O pracowanie odnosi się do zagadnienia możliwości oraz sposobu wnoszenia pism procesowych za pośrednictwem elektronicznych metod komunikowania się na odległość. Opiera się na wykorzystywaniu koncepcji adaptacyjnej wykładni przepisów Kodeksu postępowania karnego określających zasady sporządzenia oraz wnoszenia oświadczeń procesowych na piśmie. Wychodząc z rekonstrukcji zasad określonych w obowiązujących przepisach, zawiera tezę, że ustawa procesowa w sposób ogólny określa sposób składania oświadczeń procesowych na piśmie. Nie konkretyzując sposobów skutecznego wniesienia pisma procesowego, przewiduje trzy jego formy: bezpośrednią (tj. osobiście w siedzibie sądu); pośrednią (przez operatora pocztowego) oraz poprzez inną formę przekazu do adresata. W każdym przypadku warunkiem wniesienia pisma procesowego jest potwierdzenie dokonania przekazu dokumentu do adresata. Tak zrekonstruowane zasady umożliwiają wnoszenie pism procesowych za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej. Prezentowana koncepcja wykładni opiera się na powszechnie aprobowanej tezie, że oświadczenie „na piśmie” to każde oświadczenie wyrażone za pomocą pisma rozumianego jako zespół znaków graficznych służących do wyrażania myśli. Dokument sporządzony przy wykorzystaniu edytora tekstu spełnia przesłanki wymagane dla formy pisemnej. Przekazanie takiego dokumentu za pośrednictwem poczty elektronicznej jest równoważne z wniesieniem oświadczenia procesowego na piśmie. Warunkiem skuteczności czynności dokonanej w ten sposób jest potwierdzenie, że przesyłka została zarejestrowana przez serwer, na którym znajduje się skrzynka poczty elektronicznej adresata. Spełnienie warunku złożenia oświadczenia na piśmie z podpisem składającego pismo wymaga przesłania korespondencji za pośrednictwem poczty elektronicznej w postaci skanu dokumentu opatrzonego własnoręcznym podpisem w formacie pdf.

1. Związane z nadzwyczajną sytuacją epidemiczną ograniczenia działania sądów, prokuratury oraz innych organów zajmujących się stosowaniem prawa karnego w sposób szczególnie jaskrawy uwidoczniły niedostosowanie regulacji proceduralnej do wymogów współczesności, w tym przyjmowanych powszechnie sposobów komunikowania się oraz przesyłania korespondencjiWarto podkreślić, że nieco inaczej przedstawia się to zagadnienie na gruncie niedawno znowelizowanej procedury cywilnej. Jakkolwiek przyjęte w ustawie nowelizującej postępowanie cywilne rozwiązania nie są wolne od wad, to akurat w zakresie nadawania pism procesowych i doręczeń stwarzają zdecydowanie lepsze możliwości do uwzględniającej wymogi współczesności wykładni adaptacyjnej. Zob. w tej kwestii m.in. J. Derlatka, „Palestra” 2020/3, s. 27. . Doprowadziły do wyeksponowania niespójności oraz luk w regulacji Kodeksu postępowania karnegoUstawa z 6.06.1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 2020 r. r. poz. 30 ze zm.), dalej k.p.k. . Zobrazowały skalę i znaczenie zaniechań prawodawcy, braku wyobraźni i lekceważenia, których konsekwencje dotykają każdego praktyka. Generują również poważne problemy dogmatyczne, a także wyzwania teoretyczne i filozoficznoprawne. W tym stanie rzeczy za pilne uznać należy dwa zagadnienia. Po pierwsze, poszukiwanie sposobów adaptacyjnej wykładni dalekich od doskonałości przepisów mającej na celu umożliwienie sprawnego obiegu korespondencji procesowej oraz realizacji praw uczestników postępowania w sytuacji ograniczenia możliwości korzystania z klasycznych form nadawania pism procesowych. Po drugie, opracowanie modelowych założeń oraz szczegółowych rozwiązań odnoszących się do kwestii doręczeń, wnoszenia, nadawania oraz składania pism i oświadczeń procesowych, które stanowić powinny podstawę stosownych zmian normatywnych.

2. Z uwagi na szczególne okoliczności niniejsze opracowanie ograniczone zostanie wyłącznie do propozycji wykładni adaptacyjnej, mającej na celu stworzenie możliwości wykorzystywania bezpiecznej i powszechnie dostępnej korespondencji elektronicznej do nadawania pism procesowych oraz wnoszenia środków zaskarżenia. Przy czym nie chodzi tu wyłącznie lub nawet przede wszystkim o przedstawienie rozwiązania stosowanego w sytuacji nadzwyczajnej, mającego charakter wyjątkowyTaki charakter mają podejmowane przez prezesów sądów w różnej formie prawnej działania wskazujące na możliwość wnoszenia pism procesowych, w tym środków zaskarżenia, za pośrednictwem poczty elektronicznej, powiązane z nałożeniem na pracowników sekretariatów sądowych obowiązku drukowania załączników do poczty elektronicznej oraz zamieszczenia ich w aktach sprawy. Rozwiązanie to należy w pełni zaaprobować, dodając, że niniejsze opracowanie służyć ma także przedstawieniu wykładni obowiązujących przepisów uzasadniającej zgodność z obowiązującym prawem tego rodzaju praktyki. , lecz o próbę rekonstrukcji zasad doręczenia i nadawania pism oraz oświadczeń procesowych, a także wnoszenia środków zaskarżenia, opartą na prezentowanych już wcześniej w orzecznictwie i piśmiennictwie poglądach. Innymi słowy – podejście, które spełnia wymogi wynikające z powszechnie przyjmowanego paradygmatu wykładniczego i umożliwia wykorzystywanie przedstawionej koncepcji także w okresie po zakończeniu „stanu wyjątkowego” w sferze wymiaru sprawiedliwościJakkolwiek władze publiczne z powodów sobie tylko wiadomych konsekwentnie i z uporem godnym lepszej sprawy wystrzegają się określania aktualnej sytuacji zgodnie z konstytucyjnymi wymogami, odwołując się co rusz do różnego typu neologizmów, rażących nieadekwatnością oraz wskazujących na instrumentalność działania władzy publicznej w złej wierze, dla każdego rozsądnie myślącego prawnika jest zupełnie oczywiste, że mamy do czynienia, de facto i de iure, z sytuacją konstytucyjnego stanu nadzwyczajnego. Fakt, że właściwe organy władzy publicznej nie dokonały wymaganych przez Konstytucję RP czynności konwencjonalnych mających na celu zgodne z prawem wprowadzenie stanu nadzwyczajnego ze wszystkimi wynikającymi z tego restrykcjami oraz konsekwencjami, nie może zmienić oceny rzeczywistej sytuacji Państwa Polskiego i jego obywateli. Kwestia oceny działań władzy publicznej stanowić będzie z pewnością przedmiot pogłębionych analiz w okresie późniejszym. .

3. Takie podejście podyktowane jest dwoma fundamentalnymi powodami.

Po pierwsze tym, że rozwiązania nadzwyczajne z istoty mają charakter wyjątkowy, ich aplikacja jest z natury rzeczy ograniczona do określonego rodzaju sytuacji i ma wąsko zakreślony przedział temporalny. Oznacza to, że jej wykorzystywanie pociąga za sobą szereg dodatkowych komplikacji, które rozciągać się będą, generując trudne do przewidzenia trudności, także na okres po zakończeniu stanu nadzwyczajnego. Do tej kategorii zaliczyć należy propozycję zmiany normatywnej zawartą w rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustawDruk sejmowy nr 299 z 26.03.2020 r. , w której przewidziano regulację w art. 15zzu stanowiącą:

1. W czasie stanu zagrożenia epidemicznego, stanu epidemii lub w przypadku zaprzestania działania operatora pocztowego świadczącego usługi powszechne, pismo procesowe strony może zostać wniesione do sądu przy użyciu platformy ePUAP, portalu informacyjnego sądów powszechnych lub za pomocą systemu teleinformatycznego. Pismo uważa się za wniesione z chwilą wprowadzenia go środka komunikacji elektronicznej i nadania na adres poczty elektronicznej sądu wskazany na stronie internetowej sądu.
2. Pismo procesowe strony powinno być opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym.
3. Jeśli adres poczty elektronicznej został wskazany we wcześniejszym piśmie procesowym, a tożsamość strony nie budzi wątpliwości, pismo procesowe tej strony może mieć formę dokumentową bez konieczności opatrzenia kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Forma dokumentowa w szczególności może mieć postać cyfrowego odwzorowania pisma opatrzonego odręcznym podpisem.
4. Pismo procesowe strony nadane w sposób, o którym mowa w ust. 1–3, uznaje się równoważne pismu opatrzonemu podpisem własnoręcznym.
5. Jeżeli pismo procesowe strony nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych, w tym wymagania, o którym mowa w ust. 2–4,stosuje się odpowiednio art. 130 ustawy z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego albo art. 120 ustawy z 6.06.1997 r. – Kodeks postępowania karnego, przy czym wezwanie wysyła się z wykorzystaniem poczty elektronicznej na adres, z którego zostało nadane pismo, które nie może otrzymać prawidłowego biegu.
6. Do pisma procesowego wniesionego w sposób określony w ust. 1–3 strona dołącza załączniki w formie dokumentowej w postaci odwzorowania cyfrowego załączników mających formą pisemną. W razie potrzeby sąd włącza do akt wydruki załączników w formie dokumentowej w postaci odwzorowania cyfrowego, z którymi postępuje tak, jak z załącznikami w formie pisemnej.
7. Strona wnosząca pismo procesowe w sposób określony w ust. 1–3 nie jest zobowiązana do doręczenia odpisu pisma stronie przeciwnej. W takim przypadku doręczenia odpisu dokonuje sąd.
8. Przepisy ust. 1–6 stosuje się odpowiednio do pism procesowych sądu oraz odpisów pism podlegających doręczeniu przez sąd. Pismo procesowe sądu podlega doręczeniu przy użyciu platformy e-PUAP, portalu informacyjnego sądów powszechnych albo, jeżeli pismo nie może być doręczone stronie w ten sposób, na podany przez nią adres poczty elektronicznej.
9. Dzień doręczenia pisma w sposób określony w ust. 8 poczytuje się za dzień wskazany w otrzymanym przez sąd potwierdzeniu dostarczenia przy użyciu platformy ePUAP, portalu informacyjnego sądów powszechnych albo w systemie teleinformatycznym. W braku potwierdzenia domniemywa się, że pismo zostało doręczone z upływem siedmiu dni od jego nadania.
10. Przepis ust. 1–9 stosuje się odpowiednio do pism wnoszonych do: 1) organów administracji publicznej w postępowaniu administracyjnym, 2) komornika sądowego, z wyjątkiem tytułu wykonawczego, który zawsze składa się na piśmie, chyba że przepis szczególny przewiduje formę elektroniczną, 3) pism oraz oświadczeń woli i innych oświadczeń członków organów osób prawnych dokonujących czynności z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej.

Proponowana regulacja miała z jednej strony charakter incydentalny, obowiązujący jedynie w czasie stanu zagrożenia epidemicznego, stanu epidemii lub zaprzestania działania operatora pocztowego, z drugiej ogólnosystemowy, odnosiła się bowiem do wszystkich typów postępowań. Z rozwiązaniem zawartym w art. 15 zzv projektu skorelowane były inne regulacje odnoszące się do wnoszenia pism za pośrednictwem poczty elektronicznej, przewidziane w ustawach szczególnych, zmienianych na mocy tego projektu ustawy. Przedstawienie szerszych uwag dotyczących tego rozwiązania przekracza jednak ramy niniejszego opracowania.

Po wtóre, ze względu na dystans do wprowadzania do systemu prawa zmian w kwestiach podstawowych podyktowanych wymogami sytuacji nadzwyczajnej, co zawsze prowadzi do błędów, których skutki niejednokrotnie powodują większe komplikacje niż te wynikające z problemów, jakich rozwiązaniu nowe rozwiązania miałyby służyć. Nowe rozwiązania ustawowe wymagają odpowiedniego przygotowania i testowaniaW pracach nad zmianami w zakresie doręczeń i nadawania pism procesowych pomocne może być spojrzenie prawnoporównawcze. W wielu krajach wprowadzono już bowiem precyzyjne regulacje odnoszące się do tej sfery. Dobrym przykładem może być ustawodawstwo Zjednoczonego Królestwa, gdzie mimo przywiązania do tradycji common law od 2011 r. funkcjonuje rozbudowany system regulacji odnoszącej się m.in. do akceptowanych przez prawodawcę sposobów przekazywania korespondencji i pism procesowych w sprawach karnych w formie elektronicznej. Zob. w tej kwestii m.in. The Criminal Procedure Rules 2011 (2011, No 1709, L.15), Part 4. Services of documents, https:/www.legislation.gov.uk/uksi/2011/1709/content/made. , co wymaga czasu, jakim nie dysponuje prawodawca decydujący się na usunięcie problemów lub luk poprzez incydentalną, nadzwyczajną regulację. Takie podejście oznacza zawsze działania dalekie od doskonałości i prowizoryczne, które, zgodnie z powszechnie znaną zasadą, zaśmiecać będą system prawny przez lata.

4. Przyjmując perspektywę adaptacyjnej wykładni, warto bliżej przyjrzeć się regulacjom Kodeksu postępowania karnego odnoszącym się do tytułowego zagadnienia. By jednak należycie umiejscowić prowadzone rozważania, warto rozpocząć od kilku kwestii ogólniejszej natury.

5. Kwestia doręczeń oraz nadawania pism procesowych (wnoszenia środka odwoławczegoCo do sformułowania „wnoszenie środka odwoławczego” zob. m.in. stanowisko SN zawarte w uzasadnieniu uchwały SN z 20.12.2006 r. (I KZP 29/06), OSNKW 2007/1, poz. 1, LEX nr 204974; uchwały SN z 20.01.2005 r. (I KZP 28/04), OSNKW 2005/1, poz. 1; zarządzeniu SN z 26.01.2012 r. (III KZ 93/11), OSNKW 2012/3, poz. 34, LEX nr 1129054; postanowienie SN z 26.03.2009 r. (I KZP 39/08), OSNKW 2009/5, poz. 35, LEX nr 486176. ) zasadniczo nie należy do zagadnień stanowiących przedmiot poważniejszych analiz w piśmiennictwie prawniczym. Jakkolwiek w wielu wypadkach zachowanie terminu do sporządzenia i wywiedzenia określonego środka prawnego ma znaczenie istotne, w przypadku terminów zawitych wręcz fundamentalneTrafnie wskazuje się w orzecznictwie, że „w wypadku terminów procesowych, a w szczególności stanowczych terminów zawitych do wniesienia środka zaskarżenia (art. 122 § 2 k.p.k.), dla możliwości stwierdzenia czy termin został zachowany rozstrzygające jest ustalenie, jakie zachowanie strony spełnia warunek wniesienia środka. Jest oczywiste, że bez przedmiotowego określenia takiego zachowania nie byłoby możliwe ustalenie jego czasu i stwierdzenia czy miało ono miejsce przed upływem terminu zawitego. Przepis art. 122 § 1 k.p.k. ustala, że czynność procesowa dokonana po upływie terminu zawitego jest bezskuteczna. W takim wypadku możliwość zachowania terminu wiązać można wyłącznie ze skutecznością wniosku o jego przywrócenie (art. 126 k.p.k.)” – uzasadnienie uchwały SN z 20.01.2005 r. (I KZP 28/04), OSNKW 2005/1, poz. 1, LEX nr 141244. , to rozważania odnoszące się do tego zagadnienia mają z reguły przyczynkarski charakter, ich przedmiotem jest zaś wykładnia „technicznych” w swej istocie postanowień ustaw procesowychW zakresie wnoszenia pism procesowych w formie elektronicznej zob. m.in. P. Szustakiewicz, Stosowanie podpisu elektronicznego w postępowaniu sądowoadministracyjnym na tle innych postępowań sądowych, „Przegląd Prawa Publicznego” 2014/1, s. 29; M. Żak, Wnoszenie pism drogą elektroniczną oraz elektroniczne doręczenia w procesie karnym, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2010/3, s. 117; A. Baworowski, Doręczenie elektroniczne w toku postępowania przygotowawczego, „Prokuratura i Prawo” 2007/11, s. 33; A. Lach, Gromadzenie dowodów elektronicznych po nowelizacji kodeksu postępowania karnego, „Prokuratura i Prawo” 2003/10, s. 16; H. Mazur, Doręczenia w procesie karnym w XXI wieku?, „Palestra” 2011/3–4, s. 109; A.R. Światłowski, Zmiany istotne dla radców prawnych wprowadzone do prawa karnego procesowego ustawą z 10.01.2003 r., „Radca Prawny” 2003/5, s. 7; J. Kosowski, Glosa do postanowienia SA w Lublinie z 11.05.2016 r., II AKz 219/16, „Studia Iuridica Lublinensia” 2017/3, s. 151; K. Woźniewski, Elektroniczne nośniki informacji w procesie karnym. Glosa do uchwały SN z 20.12.2006 r., I KZP 29/06, „Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa” 2007/4, s. 149. .

