Państwa-strony Europejskiej Konwencji Praw Człowieka są zobowiązane zapewnić, aby prawa w niej przewidziane były efektywnie chronione. Z tego powodu ograniczenia praw podstawowych nie mogą naruszać ich istoty. Powyższe dotyczy również prawa do sprawiedliwego procesu z art. 6 ust. 1 EKPC. Przedmiotem niniejszego artykułu będzie zbadanie, czy przymus adwokacki we francuskiej procedurze cywilnej stanowi dopuszczalne ograniczenie prawa do sądu i czy spełnia wymogi nakreślone przez Europejski Trybunał Praw Człowieka.

W ostatnim okresie dyskurs publiczny w Polsce jest zdominowany przez temat potencjalnego nadużycia uprawnień przez organy ścigania przy stosowaniu oprogramowania Pegasus do inwigilacji opozycji, prokuratorów czy adwokatów. Problem nielegalnej lub co najmniej wadliwej proceduralnie kontroli operacyjnej dotyczy jednak nie tylko Polski, ale ogółu państw demokratycznych. Rozważania koncentrują się wokół zagadnienia gwarancji proceduralnych dla poszanowania praw jednostki, jak też tajemnic zawodowych.

W przeciwieństwie do postępowania karnego, a po części również postępowania cywilnego, opisanie tajemnicy adwokackiej z punktu widzenia prawa administracyjnego, prawa podatkowego oraz karnoskarbowego jest potencjalnie problematyczne. Przesądza o tym kilka czynników, jakimi są: skąpość regulacji, skąpość publikacji doktryny, jak również skąpość orzecznictwa. Pomimo tych trudności zostanie podjęta próba przedstawienia problemów związanych ze stosowaniem tajemnicy adwokackiej na gruncie wyżej wymienionych dziedzin. Po skrótowym przedstawieniu uwag natury ogólnej artykuł będzie się koncentrował na omówieniu wybranych zagadnień szczegółowych.

Komentowane orzeczenie unijnego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-314/13 Pieftiew dotyczy zagadnienia możliwości zapłaty za usługi adwokackie przez podmiot, w stosunku do którego stosowane są środki ograniczające w postaci zamrożenia funduszy oraz innych zasobów finansowych i majątkowych. W omawianym przypadku chodzi o środki stosowane na podstawie art. 2 ust. 1 rozporządzenia nr 765/2006, które przewiduje zamrożenie funduszy i zasobów gospodarczych należących do prezydenta Łukaszenki i niektórych innych urzędników Republiki Białorusi oraz związanych z nimi osób fizycznych lub prawnych, podmiotów oraz organów. Niemniej przedstawione w orzeczeniu stanowisko Trybunału dotyczy kwestii na tyle ogólnej oraz zasadniczej, że będzie ono miało zastosowanie również do środków ograniczających stosowanych w innych sytuacjach zagrażających światowemu pokojowi i bezpieczeństwu.

Jednym z imponderabiliów wykonywania zawodu adwokata jest tajemnica zawodowa. Praca adwokata opiera się na zaufaniu, jakie istnieje pomiędzy klientem a prawnikiem. (...)

Komentowane orzeczenie unijnego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-314/13 Pieftiew dotyczy zagadnienia możliwości zapłaty za usługi adwokackie przez podmiot, w stosunku do którego stosowane są środki ograniczające w postaci zamrożenia funduszy oraz innych zasobów finansowych i majątkowych. W omawianym przypadku chodzi o środki stosowane na podstawie art. 2 ust. 1 rozporządzenia nr 765/20062 , które przewiduje zamrożenie funduszy i zasobów gospodarczych należących do prezydenta Łukaszenki i niektórych innych urzędników Republiki Białorusi oraz związanych z nimi osób fizycznych lub prawnych, podmiotów oraz organów.

Artykuł stanowi analizę projektu ustawy o praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w zakresie, w jakim dotyczy ona wykonywania zawodu adwokata. Tekst ocenia projektowane polskie przepisy z punktu widzenia prawa Unii Europejskiej, a także ich zgodności z wymogami ochrony tajemnicy zawodowej. Co więcej, artykuł wskazuje ryzyko oraz wady wynikające z tego projektu.

Artykuł omawia problem konfliktu między tajemnicą prawniczą, a obowiązkami wynikającymi z walki z finansowaniem terroryzmu. Stara się ocenić, w jakim stopniu walka z tym szczególnym zagrożeniem dla międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa wkracza w prawo do obrony, w tym w legalny przywilej zawodowy. Na podstawie przepisów prawa międzynarodowego i Unii Europejskiej, a także wyroków trybunałów międzynarodowych i sądów innych państw omówiono polskie przepisy i praktykę sądową w wyżej wymienionej sprawie.