Obwiniony adwokat ,realizując prawo do obrony w postępowaniu dyscyplinarnym, jest uprawniony do ujawnienia informacji objętych tajemnicą w granicach niezbędnych dla odparcia zarzutu popełnienia przewinienia dyscyplinarnego. W postępowaniu tym nie można jednak zwolnić świadka-adwokata, podobnie jak innej osoby związanej tajemnicą zawodową, z obowiązku zachowania dyskrecji.

Ustawa z dnia 7 listopada 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo o adwokaturze oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2014 r. poz. 1778, dalej: Nowelizacja) oprócz zmiany przepisów regulujących odpowiedzialność dyscyplinarną adwokatów i aplikantów adwokackich zawiera również nowe uregulowania normatywne w zakresie ustroju samorządu zawodowego. Najbardziej istotnym spośród nich jest nadanie rzecznikom dyscyplinarnym izb adwokackich oraz Rzecznikowi Dyscyplinarnemu Adwokatury statusu organów – odpowiednio adwokatury i izb adwokackich (art. 9 ust. 1 oraz art. 39 pkt 3a ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze, tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 615 z późn. zm., dalej: PoA)

Niedopuszczalność kasacji od orzeczenia uchylającego orzeczenie sądu pierwszej instancji

Rok 2014 przyniósł dwie nowelizacje przepisów Prawa o adwokaturze dotyczące odpowiedzialności dyscyplinarnej. Pierwsza z nich, ustawa z 26 czerwca 2014 r., reguluje konsekwencje wymierzenia kary dyscyplinarnej wydalenia z adwokatury. Druga, uchwalona w dniu 7 listopada 2014 r., z uwagi na zakres wprowadzonych zmian i ich charakter w istotny sposób wpłynie na kształt postępowania dyscyplinarnego.

W orzeczeniu z 13 grudnia 2014 r. WSDA wyraził pogląd, że stosowanie § 64 ZZEAiGZ (Kodeksu etyki adwokackiej) w wypadku adwokata będącego obwinionym w postępowaniu dyscyplinarnym, ale też w wypadku adwokata, wobec którego nie zostało wydane jeszcze postanowienie o przedstawieniu zarzutu popełnienia przewinienia dyscyplinarnego, choć zachodzi uzasadnione podejrzenie jego popełnienia, uwzględniać musi uprawnienia procesowe gwarantowane mu odpowiednio stosowanymi przepisami Kodeksu postępowania karnego.

Tymczasowe zawieszenie w czynnościach zawodowych może ulegać zmianie stosownie do usprawiedliwionych sytuacją okoliczności sprawy. Obowiązkiem adwokata w każdym postępowaniu jest uzyskanie zgody reprezentowanej strony na zaniechanie wniesienia środka odwoławczego, biorąc zaś pod uwagę krótkie terminy związane z wniesieniem środków, obowiązek ten oznacza konieczność niezwłocznego skontaktowania się z klientem po doręczeniu orzeczenia, które może zostać zaskarżone.

W Serwisie Informacyjnym Adwokatury Polskiej opublikowany został przegląd orzecznictwa Wyższego Sądu Dyscyplinarnego. Uznając, że inicjatywa ta, z pewnością cenna i zasługująca na kontynuację, stanowi także zaproszenie do dyskusji dotyczącej tez opublikowanych orzeczeń, pozwalam sobie na sformułowanie kilku uwag dotyczących jednego z nich.

Przepisy art. 91a–d ustawy Prawo o adwokaturze w postępowaniu dyscyplinarnym wobec adwokatów i aplikantów adwokackich przewidują kasację do Sądu Najwyższego od orzeczenia wydanego w drugiej instancji przez Wyższy Sąd Dyscyplinarny. Przyjęte rozwiązanie normatywne jest kwestionowane jako niezapewniające pełnego zakresu kontroli sądowej nad postępowaniem dyscyplinarnym. Argument taki podniesiony został przez autorów Założeń do nowego Prawa o adwokaturze „Nowa Adwokatura”. Rzecznik Praw Obywatelskich we wniosku do Trybunału Konstytucyjnego z 4 marca 2010 r. wystąpił o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej przepisów ustaw Prawo o adwokaturze, Prawo o notariacie, o radcach prawnych, o prokuraturze – w zakresie, w jakim przepisy te określają podstawy kasacji w postępowaniach dyscyplinarnych. Wniosek ten oczekuje na rozstrzygnięcie w Trybunale. Sprawa nosi sygnaturę K 9/10. Zwraca się także uwagę na konieczność zapewnienia zgodności przepisów ustawy z art. 9 Dyrektywy 98/5/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 16 lutego 1998 r., mającej na celu ułatwienie stałego wykonywania zawodu prawnika w państwie członkowskim innym niż państwo uzyskania kwalifikacji zawodowych. Dyrektywa dotyczy wykonywania zawodu prawnika w państwie członkowskim innym niż państwo uzyskania kwalifikacji zawodowych, zatem nie wymaga wprost od polskiego prawodawcy, aby zagwarantował dostęp do sądu w postępowaniu dyscyplinarnym polskim prawnikom. Należy jednak zgodzić się z poglądem, że byłoby paradoksem, gdyby gwarantować dostęp do sądu prawnikom zagranicznym, a jednocześnie pozbawić takiej ochrony prawników, którzy uzyskali kwalifikacje zawodowe w Polsce.