W przedmiotowej glosie poruszono kwestie związane z charakterem terminu zawartego w art. 215 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych, a także zwrócono uwagę na różnice pomiędzy miesięczną składką obligatoryjną określoną w art. 208 ust. 1 pkt 7 u.k.s. a składką fakultatywną na określone cele zwartą w art. 208 ust. 1 pkt 6 u.k.s. Autorzy glosy krytycznie odnieśli się do rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego, jak i argumentacji zawartej w merytorycznej części uzasadnienia orzeczenia.

Z uzasadnienia

Wyrok Sądu Najwyższego z 27.11.2019 r. Wyrok SN z 27.11.2019 r. (I NO 134/19), Legalis nr 2258770. zapadł na kanwie następującego stanu faktycznego. W dniu 11.01.2019 r. odbyło się I Walne Zgromadzenie Izby Komorniczej w B., w trakcie którego zostały podjęte m.in. dwie uchwały o treści niżej wskazanej.

Uchwałą nr 2/2019 z 11.01.2019 r. I Walne Zgromadzenie Izby Komorniczej w B. ustaliło wysokość składek miesięcznych, uiszczanych przez komorników na potrzeby samorządu komorniczego, w roku 2019 w wysokości 1% wynagrodzenia uzyskanego w poprzednim miesiącu (§ 1); uchwała weszła w życie z dniem jej podjęcia (§ 2).

Uchwałą nr 4/2019 z 11.01.2019 r. I Walne Zgromadzenie Izby Komorniczej w B. ustaliło wysokość składek miesięcznych na określone cele, uiszczanych przez komorników i asesorów na wykonywanie zadań ustawowych przez Krajową Radę Komorniczą w Warszawie, w wysokości 100 zł miesięcznie (§ 1), ustalając jednocześnie termin płatności tych składek do ostatniego dnia każdego miesiąca za miesiąc bieżący (§ 2); uchwała weszła w życie z dniem jej podjęcia (§ 3).

W dniu 30.03.2019 r. odbyło się II Walne Zgromadzenie Izby Komorniczej w B., podczas którego podjęto m.in. uchwałę nr 4/2019. Uchwałą tą zmieniono uchwałę nr 4/2019 I Walnego Zgromadzenia Izby Komorniczej w Białymstoku z 11.01.2019 r. w § 1 – w zakresie ustalenia wysokości stawek miesięcznych na określone cele, płatnych przez asesorów – w ten sposób, że w miejsce 100 zł wpisano 25 zł miesięcznie (§ 1), ustalając jednocześnie termin płatności tych składek do 15 dnia każdego miesiąca za miesiąc bieżący (§ 2), uchwała weszła w życie z dniem 1.04.2019 r. (§ 3).

W dniu 29.07.2019 r. (data nadania wniosku za pośrednictwem operatora pocztowego) Minister Sprawiedliwości złożył do Sądu Najwyższego wniosek o uchylenie uchwały nr 2/2019 I Walnego Zgromadzenia Izby Komorniczej w B. z 11.01.2019 r., uchwały nr 4/2019 I Walnego Zgromadzenia Izby Komorniczej w B. z 11.01.2019 r. i uchwały nr 4/2019 II Walnego Zgromadzenia Izby Komorniczej w B. z 30.03.2019 r.

