenia środka zaskarżenia, co wobec braku szczegółowych regulacji procesowych w tym zakresie może rodzić problemy z ustaleniem zasad obliczania terminu do wniesienia środka zaskarżenia dla przedstawiciela procesowego przystępującego na tym etapie do postępowania karnego.

Wykładnia regulacji karnoprocesowych dotyczących obliczania terminu do wniesienia środków zaskarżenia została najpełniej opracowana na gruncie przepisów dotyczących wnoszenia apelacji. W doktrynie procesu karnegoZob. Z. Doda, A. Gaberle, Kontrola odwoławcza w procesie karnym, Warszawa 1997, s. 83–84; J. Grajewski, S. Steinborn, (w:) L. K. Paprzycki (red.), Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz do art. 425–673, Warszawa 2013, s. 136; T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego oraz ustawa o świadku koronnym. Komentarz, Warszawa 2008, s. 962; K. Łojewski, Apelacja karna, wyd. 2, Warszawa 2005, s. 16–17; A. Sakowicz, (w:) A. Sakowicz (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2015, s. 954; D. Świecki, (w:) J. Skorupka (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2015, s. 1136–1137; D. Świecki, (w:) D. Świecki (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Tom II, Warszawa 2013, s. 498–499; S. Zabłocki, Postępowanie odwoławcze w nowym kodeksie postępowania karnego. Komentarz praktyczny, Warszawa 1997, s. 122–123; S. Zabłocki, (w:) Z. Gostyński (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 1998, s. 496; S. Zabłocki, (w:) J. Bratoszewski, L. Gardocki, Z. Gostyński, S. M. Przyjemski, R. A. Stefański, S. Zabłocki, Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Tom III, Warszawa 2004, s. 237; P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz do artykułów 297–467, wyd. 4, Warszawa 2011, s. 893–894. i w orzecznictwie sądowymZob. uchwała SN z 17 lipca 1974 r., VI KZP 14/74, OSNKW 1974, nr 9, poz. 161 z aprobującą glosą K. Łojewskiego, „Państwo i Prawo” 1975, z. 5, s. 179, oraz aprobującymi uwagami M. Cieślaka i Z. Dody, „Palestra” 1975, nr 7–8; uchwała SN z 15 listopada 1973 r., VI KZP 36/73, OSNKW 1974, nr 1, poz. 2; postanowienie SN z 14 listopada 1972 r., V KRN 437/72, OSNKW 1973, nr 4 z aprobującymi uwagami M. Cieślaka i Z. Dody, „Palestra” 1975, nr 3, s. 62, poz. 2; uchwała SN z 28 kwietnia 1980 r., VI KZP 8/80, OSNKW 1980, nr 5–6, poz. 43; postanowienie SA w Gdańsku z 9 września 1992 r., II AKz 304/92, OSA 1993, nr 1, poz. 5; postanowienie SA w Krakowie z 11 marca 1993 r., II AKz 58/93, KZS 1993, z. 3, poz. 29; postanowienie SA w Katowicach z 13 stycznia 2016 r., II AKz 724/15, LEX nr 2023132. Zob. również wnioski wynikające z: wyroku SN z 21 lutego 2007 r., II KK 261/06, R-OSNKW 2007, poz. 467; postanowienia SN z 19 listopada 2009 r., III KK 389/08, LEX nr 553836; wyroku WSA w Gdańsku z 7 lutego 2013 r., III SA/Gd 813/12, LEX nr 1371325. powszechnie przyjmowany jest model wykładni art. 445  § 1 k.p.k. zakładający, że 14-dniowy terminW postępowaniu przyspieszonym termin do wniesienia apelacji wynosi 7 dni (art. 517h § 3 k.p.k.). do wywiedzenia apelacji dla strony procesowej oraz jej przedstawiciela procesowego jest obliczany nie – jak wynikałoby to wprost z językowej wykładni tego przepisu – „dla każdego uprawnionego od daty doręczenia mu wyroku z uzasadnieniem”, ale termin do wniesienia apelacji dla każdego z wymienionych podmiotów należy liczyć od daty późniejszego z dokonanych doręczeń wyroku z uzasadnieniem, a nie dla każdego z nich oddzielnieTaki funkcjonalny i rozszerzający model wykładni w porównaniu z wynikami, do jakich prowadzi wykładnia językowa, został wypracowany w orzecznictwie w odniesieniu do środka zaskarżenia w postaci rewizji jeszcze na gruncie poprzednika normatywnego art. 445 § 1 k.p.k., to jest art. 393 § 1 k.p.k. z 1969 r.. Innymi słowy – przyjmowana wykładnia art. 445 § 1 k.p.k. zakłada, że jeżeli wyrok z uzasadnieniem zostanie doręczony stronie i jej przedstawicielowi procesowemu w różnym czasie, to termin do wniesienia apelacji biegnie zarówno dla strony, jak i dla jej przedstawiciela od daty późniejszego doręczenia. W konsekwencji termin do wywiedzenia apelacji zarówno dla strony, jak i ustanowionego przez stronę przedstawiciela procesowego upływa po 14 dniach od daty późniejszego doręczenia wyroku z uzasadnieniem bądź stronie, bądź jej przedstawicielowi procesowemu. Warto zwrócić uwagę, że w kontekście układów procesowych, w których strona procesowa ustanawia pierwszego lub kolejnego przedstawiciela procesowego po rozpoczęciu biegu terminu do wywiedzenia apelacji, w orzecznictwie zaprezentowano pogląd, że nowo ustanowiony przedstawiciel procesowy, pomimo tego, że sam nie złożył wniosku o uzasadnienie, może wywieść środek zaskarżenia albo w terminie obliczanym od daty doręczenia wyroku z uzasadnieniem stronie, albo w terminie obliczanym od daty doręczenia wyroku z uzasadnieniem wcześniej ustanowionemu przedstawicielowi procesowemu w zależności od tego, które z doręczeń nastąpiło późniejW uchwale SN z 17 lipca 1974 r., VI KZP 14/74, OSNKW 1974, nr 9, poz. 161, postawiono tezę, że: „W wypadku gdy pierwszy obrońca oskarżonego złożył wniosek o sporządzenie na piśmie uzasadnienia wyroku, rewizję może wnieść także potem ustanowiony przez oskarżonego drugi jego obrońca, byleby uczynił to z zachowaniem terminu 14 dni od doręczenia wyroku z uzasadnieniem pierwszemu obrońcy”. Wuzasadnieniu uchwały wskazano natomiast, że: „Jeżeli oskarżony na rozprawie bronił się sam i złożył wniosek o sporządzenie na piśmie uzasadnienia wyroku, obrońcę zaś ustanowił np. dopiero po doręczeniu wyroku z uzasadnieniem, obrońca ten jest uprawniony do wniesienia rewizji w terminie 14 dni od doręczenia oskarżonemu wyroku z uzasadnieniem. Uprawnienia tego wymieniony obrońca nie traci, jeżeli oskarżony na rozprawie miał obrońcę wcześniej ustanowionego, który złożył wniosek przewidziany w art. 370 § 1 k.p.k. Doręczenie wyroku z uzasadnieniem temu obrońcy ma taki sam skutek jak w wypadku doręczenia samemu oskarżonemu”..

