W raz z postępującym rozwojem gospodarczym dziedzina prawa własności intelektualnej nabiera na znaczeniu. Prawo patentowe, jako element prawa własności intelektualnej, jest szczególnie istotne w kontekście rozwoju proinnowacyjnej gospodarki. Instrumenty prawne przewidziane w obszarze prawa patentowego pozwalają przedsiębiorcom zadbać o istotne interesy związane z tworzeniem i rozwojem nowych technologii.

Obecnie istnieją trzy zasadnicze sposoby uzyskania patentów skutecznych w Polsce. W trybie krajowym patenty udzielane są przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowejTekst jedn. Dz.U. z 29 listopada 2013 r. poz. 1410. (dalej: p.w.p.). Patenty mogą być również udzielane w trybie przewidzianym przez Konwencję o udzielaniu patentów europejskichKonwencja o udzielaniu patentów europejskich (konwencja o patencie europejskim), sporządzona w Monachium dnia 5 października 1973 r., zmieniona aktem zmieniającym art. 63 konwencji z dnia 17 grudnia 1991 r. oraz decyzjami rady administracyjnej europejskiej organizacji patentowej z dnia 21 grudnia 1978 r., 13 grudnia 1994 r., 20 października 1995 r., 5 grudnia 1996 r. oraz 10 grudnia 1998 r., wraz z protokołami stanowiącymi jej integralną część, Dz.U. z 2004 r. nr 79, poz. 737, akt rewidujący z 29 listopada 2000 r. ogłoszony w Dz.U. z 2007 r. nr 236, poz. 1736. (dalej: KPE) oraz w trybie międzynarodowym, tzw. PCTUkład o współpracy patentowej sporządzony w Waszyngtonie 19 czerwca 1970 r. (Dz.U. z 1991 r. nr 70, poz. 303).. Obecnie prawo patentowe w ramach Unii Europejskiej nie jest ujednolicone. Brak jest unijnego patentu na wzór wspólnotowego wzoru przemysłowego czy znaku towarowego. Sytuacja może ulec zmianie, gdy w życie wejdzie tzw. pakiet patentowy, czyli dwa rozporządzenia unijne przyjęte w ramach wzmocnionej współpracy oraz umowa międzynarodowa tworząca jednolity sąd patentowy.

GDZIE JESTEŚMY?

Ustawa Prawo własności przemysłowej normuje przesłanki i tryb udzielania patentów oraz rejestracji innych praw własności przemysłowejPostanowienia ustawy są zgodne ze standardami przyjętymi przez umawiające się strony w konwencji paryskiej (Konwencja związkowa paryska z 20 marca 1883 r. o ochronie własności przemysłowej, w brzmieniu aktu sztokholmskiego z 14 lipca 1967 r., Dz.U. z 1975 r. nr 9, poz. 51).. Patenty udzielane są przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej na wynalazki, bez względu na dziedzinę techniki, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego zastosowania (art. 24 p.w.p.). Patent udzielany jest na wniosek uprawnionego podmiotu w drodze decyzji. Wydanie decyzji poprzedzone jest postępowaniem, w toku którego badane jest spełnienie przesłanek zdolności patentowej zgłoszonego wynalazku. Przez uzyskanie patentu nabywa się prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej (art. 63 ust. 1 p.w.p.). Zakres przedmiotowy patentu określają zastrzeżenia patentowe zawarte w opisie patentowym (opis wynalazku i rysunki mogą służyć do wykładni zastrzeżeń patentowych)Kwestia interpretacji zastrzeżeń patentowych nie jest w doktrynie i judykaturze jednoznaczna i na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat była żywo dyskutowana. Zob. np. M. duVall, Prawo patentowe, Warszawa: Oficyna 2008.. Obowiązywanie patentu jest ograniczone w czasie. Okres ochrony patentowej wynosi 20 lat od daty dokonania zgłoszenia wynalazku w Urzędzie Patentowym. Przedmiotem patentu może być zarówno wynalazek dotyczący produktu, jak i sposobu wytwarzania. Zakres ochrony wynikającej z patentu został ujęty w art. 66 ust. 1 p.w.p. i obejmuje możliwość zakazania osobie trzeciej niemającej zgody uprawnionego z patentu korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy i zawodowy polegający na wytwarzaniu, używaniu, oferowaniu, wprowadzaniu do obrotu lub importowaniu dla tych celów produktu będącego przedmiotem wynalazku. W zakresie patentu na sposób uprawnienie obejmuje prawo do zakazania stosowania sposobu będącego przedmiotem wynalazku, jak też używania, oferowania, wprowadzania do obrotu lub importowania dla tych celów produktów otrzymanych bezpośrednio takim sposobemSzerzej na temat zakresu ochrony patentowej zob. np. A. Szajkowski, H. Żakowska-Henzler, Patent, (w:) System Prawa Prywatnego, red. Z. Radwański, t. 14a, Prawo własności przemysłowej, red. R. Skubisz, Warszawa: C. H. Beck 2012..