Po rozpoznaniu sprawy Sąd Najwyższy odrzucił wniosek o uchylenie uchwały nr 2/2019 z 11.01.2019 r.i uchwały nr 4/2019 z 11.01.2019 r. (pkt 1 wyroku) oraz oddalił wniosek o uchylenie uchwały nr 4/2019 z 30.03.2019 r. (pkt 2 wyroku). Podstawą rozstrzygnięcia zawartego w pkt 1 wyroku było ustalenie przez Sąd Najwyższy, że żądanie uchylenia uchwał nr 2/2019 i 4/2019 z 11.01.2019 r. zostało zgłoszone po upływie ustawowego terminu. W części merytorycznej uzasadnienia wyroku Sąd Najwyższy podniósł, że Minister Sprawiedliwości otrzymał ww. uchwały w dniu 28.01.2019 r. (data wpływu uchwał do Ministerstwa Sprawiedliwości – Departamentu Wykonania Orzeczeń i Probacji), a wniosek o ich uchylenie został nadany – za pośrednictwem wyznaczonego operatora pocztowego – w dniu 29.07.2019 r. Zgodnie zaś z art. 112 Kodeksu cywilnego Ustawa z 23.04.1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2020 r. poz. 2320 ze zm.), dalej k.c. termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca. Z kolei termin do zgłoszenia przez Ministra Sprawiedliwości wniosku o uchylenie uchwały organu samorządu komorniczego wynosi 6 miesięcy od otrzymania uchwały, o czym stanowi art. 215 ust. 2 u.k.s. Ustawa z 22.03.2018 r. o komornikach sądowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 288 ze zm.), dalej u.k.s.

Biorąc pod uwagę brzmienie obu przytoczonych wyżej przepisów, Sąd Najwyższy stwierdził, że w stanie faktycznym przedmiotowej sprawy termin do zgłoszenia przez Ministra Sprawiedliwości wniosku o uchylenie uchwały nr 2/2019 i uchwały nr 4/2019 skończył się z upływem dnia 28.07.2019 r. (o godzinie 24.00). Minister Sprawiedliwości złożył zaś wniosek w dniu 29.07.2019 r., a zatem po upływie ustawowego terminu. Z tego też względu wniosek Ministra Sprawiedliwości w zakresie, w jakim domagał się on uchylenia ww. zaskarżonych uchwał, podlegał odrzuceniu.

W zakresie dotyczącym wniosku o uchylenie uchwały nr 4/20019 r. II Walnego Zgromadzenia Izby Komorniczej w B. z 30.03.2019 r. Sąd Najwyższy wskazał, że żądanie to zostało zgłoszone w terminie. Nie zasługiwało ono jednak na uwzględnienie, gdyż zaskarżona uchwała dotyczyła ustalenia wysokości składek na określone cele, a jej podstawą prawną jest art. 208 ust. 1 pkt 7 u.k.s. Twierdzenie Ministra Sprawiedliwości, zgodnie z którym zaskarżona uchwała nr 4/2019 r. z 30.03.2019 r. stanowi ewidentne obejście przepisów prawa dotyczących obowiązku uiszczania składek na potrzeby organów samorządu komorniczego i sposobu ustalania ich wysokości (art. 38 u.k.s. w zw. z art. 208 ust. 1 pkt 6 u.k.s.) – zdaniem Sądu Najwyższego – nie znajduje uzasadnienia.

Niezależnie od powyższego Sąd Najwyższy wskazał, że nawet przy założeniu, iż składki, których wysokość została określona (poprzez obniżenie) w uchwale nr 4/2019 r. z 30.03.2019 r., mają charakter składek na potrzeby organów samorządu komorniczego, to w związku z uprawomocnieniem się pierwotnej uchwały o ustaleniu ich wysokości, tj. uchwały nr 4/2019 z 11.01.2019 r. – na skutek odrzucenia spóźnionego wniosku Ministra Sprawiedliwości o jej uchylenie – obniżenie tych składek nie może być już poczytane za sprzeczne z prawem.

Ocena orzeczenia

Z rozstrzygnięciem Sądu Najwyższego zawartym zarówno w pkt 1, jak i 2 glosowanego wyroku nie sposób się zgodzić. Odnosząc się do rozstrzygnięcia z pkt 1 wyroku, w pierwszej kolejności należy poczynić kilka uwag natury ogólnej na temat charakteru prawnego terminu z art. 215 ust. 1 u.k.s. Nie był on dotychczas przedmiotem szczegółowych rozważań orzecznictwa, jak i doktryny, a Sąd Najwyższy w glosowanym orzeczeniu nie wypowiedział się w tym zakresie, przyjmując a limine, że do tego terminu mają zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 110 k.c. jeżeli ustawa, orzeczenie sądu lub decyzja innego organu państwowego albo czynność prawna oznacza termin, nie określając sposobu jego obliczania, stosuje się przepisy zawarte w art. 111–116 k.c. Przepis art. 110 k.c. jest częścią prawa prywatnego, jednak z jego treści, w związku z brakiem jakichkolwiek ograniczeń przedmiotowych, wynika, że może być on stosowany na obszarze prawa publicznego, w wyniku stosownych odesłań albo w drodze analogiae iuris J. Gudowski (w:) Kodeks cywilny. Część ogólna. Komentarz do wybranych przepisów, red. J. Gudowski, Warszawa 2018, LEX/el., komentarz do art. 110, teza 10. . Przepisy te mają znaczenie nie tylko dla prawa cywilnego, ale dla całego systemu prawnego J. Mojak (w:) T.A. Filipiak, J. Mojak, E. Niezbecka, Zarys prawa cywilnego, Lublin 2012, s. 116. .