6. Zagadnienia związane z nadawaniem lub doręczaniem korespondencji procesowej w zasadzie nie są łączone z problematyką efektywności i sprawności postępowania, zwłaszcza zaś z konstytucyjnie zagwarantowanym prawem do rozpoznania sprawy przez niezawisły, bezstronny i właściwy sąd bez nieuzasadnionej zwłoki (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP)Na tle całkowitego niedostrzegania związków między prawidłowo ukształtowanym systemem doręczeń oraz nadawania pism procesowych a efektywnością i sprawnością oraz szybkością postępowania karnego dostrzec należy stanowisko S. Steinborna, który analizując zagadnienie doręczania pism za pośrednictwem telefaksu i poczty elektronicznej, trafnie dostrzega, że „proces karny powinien podążać za rozwojem techniki, zwłaszcza środków komunikacji elektronicznej. Wykorzystywanie tych możliwości leży w interesie samych uczestników postępowania, gdyż zazwyczaj wydatnie przyczynia się do usprawnienia i przyspieszenia postępowania” – S. Steinborn (w:) J. Grajewski, P. Rogoziński, S. Steinborn, Kodeks postępowania karnego. Komentarz do wybranych przepisów, LEX/el. 2016, teza 14. . Nie podejmuje się ich także w kontekście zasady ustności i pisemności postępowania karnegoZob. w szczególności A. Gerecka-Żołyńska (w:) System Prawa Karnego Procesowego. Zasady procesu karnego, red. P. Wiliński, Warszawa 2014, t. 3, cz. 1, s. 894; D. Szumiło-Kulczycka (w:) System Prawa Karnego Procesowego. Zasady procesu karnego, red. P. Wiliński, Warszawa 2014, t. 3, cz. 2, s. 939. . Tymczasem rozpoznanie sprawy w rozsądnym terminie to jeden z warunków realizacji zasady trafnej reakcji na zdarzenia wymagające sądowego rozstrzygnięcia, element zagadnienia szybkości postępowania. W prawie karnym łączy się je z dyrektywą nieuniknioności oceny zachowań stanowiących podstawę odpowiedzialności karnej, wskazując, że o realizacji funkcji prawa karnego decyduje nie tyle surowość, czy też poziom punitywności systemu, ile gwarancja nieuniknioności kary. Dodaje się także, że sprawne prowadzenie postępowania karnego stanowi jeden z podstawowych warunków sensownej realizacji publicznego ius puniendi. W radykalnie zorientowanych opracowaniach prezentowany jest pogląd, wedle którego nadmiernie długi przedział czasu dzielący moment popełnienia przestępstwa od chwili jego konwencjonalnego przypisania, z czym łączy się element instytucjonalnego potępienia, uzasadniać może odstąpienie od stosowania prawnokarnej reakcji z uwagi na dekompletację przesłanek przypisania winyZob. w tej kwestii interesujące i zarazem inspirujące rozważania M. Małeckiego, Przypisanie winy. Zarys teorii ekskulpantów, Kraków 2019, s. 233; por. też uwagi S. Waltosia, O obstrukcji procesowej, czyli kilka uwag o nadużyciu prawa procesowego (w:) W kręgu teorii i praktyki prawa karnego. Księga poświęcona pamięci profesora Andrzeja Wąska, Lublin 2005, s. 613. . Realizacji zasady szybkości i sprawności postępowania służy system efektywnego nadawania i doręczania korespondencji i pism procesowych. W szczególności w tym zakresie, w którym procesowa zasada ustności zastępowana jest przez zasadę pisemności. Trzeba podkreślić, że w procesie karnym wyróżnia się szereg czynności, które muszą zostać dokonane w formie pisemnej. Zachowania formy pisemnej wymagają w szczególności: wyrok oraz jego pełne uzasadnienie (art. 423 § 1 k.p.k.), pozostałe orzeczenia wydawane poza rozprawą (art. 98 § 1 k.p.k.; art. 100 § 1 i 2 k.p.k.), środki odwoławcze (art. 428 § 1 k.p.k.)Zob. w tej kwestii szerzej A. Gerecka-Żołyńska (w:) System..., s. 894. . Realizacja czynności wymagających formy pisemnej wymaga obudowania sprawnym systemem doręczeń oraz nadawania orzeczeń i pism procesowych. Zagadnienie modelu nadawania i doręczania pism ma zatem znaczenie dla całego systemu prawa, w istotnym zakresie decyduje o efektywności postępowania karnego, a przez to o sposobie stosowania prawa karnego. Niejednokrotnie przesądza o możliwości skorzystania z określonych praw, a tym samym o trafności prawnokarnej reakcji i uznaniu orzeczenia za sprawiedliwe w perspektywie społecznej.

7. W tym kontekście zagadnienie nadawania lub doręczenia pism procesowych bywa w piśmiennictwie, a także szerzej w debacie publicznej, prezentowane w perspektywie pragmatyczno-instrumentalnej. Przyjmuje się bowiem, że rozbudowany system reguł i zasad nadawania i doręczania pism procesowych mających gwarancyjny charakter stanowi przeszkodzę w realizacji zasady szybkości i efektywności postępowania karnegoZob. m.in. rozważania D. Wysockiego, Przewlekłość procesu karnego, Warszawa 2001, s. 177. Por. też uwagi D. Szumiło-Kulczyckiej (w:) System..., s. 939. . Zwłaszcza wówczas, gdy suponuje się instrumentalne, stanowiące przejaw nadużycia prawa procesowego zabiegi mające na celu opóźnienie lub uniemożliwienie stwierdzenia w prawem przewidziany sposób, że doszło do skutecznego doręczenia wymaganej na danym etapie procesu korespondencji. Ustawodawca uważnie wsłuchuje się w tego typu twierdzenia, co rusz wprowadzając nowelizacje mające na celu zwiększenie efektywności systemu doręczeń pism. Przyjmowane rozwiązania stopniowo rozmontowują system gwarancji proceduralnych, szczodrze wykorzystując różnorakie domniemania pozwalające uznać, że mimo braku stosownego potwierdzenia można przyjąć, że zaktualizował się „skutek doręczenia”. Ta formuła zwalnia sąd lub inny organ prowadzący postępowanie od konieczności powstrzymania się z realizacją określonych czynności procesowych, ewentualnie zaś nieobecna przy tej czynności strona lub jej pełnomocnik (obrońca) traktowany jest jak podmiot, który z własnej woli zrezygnował z realizacji przysługujących mu uprawnień. W tym nurcie mieszczą się rozwiązania odnoszące się do czynności procesowych realizowanych w związku z różnorakimi zdarzeniami nagłymi czy pilnymi, gdy przedmiotem postępowania są kwestie związane z ochroną istotnych z perspektywy jednostki lub zbiorowości wartościW praktyce szeroko wykorzystywana jest metoda zawiadamiania o czynnościach procesowych związanych z zastosowaniem lub przedłużeniem stosowania środków zapobiegawczych, w szczególności tymczasowego aresztowania, za pomocą telefaksu. Przesłanie zawiadomienia w tej formie uznaje się za skuteczne doręczenie, zgodnie z treścią art. 132 § 3 k.p.k. Zob. R.A. Stefański, Sposoby wzywania lub zawiadamiania osób w wypadkach niecierpiących zwłoki w procesie karnym, „Prokuratura i Prawo” 2002/9, s. 23. . W tych sytuacjach sprawność, efektywność i szybkość postępowania gwarantować mają uproszczone formy doręczenia określonych pism, wezwań czy zawiadomień.

8. W ten sposób regulacje związane z nadawaniem pism lub ich doręczaniem stopniowo ulegają coraz większemu rozwarstwieniuZwracano na to uwagę w piśmiennictwie z zakresu prawa karnego procesowego, wskazując na niekonsekwencję ustawodawcy, objawiającą się wówczas tym, że w odniesieniu do organów procesowych ustawa procesowa dopuszczała możliwość wysyłania pism także za pośrednictwem operatorów niepublicznych (art. 131 k.p.k. w brzmieniu z 2004 r. – przyp. P.K.), podczas gdy dla zachowania terminu przez uczestnika postępowania konieczne było skorzystanie z usług operatora publicznego. Zob. szerzej P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2004, t. 1, s. 588. Por. też krytyczne uwagi zamieszczone w uzasadnieniu uchwały SN z 20.01.2005 r. (I KZP 28/04), OSNKW 2005/1, poz. 1, LEX nr 141244. . Z jednej strony regulacje dotyczące doręczeń korespondencji pochodzącej od organów władzy publicznej, tj. sądów, prokuratury, policji oraz innych służb wykonujących czynności procesowe, są stopniowo i konsekwentnie modyfikowane w kierunku uproszczenia procedury stwierdzenia, że doszło do skutecznego doręczenia określonego rodzaju konwencjonalnego komunikatuW szczególności poprzez wprowadzoną w powoływanym już w tym opracowaniu art. 132 § 3 k.p.k. możliwość doręczenia przez organy procesowe pisma za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej. Ta forma doręczenia pism przez organy procesowe jest powszechnie akceptowana w doktrynie i orzecznictwie. Z jednoczesnym wskazaniem, że „przepisy dotyczące doręczeń zawarte w rozdziale 15 k.p.k. adresowane są do organów procesowych, a nie do stron, nie odnoszą się więc do zasad wnoszenia przez stronę pisma procesowego” – uzasadnienie uchwały SN z 26.03.2009 r. (I KZP 39/08), OSNKW 2009/5, poz. 36. . Z drugiej strony w zakresie terminów i nadawania pism procesowych przez strony, ich pełnomocników lub przedstawicieli zachowują klasyczną, można powiedzieć konserwatywno-archaiczną postaćPrzykładem stanowiska będącego wyrazem mocno zapóźnionej reminiscencji czasów, gdy korespondencja przekazywana była wyłącznie (z powodów technicznych) za pośrednictwem poczty, jest pogląd SN wyrażony w zarządzeniu z 26.01.2012 r. (III KZ 93/11), OSNKW 2012/3, poz. 34, w którym stwierdzono, że „przepisy procedury karnej, tak z uwagi na ich funkcje gwarancyjne, jak i zabezpieczające pewność obrotu prawnego, nie przewidują dowolności ani w doręczaniu pism procesowych przez organy postępowania, ani w ich wnoszeniu przez uprawnione osoby. Wykorzystanie elektronicznej formy doręczenia pisma nie zależy zatem od uznania uczestników procesu, lecz ma zastosowanie jedynie w wypadkach przewidzianych w ustawie”. Identycznie SN w postanowieniu z 26.03.2009 r. (I KZP 39/08), OSNKW 2009/5, poz. 36, stwierdzając, że „nie wywołuje skutku procesowego w postaci wniesienia środka odwoławczego oświadczenie procesowe strony, przesłane w formie dokumentu elektronicznego, zgodnie z wymogami ustawy z 18.09.2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz.U. nr 130, poz. 1450), albowiem zarówno w procedurze wykroczeniowej, jak i w procedurze karnej taka forma czynności procesowej nie jest przewidziana”. .