Patenty udzielone przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej obowiązują tylko na terytorium państwa polskiego. Istnieją jednak również inne możliwości ubiegania się o udzielenie ochrony przewidzianej przez polskie prawo krajowe.

Patent krajowy można uzyskać w procedurze regionalnej, na podstawie konwencji o udzielaniu patentów europejskich. Konwencja ta jest „porozumieniem szczególnym” w rozumieniu art. 19 konwencji paryskiej. Już na wstępie należy jednak podkreślić, że na podstawie konwencji nie stworzono nowego, jednolitego patentu, a jedynie przyjęto rozwiązania ułatwiające uzyskanie patentów krajowych w państwach stronach konwencji.

Na podstawie KPE utworzona została Europejska Organizacja Patentowa posiadająca osobowość prawną, której organami są Europejski Urząd Patentowy z siedzibą w Monachium i agendami w Hadze, Berlinie, Wiedniu i Brukseli oraz Rada Administracyjna. Głównym zadaniem Europejskiego Urzędu Patentowego jest udzielanie patentów europejskich.

Do KPE należy obecnie 38 państw. Są to wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej, a ponadto: Szwajcaria, Lichtenstein, Monako, Islandia, była Jugosławiańska Republika Macedonii, Norwegia, San Marino, Albania i Serbia. Należy stanowczo podkreślić, że konwencja nie jest częścią aquis Unii Europejskiej, a członkostwo w Europejskiej Organizacji Patentowej nie jest uzależnione od członkostwa w Unii. Może więc do niej przystąpić na zaproszenie Rady Administracyjnej każde państwo europejskie.

Konwencja reguluje udzielanie patentów europejskich, określając w szczególności materialne przesłanki zdolności patentowej, tryb dokonywania europejskich zgłoszeń patentowych oraz postępowanie w sprawie udzielenia patentów europejskich. W związku z tym, że KPE nie reguluje ani treści patentu, ani ochrony tego prawa czy sposobu jego wykonywania, patent europejski nie jest jednolitym tytułem ochronnym, lecz stanowi wiązkę patentów krajowych podlegających ustawodawstwu państw stron, na terytorium których patent został udzielonyA. Nowicka, Kontrowersje dotyczące utworzenia jednolitej ochrony patentowej oraz Jednolitego Sądu Patentowego. Analiza prawna (Stan na dzień 27 stycznia 2012 r.), „Rzecznik Patentowy” 2011, nr 2–4, Warszawa 2012, s. 33..

System patentu europejskiego opiera się na założeniu, że udzielenie patentu europejskiego następuje na podstawie jednego zgłoszenia i w wyniku jednego postępowania prowadzonego przed EUP. Patent europejski jest skuteczny na terytorium tych państw stron KPE, które zostały wskazane przez zgłaszającego jako miejsce ochrony i w których dokonał on jego walidacjiA. Nowicka, Patent europejski a próby ustanowienia patentu Unii Europejskiej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2010, nr 4, s. 41..

Polska jest stroną KPE oraz członkiem Europejskiej Organizacji Patentowej od 1 marca 2004 r.Obowiązek przystąpienia Polski do KPE wynikał z układu europejskiego z 1991 r. W związku z ratyfikacją konwencji została uchwalona ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o dokonywaniu europejskich zgłoszeń patentowych oraz skutkach patentu europejskiego w Rzeczypospolitej PolskiejDz.U. z 2003 r. nr 65, poz. 598 ze zm.. Ustawa ta weszła w życie z dniem związania Polski konwencją. Wskazuje ona m.in. przypadki, w których istnieje obowiązek wniesienia zgłoszenia patentowego za pośrednictwem polskiego Urzędu Patentowego.

