1. W dobie zwiększonej mobilności ludzi i w polskich realiach emigracji zarobkowej coraz częściej zachodzi konieczność prowadzenia egzekucji zasądzonych w Polsce na rzecz dziecka alimentów od rodzica mieszkającego i pracującego za granicą, w dużej mierze w Niemczech. W kręgu państw członkowskich UE podstawą prawną tej egzekucji jest od 18 czerwca 2011 r. rozporządzenie nr 4/2009 w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych (dalej: rozporządzenie alimentacyjne)Dz.Urz. UE L 7 z 10 stycznia 2009 r., s. 1–79. .

Zarówno w polskim, jak i niemieckim prawie obowiązek utrzymania i wychowania dzieci spoczywa na rodzicach i innych krewnych zobowiązanych z tytułu obowiązku alimentacyjnego. Jeśli jednak dziecko nie może otrzymać od dłużnika alimentacyjnego należnych mu alimentów, może uzyskać pomoc finansową od państwa. Warto zaakcentować, że zgodnie z zasadą pomocniczościK. Stopka, Zasada subsydiarności w prawie pomocy społecznej, wyd. 1, Warszawa: Difin 2009; M. Andrzejewski, Ochrona praw dziecka w rodzinie dysfunkcyjnej (dziecko–rodzina–państwo), Kraków: Zakamycze 2003, s. 95–102. socjalna polityka państwa na rzecz dzieci nie może prowadzić do erozji obowiązków alimentacyjnych, tj. do przejmowania przez podatników utrzymania dzieci, wobec których dłużnicy nie realizują swoich obowiązkówPor. wyrok TK z 18 maja 2005 r., K 16/04, OTK-A 2005, nr 5, poz. 51, zakaz zwalniania członków rodziny z obowiązków alimentacyjnych poprzez kreowanie konkurencyjnego systemu zasiłków rodzinnych. . Nie wchodząc w szczegóły, należy wskazać, że zasada pomocniczości jest zasadą konstytucyjną w polskim i niemieckim systemie prawnym oraz fundamentalną zasadą w umowach międzynarodowych (por. art. 27 konwencji o prawach dzieckaKonwencja o prawach dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r., Dz.U. z 1991 r. nr 120, poz. 526; por. art. 27: „ (...) 2. Rodzice (rodzic) lub inne osoby odpowiedzialne za dziecko ponoszą główną odpowiedzialność za zabezpieczenie, w ramach swych możliwości, także finansowych, warunków życia niezbędnych do rozwoju dziecka. 3. Państwa-Strony, zgodnie z warunkami krajowymi oraz odpowiednio do swych środków, będą podejmowały właściwe kroki dla wspomagania rodziców lub innych osób odpowiedzialnych za dziecko w realizacji tego prawa oraz będą udzielały, w razie potrzeby, pomocy materialnej oraz innych programów pomocy, szczególnie w zakresie żywności, odzieży i mieszkań. 4. Państwa-Strony podejmą wszelkie właściwe kroki dla zapewnienia łożenia na utrzymanie dziecka ze strony rodziców lub innych osób ponoszących odpowiedzialność finansową za dziecko, zarówno na terenie Państwa-Strony, jak i za granicą. (...)”).

Praktyka wskazuje, że krąg beneficjentów świadczeń w ramach obowiązku alimentacyjnego rodziców (i innych krewnych) wobec dzieci oraz świadczeń w ramach pomocy państwa w znacznej mierze się pokrywa, co oznacza konieczność określenia ich wzajemnych relacji, a zwłaszcza wpływu świadczeń socjalnych na świadczenia alimentacyjne. Jeśli obowiązek alimentacyjny jest realizowany, zgodnie z zasadą pomocniczości państwo nie może wkraczać. Jednak w sytuacji, gdy nie prowadzi on do zaspokojenia wszystkich usprawiedliwionych potrzeb dziecka, trzeba ustalić, czy dziecko może ubiegać się o pomoc państwa, a jeśli tak, to w jaki sposób wypłacane alimenty wpływają na wysokość tej pomocy.

Dodatkowe wątpliwości mogą się pojawić w sytuacji, gdy pomoc państwa dla dziecka pochodzi z innego państwa niż to, w którym ono mieszka, zwłaszcza jeśli w państwie przyznającym pomoc finansową jednocześnie prowadzona jest na to dziecko egzekucja zasądzonych za granicą alimentów. W dobie dużej mobilności ludzi nie jest to rzadkie zjawisko, dlatego doczekało się w UE ujednolicenia w postaci koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Na potrzeby tych reguł świadczeniami rodzinnymi są wszelkie świadczenia rzeczowe i pieniężne, wyrównujące wydatki na utrzymanie rodziny w ramach systemu zabezpieczenia społecznego, z wyjątkiem alimentów, specjalnych zasiłków porodowych oraz z tytułu przysposobienia dzieckaPor. art. 1 lit. z rozporządzenia nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, Dz.Urz. UE L 2004.166.1.. Należą do nich także okresowe świadczenia przyznawane wyłącznie w oparciu o kryterium liczby oraz wieku członków rodziny, z pominięciem kryterium dochodowego, tzw. zasiłek rodzinny (np. Kindergeld).Por. M. Rozbicka-Ostrowska, Komentarz do spraw o świadczenia rodzinne, (w:) Komentarz do spraw administracyjnych: wybrane zagadnienia, Warszawa: Wolters Kluwer 2015, s. 334.