Analogiczne wnioski w zakresie obliczania biegu terminu do wniesienia środka zaskarżenia wywodzi się na gruncie art. 524 § 1 k.p.k. w odniesieniu do 30-dniowego terminu do wniesienia kasacji, przyjmując, że termin ten jest obliczany dla strony lub jej przedstawiciela procesowego od późniejszej z dat, w których wyrok z uzasadnieniem zostanie doręczony bądź stronie, bądź przedstawicielowi procesowemu, a w konsekwencji termin do wywiedzenia kasacji zarówno dla strony, jak i dla jej przedstawiciela procesowego zamyka się z upływem 30 dni od daty późniejszego z doręczeńCo ciekawe, pomimo tego, że przyjęcie analogicznej wykładni zasad obliczania biegu terminu do wniesienia apelacji i kasacji jest oczywiste, to – w odniesieniu do kasacji – kwestia ta jest z reguły pomijana przy okazji wypowiedzi doktryny komentujących art. 524 § 1 k.p.k. (jednym z nielicznych wyjątków w tym zakresie jest pogląd W. Grzeszczyka, Kasacja w polskim procesie karnym, Zakamycze 2000, s. 171–172). Dopiero stosunkowo niedawno pojawiły się wypowiedzi Sądu Najwyższego jednoznacznie przesądzające konieczność stosowania analogicznej wykładni w odniesieniu do środków zaskarżenia w postaci apelacji i kasacji. Zob. postanowienie SN z 26 lutego 2015 r., III KZ 8/15, LEX nr 1646393; postanowienie SN z 25 lutego 2016 r., V KZ 2/16, LEX nr 1991154; postanowienie SN z 15 czerwca 2016 r., II KZ 20/16, niepubl.; postanowienie SN z 21 kwietnia 2017 r., VI KZ 3/17, LEX nr 2273877.. Również w kontekście układów procesowych, w których strona procesowa ustanawia pierwszego lub kolejnego przedstawiciela procesowego po rozpoczęciu biegu terminu do wywiedzenia kasacji, w orzecznictwie aprobująco odniesiono się do poglądu, że „otwarcie terminu do zaskarżenia w związku ze złożeniem wniosku o doręczenie orzeczenia przez stronę, obrońcę lub pełnomocnika, pozwala na wniesienie środka zaskarżenia także ustanowionemu dodatkowego lub innemu przedstawicielowi procesowemu w tym biegnącym już terminie”Zob. uzasadnienie postanowienia SN z 26 lutego 2015 r., III KZ 8/15, LEX nr 1646393 i uzasadnienie postanowienia SN z 15 czerwca 2016 r., II KZ 20/16, niepubl., który to termin należy obliczać od daty najpóźniejszego z doręczeń.