Wskazane wyżej zapatrywanie jest istotne, gdyż przedmiotem postępowania przed Sądem Najwyższym jest publicznoprawna kwestia legalności uchwał organów samorządu komorniczego. Kontrola uchwał organów samorządu komorniczego wykonywana w ramach sprawowanego przez Ministra Sprawiedliwości nadzoru ma za przedmiot uchwałę jako akt podmiotu wykonującego zadania publiczne. Jej celem jest zapewnienie zgodnego z prawem działania organu samorządu zawodowego w interesie publicznym i dla jego ochrony. Stąd też należąca do właściwości Sądu Najwyższego sprawa o uchylenie uchwały organów samorządu komorniczego nie jest sprawą cywilną w ujęciu materialnym, tj. sprawą ze stosunków prawnych wymienionych w art. 1 k.p.c., oraz nie jest sprawą cywilną w znaczeniu formalnym, tj. inną sprawą w rozumieniu powyższego przepisu Koherentne zapatrywanie występuje na gruncie samorządu zawodowego notarialnego i adwokackiego. Zob. wyrok SN z 5.11.2015 r. (III ZS 7/15), LEX nr 1977829 oraz wyrok TK z 4.12.2018 r. (SK 10/17), OTK-A 2018/73. . Okoliczność ta nie wyklucza jednak możliwości zastosowania przepisów Kodeksu cywilnego do liczenia terminu z art. 215 ust. 1 u.k.s. Przepisy art. 111–116 k.c. mogą być bowiem stosowane w drodze analogiae iuris.

W nauce prawa pojęcie „termin” oznacza dodatkowe zastrzeżenie dotyczące czynności prawnej lub procesowej, przez które jej skutek zostaje ograniczony w czasie. Ma ono istotne znaczenie i wprowadzany jest do konstrukcji instytucji prawnych zarówno przez przepisy prawa materialnego, jak i procesowego. Okresy, w których może nastąpić ukształtowanie praw lub obowiązków podmiotów w ramach stosunków materialnoprawnych, stanowią terminy materialne. Określają one i zarazem stabilizują sytuację prawną podmiotów, których pozycja zostaje określona przede wszystkim wprost na podstawie przepisów prawa i związanych z tym zdarzeń, dla których czas odgrywa zasadniczą rolę. Natomiast terminy procesowe zakreślają granice czasowe dla dokonywania czynności procesowych przez uczestników postępowania oraz dla czynności sądu. Terminy dla sądu zakreśla ustawa, a dla uczestników postępowania – bądź ustawa, bądź sąd. W systemie prawnym mają one znaczenie przede wszystkim tam, gdzie chodzi o uruchomienie instytucji kontrolnych i innych środków zaskarżenia związanych ze sferą praw stron postępowania Wyrok SN z 10.06.2010 r. (I UK 49/10), OSNP 2011/23–24, poz. 304. .