Patent europejski posiada w każdym umawiającym się państwie, dla którego został udzielony, ten sam skutek i podlega tym samym warunkom, co patent krajowy udzielony przez to państwo, chyba że konwencja stanowi inaczej (art. 2 ust. 2 KPE). Patent europejski nie wywiera więc jednolitego skutku, lecz w momencie udzielenia wiązka patentów „rozpada” się na patenty krajowe tych państw stron konwencji, na których terytorium został przyznany, stosownie do wyznaczenia dokonanego przez zgłaszającegoA. Nowicka, Patent, s. 22.. Patenty te, jako patenty krajowe, podlegają ustawodawstwom tych państw członkowskich, na terytorium których zostały udzielone.

Warunkiem skuteczności patentu europejskiego w poszczególnych państwach jest jednak dopełnienie odpowiednich formalności w urzędach krajowych, czyli tzw. walidacja. Walidacja, co do zasady, polega na dostarczeniu do krajowych urzędów patentowych tłumaczenia opisu patentowego (czasem tylko zastrzeżeń patentowych) na języki urzędowe oraz uiszczeniu opłat za publikację (jej wysokość określają przepisy krajowe). W przypadku niedopełnienia formalności w terminie przewidzianym w prawie krajowym patent europejski jest nieważny na danym terytorium od daty jego udzielenia (ex tunc). W Polsce procedurę walidacji reguluje wspomniana ustawa z 14 marca 2003 r., a do patentu zastosowanie znajduje prawo polskie, w tym w szczególności ustawa prawo własności przemysłowej.

DOKĄD ZMIERZAMY?

Jak wspomniano, prawo patentowe w Unii Europejskiej nie zostało dotąd ujednolicone poprzez wprowadzenie unijnego patentu. Choć pierwsze próby wprowadzenia patentu o jednolitym skutku w Unii Europejskiej podejmowano już w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku, nie udało się dotychczas wypracować kompromisowego rozwiązania pozwalającego na ujednolicenie tej dziedziny prawa.

Pomimo podejmowanych prób nie udało się osiągnąć jednomyślności w zakresie ujednolicenia prawa patentowego. W związku z brakiem porozumienia i nieosiągnięciem jednomyślności w Radzie grupa dwunastu państw członkowskich wystąpiła do Komisji Europejskiej z wnioskiem o ustanowienie wzmocnionej współpracyWzmocniona współpraca jest instytucją prawa Unii Europejskiej pozwalającą państwom członkowskim na pogłębienie współpracy w ramach kompetencji niewyłącznych Unii. Zob. art. 20 Traktatu o Unii Europejskiej oraz art. 326–334 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. w zakresie prawa patentowego. 10 marca 2011 r. Rada wydała decyzję w sprawie upoważnienia do podjęcia wzmocnionej współpracy w dziedzinie tworzenia jednolitego systemu ochrony patentowej. Jako podstawę prawną utworzenia wzmocnionej współpracy w tej dziedzinie Rada wskazała art. 118 TFUEDopuszczalność podjęcia wzmocnionej współpracy w zakresie wprowadzenia patentu europejskiego o jednolitym skutku budzi poważne wątpliwości. Kwestia ta na wniosek Włoch i Hiszpanii rozważana była przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (C-274/11 i C-295/11). TS oddalił jednak obie skargi. Zob. np. A. Nowicka, Wzmocniona współpraca – ramy prawne i analiza dopuszczalności w dziedzinie jednolitej ochrony patentowej, (w:) Problemy polskiego i europejskiego prawa prywatnego. Księga pamiątkowa Profesora Mariana Kępińskiego, red. K. Klafkowska-Waśniowska, M. Mataczyński, R. Sikorski, M. Sokołowski, Poznań 2013.. W ramach wzmocnionej współpracy, w której obecnie uczestniczy 25 państw członkowskich (tj. wszystkie państwa członkowskie poza Włochami, Hiszpanią i Chorwacją), przyjęte zostały dwa akty:

1. rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1257/2012 z 17 grudnia 2012 r., wprowadzające wzmocnioną współpracę w dziedzinie tworzenia jednolitego systemu ochrony patentowejDz. Urz. UE L 361 z 31 grudnia 2012 r., s. 1–8. (dalej: rozporządzenie 1257/12) oraz
2. rozporządzenie Rady nr 1260/2012 z 17 grudnia 2012 r. wprowadzające wzmocnioną współpracę w dziedzinie tworzenia jednolitego systemu ochrony patentowej w odniesieniu do mających zastosowanie ustaleń dotyczących tłumaczeńDz. Urz. UE L 361 z 31 grudnia 2012 r., s. 89–92. (dalej: rozporządzenie 1260/12)Oba rozporządzenia weszły w życie 20 stycznia 2013 r. i będą stosowane od dnia wejścia w życie porozumienia w sprawie Jednolitego Sądu Patentowego. Do dnia dzisiejszego porozumienie to nie weszło w życie, dlatego rozporządzenia przyjęte w ramach wzmocnionej współpracy nie są jeszcze stosowane..

W ramach tzw. „pakietu patentowego”, na podstawie odrębnego porozumienia, ma zostać utworzony Jednolity Sąd Patentowy. Porozumienie w sprawie Jednolitego Sądu PatentowegoDz.U. C 175 z 20 czerwca 2013 r., s. 1–40. (dalej: porozumienie JSP) zostało otwarte do podpisu 19 lutego 2013 r. Jak dotąd podpisały je wszystkie państwa członkowskie, poza PolskąNa niepodpisanie porozumienia JSP przez Polskę wpływ miały liczne apele naukowców i przedstawicieli różnych organizacji, takich jak np. Pracodawcy Rzeczypospolitej Polskiej, Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan, Polska Izba Rzeczników Patentowych; zob. np. list otwarty profesorów: S. Sołtysińskiego, A. Szajkowskiego, J. Szwai, A. Nowickiej i R. Skubisza opublikowany w Internecie w maju 2012 r. oraz w dodatku do gazety „Rzeczpospolita” z 18 czerwca 2012 r., Hiszpanią i ChorwacjąPorozumienie JSP wejdzie w życie 1 stycznia 2014 r. albo pierwszego dnia czwartego miesiąca po złożeniu trzynastego dokumentu ratyfikacji albo pierwszego dnia czwartego miesiąca po wejściu w życie zmian do rozporządzenia Rady (UE) nr 1215/12, określających stosunek tego rozporządzenia do porozumienia JSP, w zależności od tego, które wydarzenie nastąpi później. Do wejścia w życie Porozumienia konieczna jest ratyfikacja przez RFN, Francję i Wielką Brytanię. Jak dotąd porozumienie ratyfikowały Austria, Francja, Szwecja, Belgia, Dania i Malta (stan na dzień 1 marca 2015 r.)..

Jednolity Sąd Patentowy ma mieć wyłączną jurysdykcję w niemal wszystkich sprawach dotyczących patentów europejskich i patentów europejskich o jednolitym skutku. Unia Europejska nie będzie stroną porozumienia, co oznacza, że Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie będzie właściwy w sprawach związanych z oceną zgodności z prawem orzeczeń podejmowanych przez JSP ani innych działań podejmowanych na podstawie przepisów porozumienia.

Porozumienie JSP nie tylko tworzy Jednolity Sąd Patentowy, ale również zmienia naturę prawną patentów europejskich, określając ponadto środki i procedury ich egzekwowania. Po wejściu w życie powyższej umowy międzynarodowej przyjęty ma zostać przez komitet administracyjny tzw. regulamin wewnętrzny JSP (Rules of Procedure). Ma on określać szczegóły prowadzenia postępowania. 17. wersja regulaminu z 31 października 2014 r. została opublikowana 3 listopada 2014 r.17. wersja regulaminu wykonawczego dostępna jest na stronie internetowej: http://www.unified-patent-court. org/images/documents/UPC_Rules_of_Procedure_17th_Draft.pdf Zawiera ona bardzo skomplikowane i niejasne procedury, które w zasadzie stanowią „zlepek” rozmaitych obcych procedur sądowych, co znacząco wpływa na poziom skomplikowania tego aktuA. Nowicka, Jednolita ochrona patentowa i Jednolity Sąd Patentowy – zagrożenia i niekorzystne konsekwencje w Polsce, opracowanie opublikowane na stronie internetowej: http://www.rzecznikpatentowy.org.pl/nie_dla_pat_jed/A.N._Jednolita_ochrona_patentowa_i_Jednolity_Sad_Patentowy_zagrozenia_i_niekorzystne_konsekwencje_w_Polsce_15.pdf (dostęp: 20 marca 2015 r.), s. 19..