2. W praktyce niemieckiego organu centralnegoJest nim w rozumieniu rozporządzenia alimentacyjnego Bundesamt für Justiz w Bonn. przyjmującego od polskiego organu centralnegoZgodnie z art. 49 ust. 1 rozporządzenia nr 4/2009 jest nim Ministerstwo Sprawiedliwości, Departament Współpracy Międzynarodowej i Prawa Europejskiego, szczególne zadania organu centralnego określone w art. 51 w zakresie przekazywania wniosków i podejmowania wszelkich działań w odniesieniu do tych wniosków wykonują sądy okręgowe. wnioski o przeprowadzenie w Niemczech egzekucji alimentów zasądzonych przez polski sąd od rodzica w sytuacji, gdy w tym okresie ten rodzic pobierał lub pobiera na swoje dziecko niemiecki zasiłek rodzinny Kindergeld, jest on zaliczany na poczet alimentów zasądzonych na to dziecko przez polski sąd. Warto podkreślić, że obowiązek zaliczania Kindergeld na rzecz alimentów to oficjalne i wieloletnie stanowisko niemieckiego organu centralnegoInformacja pochodzi z Samodzielnej Sekcji ds. Obrotu Prawnego z Zagranicą Sądu Okręgowego w Krakowie. , wypracowane w orzecznictwie w sprawach transgranicznych. Przykładem jest postanowienie Wyższego Sądu Krajowego z Oldenburgu z 30 sierpnia 2006 r. (sygn. akt 9 W 25/05)Sygn. akt OZ-551-193/15/SO, Małgorzata C. działająca w imieniu małoletnich Alicji C. i Jana C., przeciwko Rene G.. Stanowisko to znajduje także potwierdzenie w unijnym prawie dotyczącym alimentów. Wynika z niego, że nie można rodzicowi będącemu dłużnikiem alimentacyjnym zabronić użycia otrzymanych w Niemczech zasiłków na dzieci do pokrycia jego zobowiązań alimentacyjnych powstałych za granicą.

Zatem niemiecki organ odpowiedzialny za egzekucję alimentów zasądzonych w Polsce sprawdza najpierw, czy zobowiązany do alimentów rodzic pobierał na swoje dziecko Kindergeld.J. Ignaczewski, M. Karcz, W. Maciejko, M. Romańska, Alimenty. Komentarz, red. J. Ignaczewski, wyd. 3, Warszawa: C. H. Beck 2014, s. 523. Jeśli tak, to egzekucja zagranicznych alimentów polega na zaliczeniu Kindergeld na poczet alimentów. Jeśli miesięczna kwota Kindergeld jest niższa od kwoty świadczenia alimentacyjnego zasądzonego w Polsce (co w praktyce ma miejsce rzadko)Od 1 stycznia 2016 r. zasiłek rodzinny w Niemczech na pierwsze i drugie dziecko wynosi 190 euro, na trzecie dziecko – 196 euro, a na czwarte i każde kolejne dziecko – 221 euro, por. Reinken, Beck’scher Online-Kommentar BGB, ed. Bamberger, Roth, 37. Edition, § 1612b, no 5a., niemiecki organ egzekucyjny prowadzi egzekucję kwoty stanowiącej różnicę między świadczeniem alimentacyjnym a Kindergeld.

3. Powoływane przez niemiecki organ centralny jako podstawa prawna postanowienie 9 W 25/05 zostało wydane w sprawie o stwierdzenie wykonalności holenderskiego orzeczenia zasądzającego na dziecko alimenty od ojca mieszkającego w Niemczech. Obowiązek prowadzenia postępowania w sprawie stwierdzenia wykonalności zagranicznego orzeczenia przewidywało rozporządzenie Bruksela IRozporządzenie Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych, Dz.Urz. UE L 2001.12.1; uchylone przez rozporządzenie (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (wersja przekształcona), Dz.Urz. UE L 2012.351.1. (art. 38), będące podstawą omawianego postanowieniaŚciśle rzecz biorąc, podstawę omawianego postępowania o stwierdzenie wykonalności stanowiła ustawa w sprawie wykonania umów międzypaństwowych i wykonywania rozporządzeń Wspólnoty Europejskiej w dziedzinie uznawania i wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (AVAG) z dnia 19 lutego 2001 r. (BGBl. I, s. 288), „wprowadzająca” rozporządzenie Bruksela I do prawa niemieckiego, Gesetz zur Ausführung zwischenstaatlicher Verträge und zur Durchführung von Abkommen der Europäischen Union auf dem Gebiet der Anerkennung und Vollstreckung in Zivil– und Handelssachen-Anerkennungs- und Vollstreckungsausführungsgeset, (BGBl. I S. 2146); http://www.gesetze-im-internet.de/bundesrecht/avag_2001/gesamt.pdf (dostęp: 19 czerwca 2016 r.). . W obecnym stanie prawnym, pod rządami rozporządzenia alimentacyjnego, obowiązek ten został zniesiony, co znacznie przyśpiesza egzekucję zagranicznych alimentów (art. 17).

W omawianej sprawie ojciec dziecka de facto regularnie przesyłał matce dwa przelewy miesięcznie, jeden określony jako „zasiłek na dziecko”, obejmujący 100% kwoty przyznanego zasiłku Kindergeld, oraz drugi jako „zapomoga” w stałej kwocie, które łącznie nieco przekraczały miesięczną kwotę alimentów zasądzonych wyrokiem. Zatem do kwoty zasądzonej w holenderskim wyroku dłużnik alimentacyjny zaliczał pobierany w Niemczech zasiłek Kindergeld.Por. uzasadnienie 9 W 25/05, s. 3.

Sprzeciwiła się temu matka dziecka, która twierdziła, że zasiłek na dziecko należy się dodatkowo, niezależnie od zasądzonych alimentów. W związku z tym żądała od ojca dziecka zapłaty zaległych alimentów w wysokości Kindergeld za okres, w którym wliczał on ten zasiłek do alimentów, ponieważ w tej sytuacji nie wywiązał się w całości z ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego. Samo określenie przy każdym comiesięcznym przelewie przez ojca dziecka przeznaczenia przesyłanych kwot jako „zasiłku na dziecko” wykluczało – w ocenie matki dziecka – wliczenie ich do alimentów, ponieważ sugerowało, że ojciec chciał przekazać dodatkową kwotę, wykraczającą poza alimentyIbidem, s. 6. .