9. Rodzi to szereg różnorakich konsekwencji, związanych z realizacją konstytucyjnie zagwarantowanych jednostce praw i gwarancji rzetelności, a także pytanie o funkcje i znaczenie zasady równości, w tym przypadku postrzeganej zarówno horyzontalnie, jak i wertykalnie. Trzeba bowiem pamiętać, że kwestia sposobu stwierdzenia, iż doszło do skutecznego prawnie, następującego przed upływem terminu dokonania czynności konwencjonalnej wniesienia lub złożenia pisma procesowego, ma fundamentalne znaczenie w perspektywie praw podmiotowych, w tym w szczególności możliwości realizacji procesowych uprawnień. Trafnie wskazywano przed laty, że za niedopuszczalne uznać należy jakiekolwiek pozbawione wyraźnego ustawowego oparcia ograniczenie prawa strony do dysponowania terminem do wniesienia środka zaskarżenia w całym wymiarze czasowym określonym w odpowiednich przepisach. Niezależnie bowiem od sposobu wniesienia pisma ustawa procesowa gwarantuje stronom możliwość „pełnego” wykorzystania terminu przyznanego im w celu sporządzenia środka zaskarżenia. Wszelkie restrykcje związane ze sposobem nadawania, wnoszenia lub składania pism procesowych prowadzą do ograniczenia tego prawaZob. rozważania zawarte w uzasadnieniu uchwały SN z 20.01.2005 r. (I KZP 28/04), OSNKW 2005/1, poz. 1, LEX nr 141244. Być może dałoby się wyjaśniać tego rodzaju zabiegi zmianą podejścia i coraz szerszą akceptacją dla komunitaryzmu, rozważania odnoszące się do tego zagadnienia odłożyć trzeba na inną okazję. .

10. W świetle powyższych uwag ogólnych warto nieco głębiej przyjrzeć się problemowi dostosowania obowiązujących regulacji prawnych do wymogów współczesnościNa niedostosowanie regulacji odnoszącej się do wnoszenia, nadawania oraz doręczenia pism procesowych do wymogów współczesności zwracano już przed laty uwagę w orzecznictwie, wskazując, trafnie i lakonicznie, że „Można mieć natomiast istotne, dalej idące wątpliwości czy zakres unormowania art. 124 k.p.k. odpowiada współczesnym realiom i możliwościom korzystania z dostępnych usług i urządzeń umożliwiających nadanie oraz przekazywanie korespondencji” – uzasadnienie uchwały SN z 20.01.2005 r. (I KZP 28/04), OSNKW 2005/1, poz. 1, LEX nr 141244. Zob. też odnoszące się do innego aspektu, związanego z niesymetrycznością regulacji odnoszącej się do organów procesowych oraz stron zawarte w opracowaniu P. Hofmańskiego, E. Sadzik, K. Zgryzka, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2004, t. 1, s. 588. . W dobie powszechnego wykorzystywania elektronicznej formy komunikowania się na odległość, masowego używania poczty elektronicznej oraz innych narzędzi komunikacji za pośrednictwem sieci Internet, realizowanej w wielu wypadkach w tzw. czasie rzeczywistym, gdy elektroniczna korespondencja umożliwia precyzyjne stwierdzenie czasu nadania, zawartości treściowej, wreszcie zapewnienia poufności przekazu, zaskakujące jest to, że ustawy procesowe oparte są na tak głębokim przywiązaniu do tradycyjnej formy doręczeń oraz nadawania pism procesowych.

11. Regulacje proceduralne zostały odmiennie ukształtowane dla doręczeń oraz nadawania pism procesowych. Z jednej strony zgodnie z brzmieniem art. 131 § 1 k.p.k. „wezwania, zawiadomienia oraz inne pisma, od których doręczenia biegną terminy, doręcza się przez operatora pocztowego (...), pracownika organu wysyłającego, organu procesowego dokonującego czynności procesowej – w toku tej czynności; Policję – tylko w razie konieczności”. Ustawodawca dopuszcza w art. 132 § 3 k.p.k., że „pismo może być także doręczone za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej”, przyjmując, że w takim wypadku dowodem doręczenia jest potwierdzenie transmisji danych. Prima facie nie sposób bez wątpliwości ustalić relacji między wezwaniami, zawiadomieniami i pismami, o których mowa w art. 132 § 1 k.p.k., a pismami wskazanymi w treści art. 132 § 3 k.p.k.Trzeba zarazem ze zdziwieniem wskazać, że nikt z przedstawicieli doktryny prawa karnego procesowego nie poddał analizie relacji między złożonym zwrotem „wezwania, zawiadomienia oraz inne pisma, od których doręczenia biegną terminy” z art. 131 § 1 k.p.k. oraz ogólnym terminem „pisma” użytym w art. 132 § 3 k.p.k. Analizy dotyczące zakresu możliwości doręczenia pism za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej skupione są na zagadnieniu „odpisu” orzeczenia, w kontekście spełnienia przesłanek pozwalających uznać załącznik elektroniczny za odpis w przypadku transmisji za pośrednictwem poczty elektronicznej. Można z równą mocą twierdzić, że regulacja zawarta w art. 131 § 1 k.p.k. ma charakter szczególny i zarazem bezwzględny, wykluczając możliwość skutecznego doręczenia wskazanej w niej kategorii wezwań, zawiadomień lub pism w sposób przewidziany w art. 132 § 3 k.p.k.Tak m.in. P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2007, t. 1, s. 662; H. Paluszkiewicz, wskazując, że poza zakresem regulacji art. 132 § 3 k.p.k. pozostają pisma, o których mowa w art. 341 § 1 k.p.k.; art. 343 § 5 k.p.k; art. 343a oraz w art. 420 § 1 k.p.k. i art. 500 § 1 k.p.k. – H. Paluszkiewicz (w:) K. Dudka, M. Janicz, C. Kulesza, J. Matras, H. Paluszkiewicz, B. Skowron, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Lex, teza 4; M. Kurowski (w:) B. Augustyniak, K. Eichstaedt, M. Kurowski, D. Świecki, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, Warszawa 2019. Nie można jednak a limine wykluczyć, że rozwiązanie zawarte w art. 132 § 3 k.p.k. odnosi się do każdego rodzaju pisma, także takiego, od daty doręczenia którego biegną terminyTak w szczególności S. Steinborn (w:) J. Grajewski, P. Rogoziński, S. Steinborn, Kodeks..., teza 14; J. Skorupka (w:) J. Kosonoga, R.A. Stefański, J. Skorupka, S. Zabłocki, Kodeks postępowania karnego. Komentarz do art. 1–166, red. R.A. Stefański, S. Zabłocki, Warszawa 2017, t. 1, tezy 15–16. . To zaś oznaczałoby, że pisma tego typu mogą być przez sądy lub inne organy procesowe doręczane w trybie przewidzianym w art. 132 § 3 k.p.k. Przyjęcie drugiej ze wskazanych modalności interpretacyjnych oznaczałoby, że sądy lub inne organy procesowe mogą, w każdej sytuacji, a więc także poza wypadkami nadzwyczajnymi, doręczać korespondencję procesową za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznejTakie stanowisko prezentuje J. Skorupka, podkreślając, że w przypadku przesyłania odpisów orzeczeń, o którym mowa w art. 128 § 1 k.p.k., spełnienie warunku doręczenia „w uwierzytelnionej kopii” wymaga przesłania skanu dokumentu w formacie pdf, który zapewnia integralność danych w nim zawartych – J. Skorupka (w:) J. Kosonoga, R.A. Stefański, J. Skorupka, S. Zabłocki, Kodeks..., t. 1, tezy 15–16. Podobnie S. Steinborn (w:) J. Grajewski, P. Rogoziński, S. Steinborn, Kodeks..., teza 14; A. Baworowski, Doręczenia..., s. 44–45. . Z drugiej strony wobec uczestników postępowania, z uwagi na brak analogicznych do przewidzianych w art. 132 §. 3 k.p.k. regulacji, przyjmuje się, że są zobowiązane do korzystania z klasycznej formy nadawania korespondencji procesowej, określonej w art. 124 k.p.k.Warto powtórzyć stanowisko SN w tej kwestii: „nie wywołuje skutku procesowego w postaci wniesienia środka odwoławczego oświadczenie procesowe strony, przesłane w formie dokumentu elektronicznego (...), bowiem zarówno w procedurze wykroczeniowej, jak i w procedurze karnej taka forma czynności procesowej nie jest przewidziana” – uchwała SN z 26.03.2009 r. (I KZP 39/08), OSNKW 2009/5, poz. 36, LEX nr 486176; „przepisy procedury karnej, tak z uwagi na ich funkcje gwarancyjne, jak i zabezpieczające pewność obrotu prawnego, nie przewidują dowolności ani w doręczaniu pism procesowych przez organy postępowania, ani w ich wnoszeniu przez uprawnione osoby. Wykorzystanie elektronicznej formy doręczenia pisma nie zależy zatem, od uznania uczestników procesu, lecz ma zastosowanie jedynie w przypadkach przewidzianych w ustawie” – zarządzenie SN z 26.01.20102 r. (III KZ 93/11), OSNKW 2012/3, poz. 34. Powód i wartości, które uzasadniałyby tego typu zróżnicowanie, trudno odkryć.