Rozporządzenie 1257/12 nie tworzy patentu Unii Europejskiej, lecz przyznaje jednolity skutek patentowi europejskiemu udzielanemu na podstawie KPE. Patent europejski, dla którego zarejestrowano jednolity skutek, ma być określany jako „patent europejski o jednolitym skutku”. Patent ten będzie udzielany w tej samej procedurze, co „klasyczny” patent europejski, jednakże na wniosek zgłaszającego zostanie mu nadany jednolity skutek w państwach uczestniczących we wzmocnionej współpracy.

Patent europejski udzielony z tym samym zestawem zastrzeżeń w odniesieniu do wszystkich uczestniczących państw członkowskich ma wywierać jednolity skutek w uczestniczących państwach członkowskich pod warunkiem zarejestrowania takiego skutku w rejestrze jednolitej ochrony patentowej (art. 3 ust. 1 rozporządzenia 1257/12). Rejestr ten jest częścią Europejskiego Rejestru Patentowego, w którym rejestruje się jednolity skutek oraz wszelkie ograniczenia, licencje, przeniesienie, unieważnienie lub wygaśnięcie patentu europejskiego o jednolitym skutku (art. 2 lit. e).

Patenty europejskie, które będą udzielane począwszy od dnia rozpoczęcia stosowania pakietu patentowego, będą mogły uzyskać jednolity skutek zapewniający jednolitą ochronę w państwach członkowskich uczestniczących we wzmocnionej współpracy. Jak stanowi jednak art. 18 ust. 2 rozporządzenia 1257/12: „(...) patent europejski, którego jednolity skutek został wpisany do rejestru jednolitej ochrony patentowej, ma jednolity skutek jedynie w tych uczestniczących państwach członkowskich, w których Jednolity Sąd Patentowy ma wyłączną jurysdykcję w odniesieniu do patentów europejskich o jednolitym skutku w dniu wpisania do rejestru”. Z przepisu tego wynika więc, że jednolity skutek powstanie tylko w tych państwach uczestniczących we wzmocnionej współpracy, które w dniu wpisania jednolitego skutku do rejestru będą związane porozumieniem JSP. W momencie rozpoczęcia stosowania pakietu patentowego jednolity skutek powstanie więc we wszystkich państwach, które w tej chwili uczestniczyć będą we wzmocnionej współpracy i związane będą porozumieniem JSP. W wyniku kolejnych ratyfikacji porozumienia JSP jednolity skutek powstawał będzie w następnych państwach. Jak się wydaje, będzie to następowało niejako retroaktywnie, również na terytoriach tych państw uczestniczących we wzmocnionej współpracy, które zwiążą się porozumieniem JSP w dacie późniejszej niż data jego wejścia w życieA. Nowicka, Patent europejski o jednolitym skutku – konstrukcja prawna i treść, RPEiS 2013, rok LXXV, nr 4, s. 22..

Głównym założeniem pakietu patentowego jest zapewnienie patentom europejskim jednolitego charakteru. Rozporządzenie 1257/12 nie określa jednak treści jednolitego skutku i odsyła w tym zakresie do prawa stosowanego wobec patentów europejskich o jednolitym skutku w tym uczestniczącym państwie członkowskim, którego prawo krajowe ma zastosowanie do danego patentu europejskiego o jednolitym skutku jako przedmiotu własności zgodnie z art. 7 rozporządzeniaSzerzej na ten temat zob. H. Ullrich, The Property Aspects of the European Patent with Unitary Effect: A National Perspective for a European Prospect?, „Max Planck Institute for Intellectual Property and Competition Law Research Paper” 2013, No. 13–17.. Jak zauważa A. Nowicka, efekt zastosowania art. 5 ust. 3 w zw. z art. 7 rozporządzenia 1257/12 jest bardzo zaskakujący. Jak się bowiem okazuje, w państwach, w których będą obowiązywały patenty europejskie o jednolitym skutku, powstanie „mozaika” jednolitych skutków, których treść podlegała będzie prawu stosowanemu wobec patentów europejskich o jednolitym skutku w tym uczestniczącym państwie członkowskim, w którym w dniu dokonania europejskiego zgłoszenia patentowego zgłaszający będzie miał miejsce zamieszkania, siedzibę, główne miejsce prowadzenia działalności albo miejsce prowadzenia działalnościOdsyła się więc pośrednio do postanowień porozumienia JSP. Postanowienia te będą bowiem częścią „prawa stosowanego wobec patentów europejskich o jednolitym skutku” w uczestniczących państwach członkowskich związanych porozumieniem..