W ocenie sądu niemieckiego samo zdefiniowanie celu przelewu („zasiłek na dziecko”), jak również fakt stałego rozdzielania płatności na 2 osobne przelewy, nie uzasadnia twierdzenia, że ojciec chciał płacić na rzecz córki dodatkowe świadczenia, wykraczające poza jego obowiązek alimentacyjny. Przeciw temu przemawia przede wszystkim łączna kwota miesięcznych płatności, tylko nieznacznie przekraczająca kwoty alimentów zasądzone wyrokiem sąduIbidem. .

4. W omawianej sprawie, w której wydano postanowienie 9 W 25/05, kluczowym argumentem matki dziecka była konieczność uwzględnienia stanowiska prawa właściwego w zakresie relacji między zasiłkiem na dziecko i podobnymi świadczeniami a świadczeniem alimentacyjnym, a ściślej – czy podlegają one zaliczeniu na poczet alimentów. Na podstawie art. 4 konwencji z 1973 r. o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnychKonwencja o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych, sporządzona w Hadze dnia 2 października 1973 r., Dz.U. z 2000 r. nr 39, poz. 444. prawem właściwym w tej sprawie było prawo holenderskie, jako prawo miejsca stałego pobytu wierzyciela (dziecka). Zgodnie z art. 10 ust. 1 wspomnianej konwencji z 1973 r. prawo właściwe dla zobowiązania alimentacyjnego określa między innymi, czy i w jakim zakresie oraz od jakiej osoby wierzyciel może żądać alimentów.

Jednak w ocenie sądu niemieckiego problem prawny nie sprowadzał się w ogóle do wliczania zasiłku rodzinnego do świadczeń alimentacyjnych, dlatego sąd nie badał w ogóle relacji między tymi świadczeniami w prawie holenderskimPor. uzasadnienie 9 W 25/05, s. 5–6. . Argumentacja sądu niemieckiego opierała się na charakterze prawnym Kindergeld. Uprawnionym do Kindergeld jest ojciec dziecka, a nie dziecko lub matka, jest to więc świadczenie dla ojca. A contrario, sąd rozważałby zaliczenie Kindergeld na poczet alimentów tylko w sytuacji, gdyby uprawnionym do jego pobierania nie był ojciec zobowiązany do alimentów.

Sąd niemiecki podkreślał, że Kindergeld nie jest świadczeniem socjalnym, tylko ulgą podatkową na dziecko. Alternatywą dla tej ulgi podatkowej jest kwota wolna od podatku z tytułu posiadania dzieciSchmidt, Weber-Grellet, EstG, 25. Edition, § 62; Beck-online; Born, Münchener Kommentar zum BGB, 4. Edition, § 1612 b; Beck-online.. Relacja między nimi jest taka, że wypłacany miesięcznie zasiłek rodzinny uszczupla roczną kwotę wolną od podatku, jest więc zaliczany na jej poczet. Wybór między tymi podatkowymi instrumentami należy do uprawnionego. Organy podatkowe z urzędu weryfikują, w jakim stopniu wypłacony na rzecz danego uprawnionego Kindergeld wyczerpuje kwotę wolną od podatku z tytułu posiadania dzieckaPor. uzasadnienie 9 W 25/05, s. 5. . Zaletą wyboru przez podatnika formy zasiłku rodzinnego jest jego comiesięczna wypłata, co zbliża go do świadczeń socjalnych.

Konkludując – sąd niemiecki stoi na stanowisku, że uzyskiwane w Niemczech świadczenia rodzinne mogą być użyte do zapłaty alimentów zasądzonych za granicą, skoro celem Kindergeld jest finansowe wsparcie rodzica z tytułu posiadania dziecka. Zatem tylko od tego rodzica zależy, czy będzie Kindergeld wykorzystywał w celu regulowania jego zobowiązań alimentacyjnych, czy też przekaże je dziecku dodatkowo, ponad kwotę wynikającą z obowiązku alimentacyjnego. W ocenie sądu niemieckiego nie ma prawnej podstawy nakładającej na osobę pobierającą w Niemczech zasiłek rodzinny obowiązek wypłaty tego zasiłku dziecku dodatkowo, powyżej kwoty zasądzonych za granicą alimentówPor. ibidem.. Sąd nie znalazł takiej podstawy nie tylko w prawie niemieckim, ale także w podlegającym wykonaniu orzeczeniu. Ponadto argumentował, że zaliczenie Kindergeld na poczet alimentów w żaden sposób nie powoduje obniżenia świadczeń alimentacyjnych zasądzonych w holenderskim orzeczeniu.

Finalnie sąd niemiecki nadał holenderskiemu orzeczeniu alimentacyjnemu klauzulę wykonalności tylko w zakresie świadczeń alimentacyjnych płatnych na przyszłość, a odmówił stwierdzenia wykonalności w okresie minionym, ponieważ na skutek zaliczania przez ojca Kindergeld do kwoty alimentów obowiązek alimentacyjny został wykonany.