Tożsamy model wykładni jest aprobowany na gruncie art. 460 k.p.k. w odniesieniu do obliczania 7-dniowego terminu do wniesienia zażalenia na postanowienie lub zarządzenieAnalogiczne wnioski należy postawić w odniesieniu do obliczania biegu terminu do wniesienia środka zaskarżenia w postaci sprzeciwu (rozdz. 50 k.p.k.).. Uwzględniając odmienności proceduralne w zakresie wnoszenia zażalenia na postanowienie lub zarządzenie, związane z biegiem terminu do złożenia tych środków zaskarżenia bądź od daty ogłoszenia postanowienia lub zarządzenia, bądź od daty doręczenia odpisu postanowienia lub zarządzenia, gdy ustawa przewiduje jego doręczenie, przyjmuje się, że termin do wniesienia zażalenia należy liczyć dla strony i dla jej przedstawiciela procesowego od daty późniejszego ze zdarzeń procesowych, które otwiera bieg terminu do wniesienia tych środków zaskarżenia. W orzecznictwie przyjmuje się w szczególności za dopuszczalne rozpoznanie zażalenia obrońcy wniesionego po upływie terminu zawitego liczonego od dnia ogłoszenia postanowienia na posiedzeniu, na którym był on obecny, jednakże przed upływem terminu rozpoczynającego się od doręczenia odpisu postanowienia oskarżonemu, który w posiedzeniu sądu nie uczestniczyłZob. postanowienie SA w Lublinie z 9 grudnia 2009 r., II AKz 716/09, LEX nr 564776; postanowienie SA w Katowicach z 17 kwietnia 2013 r., II AKz 228/13, LEX nr 1341996. Pogląd ten jest równie aprobowany w doktrynie procesu karnego, D. Świecki, (w:) J. Skorupka (red), Kodeks, s. 1136–1137; D. Świecki, (w:) D. Świecki (red.), Kodeks, s. 578, 580 i 582; D. Drajewicz, Termin zażalenia, „Palestra” 2013, nr 9–10, s. 96. Por. jednak – jak się wydaje, aktualne na tle obecnego brzmienia art. 100 § 4 k.p.k. – stanowisko wyrażone w postanowieniu SA w Rzeszowie z 3 lutego 2015 r., II AKzw 6/15, LEX nr 1630737..