Materialnoprawne unormowania dotyczące m.in. treści jednolitego skutku patentu europejskiego oraz praw wyłącznych wynikających z „klasycznego” patentu europejskiego określone zostały w Porozumieniu JSP. Składają się na nie: prawo zakazania bezpośredniego korzystania z wynalazku, prawo zakazania pośredniego korzystania z wynalazku oraz ograniczenia skutków obu patentów.

W tym miejscu warto podkreślić, że Porozumienie JSP przewiduje szerszy zakres ochrony patentowej niż większość ustawodawstw krajowych. Na przykład na gruncie ustawy p.w.p. nie jest w ogóle znane prawo zakazania pośredniego korzystania z wynalazku. Zwiększenie zakresu ochrony ma zarówno swoje zalety, jak i wady. Z punktu widzenia osób trzecich większy zakres ochrony może być wadą, ponieważ zwiększy się liczba sytuacji, w których może dojść do naruszenia patentów (często nieświadomego), co z kolei skutkować może powstaniem kosztów opłacania licencji bądź prowadzenia postępowań sądowych. Z punktu widzenia zaś podmiotów uprawnionych większy zakres ochrony będzie zaletą, gdyż w jeszcze większym stopniu chronił będzie opatentowane wynalazki, a ponadto możliwe, że generował będzie dodatkowe przychody w związku z udzielaniem licencji.

Konstrukcja prawna jednolitego skutku patentu europejskiego jest bardzo złożona i skomplikowana, czego powodem jest przede wszystkim wielość źródeł prawa. Regulacje dotyczące jednolitego skutku znajdują się bowiem w rozmaitych aktach prawnych, począwszy od rozporządzenia 1257/12, przez umowę międzynarodową, jaką jest porozumienie JSP czy KPE, po prawo krajowe. O ile zatem np. treści praw wyłącznych i ich ograniczeń szukać będziemy w porozumieniu JSP, o tyle kwestii związanych z traktowaniem patentu jako przedmiotu własności, na podstawie odesłania zawartego w art. 7 rozporządzenia 1257/12, szukać należy w określonym tam prawie krajowym. W związku z fragmentacją ochrony patentowej trudno będzie rozgraniczyć zastosowanie poszczególnych aktów prawnych. Zamiast ujednolicenia ochrony patentowej będziemy mieli do czynienia z jej rozczłonkowaniem i skomplikowaniem.

System językowy związany z utworzeniem patentu europejskiego o jednolitym skutku unormowany został w rozporządzeniu Rady nr 1260/2012 z dnia 17 grudnia 2012 r., wprowadzającym wzmocnioną współpracę w dziedzinie tworzenia jednolitego systemu ochrony patentowej w odniesieniu do mających zastosowanie ustaleń dotyczących tłumaczeń. Co do zasady, po opublikowaniu opisu patentu europejskiego o jednolitym skutku zgodnie z art. 14 ust. 6 KPE, nie wymaga się żadnych dalszych tłumaczeń. Oznacza to, że patenty europejskie o jednolitym skutku publikowane będą tylko w jednym z trzech języków Europejskiego Urzędu Patentowego (angielskim, niemieckim albo francuskim), a same zastrzeżenia patentowe dostępne będą w dwóch pozostałych językach. W przypadku zatem, gdy językiem postępowania przed EUP będzie język niemiecki, to opis patentu zostanie opublikowany w tym języku, natomiast zastrzeżenia patentowe dostępne będą w językach angielskim i francuskim. Właściciele patentów nie będą mieli więc obowiązku dostarczania do krajowych urzędów patentowych tłumaczeń opisów patentowych na języki urzędowe państw, w których będą korzystali z jednolitej ochrony. Regulacja ta jest niekorzystna dla podmiotów władających innym językiem niż języki EUP. Podmioty te nie będą miały bowiem możliwości zapoznania się we własnym języku z patentami obowiązującymi w ich państwie. Choć w rozporządzeniu przewidziano pewne odstępstwa od powyższej zasady, są one przejściowe, a ich praktyczna doniosłość budzi poważne wątpliwości.