12. Podejmując próbę weryfikacji trafności powyżej przywołanych twierdzeń, warto bliżej przyjrzeć się regulacjom Kodeksu postępowania karnego odnoszącym się do kwestii nadawania oraz doręczania korespondencji procesowej. Rozpocząć wypada od przypomnienia ogólnej regulacji, zawartej w art. 116 k.p.k., zgodnie z którą „jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, strony i inni uprawnieni do wzięcia udziału w czynności procesowej mogą składać wnioski i inne oświadczenia na piśmie albo ustnie do protokołu”. Druga z wymienionych w powołanym przepisie form nie ma znaczenia w kontekście poruszanej tematyki, związana jest bowiem z osobistym uczestnictwem podmiotu składającego wniosek lub oświadczenie w czynności procesowej. Nie pojawia się wówczas, z powodów oczywistych, problem złożenia czy też wniesienia na piśmie wniosku lub oświadczenia. Znaczenie ma natomiast wyrażona w pierwszej części powołanej regulacji zasada „składania wniosków lub innych oświadczeń na piśmie”. Forma pisemna oświadczenia składanego w inny sposób niż do protokołu w pewnej kategorii wypadków ma charakter uzupełniający, w innych wyłączony. To co istotne, żaden z przepisów procesowych nie określa szczególnych wymogów dotyczących pisemnej formy składania pism procesowych, wniosków lub oświadczeń. Ustawa procesowa posługuje się ogólnym określeniem „na piśmie”W taki też sposób rozumiane było sformułowanie „na piśmie” na gruncie projektowanej regulacji art. 15 zzu, w którym wskazywano, że „pismo procesowe strony może zostać wniesione do sądu przy użyciu platformy ePUAP, portalu informacyjnego sądów powszechnych lub za pomocą poczty elektronicznej. Pismo uważa się za wniesione z chwilą wprowadzenia go do środka komunikacji elektronicznej i nadania na adres poczty elektronicznej sądu wskazany na stronie internetowej sądu”. .

13. Odwołując się do słownikowego znaczenia, należy wskazać, że określenie „na piśmie” oznacza „za pomocą pisma”, „pisemnie”, „pismo” zaś to „zespół znaków graficznych będących znakami dźwięków lub pojęć”, „wyrażanie myśli za pomocą znaków graficznych”Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, Warszawa 1996, t. 2, s. 648–649. . Pozwala to konstatować, że forma pisemna odnosi się do „każdego oświadczenia procesowego, wyrażonego pismem, a nie ustnie, co za tym idzie, każdy tekst, napisany ręcznie czy maszynowo (pismem komputerowym), spełnia wymóg pisemności”Uzasadnienie uchwały SN z 20.12.2006 r. (I KZP 29/06), OSNKW 2007/1, poz. 1, LEX nr 204974. . Zaprezentowane wyżej szerokie rozumienie zwrotu „na piśmie” jako formy czynności konwencjonalnej pozwala dalej twierdzić, że dla zachowania formy pisemnej „bez znaczenia pozostaje zarówno sposób, w jaki owo oświadczenie woli zostanie przelane na papier, jak i to, czy sporządzone pismo dotrze do adresata w oryginale, czy w innej formie”Uzasadnienie uchwały SN z 20.12.2006 r. (I KZP 29/06), OSNKW 2007/1, poz. 1, LEX nr 204974. . Elementy te nie mają znaczenia dla oceny, czy wniosek lub inne oświadczenie procesowe zostało sporządzone i złożone na piśmie. Dodać trzeba, że dla zachowania formy pisemnej nie jest wymagane także to, by była ona odzwierciedlona czy też – jak ujęto to w powołanej uchwale SN – „przelana na papier”. Forma pisemna zostanie dochowana w każdym przypadku, gdy treść oświadczenia procesowego zostanie ujęta za pomocą pisma – ręcznego, maszynowego, komputerowego, cyfrowego lub ze względów technicznych jakiegokolwiek innego. Należy podkreślić, że w zakresie wymogu pisemności oświadczenia ustawa procesowa nie wymaga, by sporządzony pisemnie dokument został ostatecznie ukształtowany jako „dokument papierowy”. Nie ma wątpliwości, że wedle powszechnie akceptowanego znaczenia za pisemne zostanie uznane takie oświadczenie, które zostało sporządzone w formie elektronicznej przy wykorzystaniu edytora tekstu używającego pisma rozumianego jako zespół znaków graficznych służących do wyrażania myśli, i którego treść dostępna jest poprzez lekturę dla odbiorcy. Pisemne będą tym samym oświadczenia lub informacje sporządzane za pomocą edytorów tekstów na komputerze, iPadzie, smartfonie lub innym urządzeniu. Tak sporządzone oświadczenia lub informacje, identycznie jak oświadczenia lub informacje wyrażone za pomocą pisma ręcznego odzwierciedlonego na odpowiednim nośniku (co do zasady będzie to nośnik papierowy, choć niekoniecznie musi być taki) czy pisma maszynowego, mogą być przedmiotem przekazu do określonego adresata lub być udostępniane określonemu adresatowi. Jeśli oświadczenie lub informacja zostaje przedstawiona (sporządzona) za pomocą pisma w zakreślonym wyżej rozumieniu, spełniony będzie wymóg pisemności. Pismo procesowe, wniosek, środek zaskarżenia lub jakiekolwiek inne oświadczenia uczestnika postępowania z perspektywy wymogu ustawowego określenia „na piśmie” może przybierać każdą ze wskazanych wyżej form wyrażenia myśli za pomocą pisma rozumianego jako zespół znaków graficznych.

14. Wniosek, inne oświadczenie procesowe lub środek zaskarżenia sporządzony „na piśmie” dla wywołania skutków przewidzianych w ustawie musi być wniesiony (złożony) we właściwym terminie do właściwego organu. Szczególne znaczenie ma konwencjonalny sposób złożenia, wniesienia lub nadania pisma procesowego będącego wnioskiem lub środkiem odwoławczym wówczas, gdy ustawa procesowa przewiduje powinność dokonania tej czynności w zawitym terminie. Ogólne regulacje procesowe odnoszące się do tej kwestii wskazują, że „zawite są terminy do wnoszenia środków zaskarżenia oraz inne, które ustawa uznaje za zawite” (art. 122 § 2 k.p.k.). W powołanym przepisie ustawodawca odwołuje się do czynności „wniesienia” środków zaskarżenia lub innych środków. W przepisach dotyczących środków zaskarżenia wskazuje się natomiast, że „środek odwoławczy wnosi się na piśmie do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie” (art. 428 § 1 k.p.k.).