Prawidłowa kwalifikacja danego terminu do kategorii terminów prawa procesowego lub materialnego może sprawiać wiele trudności. Tym samym w literaturze prawniczej wskazuje się, że przy ocenie, z jakim terminem mamy do czynienia, należy brać pod uwagę nie tylko sformułowanie przepisu zakreślającego termin, czy też jego umieszczenie w danym akcie prawnym (w ustawie normującej prawo materialne czy ustawie procesowej), ale przede wszystkim skutek upływu terminu. Jeśli polega on na wygaśnięciu prawa podmiotowego lub niemożliwości jego realizacji, termin ma charakter prawa materialnego, jeśli natomiast zakreśla granice czasowe dla określenia czynności procesowej – jest terminem prawa procesowego A. Wolter, J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 1998, s. 347. . Uchybienie terminowi procesowemu wywołuje skutek prawny na płaszczyźnie procesowej. Czynność procesowa podjęta przez stronę po upływie terminu jest bezskuteczna. Terminy procesowe podlegają przywróceniu, o ile zostaną spełnione przesłanki z art. 168 § 1 k.p.c. Ustawa z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2019 r. poz. 1460 ze zm.). Terminy prawa materialnego są co do zasady nieprzywracalne, a ich przywrócenie jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy taką możliwość przewidują przepisy określające dany termin.

Niektórzy autorzy wyróżniają jeszcze terminy o charakterze mieszanym, tj. takie, które wykazują cechy charakterystyczne dla terminów prawa materialnego, jak i dla terminów prawa procesowego. Pogląd taki jest jednak dyskusyjny. Słusznie natomiast twierdzi się, że aby stwierdzić, czy w danym przypadku mamy do czynienia z terminem prawa materialnego, czy też z terminem prawa procesowego, ocenić należy przede wszystkim skutki prawne, jakie wywołuje upływ danego terminu. Nadto przy ocenie charakteru terminu z art. 215 ust. 1 u.k.s. trzeba też uwzględnić specyfikę, naturę oraz cel środka prawnego przewidzianego w tym przepisie.

W zależności od skutków, jakie w przypadku bezczynności podmiotu uprawnionego wywołuje nadejście terminu materialnego, w literaturze wyróżnia się terminy przedawnienia oraz terminy zawite. Upływ terminu przedawnienia nie prowadzi do wygaśnięcia roszczenia, ale osoba, przeciwko której przysługuje roszczenie, może bez ujemnych konsekwencji prawnych odmówić podjęcia zachowania, do którego jest zobowiązana. Wskutek upływu terminu przedawnienia powstaje układ określany w literaturze terminem „zobowiązanie niezupełne (naturalne)”. Tym samym upływ terminu przedawnienia nie wyklucza ani dobrowolnego spełnienia świadczenia przez zobowiązanego, ani wszczęcia procesu przez uprawnionego (upływ terminu przedawnienia nie uzasadnia odrzucenia pozwu), może jedynie stać na przeszkodzie uwzględnieniu żądania P. Machnikowski (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2019, s. 305. . Ponadto cechą charakterystyczną tych terminów jest to, że ulegają one zawieszeniu (art. 121 k.c.) i przerwaniu (art. 123 § 1 k.c.).

Z kolei cechą charakterystyczną terminów zawitych (lub inaczej prekluzyjnych Pojęć „terminy zawite” i „terminy prekluzyjne” na gruncie prawa cywilnego używa się zamiennie. Inaczej jest jednak w prawie karnym procesowym, gdzie terminy zawite mają odmienne cechy od terminów prekluzyjnych. ) jest wygaśnięcie prawa podmiotowego po bezskutecznym upływie terminu określonego w przepisach, a okoliczność tę sąd bierze pod uwagę z urzędu w postępowaniu o ochronę tego prawa. W literaturze wyróżnia się następujące typy tych terminów D. Chrapoński, Wyłączenia z masy upadłości, Warszawa 2010, s. 199 i n. :

• terminy do dochodzenia prawa przed organem państwowym, np. terminy do wytaczania powództw o ukształtowanie lub ustalenie praw majątkowych (art. 534 k.c.);
• terminy do dokonania czynności pozasądowych, takich jak terminy do wykonania praw kształtujących (art. 88 k.c.);
• terminy wygaśnięcia praw podmiotowych (art. 293 k.c.).