PODSUMOWANIE

Obecnie patent krajowy skuteczny na terytorium państwa polskiego uzyskać można w procedurze krajowej przed Urzędem Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej, w procedurze regionalnej na podstawie Konwencji o udzielaniu patentów europejskich oraz międzynarodowej, w trybie PCT. Państwa członkowskie Unii Europejskiej, poprzez nawiązanie wzmocnionej współpracy i zawarcie umowy międzynarodowej – porozumienia o JSP, zmierzają do ujednolicenia prawa patentowego i nadania patentom europejskim jednolitego skutku.

Polska uczestniczy we wzmocnionej współpracy, jednakże jak dotąd nie podpisano porozumienia JSP, co jest warunkiem wejścia w życie pakietu patentowego i rozciągnięcia jednolitego skutku patentów europejskich na terytorium naszego państwa. Dopóki zatem nie podpiszemy i nie ratyfikujemy porozumienia, pozostaniemy poza systemem. Nie oznacza to jednak, że polskie podmioty nie będą beneficjentami systemu. Jednolity skutek patentu europejskiego będzie mógł bowiem zarejestrować każdy podmiot, niezależnie od pochodzenia, co oznacza, że polskie podmioty będą mogły uzyskiwać te patenty, a zatem staną się beneficjentami systemu ze wszystkimi konsekwencjami, np. w zakresie podlegania pod jurysdykcję Jednolitego Sądu Patentowego.

Patenty europejskie o jednolitym skutku pozostają jednak nadal w sferze planów, ponieważ dopiero sześć państw ratyfikowało porozumienie JSP (stan na dzień 23 marca 2015 r.). Dla wejścia w życie pakietu patentowego konieczne jest jednak trzynaście ratyfikacji (w tym przez RFN, Francję i Wielką Brytanię). Wciąż również otwarta pozostaje kwestia rozstrzygnięcia skargi Królestwa Hiszpanii na nieważność rozporządzeń przyjętych w ramach wzmocnionej współpracyW związku z przyjęciem rozporządzeń 1257/12 i 1260/12 dnia 22 marca 2013 r. Hiszpania wniosła do TS skargi przeciwko Parlamentowi i Radzie z żądaniem stwierdzenia nieważności obu rozporządzeń. Królestwo Hiszpanii zarzuca przyjętym rozporządzeniom m.in. naruszenie wartości państwa prawa w związku z przekazaniem Europejskiemu Urzędowi Patentowemu określonych kompetencji związanych z patentem europejskim o jednolitym skutku, nadużycie władzy poprzez wykorzystanie wzmocnionej współpracy do innych celów niż przewidziane w traktatach, a także naruszenie takich zasad, jak: niedyskryminacji poprzez wprowadzenie systemu językowego, który uprzywilejowuje wybrane państwa członkowskie, pewności prawa czy autonomii prawa Unii. Trybunał Sprawiedliwości nie rozstrzygnął jeszcze tej sprawy, jednak Rzecznik Generalny w swojej opinii opublikowanej 18 listopada 2014 r. rekomenduje oddalenie obu skarg..

Planowane zmiany znacząco wpłyną na sytuację wielu podmiotów związanych z rozwojem innowacyjnych technologii. Warto więc na bieżąco monitorować rozwój sytuacji prawnej, chociażby z uwagi na skomplikowanie nowego systemu i wynikające z niego dysproporcje w zakresie ochrony interesów potentatów patentowych z jednej strony a małych podmiotów z drugiej. Autorka zasadniczo nie neguje potrzeby pogłębiania współpracy w dziedzinie prawa patentowego, jednak wprowadzenie nowego systemu powinno być poprzedzone rzetelnymi badaniami rynku, pozwalającymi na znalezienie „złotego środka” równoważącego interesy państw wysoko rozwiniętych i tych o mniejszym potencjale innowacyjności.