5. Matka dziecka powołała się także na to, że zgodnie z prawem holenderskim zasiłek na dziecko przysługuje wyłącznie rodzicowi sprawującemu nad nim opiekę, czyli w tym przypadku matce. Argument ten posłużył sądowi niemieckiemu do żądania od ojca zwrotu Kindergeld jako wypłaconego nienależnie na podstawie art. 10 ust. 1 rozporządzenia nr 574/72 z 1972 r. dotyczącego koordynacji zasad zabezpieczenia społecznego pracowników przemieszczających się w UE oraz ich rodzinRozporządzenie nr 574/72 z dnia 21 marca 1972 r. w sprawie wykonywania rozporządzenia (EWG) nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie, Dz.Urz. UE L 1972.74.1, uchylone przez rozporządzenie nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, Dz.Urz. UE L 2009.284.1; zob. także „wykonywane” rozporządzenie nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie, Dz.Urz. UE L 1971.149.2, uchylony przez rozporządzenie nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, Dz.Urz. UE L 2004.166.1 (art. 10, art. 68 nowego rozporządzenia).. Określa on zasady wypłaty przez państwa członkowskie UE świadczeń lub zasiłków rodzinnych w przypadku kumulacji praw do nich, a więc w sytuacji, gdy więcej niż jedno państwo powinno je wypłacać. W omawianym stanie faktycznym zasiłek taki powinny wypłacać właściwe organy holenderskie. Oznacza to automatycznie zawieszenie wypłaty Kindergeld w Niemczech, jeśli w tym samym czasie na tego samego członka rodziny przysługuje analogiczne świadczenie w Holandii. W świetle zasad koordynacji zabezpieczania społecznego w zakresie świadczeń rodzinnych ojciec dziecka mógł co najwyżej w Niemczech pobierać Kindergeld w wysokości kwoty stanowiącej różnicę między zasiłkiem w Holandii a zasiłkiem w Niemczech. Europejski Trybunał Sprawiedliwości wielokrotnie podkreślał, że zawieszona na podstawie art. 10 ust. 1 rozporządzenia nr 574/72 kwota świadczeń ograniczona jest jedynie do kwoty, w stosunku do której świadczenia się pokrywająPor. sprawa 104/80 Kurt Beeck v. Bundesanstalt für Arbeit, LEX nr 132368; sprawa 104/84 J. W. M. Kromhout v. Raad van Arbeid, ECR 1985/6/02205, LEX nr 130744; M. Rozbicka-Ostrowska, Komentarz do spraw o świadczenia rodzinne, (w:) Komentarz do spraw administracyjnych, s. 334–335..

Z oceny stanu faktycznego dokonanej przez sąd niemiecki można a contrario wnioskować, że zaliczenie Kindergeld na poczet alimentów nie może mieć miejsca, gdy rodzic faktycznie nie przesyłał zasiłku na rzecz dziecka, zatrzymując go dla siebie, w związku z tym rodzic (opiekun), z którym mieszka dziecko, nie miał go fizycznie do dyspozycji. W takiej sytuacji dochodzi do wykorzystywania zasiłku niezgodnie z jego przeznaczeniem. Przeciwdziałać temu negatywnemu zjawisku ma regulacja art. 68a rozporządzenia nr 883/2004Rozporządzenie nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, Dz.Urz. UE L 2004.166.1., zgodnie z którym w takim przypadku świadczenia rodzinne są udzielane osobie rzeczywiście utrzymującej członków rodzinySzerzej K. Ślebzak, Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego, Warszawa: Lex a Wolters Kluwer business 2012, s. 572–573..

6. Kindergeld w prawie niemieckim to rodzaj ulgi podatkowej przyznawanej na podstawie ustawy o podatku dochodowymEinkommensteuergesetz, §§ 62 i n., Federalny Dziennik Ustaw 2009 I, s. 3366.(dalej: EStG) rodzicowi mającemu status rezydenta podatkowego w Niemczech. Jeśli jednak rodzic nie jest rezydentem podatkowym, podstawą przyznania Kindergeld może być także federalna ustawa o zasiłku na dzieciBundeskindergeldgesetz, BKGG, Federalny Dziennik Ustaw 2009 I, s. 142; Wendl, Dose, Das Unterhaltsrecht in der familienrichterlichen Praxis, 9. Auflage 2015, nb. 3, Beck-online. (dalej: BKGG), pod warunkiem że rodzic jest zatrudniony w Niemczech. W obu wypadkach wnioskodawca musi posiadać w Niemczech miejsce zamieszkania. W praktyce jest on wypłacany za okres faktycznego zamieszkania uprawnionego w Niemczech. Jego wypłata nie jest uzależniona od podlegania niemieckiemu systemowi ubezpieczeń społecznych, może być także przyznany pracownikom oddelegowanym i sezonowymPor. wyrok ETS z 12 czerwca 2012 r. w sprawach połączonych C-611/10 i C-612/10, Waldemar Hudziński przeciwko Agentur für Arbeit Wesel-Familienkasse (C-611/10) oraz Jarosław Wawrzyniak przeciwko Agentur für Arbeit MönchengladbachFamilienkasse (C-612/10); Dz.Urz. UE C 2012.227.4, www.eur-lex.europa.eu. .

Zasiłek ten jest zasadniczo wypłacany do momentu ukończenia przez dziecko 18 lat, podlega jednak wydłużeniu do ukończenia przez nie 21 lub 25 lat, jeśli dziecko nie podjęło jeszcze pracy lub dalej się kształci (§ 32 ust. 4 pkt 1 EStG)Reinken, Beck’scher Online-Kommentar BGB, nb. 4–8.. Warunkiem przyznania Kindergeld nie jest zamieszkanie dziecka w Niemczech, przysługuje także, jeśli dzieci mieszkają w innych państwach członkowskich UE lub należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (§ 63 ust. 3 EStG). Przysługuje on w pierwszej kolejności temu rodzicowi, z którym mieszka dziecko (§ 64 ust. 2 EStG, § 3 ust. 2 BKGG), a więc rodzicowi, który wypełnia swój obowiązek alimentacyjny przede wszystkim przez osobistą opiekę nad nim. Drugi rodzic jest uprawniony do zasiłku pod warunkiem, że wypełnia względem dziecka obowiązek alimentacyjny (§ 64 ust. 2 EStG). Kindergeld należy się więc tylko rodzicowi, który wypełnia obowiązek alimentacyjny, osobiście lub w formie pieniężnych świadczeń. Warto nadmienić, że w sprawach prowadzonych przez polski organ centralny alimenty były płacone nieregularnie i w niewielkiej wysokości lub wcale, a ich wysokość, ustalona w wyroku sądu, nie przekraczała kwoty wypłacanego dłużnikowi alimentacyjnemu Kindergeld. W tej sytuacji zaliczenie przez niemiecki organ centralny na poczet alimentów całej kwoty Kindergeld oznacza, że dłużnik jest traktowany tak, jakby w całości spełnił swój obowiązek alimentacyjny, choć w rzeczywistości został z niego zwolniony. Tymczasem wypełnianie obowiązku alimentacyjnego jest warunkiem koniecznym przyznania zasiłku, który może być następnie używany przez rodzica do wypełniania tego obowiązku. Jeśli rodzic otrzymujący Kindergeld przestał wywiązywać się ze swojego obowiązku alimentacyjnego, prawo niemieckie przewiduje możliwość wypłaty tych świadczeń bezpośrednio do rąk dziecka (§ 74 EStG).