W perspektywie powszechnie przyjmowanych założeń wypracowanego modelu wykładni zasad obliczania terminów do wniesienia środków zaskarżenia stosunkowo mało miejsca poświęca się merytorycznemu uzasadnieniu podstaw do przyjęcia, że termin do wniesienia środka zaskarżenia dla strony i jej przedstawiciela procesowego zaczyna bieg od daty późniejszego z doręczeń wyroku z uzasadnieniem. W tym kontekście w literaturze przedmiotu można odnaleźć wypowiedzi wskazujące dwie grupy argumentów przemawiających za przyjmowanym modelem wykładni.

Przyjmowane zasady obliczania terminów do wniesienia środka zaskarżenia znajdują swoje uzasadnienie w istocie pełnomocnictwa procesowegoZob. uchwała SN z 9 czerwca 2006 r., I KZP 10/06, OSNKW 2006, nr 7–8, poz. 65., z którego wynika jednolite traktowanie strony i reprezentującego ją przedstawiciela procesowego. Udzielenie przez stronę pełnomocnictwa procesowego daje przedstawicielowi procesowemu mandat do działania za stronę i w imieniu strony. Podstawowym skutkiem działania przedstawiciela procesowego jest realizacja skutków prawnych czynności przez niego dokonanej bezpośrednio w sferze prawnej osoby reprezentowanej. Uprawnienie do realizacji przez stronę interesu  procesowego osobiście lub przez przedstawiciela procesowego nie ma formy alternatywy rozłącznej, co oznacza, że strona może podejmować przed sądem działania osobiście lub przez przedstawiciela, chyba że ustawa wyraźnie zastrzega podejmowanie określonych czynności procesowych tylko przez stronę lub tylko przez przedstawiciela. Tym samym sytuację procesową strony określają czynności prawne podejmowane przez nią osobiście lub przez jej przedstawiciela, a jednocześnie w ten sposób ukształtowana sytuacja procesowa strony jest punktem odniesienia dla dalszych czynności procesowych podejmowanych przez stronę lub jej przedstawiciela.

W układach procesowych odnoszących się do obliczania terminów do wniesienia środków zaskarżenia przez obrońcę lub obrońców oskarżonego przedstawiony model wykładni jest ponadto uzasadniany przysługującym oskarżonemu prawem do obrony. W tym kontekście podnosi się, że zasada, iż termin do wniesienia środków zaskarżenia przez obrońcę jest obliczany od późniejszej z dat, w których doręczono wyrok z uzasadnieniem oskarżonemu lub jego obrońcy, stanowi przejaw przysługującej stronie biernej procesu favor defensionis. W tym aspekcie realizowanie przez oskarżonego prawa do obrony znajduje swój wyraz w przyjęciu takiej wykładni przepisów proceduralnych, która umożliwia obrońcy wywiedzenie środka zaskarżenia w terminie otwartym dla strony. Zwraca się uwagę, że dopiero w momencie umożliwiającym zapoznanie się przez oskarżonego z uzasadnieniem wyroku strona ma możliwość podjęcia racjonalnej decyzji o zaskarżeniu zapadłego rozstrzygnięcia, a w związku z przysługującym jej prawem do obrony uzasadniona jest taka wykładnia przepisów procesowych, która zapewnia oskarżonemu możliwość skorzystania przy wywiedzeniu środka zaskarżenia z pomocy profesjonalnego obrońcyZob. uchwała SN z 28 kwietnia 1980 r., VI KZP 8/80, OSNKW 1980, nr 5–6, poz. 43; postanowienie SA w Lublinie z 9 grudnia 2009 r., II AKz 716/09, LEX nr 564776; postanowienie SA w Katowicach z 17 kwietnia 2013 r., II AKz 228/13, LEX nr 1341996..

Na tle prezentowanych w orzecznictwie sądowym i doktrynie prawa procesowego poglądów istotne wydaje się zwrócenie uwagi na następujące zagadnienia wypracowanego modelu wykładni.

Po pierwsze, doszukiwanie się uzasadnienia przyjmowanego modelu wykładni przede wszystkim w istocie pełnomocnictwa procesowego daje asumpt do przyjęcia, że analogiczne zasady obliczania terminów do wniesienia środków zaskarżenia odnoszą się zarówno do obrońców reprezentujących stronę bierną procesu, jak i do pełnomocników procesowych reprezentujących stronę czynną procesuZob. postanowienie SN z 25 lutego 2016 r., V KZ 2/16, LEX nr 1991154; postanowienie SA w Katowicach z 13 stycznia 2016 r., II AKz 724/15, LEX nr 2023132.. W odniesieniu do podmiotów występujących po stronie biernej procesu przyjmowany model wykładni ma dodatkowe uzasadnienie w przysługującym oskarżonemu prawie do obrony.