15. Ustawa procesowa w żadnym przepisie nie precyzuje, na czym polegać ma czynność „wniesienia” środka zaskarżenia „na piśmie”. Trafnie wskazuje się w orzecznictwie, że pojęcie „wnosi się” stanowi kategorię ogólną, obejmującą wszelkie zachowania, z którymi ustawodawca wiąże skutek w postaci dokonania czynności z zachowaniem terminu. Interesujące jest to, że w Kodeksie postępowania karnego nie określono podstawy do najbardziej oczywistej formy „wniesienia” pisma, tj. złożenia go w siedzibie adresata (sądu lub prokuratury) na dzienniku podawczym z jednoczesnym uzyskaniem potwierdzenia dokonania tej czynności (tzw. prezentaty). Zapewne zasadnie podkreśla się w orzecznictwie, że „niewątpliwie, z uwagi na oczywistość możliwości wniesienia pisma – czynności polegającej na złożeniu go w siedzibie sądu, czynności tej nie wskazano w żadnym z przepisów kodeksu postępowania karnego”Uzasadnienie uchwały SN z 20.01.2005 r. (I KZP 28/04), OSNKW 2005/1, poz. 1, LEX nr 141244. . Należy z naciskiem podkreślić, że ten sposób wniesienia pisma nie został wymieniony w treści art. 124 k.p.k., określającego przesłanki zachowania terminu do dokonania czynności procesowej. Pozwala to twierdzić, że przepis ten nie określa taksatywnie sposobów wniesienia pisma procesowego. Dla porządku warto wskazać, że art. 124 k.p.k. posługuje się terminem „nadanie” jako określeniem odnoszącym się do szczególnej formy „wniesienia” pisma procesowego. Pojęcie „wnosi się” ma charakter ogólny, co potwierdza treść innych przepisów ustawy procesowej, w których użyto go w tym samym znaczeniu, tj. art. 425 § 1; art. 445 § 1; art. 460, art. 482 § 1 zd. 2; art. 506 § 1 oraz art. 519 k.p.k., gdyby odnosić się jedynie do przepisów formułujących uprawnienia stron do zaskarżenia orzeczenia. W konsekwencji należy stwierdzić, że pojęcie „wnosi się” odnosi się do każdej czynności, która in concreto doprowadzi do nadania, złożenia, przekazania, przedłożenia lub przesłania pisma procesowego do właściwego adresata. Tylko bowiem skutek czynności określanej przez ustawę procesową za pomocą zwrotu „wnosi się” pozwala przesądzić, czy spełnione zostały warunki wniesienia lub złożenia w terminie określonego pisma procesowego. Wymaga to dokonania czynności, której przedmiotem jest oświadczenie procesowe sporządzone na piśmie, polegającej na złożeniu, przesłaniu, przekazaniu lub nadaniu do adresata w sposób umożliwiający stwierdzenie konkretnej daty dokonania tej czynności. Trafnie wskazuje się w orzecznictwie, że „dla ustalenia czy termin został zachowany, przedmiotem kontroli nie jest badanie czasu abstrakcyjnego «wniesienia» środka zaskarżenia, lecz stwierdzenie konkretnej daty nadania lub złożenia pisma procesowego, bo tylko te fakty stanowią kryterium rozstrzygania w przedmiocie zachowania terminu”Uzasadnienie uchwały SN z 20.01.2005 r. (I KZP 28/04), OSNKW 2005/1, poz. 1, LEX nr 141244. . W konsekwencji przyjmując, że oświadczenie procesowe złożone na piśmie rozumieć należy szeroko, wedle przedstawionej powyżej formuły, a także uznając, że żaden z przepisów Kodeksu postępowania karnego „nie stawia szczególnych wymagań co tej formy składanego oświadczenia procesowego, (...) należy przyjąć, że każde takie oświadczenie, wyrażone pismem, a nie ustnie, a co za tym idzie, każdy tekst, napisany ręcznie czy maszynowo (pismem «komputerowym»), spełnia wymóg wniesienia środka odwoławczego na piśmie”Uzasadnienie uchwały SN z 20.12.2006 r. (I KZP 29/06), OSNKW 2007/1, poz. 1, LEX nr 204974. . Powyższe przemawia za tym, że bez znaczenia pozostaje zarówno sposób, w jaki owo oświadczenie woli zostanie sporządzone, „jak i to, czy dotrzeć do adresata w oryginale, czy w innej formie”. Zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym w orzecznictwie „środek odwoławczy przesłany do organu procesowego w postaci faksu (odbitki pisma pochodzącej z odbiorczego urządzenia telefaksowego) spełnia warunek wskazany w art. 428 § 1 k.p.k., a wniesienie tego środka w opisywanej postaci (dla zachowania terminu do wykonania tej czynności procesowej) jest prawnie skuteczne”Uzasadnienie uchwały SN z 20.12.2006 r. (I KZP 29/06), OSNKW 2007/1, poz. 1. .

16. Identycznie oceniać należy na gruncie obowiązujących przepisów możliwość wniesienia pisma procesowego za pośrednictwem poczty elektronicznej. Nie ma wątpliwości, że sporządzony w wersji elektronicznej przy wykorzystaniu edytora tekstu dokument zawierający oświadczenie procesowe spełnia wymogi sporządzenia go „na piśmie” w rozumieniu powoływanych wyżej przepisów procesowych. Nie ma zarazem większej wątpliwości, że spełnienie warunku formy pisemnej nie wymaga ostatecznego przedstawienia oświadczenia procesowego w formie papierowej, w tym w szczególności wydruku dokumentu sporządzonego w formie cyfrowej za pomocą edytora tekstu. Wniesienie tak sporządzonego pisma do właściwego organu wymaga jedynie wykazania, że został on nadany, przesłany, przekazany, dostarczony do właściwego podmiotu we właściwym czasie, tj. z zachowaniem określonego przez przepisy prawa terminu. W tym zakresie nie ma znaczenia fakt, że obowiązujące przepisy nie przewidują wprost takiej formy sporządzania oraz wnoszenia oświadczeń procesowych. W tym kontekście wskazać należy na trzy istotne aspekty.

17. Po pierwsze, jak starano się to wyżej uzasadnić, przepisy Kodeksu postępowania karnego, w tym także art. 124 k.p.k., nie zawierają taksatywnego określenia sposobów spełnienia warunków „wniesienia” oświadczenia „na piśmie”. Nie przewidują także zamkniętego sposobu zachowań pozwalających stwierdzić, że doszło do skutecznego dokonania czynności procesowej w ustawowo zakreślonym terminie. W odniesieniu do regulacji zawartej w art. 124 k.p.k. trzeba dostrzec, że odnosi się ona do wypadków, gdy „strona nie dysponuje możliwością złożenia pisma w siedzibie adresata”. W tych okolicznościach ustawodawca przewiduje, także daleką od precyzji i kompletności, regulację, pozwalającą uznać „nadanie (przekazanie) pisma pośrednikowi za czynność, której spełnienie wywołuje skutek w postaci zachowania terminu”Uzasadnienie uchwały SN z 20.01.2005 r. (I KZP 28/04), OSNKW 2005/1, poz. 1, LEX nr 141244. . Treść art. 124 k.p.k. oraz przepisów określających sposób realizacji czynności procesowych w formie pisemnej pozwala przyjąć, że procesowe oświadczenie „na piśmie” wniesione być może, analogicznie jak dokonywanie doręczeń, w sposób bezpośredni oraz pośredni. Za bezpośrednią formę wniesienia na piśmie oświadczenia procesowego uznać należy nieuregulowane w Kodeksie postępowania karnego złożenie pisma w siedzibie adresata (organu procesowego) powiązane z odpowiednią postacią potwierdzenia dokonania tej czynności (tzw. prezentata) na dzienniku podawczym. Za pośrednią formę wniesienia pisma procesowego – w szczególności nadanie lub złożenie pisma w sposób przewidziany w art. 124 k.p.k. W tym kontekście konieczne jest rozstrzygnięcie, czy przesłanie pisma za pomocą telefaksu lub poczty elektronicznej traktować należy jako formę bezpośredniego, czy też pośredniego wniesienia na piśmie oświadczenia procesowego.

18. Z uwagi na sposób przekazywania sformułowanych na piśmie treści za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej, z uwzględnieniem treści art. 124 k.p.k. i art. 132 k.p.k., trudno uznać dokonywany w ten sposób przekaz informacji „na piśmie” za odmianę pośredniego wniesienia pisma procesowego. Zdaje się bowiem nie budzić poważniejszych kontrowersji stwierdzenie, że przekaz za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej jest współczesną formą komunikowania się równoważną bezpośredniemu złożeniu pisma w siedzibie adresata. Za trafnością powyższego twierdzenia przemawia odwołanie się do treści art. 132 § 3 k.p.k., w którym uregulowane zostały sposoby doręczenia pism procesowych przez organy procesowe. Doręczenia pisma za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej nie są traktowane jako postać tzw. doręczenia pośredniego, lecz uznawane „za równorzędny wobec innych sposób doręczenia”Zob. S. Steinborn (w:) J. Grajewski, P. Rogoziński, S. Steinborn, Kodeks..., teza 13. . Jeśli jednak poszukiwać odpowiedzi na pytanie, w jakich relacjach pozostaje doręczenie przewidziane w art. 132 § 3 k.p.k. do doręczenia bezpośredniego oraz pośredniego, to łatwo dostrzec, że formułowane wobec tej formy doręczeń wymogi, w tym w szczególności posiadanie przez uczestnika postępowania telefaksu lub skrzynki poczty elektronicznej oraz udostępnienie numeru lub adresu organowi procesowemu, jak również wskazany wprost w art. 124 k.p.k. dowód doręczenia w postaci „potwierdzenia transmisji danych”, wskazują na daleko idące podobieństwo, o ile wręcz nie na identyczność tej formy doręczenia z tzw. doręczeniem bezpośrednimW taki sposób kwalifikuje doręczenie w trybie art. 132 § 3 k.p.k. J. Skorupka, stwierdzając jednoznacznie, że „doręczenie bezpośrednie ma miejsce w razie doręczenia pisma: 1. Bezpośrednio adresatowi (art. 132 § 1 k.p.k.), 2. Za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej (art. 132 § 3 k.p.k.), 3. Dorosłemu domownikowi w razie chwilowej nieobecności adresata (art. 132 § 2 k.p.k.), 4. adresatowi niebędącemu osobą fizyczną w jego biurze osobie tam zatrudnionej (art. 134 § 3 k.p.k.), 5. obrońcy lub pełnomocnikowi w ich biurze lub osobie tam zatrudnionej (art. 134 § 3 k.p.k.) – J. Kosonoga, R.A. Stefański, J. Skorupka, S. Zabłocki, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2017, t. 1, teza 2. Identycznie sposób przewidziany w art. 132 § 3 k.p.k. bezpośrednią formę doręczenia uznają P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks postępowania karnego. Komentarz..., t. 1, s. 791. . Numer telefaksu lub adres poczty elektronicznej uznaje się bowiem w tym przypadku za elementy identyfikujące adresata, pismo zaś przesyłane w ten sposób za doręczone w sposób odpowiadający dostarczeniu go do siedziby adresata. W piśmiennictwie przyjmuje się, że doręczenie za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej wywołuje tożsame skutki procesowe, jak doręczenie na adres zamieszkaniaTak S. Steinborn (w:) J. Grajewski, P. Rogoziński, S. Steinborn, Kodeks... teza 13; A. Baworowski, Doręczenia..., s. 44–45. . Doręczenie w ten sposób jest zarazem uznawane za doręczenie adresatowi, który wskazał organowi procesowemu numer telefaksu lub adres poczty elektronicznejTaki sposób traktowania doręczenia za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej wynika z przyjmowanych powszechnie w piśmiennictwie i orzecznictwie konsekwencji zrealizowania przekazu. W szczególności zaś to, że wymóg „potwierdzenia transmisji danych” rozumie się funkcjonalnie, przyjmując, że „doręczenie jest skuteczne tylko wówczas, gdy wysyłający będzie dysponował potwierdzeniem tego, że przesyłka została zarejestrowana przez telefaks lub serwer, na którym znajduje się skrzynka poczty elektronicznej adresata”. W konsekwencji, uznając, że tak potwierdzona transmisja danych oznacza doręczenie adresatowi, „nieprzeczytanie pisma przesłanego na adres poczty elektronicznej nie ma znaczenia dla skuteczności doręczenia” – zob. S. Steinborn (w:) J. Grajewski, P. Rogoziński, S. Steinborn, Kodeks..., teza 15–16; P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks postępowania karnego. Komentarz..., t. 1, s. 662. Por. też K. Woźniewski, Elektroniczne nośniki informacji..., s. 149. . Zarejestrowanie na serwerze obsługującym adres poczty elektronicznej to odpowiednik doręczenia osobistego. W konsekwencji należy stwierdzić, że w przypadku telefaksu lub poczty elektronicznej mamy do czynienia z niewymienioną w art. 124 k.p.k. formą wniesienia pisma procesowego na piśmie (nie ustnie), stanowiącą współczesny analogon czynności polegającej na złożeniu pisma w siedzibie adresata. W konsekwencji do tej formy wniesienia pisma procesowego nie znajdują zastosowania regulacje zawarte w art. 124 k.p.k. Brak wskazania w tym przepisie możliwości uznania za zachowanie terminu wniesienia pisma za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej, inaczej niż w przypadku analizowanego niegdyś w orzecznictwie pośredniego sposobu wniesienia poprzez przekazanie pisma zawierającego informacje objęte klauzulą poufności przewoźnikowi niewymienionemu w art. 124 k.p.k., nie wymaga dokonywania wykładni mającej na celu usunięcie luki prawnejUzasadnienie uchwały SN z 20.01.2005 r. (I KZP 28/04), OSNKW 2005/1, poz. 1, LEX nr 141244. . Wniesienie pisma za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej mieści się w zakresie ogólnego nieskonkretyzowanego zachowania skutkującego dotarciem pisma do organu bez udziału podmiotu pośredniczącego.