Przekładając powyższe na problematykę wniosku o uchylenie uchwały z art. 215 ust. 1 u.k.s., przyjąć należy, że termin określony w tym przepisie ma charakter terminu prekluzyjnego (zawitego) prawa procesowego, z którego upływem gaśnie przysługujące Ministrowi Sprawiedliwości uprawnienie do zaskarżenia wadliwej uchwały. Za powyższym stanowiskiem przemawia długość tego terminu, jak i redakcja przepisu. Przekonuje o tym także cel ustanowienia terminu. Inne rozwiązanie prowadziłoby do niedających się zaakceptować skutków polegających na braku pewności i stabilności sytuacji prawnej powstałej w wyniku podjętej uchwały. W przypadku bowiem uznania, że termin ten podlega przywróceniu, organ samorządu komorniczego, podejmując uchwałę, musiałby liczyć się z możliwością, nawet po długim czasie, wyeliminowania z obrotu uchwały, której nikt nie kwestionował w ustawowym terminie. Po to ustawodawca wprowadził ograniczoną w czasie możliwość zaskarżenia, aby wyeliminować ten stan niepewności i tymczasowości uchwał.

Zachowanie terminu z art. 215 ust. 1 u.k.s. Sąd Najwyższy bierze pod uwagę z urzędu, bez względu na stanowisko strony przeciwnej. Termin ten nie podlega przywróceniu, w razie zaś jego upływu wniosek o uchylenie wadliwej uchwały jest niedopuszczalny. Gdy termin ten nie zostanie zachowany, wniosek podlega odrzuceniu. Skarga (wniosek) Ustawodawca jest w tym zakresie nieprecyzyjny, gdyż środek prawny przewidziany w art. 215 u.k.s. jest określony w ust. 1 tego przepisu jako „wniosek”, w ust. 2 zaś – „skarga”. z art. 215 u.k.s. jest środkiem prawnym zmierzającym do kontroli uchwały podjętej przez organ samorządu komorniczego, przy czym uchylenie uchwały w następstwie uwzględnienia wniosku nie spowoduje ukształtowania praw majątkowych wnioskodawcy – Ministra Sprawiedliwości. Minister Sprawiedliwości nie może być adresatem takiej uchwały. Uchwały organów samorządu komorniczego kreują lub współkształtują stosunki prawne (w tym stosunki o charakterze cywilnoprawnym) – co do zasady – między samorządem komorniczym a jego członkami (komornikami, asesorami). Tym samym, jak zostało już wyżej wskazane, przedmiotem postępowania przed Sądem Najwyższym jest publicznoprawna kwestia legalności uchwał organów samorządu komorniczego.

Termin wskazany w art. 215 ust. 1 jest terminem oznaczonym w miesiącach. Do obliczenia, kiedy termin ten upłynął, stosuje się zatem art. 112 k.c., a także – co uszło uwadze Sądu Najwyższego – art. 115 k.c. Zgodnie z art. 112 k.c. termin oznaczony w miesiącach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca. Gdy koniec terminu do złożenia wniosku o uchylenie uchwały przypada na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy lub na sobotę, termin upływa następnego dnia, który nie jest dniem wolnym od pracy ani sobotą (art. 115 k.c.). Nie ulega żadnej wątpliwości, że niedziela jest dniem uznanym ustawowo za wolny od pracy Postanowienie SN z 23.02.2020 r. (V CZ 127/11), niepubl. . Oprócz niedziel dniami uznanymi ustawowo za wolne od pracy są dni wymienione w art. 1 pkt 1 ustawy z 18.01.1951 r. o dniach wolnych od pracy Ustawa z 18.01.1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz.U. z 2015 r. poz. 90). . Zaskarżone uchwały wpłynęły do Ministerstwa Sprawiedliwości – Departamentu Wykonania Orzeczeń i Probacji w dniu 28.01.2019 r. (wtorek), natomiast wniosek, o którym mowa w art. 215 ust. 1 u.k.s., należało złożyć „w terminie 6 miesięcy od dnia jej otrzymania”, a zatem koniec tego terminu przypadł na niedzielę – 28.07.2019 r. Z tej przyczyny sześciomiesięczny termin przewidziany w art. 215 ust. 1 u.k.s. – zgodnie z regułą wyrażoną w art. 115 k.c. – upłynął dopiero w poniedziałek, czyli w dniu 29.07.2019 r., a przed końcem tego dnia wniosek o uchylenie zaskarżonych uchwał został złożony. Tym samym – wbrew zapatrywaniu Sądu Najwyższego – wniosek o uchylenie uchwał został złożony w terminie i powinien być merytorycznie rozpoznany.