Zasadniczo Kindergeld traktowany jest jako dochód dzieckaZgodnie z ustawami dotyczącymi pomocy społecznej: por. § 11 ust. 1 S 3 SGB II, Sozialgesetzbuch (SGB) Zwölftes Buch (XII) – Sozialhilfe – (Artikel 1 des Gesetzes vom 27. Dezember 2003, BGBl. I S. 3022); także § 82 1 S 2 SGB XII, Sozialgesetzbuch (SGB) Zwölftes Buch (XII) – Sozialhilfe – (Artikel 1 des Gesetzes vom 27. Dezember 2003, BGBl. I S. 3022); http://www.gesetze-im-internet.de (dostęp: 19 czerwca 2016 r.)., w związku z tym wpływa na wysokość należnych mu alimentów. W świetle § 1612b BGB w jego aktualnym brzmieniuObowiązującym od 1 stycznia 2008 r., Vorschrift neugefaßt durch das Gesetz zur Änderung des Unterhaltsrechts vom 21.12.2007 (BGBl. I S. 3189). Regulacja dotycząca wpływu Kindergeld na wysokość alimentów przyznanych na dziecko, na które dłużnik alimentacyjny otrzymuje zasiłek, pojawiła się w prawie niemieckim w 1998 r. (ustawa z 6 kwietnia 1998 r., BGBl. I S. 666). zmniejsza on potrzeby finansowe dziecka uprawnionego do alimentów o 1/2 kwoty Kindergeld w przypadku, gdy jeden rodzic realizuje swój obowiązek alimentacyjny poprzez osobistą opiekę nad dzieckiem, a drugi w formie pieniężnej. Chodzi o sytuacje, gdy dziecko mieszka tylko z jednym rodzicem, na skutek czego drugi rodzic zazwyczaj będzie realizował obowiązek alimentacyjny w formie pieniężnej. We wszystkich innych przypadkach 100% kwoty Kindergeld jest zaliczane na potrzeby finansowe dziecka, zmniejszając automatycznie wysokość świadczeń alimentacyjnych.

W praktyce sądów niemieckich przepis ten jest stosowany w ten sposób, że przy ustalaniu wysokości alimentów na rzecz dziecka małoletniego sąd odlicza 1/2 kwoty Kindergeld, a w przypadku dziecka pełnoletniego – 100% kwoty Kindergeld.Por. Reinken, Beck’scher Online-Kommentar BGB, nb. 4–8; także jeśli dziecko pełnoletnie dalej mieszka z jednym z rodziców, jeśli ten rodzic nie jest w stanie go dłużej alimentować; ibidem, nb. 16. Rodzic zobowiązany do płacenia alimentów na rzecz swojego małoletniego dziecka, z którym nie mieszka, będzie płacił alimenty pomniejszone o 1/2 Kindergeld, podczas gdy rodzic, z którym dziecko mieszka, dostanie 100% Kindergeld, bo to on jest uprawniony w tej sytuacji do pobierania zasiłku. Przyjmując takie zasady zaliczania, ustawodawca niemiecki z jednej strony chce zrównać koszty ponoszone na wychowanie i utrzymanie dziecka przez każdego z rodziców, a z drugiej – podkreśla rolę codziennej osobistej opieki na dzieckiem, mogącej wpływać na ograniczenie zawodowych i tym samym finansowych możliwości tego rodzicaIbidem, nb. 11–13a.. Pokazują one także, że obowiązek alimentacyjny na rzecz dziecka pełnoletniego jest słabszy niż na rzecz dziecka małoletniego.

W świetle tych regulacji w niemieckiej doktrynie panuje pogląd, że dziecku przysługuje względem rodzica roszczenie alimentacyjne o przekazanie środków pieniężnych uzyskanych na nie tytułem Kindergeld.Graba, Maier, Familienrecht. Scheidung, Unterhalt, Verfahren, Monachium 2015, § 1612b BGB, nb. 1, Beck-online; Reinken, Beck’scher Online-Kommentar BGB, nb. 17; I. Saathoff, (w:) Kaiser, Schnitzler, Friederici, Schilling (red.), BGB. Familienrecht, Monachium 2014, § 1612b BGB, nb. 10.

7. Podstawą zaliczania Kindergeld na poczet alimentów w sprawach transgranicznych może być ewentualnie koncepcja przepisów koniecznego zastosowania wypracowana na gruncie prawa prywatnego międzynarodowego. Są to takie przepisy spoza prawa generalnie właściwego, których zastosowanie nie może być ograniczone lub wyłączone przez strony, dotyczy to także wskazania prawa za pomocą łącznika obiektywnegoWyróżnia się krajowe (należące do systemu prawnego, w którym ma siedzibę organ orzekający w sprawie) oraz obce przepisy koniecznego zastosowania (przepisy państwa trzeciego, które stosuje się ze względu na ich ścisły związek z daną sprawą), por. M. Mataczyński, Przepisy wymuszające swoje zastosowanie w prawie prywatnym międzynarodowym, Kraków: Zakamycze 2005, s. 43–44, 50–51; idem, Obce przepisy wymuszające swoje zastosowanie. Rozważania na tle art. 7 ust. 1 konwencji rzymskiej oraz orzecznictwa sądów niemieckich, KPP Rok X: 2001, z. 2, s. 375–379.. O takim charakterze przepisów decyduje każdy system prawa z osobna. Jednak z badań aktowych wynika, że niemiecki organ centralny nie powołał się w ogóle na § 1612b BGB jako na podstawę prawną swojego działania, z której wynika obowiązek zaliczenia Kindergeld na poczet alimentów. Ponadto zaliczył on na poczet alimentów całą kwotę Kindergeld, a zgodnie z § 1612b BGB w przypadku dzieci małoletnich na poczet alimentów może być zaliczona tylko 1/2 kwoty Kindergeld. To wskazuje, że wykształcił się „podwójny standard”, tj. stosuje się inne zasady zaliczania Kindergeld na poczet alimentów w sprawach wewnętrznych, powiązanych wyłącznie z niemieckim porządkiem prawnym, a inne – mniej korzystne dla dzieci uprawnionych do alimentów – w sprawach transgranicznych.