19. Po wtóre, dla skutecznego wniesienia pisma za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej nie jest konieczne odwoływanie się do treści art. 132 § 3 k.p.k., który miałby być stosowany odpowiednio lub per analogiam do wnoszenia pism procesowych przez uczestników postępowaniaMożliwość takiego wykorzystywania regulacji zawartej w art. 132 § 3 k.p.k. powszechnie odrzuca się w orzecznictwie i piśmiennictwie. . Przepis art. 132 § 3 k.p.k. ma charakter przepisu określającego dopuszczalne przez przepisy prawa sposoby działania organów władzy publicznej. Istnienie wyraźnej ustawowej regulacji dotyczącej doręczeń związane jest z jednej strony z konstytucyjną zasadą działania organów władzy publicznej na podstawie i w granicach prawa, po wtóre z aspektami gwarancyjnymi. W zakresie związanym z konstytucyjną zasadą legalności brak wyraźnego wskazania ustawodawcy możliwości doręczania pism za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej skutkowałby brakiem możliwości wykorzystywania przez organy procesowe tych sposobów i ograniczenie się do metod przewidzianych w art. 131 i art. 132 k.p.k., a więc znanych postaci bezpośredniego lub pośredniego doręczenia. Zgodnie z art. 7 Konstytucji RP „organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa”. W przypadku uczestników postępowania mamy do czynienia z ogólną regulacją wskazującą na nieskonkretyzowaną czynność wniesienia na piśmie oświadczenia procesowego, co umożliwia skuteczne dokonanie tej czynności w każdy sposób pozwalający stwierdzić, że oświadczenie sporządzone na piśmie zostało doręczone do adresata.

20. Po trzecie, regulacja zawarta w art. 132 § 3 k.p.k. może mieć znaczenie pomocnicze w odniesieniu do sposobów stwierdzenia, że czynność wniesienia pisma za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej została przez uczestnika procesu dokonana przed upływem ustawowo określonego terminu. W przypadku tego sposobu doręczenia przyjmuje się, że jest ono skuteczne w razie „potwierdzenia transmisji danych”, przez co rozumie się potwierdzenie, że przesyłka została zarejestrowana przez telefaks lub serwer, na którym znajduje się skrzynka poczty elektronicznej adresataTak S. Steinborn (w:) J. Grajewski, P. Rogoziński, S. Steinborn, Kodeks..., teza 15; P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks postępowania karnego. Komentarz..., t. 1, s. 662; A. Baworowski, Doręczenia..., s. 38–39. . W konsekwencji uznając, że brak jest podstaw do wykluczenia możliwości wniesienia pisma przez uczestnika postępowania za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej, przyjąć należy, że dowodem doręczenia (przekazania, przesłania) pisma, uzasadniającym przyjęcie, że zostało złożone z zachowaniem ustawowego terminu, jest dysponowanie przez nadawcę potwierdzeniem „zarejestrowania przesyłki przez telefaks lub serwer, na którym znajduje się skrzynka poczty elektronicznej adresata”. W tym zakresie uzasadnione wydaje się przyjęcie identycznych wymogów dla skutecznego doręczenia przez organy procesowe oraz złożenia pisma w formie elektronicznej przez uczestników postępowaniaW świetle powyższych wywodów za nietrafne uznać należy stanowisko wyrażone w postanowieniu SN z 26.03.2009 r. (I KZP 39/08), OSNKW 2009/12, poz. 126, LEX nr 486176, zgodnie z którym „nie wywołuje skutku procesowego w postaci wniesienia środka odwoławczego oświadczenie procesowe strony, przesłane w formie dokumentu elektronicznego, zgodnie z wymogami ustawy z 18.09.2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz.U. nr 130, poz. 1450), bowiem zarówno w procedurze wykroczeniowej, jak i w procedurze karnej taka forma czynności procesowej nie jest przewidziana”. Powołane stanowisko odnosi się do dwóch problemów: wniesienia środka odwoławczego za pośrednictwem poczty elektronicznej oraz możliwości stwierdzenia spełnienia warunku złożenia na piśmie podpisu poprzez odwołanie się do regulacji dotyczących tzw. podpisu elektronicznego. Druga z poruszanych w powołanym postanowieniu kwestii pozostaje poza zakresem prowadzonych w tym miejscu rozważań. .

21. Skuteczność wniesienia pisma procesowego w formie elektronicznej za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej wymaga rozstrzygnięcia kwestii spełnienia wymogów formalnych pisma wskazanych w art. 119 § 1 k.p.k., w szczególności zaś warunku złożenia „podpisu składającego pismo”. Kwestia ta stanowiła, podobnie jak wszystkie poruszane wyżej zagadnienia, przedmiot wypowiedzi orzecznictwa i doktryny prawa procesowego. Fundamentalne znaczenie ma w tym zakresie powoływana już uchwała SN z 20.12.2006 r., w której stwierdzono, że „środek odwoławczy może być wniesiony za pomocą telefaksu, jednak skuteczność tego pisma procesowego warunkuje uzupełnienie wymogu formalnego, polegającego na złożeniu na nim własnoręcznego podpisu przez wnoszącego środek”Uzasadnienie uchwały SN z 20.12.2006 r. (I KZP 29/06), OSNKW 2007/1, poz. 1, LEX nr 204974. . Uzasadniając powyższe stanowisko, wskazano, że brak regulacji dotyczącej podpisu elektronicznego w prawie karnym procesowym, ograniczenie regulacji zawartej w art. 132 § 3 k.p.k. wyłącznie do organów procesowych, wąski zakres zastosowania tej regulacji, nieobejmującej uwierzytelnionych odpisów orzeczeń i zarządzeń, wreszcie funkcje procesowe wniesienia pisma przez uczestnika postępowania, sprawiają, że nie sposób uznać „jakiejkolwiek kopii podpisu wnoszącego pismo” za spełnienie warunku przewidzianego w art. 119 § 1 pkt 4 k.p.k.Uzasadnienie uchwały SN z 20.12.2006 r. (I KZP 29/06), OSNKW 2007/1, poz. 1, LEX nr 204974. Rozważając znaczenie tego rozstrzygnięcia dla analizowanego zagadnienia, trzeba wskazać stanowisko przeciwne, uznające, że tryb doręczenia przewidziany w art. 132 § 3 k.p.k., z uwagi na brak jakiegokolwiek ograniczenia przedmiotowego w tym przepisie, ma zastosowanie także od orzeczeń lub zarządzeń, pod warunkiem że są doręczane w formie skanu dokumentu w formacie pdf uwierzytelnionego orzeczenia lub zarządzenia, zapewniającego integralność danych na nim zawartychTak m.in. S. Steinborn (w:) J. Grajewski, P. Rogoziński, S. Steinborn, Kodeks..., teza 14; A. Baworowski, Doręczenia..., s. 44–45. . Uwierzytelnione odpisy orzeczeń i zarządzeń są w tym ujęciu uznawane za odpisy z urzędowym potwierdzeniem autentyczności podpisów figurujących pod oryginałem orzeczenia lub zarządzeniaP. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks postępowania karnego. Komentarz..., t. 1, s. 780. . Zawierają zatem podpis osoby uprawnionej do urzędowego potwierdzenia autentyczności.