Po drugie, w odniesieniu do tych środków zaskarżenia, których wywiedzenie jest uzależnione od spełnienia przesłanki formalnej, jaką jest złożenie wniosku o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku (tzw. zapowiedź wniesienia środka zaskarżenia), trafnie przyjmuje się, że przesłanka ta jest spełniona, gdy dojdzie do złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku ze skutkiem dla strony, niezależnie od tego, czy taki wniosek zostanie złożony osobiście przez stronę, czy przez jednego z jej przedstawicieli procesowych. Czynność procesowa polegająca na zapowiedzi wniesienia środka zaskarżenia ze skutkiem dla strony, której konsekwencją jest doręczenie wyroku z uzasadnieniem podmiotowi składającemu taki wniosek, pozwala na wywiedzenie środka zaskarżenia zarówno przez stronę, jak i przez każdego z ustanowionych przez stronę przedstawicieli procesowych, niezależnie od tego, czy wskazane podmioty osobiście złożyły  wniosek o uzasadnienie wyroku, i niezależnie od tego, czy danemu podmiotowi doręczono wyrok z uzasadnieniemZob. postanowienie SN z 14 listopada 1972 r., V KRN 437/72, OSNKW 1973, nr 4; uchwała SN z 15 listopada 1973 r., VI KZP 36/73, OSNKW 1974, nr 1, poz. 2; uchwała SN z 17 lipca 1974 r., VI KZP 14/74, OSNKW 1974, nr 9, poz. 16; uchwała SN z 9 czerwca 2006 r., I KZP 10/06, OSNKW 2006, nr 7–8, poz. 65.. Przyjmowana w tym zakresie wykładnia znajduje uzasadnienie w istocie pełnomocnictwa procesowego. Złożenie tzw. zapowiedzi wniesienia środka zaskarżenia tylko przez stronę osobiście albo tylko przez jej przedstawiciela procesowego kształtuje bowiem sytuację procesową strony w ten sposób, że prowadzi do spełnienia formalnej przesłanki wniesienia środka zaskarżenia ze skutkiem dla strony niezależnie od tego, czy taki środek zaskarżenia zostanie wniesiony przez ten z podmiotów, który złożył wniosek o uzasadnienie. Innymi słowy – nie ma podstawy do ograniczenia uprawnienia do wywiedzenia środka zaskarżenia jedynie przez podmiot, który osobiście złożył zapowiedź środka zaskarżenia, składając wniosek o uzasadnienie wyrokuNa marginesie warto podkreślić, że w świetle prezentowanego w orzecznictwie poglądu dopuszczalne jest uzupełnienie wniosku o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku poprzez określenie szerszego kręgu podmiotów, którym ma zostać dokonane doręczenie. Zob. postanowienie SA we Wrocławiu z 17 lipca 2002 r., II AKz 324/02, OSA 2003, nr 2, poz. 17, LEX nr 75425..

Po trzecie, przyjmowana powszechnie wykładnia przepisów procesowych pozwala wywieść ogólną zasadę obliczania jednolitego biegu terminu do wniesienia środka zaskarżenia od daty najpóźniejszego z doręczeń wyroku z uzasadnieniem stronie procesowej lub jej przedstawicielowi procesowemu. Prezentowany model wykładni znajduje swoje uzasadnienie w wynikającym z istoty pełnomocnictwa procesowego założeniu jednolitego traktowania strony i reprezentującego ją przedstawiciela procesowego.