8. W świetle unijnego prawa prywatnego międzynarodowego sąd przy określaniu wysokości świadczeń alimentacyjnych bierze pod uwagę potrzeby wierzyciela i możliwości majątkowe dłużnika, nawet jeśli prawo właściwe stanowi inaczej. Dotyczy to także świadczeń, które wierzyciel otrzymał zamiast okresowo wypłacanych świadczeń alimentacyjnych. Wynika to z art. 14 protokołu haskiego o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnychDz.Urz. UE L 2009.331.19, załącznik do decyzji Rady z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie zawarcia przez Wspólnotę Europejską Protokołu haskiego z dnia 23 listopada 2007 r. o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych., określającego – zgodnie z odesłaniem z art. 15 rozporządzenia alimentacyjnego – prawo właściwe dla alimentów w sprawach transgranicznych.

W intencji twórców protokołu pojęcie „wszelkie świadczenia, które wierzyciel otrzymał zamiast okresowo wypłacanych świadczeń alimentacyjnych” odnosi się w szczególności do sytuacji, gdy na skutek rozwodu jeden z małżonków otrzymał jednorazową kwotę pieniężną lub część majątku należącego do drugiego z małżonków w celu zaspokojenia jego wszelkich roszczeń majątkowych, także alimentacyjnychA. Bonomi, Protokół z dnia 23 listopada 2007 r. o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych (polskie tłumaczenie), Belgia 2013, s. 44, https://assets.hcch.net/docs/d8be4226-2b5c-4005-a314-af001e760189.pdf (dostęp: 23 marca 2017 r.). . A contrario nie dotyczy to świadczeń wypłacanych ze środków publicznych dotyczących pomocy państwa, szczególnie na rzecz małoletnich dzieci.

Zatem to sąd polski, ustalając wysokość alimentów, ma obowiązek uwzględnić potrzeby dziecka oraz możliwości zarobkowe i majątkowe rodzica zobowiązanego do alimentów. Decyzja niemieckiej Familienkasse o przyznaniu dłużnikowi alimentacyjnemu Kindergeld na jego dziecko mieszkające w Polsce zwiększa możliwości majątkowe dłużnika, a kwoty Kindergeld faktycznie przeznaczane na zaspokojenie potrzeb dziecka zmniejszą jego usprawiedliwione potrzeby. Zatem to polskie sądy, zasądzając alimenty, powinny uwzględnić Kindergeld, a nie niemieckie organy centralne odpowiedzialne za egzekucję alimentów zasądzonych prawomocnym wyrokiem obcego sądu.

9. Także w naszym prawie zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (art. 135 § 1 k.r.o.)Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (dalej: k.r.o.), Dz.U. z 2015 r. poz. 2082.. Jednak inaczej niż w Niemczech, w Polsce bardzo długo ani ustawodawca, ani orzecznictwo nie rozstrzygnęli jednoznacznie o wpływie świadczeń z pomocy społecznej na wysokość alimentów. Z tego powodu sądy uwzględniały te świadczenia albo ich nie uwzględniały przy ustalaniu wysokości alimentów. Dotyczyło to zwłaszcza świadczeń z funduszu alimentacyjnego. To prowadziło do bardzo negatywnego zjawiska, mianowicie w podobnych sprawach zapadały różne rozstrzygnięcia. Dlatego ze skutkami od czerwca 2009 r.Na podstawie art. 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2008 r. nr 220, poz. 1431. polski ustawodawca zdecydował się uregulować wpływ na istnienie i zakres obowiązku alimentacyjnego świadczeń:

1. z pomocy społecznej lub funduszu alimentacyjnego podlegających zwrotowi przez zobowiązanego do alimentacji; oraz
2. dla rodziny zastępczej (art. 135 § 3 k.r.o.).

Niezaliczanie świadczeń z funduszu alimentacyjnego na poczet alimentów należy oceniać pozytywnie, ponieważ są to świadczenia z założenia doraźne, powiązane ze stanem bezskuteczności egzekucji alimentów, które dłużnik ma obowiązek zwrócić podmiotowi zobowiązanemu do ich wypłaty na rzecz uprawnionego. Jest również bezsporne, że na wysokość alimentów nie powinny także wpływać świadczenia dla rodziny zastępczej.

Ponieważ przepis art. 135 § 3 k.r.o. nie odnosił się w ogóle do świadczeń rodzinnych, w dalszym ciągu nie wyeliminowano stanu niepewności prawnej co do ich wpływu na wysokość alimentów. W takiej sytuacji w doktrynieT. Smyczyński, Alimentacja członków rodziny w świetle systemu zabezpieczenia społecznego, Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich 1989, s. 170–172; M. Andrzejewski, Ochrona praw dziecka, s. 133; początkowo także SN zajął stanowisko, że sąd nie bierze pod uwagę zasiłków rodzinnych przy ustalaniu alimentów (por. uchwałę składu 7 sędziów SN z 11 grudnia 1967 r., III CZP 56/67, OSNC 1968, nr 12, s. 200), ale odstąpił od tego poglądu w wytycznych z 1987 r. (por. uchwałę pełnego składu Izby Cywilnej i Administracyjnej SN z 16 grudnia 1987 r., III CZP 91/86, wytyczne w zakresie wykładni prawa i praktyki sądowej w sprawach o alimenty, OSNC 1988, nr 4, s. 42, MP 1988, nr 6, s. 60). wypracowano pogląd o zaliczaniu świadczeń rodzinnych na poczet alimentów, co znaczyło, że ich przyznanie powinno zmniejszać wysokość alimentów. Odwoływano się do wypracowanego w doktrynieT. Smyczyński, Alimentacja członków rodziny, s. 207, 247–248; idem, (w:) Prawo rodzinne i opiekuńcze. System Prawa Prywatnego. Tom 11, red. T. Smyczyński, wyd. 2, Warszawa: C. H. Beck 2011, s. 790–797. podziału świadczeń w ramach zabezpieczenia społecznego na świadczenia