22. W świetle przedstawionych wyżej poglądów kwestia wypełnienia warunku złożenia podpisu na piśmie procesowym wnoszonym za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej uzależniona jest od rozstrzygnięcia dwóch zagadnień. Po pierwsze, znaczenia regulacji zawartej w art. 132 § 3 k.p.k. dla wykładni przepisów Kodeksu postępowania karnego w zakresie sposobu wnoszenia pism procesowych za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej. Po wtóre, opowiedzenia się za jednym ze stanowisk prezentowanych na gruncie wykładni art. 132 § 3 k.p.k. w odniesieniu do orzeczeń i zarządzeń wymagających urzędowego potwierdzenia autentyczności podpisów na oryginalne tych dokumentów.

23. Odnosząc się do pierwszego z problemów, powyżej wskazano już, że przepis art. 132 § 3 k.p.k. nie określa podstawy wniesienia pisma procesowego za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej. Zarazem z uwagi na brak jakiejkolwiek regulacji odnoszącej się do wnoszenia pism procesowych przez uczestników postępowania za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej art. 132 § 3 k.p.k. stanowić może podstawę rekonstrukcji – w oparciu o zasadę odpowiedniego stosowania lub rozumowania per analogiam – warunków, jakie powinny zostać spełnione, by możliwe było uznanie, że pismo w formie elektronicznej zostało złożone w określonym czasie, przed upływem ustawowego terminu. Taki sposób podejścia do zawartości normatywnej art. 132 § 3 k.p.k. umożliwia twierdzenie, że w identyczny sposób możliwe jest w drodze wykładni wykorzystanie poglądów dotyczących przesyłania za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej uwierzytelnionych odpisów orzeczeń lub zarządzeń.

24. Przyjmując powyższą perspektywę, wskazać należy, że recepcja poglądów dopuszczających możliwość doręczenia na podstawie art. 132 § 3 k.p.k. odpisów orzeczeń lub zarządzeń, oparta na twierdzeniu, iż spełnia wymóg zamieszczenia na uwierzytelnionym odpisie podpisu osoby uprawnionej do potwierdzenia autentyczności podpisów na oryginale dokumentu, pozwala twierdzić, że wymóg złożenia na piśmie podpisu, o którym mowa w art. 119 § 1 pkt 4 k.p.k., zostanie spełniony wówczas, gdy pismo w formie elektronicznej zostanie przesłane pocztą elektroniczną w postaci skanu wydrukowanego i opatrzonego własnoręcznym podpisem wnoszącego pismo dokumentu w formacie pdf, zapewniającym integralność danych w nim zawartych. Przyjęcie stanowiska przeciwnego, wykluczającego możliwość doręczenia uwierzytelnionych odpisów orzeczeń i zarządzeń w trybie art. 132 § 3 k.p.k. ze względu na wymóg opatrzenia uwierzytelnionego odpisu podpisem osoby posiadającej uprawnienia do stwierdzenia autentyczności podpisów na oryginalne, prowadzić będzie do wniosku, że wniesienie za pośrednictwem poczty elektronicznej pisma procesowego w każdym wypadku dotknięte będzie brakiem formalnym, którego usunięcie będzie możliwe w drodze procedury uregulowanej w art. 120 § 1 k.p.k.

25. Wprowadzone przez prezesów sądów powszechnych w związku ze stanem epidemii oraz ograniczeniem funkcjonowania sądów i innych organów wymiaru sprawiedliwości rozwiązania o charakterze doraźnym, zawierające wskazanie, że pisma wnoszone za pośrednictwem poczty elektronicznej będą drukowane przez pracowników sekretariatów i zamieszczane w aktach spraw, z zaznaczeniem, iż wnoszący pisma będą po ustaniu stanu zagrożenia wzywani do uzupełnia braków formalnych, pozostają w zgodzie z przedstawioną powyżej wykładnią dopuszczającą możliwość wnoszenia pism, w tym zwłaszcza środków zaskarżenia, za pośrednictwem poczty elektronicznej. Zarazem przyjmują, że przesłanie kopii wydrukowanego i opatrzonego własnoręcznym podpisem wnoszącego środek uczestnika postępowania w formie pdf nie może zostać uznane za spełnienie warunku formalnego przewidzianego w art. 199 § 1 pkt 4 k.p.k. Podkreślić należy, że przyjęcie stanowiska zawartego w decyzjach prezesów sądów powszechnych możliwe jest jedynie, gdy uzna się, że wniesienie pisma przez uczestnika postępowania, w tym środka zaskarżenia, z uwagi na ogólny charakter pojęcia „wnosi się”, możliwe jest w każdy sposób umożliwiający uzyskanie potwierdzenia złożenia pisma do właściwego organu w określonym terminie (w konkretnej dacie). To zaś wynika z przedstawionej powyżej wykładni.

26. Na zakończenie wskazać należy, że także rozwiązania zaproponowane w projekcie ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, zamieszczone w art. 15zzv, opierały się na zarysowanym powyżej rozumowaniu, z tym jednak uzupełnieniem, że wyraźnie przyjmowały, iż przesłanie kopii dokumentu pisemnego opatrzonego własnoręcznym podpisem wnoszącego w formacie pdf oznacza spełnienie warunku przewidzianego w art. 119 § 1 pkt 4 k.p.k. W tym kontekście proponowana w projektowanych przepisach regulacja, gdyby została uchwalona przez parlament i stała się element obowiązującego porządku prawnego, co ostatecznie nie nastąpiłoZawarte w przedłożeniu rządowym propozycje regulacji dotyczące wnoszenia pism procesowych za pośrednictwem poczty elektronicznej zostały, z trudnych do zrozumienia powodów, w wyniku autopoprawki projektodawcy, usunięte z rządowego projektu (autopoprawka z 27.03.2020 r., druk nr 299-A). W wyniku tych działań proponowane rozwiązanie nie zostało uchwalone przez Sejm. , wymagałaby zróżnicowanego podejścia do poszczególnych rozwiązań. W zakresie dotyczącym wnoszenia za pośrednictwem poczty elektronicznej pism procesowych, w tym środków zaskarżenia, przez uczestników postępowania powinna być traktowana jako ustawowa dyrektywa interpretacyjna. Jak starano się to powyżej uzasadnić, wnoszenie pism procesowych za pośrednictwem poczty elektronicznej możliwe jest także na gruncie obowiązujących przepisów Kodeksu postępowania karnego. Projektowana regulacja byłaby tym samym jedynie potwierdzeniem możliwości dokonywania czynności procesowych w ten sposób. Zarazem ze względu na temporalne ograniczenie generowałaby trudności co do możliwości wnoszenia pism procesowych za pośrednictwem poczty elektronicznej w okresie po ustaniu stanu epidemii. W zakresie zaś odnoszącym się do uznania, że odwzorowanie cyfrowe pisma opatrzonego odręcznym podpisem projektowane rozwiązania stanowiłyby autonomiczną podstawę do uznania, że tak wniesione pismo opatrzone zostało podpisem w sposób równoważny podpisowi własnoręcznemu. Ustawodawca rozstrzygnąłby tym samym wątpliwości interpretacyjne związane z treścią przepisów Kodeksu postępowania karnego dotyczących wymogów formalnych pisma określonych w art. 119 § 1 pkt 4 k.p.k. W tym zakresie aktualnie obowiązujące przepisy nie regulują tego zagadnienia ani w odniesieniu do wnoszenia pism procesowych, ani w zakresie doręczeń, co sprawia, że można kwestionować spełnienie przesłanki z art. 119 § 1 pkt 4 k.p.k. w razie przesłania pisma procesowego za pośrednictwem poczty elektronicznej w postaci skanu dokumentu opatrzonego własnoręcznym podpisem wnoszącego przesyłanego w formie pdf. Wprowadzenie projektowanych regulacji w tym obszarze wypełniałoby tym samym istniejącą lukę prawnąWarto przypomnieć, że odnoszące się do kwestii podpisu uregulowanie zawarte w rządowym projekcie stanowiło: art. 15zzu: „2. Pismo procesowe strony powinno być opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym. 3. Jeśli adres poczty elektronicznej został wskazany we wcześniejszym piśmie procesowym, a tożsamość strony nie budzi wątpliwości, pismo procesowe tej strony może mieć formę dokumentową bez konieczności opatrzenia kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Forma dokumentowa w szczególności może mieć postać cyfrowego odwzorowania pisma opatrzonego odręcznym podpisem. 4. Pismo procesowe strony nadane w sposób, o którym mowa w ust. 1–3, uznaje się za równoważne pismu opatrzonemu podpisem własnoręcznym”. .