Skarga ustanowiona w art. 7 Kodeksu karnego wykonawczego, jest instrumentem prawnym mającym na celu rozstrzygnięcie, czy prawa więźniów zostały naruszone, czy też nie, a także, czy wykonanie obowiązków wobec więźniów odbywało się zgodnie z obowiązującymi przepisami. Oszacowanie zakresu kontroli ma zatem kluczowe znaczenie dla oceny rzeczywistego stopnia ochrony praw i wolności więźniów. Analiza niniejszego tematu pokazuje, że nie ma powodów, aby zrezygnować z interpretacji językowej art. 7 ust. 1 Kodeksu karnego wykonawczego, konstytuującego zakres kontroli sądowej nad decyzjami wszystkich organów wykonawczych, które zostały w nim wskazane. W świetle tej interpretacji, decyzja podlega kontroli jedynie pod kątem jej zgodności z prawem. Należy mieć w polu widzenia, że Kodeks karny wykonawczy nie pozostawił całkowicie poza zakresem kontroli uznaniowości organu postępowania karnego wykonawczego przy podejmowaniu decyzji, lecz przewidział inne instrumenty prawne mające na celu m.in. przeciwdziałanie ewentualnemu nadużywaniu tego uznania. Brak jest wystarczających powodów do interpretacji treści art. 7 § 1 k.k.w. w sposób szerszy niż wynikający z wykładni językowej. Konieczne natomiast jest pogłębienie dyskusji, w jakich przepisach części szczególnej Kodeksu karnego wykonawczego, a także innych aktów prawnych na zasadzie wyjątku winna zostać wprowadzona totalna kontrola decyzji o charakterze indywidualnym, rozstrzygających daną sprawę, zapadających w postępowaniu wykonawczym, i to niezależnie od tego, czy zostały one wydane przez organ wymieniony w art. 2 pkt 3–6 i 10 k.k.w., czy też przez inny podmiot. Pytanie - jakie decyzje muszą być pod pełną kontrolą sądu penitencjarnego - pozostaje otwarte.

Skuteczna procedura składania skarg przez więźniów ma kluczowe znaczenie dla funkcjonowania całego systemu penitencjarnego. W niektórych krajach procedura taka budzi zainteresowanie organów międzynarodowych, których celem jest zapobieganie torturom i innym formom złego traktowania. Podczas sesji Komitetu przeciwko Torturom, która odbyła się w dniach 30 i 31 października 2013 r., rozpatrywano raport zawierający między innymi zalecenia dotyczące międzynarodowej procedury rozpatrywania skarg składanych przez osadzonych w naszym kraju. Zalecenia te dotyczą w szczególności zniesienia obowiązku uzasadniania skarg dotyczących tortur i złego traktowania oraz zapewnienia osobom pozbawionym wolności pomocy prawnej w celu złożenia skargi. Niezależnie od zaleceń Komitetu, analiza polskich przepisów prawnych pokazuje, że nasza wewnętrzna procedura składania skarg przez więźniów wymaga dalszych modyfikacji.

Zatrzymanie procesowe uregulowane w Rozdziale 27 Kodeksu postępowania karnego jest jednym ze środków przymusu, który w istotny sposób ingeruje w wolności obywatelskie, albowiem stanowi de facto o czasowym pozbawieniu wolności zatrzymanego. W tym stanie rzeczy ustawodawca przewidział wachlarz uprawnień dla zatrzymanego, mający na celu zagwarantowanie rzetelności postępowania oraz gwarantujący zasadność, legalność i prawidłowość zatrzymania, wśród których istotne jest prawo zatrzymanego do niezwłocznego kontaktu z adwokatem.

Osadzeni mogą składać w Anglii i Walii skargi na dwa sposoby. Mogą wykorzystywać wewnętrzne procedury w zakładzie karnym lub korzystać z instytucji zewnętrznych. W ramach zakładu karnego te skargi mogą mieć formę ustną lub pisemną i być kierowane do pracowników zakładu, do oficera medycznego lub do członka lokalnego Zarządu Niezależnego Monitoringu (Independent Monitoring Board). W odniesieniu do skarg pisemnych wewnątrz zakładu karnego postępowanie jest trójinstancyjne. Następnie osadzeni mogą się udać do Rzecznika praw więźniów i osób pod nadzorem sądowym (Prisons and Probation Ombudsman).

Izolacja penitencjarna z istoty swej niesie ze sobą ryzyko nadużyć wobec osoby pozbawionej wolności. W związku z powyższym zadaniem państwa o fundamentalnym znaczeniu jest zorganizowanie efektywnego system skargowego dla osób jej doświadczających, tzn. takiego, który z poszanowaniem zasad ekonomiki procesowej pozwalałby im dochodzić skutecznie swoich praw – w przypadku ich naruszenia, a z drugiej strony nie był instrumentem do rozwijania u nich roszczeniowych postaw.​​​​​​​