W najprostszych układach procesowych, polegających na reprezentowaniu strony przez jednego przedstawiciela procesowego, zdarzenie procesowe, jakim jest doręczenie wyroku z uzasadnieniem osobiście stronie lub jej przedstawicielowi procesowemu, kształtuje sytuację procesową strony w ten sposób, że bieg terminu do wniesienia środka zaskarżenia wywodzonego osobiście przez stronę lub przez jej przedstawiciela procesowego oblicza się od daty późniejszego z doręczeń, i to niezależnie od tego, który ze wskazanych podmiotów złożył wniosek o uzasadnienie wyrokuCo oczywiste, możliwy jest układ procesowy, w którym wniosek o uzasadnienie złoży wyłącznie strona, a wyrok z uzasadnieniem zostanie doręczony na zasadzie art. 140 k.p.k. również jej przedstawicielowi procesowemu. Zob. uchwała SN z 15 listopada 1973 r., VI KZP 36/73, OSNKW 1974, nr 1, poz. 2; postanowienie SN z 26 lutego 2015 r., III KZ 8/15, LEX nr 1646393; postanowienie SN z 21 kwietnia 2017 r., VI KZ 3/17, LEX nr 2273877.. Uprawnienie do wniesienia środka zaskarżenia w terminie obliczanym od najpóźniejszego doręczenia przysługuje odrębnie stronie i odrębnie działającemu w imieniu strony ustanowionemu przez nią przedstawicielowi ustawowemuZ ograniczeniami związanymi z tzw. przymusem adwokacko-radcowskim (zob. art. 446 § 1 k.p.k., art. 526 § 2 k.p.k.)..

W układach procesowych polegających na reprezentowaniu strony przez co najmniej dwóch przedstawicieli procesowych omawiane zagadnienie wydaje się nieco bardziej złożone. W orzecznictwie sądowym i w doktrynie prawa procesowego została zaaprobowana wykładnia przyjmująca, że w układach procesowych, w których odpis wyroku z uzasadnieniem został doręczony w różnych datach stronie procesowej, jak i jej ustanowionemu przedstawicielowi procesowemu, to nowo ustanowiony przez stronę przedstawiciel procesowy, przystępujący do sprawy po doręczeniu odpisu wyroku jednemu z wymienionych podmiotów, jest uprawniony do wniesienia środka zaskarżenia w terminie obliczanym od późniejszej z dat, w których wyrok z uzasadnieniem został  doręczony bądź stronie procesowej, bądź jej wcześniej ustanowionemu przedstawicielowi procesowemuZob. uchwała SN z 17 lipca 1974 r., VI KZP 14/74, OSNKW 1974, nr 9, poz. 161; postanowienie SN z 26 lutego 2015 r., III KZ 8/15, LEX nr 1646393; postanowienie SN z 15 czerwca 2016 r., II KZ 20/16, niepubl.. Uprawnienie do wywiedzenia środka zaskarżenia dla przystępującego do sprawy przedstawiciela procesowego znajduje swoje uzasadnienie w tym, że dla określenia sfery jego działania relewantna jest sytuacja procesowa strony kształtowana czynnościami prawnymi i zdarzeniami procesowymi odnoszącymi się osobiście do strony procesowej albo do jej wcześniej ustanowionegoW tym kontekście należy wskazać, że w orzecznictwie prezentowany jest trafny pogląd, że „Zgłoszenie się do postępowania obrońcy oskarżonego nie powoduje otwarcia dla niego terminu do czynności postępowania odwoławczego, nawet gdy na jego wniosek doręczono mu odpis wyroku z uzasadnieniem. Wynikający z art. 140 k.p.k. obowiązek doręczania pism również obrońcom aktualizuje się wówczas, gdy strona korzysta z pomocy tego obrońcy w momencie, gdy powstaje obowiązek doręczenia jej danego pisma. Nie ma on zatem charakteru wstecznego” (SA w Lublinie z 21 marca 2012 r., II AKz 145/12, LEX nr 1210837: postanowienie SA w Krakowie z 3 października 2006 r., II AKz 361/06, LEX nr 208195; postanowienie SA w Warszawie z 16 października 2007 r., II AKz 606/07, LEX nr 351815), z tym jednak zastrzeżeniem, iż nie znajduje zastosowania do sytuacji procesowej, w której dochodzi do ustanowienia na podstawie art. 80a § 2 k.p.k. obrońcy z urzędu w celu sporządzenia apelacji (zob. uchwała SN z 24 sierpnia 2016 r., I KZP 4/16, LEX nr 2090942). przedstawiciela procesowego.