Oceniając rozstrzygnięcie zawarte w pkt 2 glosowanego orzeczenia, w pierwszej kolejności należy ustalić charakter prawny uchwały z art. 208 ust. 1 pkt 7 u.k.s., tj. uchwały ustalającej wysokość składki na określone cele. Warto zatem zwrócić uwagę na różnice w jej konstrukcji prawnej z uchwałą wskazaną w art. 208 ust. 1 pkt 6 u.k.s., tj. uchwałą ustalającą wysokość składek miesięcznych na potrzeby organów samorządu komorniczego. Różnice te koncentrują się, najogólniej mówiąc, przynajmniej na kilku zasadniczych kwestiach prawnych. Chodzi mianowicie o:

• krąg osób uprawnionych do głosowania,
• grono adresatów, do których kierowane są uchwały,
• zakres treści obu uchwał (zakres przedmiotowy),
• prawny sens analizowanych uchwał (aspekt funkcjonalny).

Analiza tych różnic pozwala lepiej zrozumieć charakter prawny uchwał walnego zgromadzenia izby komorniczej w sprawie składek na określone cele. Po pierwsze – prawo do udziału w głosowaniu nad uchwałą w sprawie ustalenia wysokości składek miesięcznych na potrzeby organów samorządu komorniczego ustawodawca przyznał wyłącznie komornikom, nie zaś komornikom i asesorom, jak to uczynił w sytuacji głosowania nad uchwałą ustalającą składkę na określony cel. Tym samym krąg osób uprawnionych do głosowania nad uchwałami wskazanymi w art. 208 ust. 1 pkt 6 i 7 u.k.s. jest inny. Po drugie – omawiane uchwały różnią się także gronem adresatów, do których są one kierowane. Uchwała w sprawie ustalenia wysokości składek miesięcznych na potrzeby organów samorządu komorniczego jest adresowana wyłącznie do komorników, o czym świadczy treść art. 38 ust. 1 u.k.s. Przepis art. 38 u.k.s. stanowi bowiem doprecyzowanie przepisu art. 208 ust. 1 pkt 6 u.k.s., gdyż wskazuje on podmiot obowiązany do uiszczenia składek i określa dolną, jak i górną granicę ich wysokości. Z kolei uchwała z art. 208 ust. 1 pkt 7 może nakładać obowiązek uiszczenia składki na określony cel nie tylko na komorników, ale także na komorników i asesorów, bądź też wyłącznie na asesorów. Po trzecie – inny jest także zakres przedmiotowy tych uchwał. Składka z art. 208 ust. 1 pkt 6 u.k.s. uiszczana jest na potrzeby organów samorządu komorniczego. Ustawodawca określił także dolną, jak i górną granicę wysokości tych składek. Zgodnie z art. 38 u.k.s. wysokość składki miesięcznej nie może być niższa niż 0,3% i wyższa niż 1% wynagrodzenia prowizyjnego uzyskanego w poprzednim miesiącu. Ustawodawca przewidział też dodatkową ulgę dla komorników w pierwszym roku prowadzenia przez nich działalności oraz dla komorników o wpływie nie większym niż 1.000 spraw w poprzednim roku kalendarzowym. Komornicy ci uiszczają składkę miesięczną w wysokości nie większej niż 100 zł. Natomiast w odniesieniu do uchwały w sprawie składki na określony cel ustawodawca nie wskazał ram, w jakich walne zgromadzenie może określać wysokość tej składki. Po czwarte – inny jest prawny sens porównywanych uchwał. Składki z art. 208 ust. 1 pkt 6 u.k.s. mają charakter obligatoryjny i są przeznaczane na potrzeby organów samorządu komorniczego, czyli na planowane, zamierzone zadania realizowane każdego roku przez Krajową Radę Komorniczą, Krajową Komisję Komorniczą oraz poszczególne izby komornicze (art. 196 ust. 1 u.k.s.). Procentowa wysokość tych składek jest ustalana corocznie, samodzielnie przez walne zgromadzenia poszczególnych izb komorniczych. Z kolei art. 208 ust. 1 pkt 7 u.k.s. przewiduje możliwość uchwalania składek na określone cele. Chodzi zatem o dobrowolne składki uchwalane ad hoc. Jeśli chodzi o taką formę „samoopodatkowania”, członkowie samorządu zawodowego mają daleko idącą swobodę, a jej granice zakreśla zgodność podjętej uchwały z przepisami prawa M. Klonowski (w:) Ustawa o komornikach sądowych. Komentarz, red. R. Reiwer, Warszawa 2019, Legalis/el., komentarz do art. 38, teza 3. .