1. z ubezpieczenia społecznego (np. emerytura, renta inwalidzka, renta rodzinna i inne związane ze stosunkiem prawnym ubezpieczenia pracowniczego lub z tytułu pracy na własny rachunek),
2. z powszechnego zaopatrzenia społecznego (np. zasiłek rodzinny, zapomoga z tytułu urodzenia dziecka) oraz
3. z pomocy społecznej (np. zasiłek stały i celowy).

 Także ustawodawca w uzasadnieniuPor. uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw, druk nr 888 z 12 sierpnia 2008 r., http://orka.sejm.gov.pl/Druki6ka.nsf (dostęp: 9 maja 2016 r.). projektu ustawy z czerwca 2009 r. odwoływał się do argumentów doktryny, że świadczenia z ubezpieczenia społecznego oraz z powszechnego zaopatrzenia społecznego mają charakter roszczeniowy i wspierają własne siły osoby do nich uprawnionej, stanowią więc dochód zaspokajający bezpośrednio potrzeby uprawnionego lub wspierający możliwość wykonywania obowiązku alimentacyjnego przez zobowiązanegoIbidem, s. 171–172; T. Smyczyński, (w:) Prawo rodzinne i opiekuńcze, s. 793..

Konkludując, należy stwierdzić, że świadczenia rodzinne nie są krótkotrwałymi formami wsparcia mającymi na celu przezwyciężenie trudnych sytuacji, nie odwołują się do zasady pomocniczości ani aktywizacji beneficjentów w kierunku poprawy ich sytuacji bytowejA. Korcz-Maciejko, W. Maciejko, Świadczenia rodzinne. Komentarz, Warszawa: C. H. Beck 2009, s. 4. , są rodzajem trwałej pomocy udzielanej przez państwo w celu ochrony rodziny, wielodzietności i niepełnosprawnościI. Sieprawska, Prawo pomocy społecznej, Kraków: Kantor Wydawniczy Zakamycze 2006, s. 232. . Zasiłek rodzinny ma być wydatkowany na utrzymanie dziecka, ale jego funkcja nie polega na zapewnieniu środków utrzymania dziecku, a tym bardziej całej rodzinieA. Korcz-Maciejko, W. Maciejko, Świadczenia rodzinne, s. 163, 165. . Jego celem jest wspomaganie rodziców w ponoszeniu wydatków utrzymania rodziny, tak by w mniejszym stopniu odczuwali ciężary związane z jej utrzymaniem, co znaczy, że obowiązek alimentacyjny w dalszym ciągu obciąża rodziców, a nie organ wypłacający zasiłekWyrok WSA w Poznaniu z 5 marca 2009 r., IV SA/Po 518/08, LEX nr 544226..

Z kolei pomoc społeczna jest oparta na zasadzie subsydiarności, zatem może być udzielona dopiero w przypadku, gdy w ramach tzw. solidarności rodzinnej nie można zaspokoić potrzeb uprawnionego albo nie może on uzyskać pomocy we właściwym czasieT. Smyczyński, Glosa do wyroku SN z dnia 3 września 1998 r., I CKN 908/97, OSP 1999, nr 10, s. 173; idem, Alimentacja członków rodziny, s. 207–208., zatem przysługuje osobie, która nie ma żadnych innych wystarczających źródeł dochodu, także alimentówWyrok SN z 3 września 1998 r., I CKN 908/97, OSNC 1999, nr 3, s. 53, OSP 1999, nr 10, s. 173, Biul. SN 1999, nr 1, s. 10, „Wspólnota” 1999, nr 21, s. 17, MP 1999, nr 3, s. 29..

10. Zmianę stanu prawnego przyniosła nowelizacjaNa podstawie ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2016 r. poz. 1177. k.r.o., która weszła w życie w sierpniu 2016 r. Zgodnie z art. 135 § 3 k.r.o. w nowym brzmieniu na zakres alimentów nie wpływają:

1. świadczenia z pomocy społecznej lub funduszu alimentacyjnegoUstawa z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, Dz.U. z 2016 r. poz. 169. podlegające zwrotowi przez zobowiązanego do alimentacji;
2. świadczenia, wydatki i inne środki finansowe związane z umieszczeniem dziecka w pieczy zastępczejUstawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, Dz.U. z 2016 r. poz. 575.;
3. świadczenie wychowawczeUstawa z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, Dz.U. z 2016 r. poz. 195. oraz
4. świadczenia rodzinneOkreślone w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, Dz.U. z 2015 r. poz. 114..

Zatem rozszerzono katalog świadczeń finansowanych ze środków publicznych, których nie uwzględnia się przy obliczaniu wysokości alimentów na świadczenia rodzinne oraz wprowadzone w kwietniu 2016 r. świadczenia wychowawcze (w ramach rządowego programu Rodzina 500 plus). Warto nadmienić, że konstrukcja świadczenia wychowawczego została oparta na analogicznych jak w przypadku świadczeń rodzinnych założeniach, z tą różnicą, że jest ono niezależne od kryterium dochodowego, ale wyłącznie w przypadku drugiego i każdego kolejnego dzieckaPrzedstawiony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzin­ ny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw, druk nr 448, s. 5; http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/druk.xsp?nr=448 (dostęp: 24 marca 2017 r.).. Jego podstawowy cel – częściowe pokrycie wydatków związanych z zaspokojeniem potrzeb życiowych i wychowawczych dzieckaP. Daniel (red.), P. Ławrynowicz, A. Skomra, Ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci: komentarz, Wrocław: Presscom 2016, s. 15–16. Trudno dopatrzyć się tutaj realizacji zasady pomocniczości państwa. – jest tożsamy z celem świadczeń rodzinnych. Zatem wydawałoby się, że świadczenia wychowawcze, podobnie jak świadczenia rodzinne, powinny zmniejszać wysokość świadczeń alimentacyjnych.