Natomiast wątpliwości wykładnicze mogą budzić układy procesowe, w których odpis wyroku z uzasadnieniem został doręczony w różnych datach ustanowionym już przez stronę przedstawicielom procesowymZob. niejednoznaczne stanowisko wyrażone w takim układzie procesowym w postanowieniu SN z 25 lutego 2016 r., V KZ 2/16, LEX nr 1991154.. W literaturze przedmiotu prezentowany jest pogląd, że gdy strona jest reprezentowana przez więcej niż jednego przedstawiciela procesowego i każdy z nich złożył wniosek o uzasadnienie, to termin do wniesienia środka zaskarżenia biegnie oddzielnie dla każdego od daty doręczenia wyroku z uzasadnieniemTak D. Świecki, (w:) J. Skorupka (red.), Kodeks, s. 1136–1137; D. Świecki, (w:) D. Świecki (red.), Kodeks, s. 498–499 oraz postanowienie SN z 20 lutego 2018 r., SNO 65/17, LEX nr 2455742.. Pogląd ten wyklucza możliwość wywiedzenia środka zaskarżenia przez jednego przedstawiciela procesowego strony w później otwartym terminie dla drugiego przedstawiciela procesowego strony, nie wyklucza natomiast możliwości wywiedzenia środka zaskarżenia przez przedstawiciela procesowego w późniejszym terminie obliczanym albo od daty doręczenia wyroku z uzasadnieniem stronie, albo od daty doręczenia temu przedstawicielowi procesowemu. Przyjęcie takiego stanowiska zdaje się czynić wyłom w ogólnej zasadzie obliczania jednolitego biegu terminu do wniesienia środka zaskarżenia od daty najpóźniejszego z doręczeń wyroku z uzasadnieniem stronie procesowej lub jednemu z jej przedstawicieli procesowych. Wprowadzenie takiego ograniczenia wydaje się trudne do uzasadnienia, jeśli uwzględnić wnioski wynikające z istoty pełnomocnictwa procesowego. Jeśli każda z czynności prawnych lub zdarzeń procesowych odnoszących się do jednego przedstawiciela procesowego kształtuje sytuację procesową strony, to w ten sposób ukształtowana sytuacja procesowa strony jest punktem odniesienia dla dalszych działań zarówno strony, jak i każdego z ustanowionych przez nią przedstawicieli procesowych. Konkretyzując – jeśli wyrok z uzasadnieniem zostanie doręczony w różnych datach dwóm lub trzem ustanowionym przez stronę przedstawicielom procesowym, to z istoty pełnomocnictwa procesowego wynika, że otwarcie terminu do wniesienia środka zaskarżenia dla strony, a w konsekwencji również dla każdego z ustanowionych przez nią przedstawicieli, wyznacza data najpóźniejszego z doręczeń wyroku z uzasadnieniem. W tej dacie otwiera się termin do wywiedzenia środka zaskarżenia przez stronę osobiście albo przez jednego, niektórych lub wszystkich przedstawicieli procesowych strony. Tym samym jeśli konsekwentnie doszukiwać się uzasadnienia prezentowanego modelu wykładni w charakterze prawnym pełnomocnictwa procesowego, to należy przyjąć, że jeden z działających w imieniu strony przedstawicieli procesowych, niezależnie od tego, czy był wcześniej ustanowiony w sprawie, czy też został umocowany już po doręczeniu wyroku z uzasadnieniem, może wnieść środek zaskarżenia w terminie obliczanym od daty późniejszego z doręczeń, które zostało dokonane stronie osobiście lub jednemu z jej przedstawicieli procesowych.

Konsekwencją przyjmowanej wykładni jest stwierdzenie, że w układach procesowych, w których strona jest reprezentowana przez kilku przedstawicieli procesowych, otwiera się i biegnie jeden termin do wniesienia środka zaskarżenia obliczany od daty najpóźniejszego doręczenia wyroku (postanowienia) z uzasadnieniem jednemu z wymienionych podmiotów. W czasie biegu tak jednolicie obliczanego terminu środek zaskarżenia może wnieść strona, jak i każdy z reprezentujących ją przedstawicieli procesowych niezależnie od tego, czy osobiście złożył zapowiedź wniesienia środka zaskarżenia oraz niezależnie od tego, czy wyrok z uzasadnieniem został mu osobiście doręczony.