Powyższe spostrzeżenia prowadzą do konstatacji, że składki, o których mowa w art. 208 ust. 1 pkt 7 u.k.s., nie powinny służyć tym samym celom co składki miesięczne określone w art. 38 ust. 1 u.k.s. Stąd też uchwała z art. 208 ust. 1 pkt 7 u.k.s., co do zasady, nie powinna mieć wpływu na wysokość budżetu izby komorniczej, uchwalanego przez walne zgromadzenie izby komorniczej na podstawie art. 208 ust. 1 pkt 5 u.k.s. Wysokość budżetu izby komorniczej jest powiązana z tzw. składką obligatoryjną, tj. składką przewidzianą w art. 208 ust. 1 pkt 6 u.k.s. i doprecyzowaną w art. 38 u.k.s.

Wnioski i uwagi końcowe

Reasumując – przytoczone wyżej argumenty na temat charakteru prawnego terminu z art. 215 ust 1 u.k.s. oraz uchwały z art. 208 ust. 1 pkt 7 u.k.s. dają podstawy do zaprezentowania krytycznego stanowiska co do rozstrzygnięcia zawartego zarówno w pkt 1, jak i pkt 2 glosowanego wyroku. Dla obliczenia, kiedy termin z art. 215 ust. 1 u.k.s. upłynął, stosuje się nie tylko art. 112 k.c., ale także art. 115 k.c. Ponadto termin sześciomiesięczny przewidziany w art. 215 ust. 1 u.k.s., niezależnie od tego, czy uznany zostanie za termin prawa materialnego czy procesowy, oblicza się według przepisów prawa cywilnego. Zgodnie bowiem z art. 165 § 1 k.p.c. bieg terminów procesowych oblicza się według przepisów prawa cywilnego materialnego. W ustawie o komornikach sądowych nie zostały zawarte odrębne reguły dotyczące sposobu obliczania tego terminu. Oznacza to, że do biegu terminu do zaskarżenia uchwały znajdują zastosowanie ogólne przepisy dotyczące terminu, a więc art. 110–116 k.c.

Natomiast przepis art. 208 ust. 1 pkt 7 u.k.s. nie może służyć do obejścia art. 38 u.k.s., który wyznacza limity miesięcznych składek opłacanych przez komorników na potrzeby organów samorządu komorniczego, czyli na planowane, zamierzone zadania realizowane każdego roku przez Krajową Radę Komorniczą, Krajową Komisję Rewizyjną, jak i poszczególne izby komornicze. Zadania te określone są odpowiednio w art. 202, 204 i 212 u.k.s. W przeciwnym razie nieprzekraczalna granica składek opłacanych na potrzeby organów samorządu komorniczego, precyzyjnie określona w art. 38 ust. 1 u.k.s., byłaby iluzoryczna. To zaś podważałoby racjonalność ustawodawcy. Nie można zatem interpretować art. 208 ust. 7 u.k.s. w całkowitym oderwaniu od art. 208 ust. 6 u.k.s. i art. 38 u.k.s. Tym samym uchwała z art. 208 ust. 1 pkt 7 u.k.s., co do zasady, nie powinna mieć wpływu na wysokość budżetu izby komorniczej uchwalanego przez walne zgromadzenie izby komorniczej.