Nie podejmując się w ramach tego opracowania próby rzetelnej oceny wprowadzonych zmian, warto zwrócić uwagę, że przyjęta w uzasadnieniuProjekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw, druk nr 448, s. 3. nowelizacji regulują­cej wpływ m.in. świadczeń rodzinnych i wychowawczych na wysokość świadczeń alimentacyjnych argumentacja na rzecz ich nieuwzględniania przy obliczaniu alimentów nie jest spójna. Z jednej strony projektodawca wyraźnie akcentuje, że zarówno świadczenia rodzinne, jak i wychowawcze mają na celu pomoc rodzicom w utrzymaniu i wychowaniu dzieciIbidem, s. 4.. Utrzymanie i wychowanie to istota i cel obowiązku alimentacyjnego rodziców na rzecz dziecka. Projektodawca podkreśla zresztą, że świadczenia wychowawcze mają charakter alimentacyjny. Z drugiej strony zabrania się rodzicom zaliczania ich na poczet alimentów, podnosząc, że przemawia za tym dobro dziecka. Zgodzić się należy z projektodawcą, że świadczenia wychowawcze „nie mogą być wykorzystywane do zmniejszenia obciążeń alimentacyjnych i pomocy osobom zobowiązanym z tego tytułu, zwłaszcza w sytuacji tak niskiej ściągalności alimentów. (…) rażąco naruszałoby to zasadę sprawiedliwości społecznej”Ibidem.. Można jednak temu przeciwdziałać, np. jak w prawie niemieckim, pozbawiając uprawnienia do tego świadczenia rodziców, którzy nie realizują swojego obowiązku alimentacyjnego względem dziecka.

Patrząc na samą konstrukcję cywilistycznego obowiązku alimentacyjnego, należy stwierdzić, że kwoty przyznane tytułem świadczeń wychowawczych lub/i świadczeń rodzinnych są (a przynajmniej powinny być) przeznaczane na zaspokojenie finansowych potrzeb związanych z utrzymaniem i wychowaniem dziecka. W sytuacji gdy pokryją wszystkie te potrzeby, obowiązek alimentacyjny nie powinien się w ogóle zaktualizować, a jeśli dojdzie do jego aktualizacji, wysokość świadczeń powinna być dostosowana do tych potrzeb uprawnionego, które jeszcze – mimo przyznanych zasiłków – nie zostały zaspokojone. Dlatego też ustawodawca nakazał nie zaliczać ich na poczet alimentów. Sądy zatem ustalają alimenty w takiej wysokości, jakby te świadczenia nie były wypłacane, biorą pod uwagę zatem te potrzeby, które dzięki wypłaconym zasiłkom zostały zaspokojone, choćby częściowo. Prowadzi to do zasądzania alimentów w pełnej wysokości, ale często trudno ściągalnych lub nieściągalnych w ogóle. Skoro dłużnik wie, że jego dziecko będzie utrzymane, choćby na minimalnym poziomie, przez państwo, nie jest zainteresowany realizacją swojego obowiązku. Celem świadczeń rodzinnych i wychowawczych jest pomoc dla tych, którzy swoje dzieci utrzymują i wychowują, a nie dla tych, którzy tego nie robią. W przypadku tych ostatnich remedium na brak odpowiedzialności za dziecko mógłby być de lege ferenda obowiązek zwrotu wypłaconych świadczeń rodzinnych i wychowawczych.

Z jednej strony nowy stan prawny może przyczynić się do eliminacji, względnie zapobiegnięcia ubóstwu uprawnionego do alimentów, z drugiej – wprowadzenie świadczenia wychowawczego rodzi obawę całkowitego przejęcia przez państwo ciężaru utrzymania dziecka.

11. Trzeba przyznać, że osoby ubiegające się o alimenty w takim stanie prawnym mogły być co najmniej zagubione albo nabrać przeświadczenia, że wszelkie świadczenia z pomocy społecznej nie powinny być zaliczane na poczet alimentów, skoro wszystkie pochodzą ze środków publicznych.

W opisanej sytuacji najbardziej rozgoryczony jest rodzic dziecka (najczęściej matka) dochodzący alimentów w Niemczech na podstawie polskiego wyroku, błędnie przeświadczony, że Kindergeld należy się niezależnie od alimentów. Może go w tym utwierdzać wynikający z niedawnej zmiany prawa w Polsce obowiązek niezaliczania świadczeń wskazanych w art. 135 § 3 k.r.o. na poczet alimentów, warto więc podkreślić, że dotyczy to wyłącznie świadczeń rodzinnych i wychowawczych przyznanych i wypłacanych w Polsce na podstawie odpowiednio ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci. Nie dotyczy to Kindergeld wypłacanego w Niemczech, które zmniejsza kwoty zasądzonych alimentów, co wynika wprost z prawa niemieckiego.

Ponadto odwołując się do podstawowej zasady wymiaru alimentów, sąd polski ustala wysokość alimentów, uwzględniając aktualne potrzeby dziecka oraz możliwości zarobkowe i majątkowe rodzica zobowiązanego (art. 135 § 1 k.r.o.), tymczasem przepis prawa nakazuje sędziom uwzględniać także te potrzeby, które na skutek wypłaconych zasiłków zostały zaspokojone. Może to także prowadzić do naruszenia art. 14 protokołu haskiego z 2007 r. o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnychDz.Urz. UE L 2009.331.19., w świetle którego sąd przy określaniu wysokości świadczeń alimentacyjnych musi uwzględnić aktualne potrzeby wierzyciela (a nie te, których już nie ma) oraz możliwości majątkowe dłużnika.