P rzedmiotem glosy jest pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w postanowieniu z 16.09.2016 r. wskazujący, że w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej sąd nie może przyznać uczestnikowi postępowania prawa majątkowego bez jego zgody i zasądzić od niego na rzecz innego uczestnika spłaty lub dopłaty. Bez znaczenia są tu przyczyny odmowy zgody i wszelkie inne okoliczności. Autor krytycznie odnosi się do tego postanowienia i kwestionuje powyższe stanowisko.

1. Stan faktyczny w sprawie, której dotyczy glosowane postanowienie Sądu Najwyższego Postanowienie SN z 16.09.2016 r. (IV CSK 763/15), LEX nr 2139254. , nie jest skomplikowany. Wnioskodawczyni we wniosku o podział majątku wspólnego zażądała przyznania jej wspólnej nieruchomości na wyłączną własność, z obowiązkiem spłaty byłego męża, i wystąpiła o rozliczenie poczynionych przez nią nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny. Żądanie przyznania jej nieruchomości na wyłączną własność ponawiała w toku postępowania przed sądem rejonowym kilkakrotnie, jednakże ostatecznie wycofała się z tego żądania. Po przedłożeniu przez biegłego uzupełniającej opinii co do wartości wspólnej nieruchomości wnioskodawczyni przedstawiła propozycję ugody: oddania jej nieruchomości na wyłączną własność na określonych przez nią warunkach, a gdyby były mąż nie zaakceptował tych warunków – przyznania przez sąd nieruchomości jemu na wyłączną własność, z obowiązkiem spłaty na jej rzecz, lub zarządzenia przez sąd sprzedaży nieruchomości i podziału uzyskanej ze sprzedaży sumy po połowie, oraz zasądzenia od byłego męża kwoty 121.042,50 zł tytułem zwrotu nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny. Były mąż propozycji ugody nie przyjął. Nie był też zainteresowany uzyskaniem nieruchomości na wyłączną własność.

Wnioskodawczyni stanowisko co do braku w tych okolicznościach zgody na przyznanie jej nieruchomości na wyłączną własność, z obowiązkiem spłaty byłego męża, podtrzymała na ostatnim terminie rozprawy. W załączniku do protokołu z tej rozprawy swe stanowisko co do podziału sumy uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości sprecyzowała w ten sposób, że wniosła dokonanie podziału sumy uzyskanej ze sprzedaży w stosunku: 70% dla niej, a 30% dla byłego męża.

Sąd rejonowy dokonał podziału majątku wspólnego po ustaniu ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej wnioskodawczyni i jej byłego męża, w ten sposób, że zabudowaną nieruchomość wchodzącą w skład ich majątku wspólnego przyznał na wyłączną własność wnioskodawczyni z obowiązkiem spłaty przez nią byłego męża w wysokości połowy wartości tej nieruchomości.

Wnioskodawczyni zaskarżyła apelacją rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji, która została oddalona postanowieniem sądu okręgowego z 30.10.2013 r.

W skardze kasacyjnej wnioskodawczyni zarzuciła postanowieniu sądu okręgowego naruszenie art. 46 k.r.o. Ustawa z 25.02.1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2020 r. poz. 1359 ze zm.), dalej k.r.o. w związku z art. 1035 i 212 § 2 k.c. Ustawa z 23.04.1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.), dalej k.c. przez przyjęcie, że w postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd może przyznać uczestnikowi na wyłączną własność składnik majątku wbrew jego woli i obciążyć go obowiązkiem spłaty wobec innego uczestnika.

2. W dniu 16.09.2016 r. Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi kasacyjnej wnioskodawczyni od postanowienia Sądu Okręgowego w O. z 30.10.2013 r., uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w O. do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego. W uzasadnieniu postanowienia Sąd Najwyższy podał, że wobec ostatecznego braku zgody wnioskodawczyni na przyznanie jej nieruchomości na wyłączną własność, z obowiązkiem spłaty byłego męża, nie było podstaw do dokonania podziału majątku wspólnego, tak jak to uczynił sąd rejonowy, a zaakceptował sąd okręgowy. Jednocześnie w części merytorycznej uzasadnienia postanowienia Sąd Najwyższy – powołując się na swoje wcześniejsze orzecznictwo – w sprawach II CKN 347/98, V 174/02 i II CSK 187/12 – wskazał, że w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej sąd nie może przyznać uczestnikowi postępowania prawa majątkowego bez jego zgody i zasądzić od niego na rzecz innego uczestnika spłaty lub dopłaty. Bez znaczenia są tu przyczyny odmowy zgody i wszelkie inne okoliczności.

3. Z powyższym stanowiskiem nie można w pełni się zgodzić, o czym niżej. W pierwszej kolejności wypada jednak poczynić kilka uwag natury ogólnej nt. składników majątku wspólnego. W sprawach o podział majątku wspólnego występują bowiem znacznie bardziej skomplikowane stany faktyczne aniżeli ten, który zaistniał w rozpatrywanej przez Sąd Najwyższy sprawie.

Składnikami majątku wspólnego są majątkowe prawa podmiotowe o charakterze zarówno bezwzględnym, jak i względnym, a w szczególności prawa rzeczowe i wierzytelności. Przedmioty wchodzące w skład majątku wspólnego podzielić można na dwie grupy, tj. przedmioty wchodzące do tego majątku na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz przedmioty zaliczane do majątku wspólnego na innej podstawie prawnej. Przepisy art. 31 § 1 i 2 k.r.o. oraz art. 33 pkt 6 k.r.o. i art. 34 k.r.o. wskazują w szczególności niektóre składniki tego majątku. Przeważnie jednak, zgodnie z art. 31 § 1 k.r.o., do majątku wspólnego wchodzą co do zasady wszystkie przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej T. Sokołowski (w:) Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. H. Dolecki, T. Sokołowski, Warszawa 2013, s. 139–140. .

Przepis art. 31 § 2 k.r.o. wskazuje cztery wybrane kategorie składników tego majątku, tj. wynagrodzenia, dochody, środki na wskazanych funduszach i kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, art. 33 pkt 6 k.r.o. rentę należną poszkodowanemu, art. 34 k.r.o. zaś odziedziczone przedmioty zwykłego urządzenia domowego. Zasadniczo do majątku wspólnego należą wszystkie inne przedmioty majątkowe, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wskazane w art. 33 k.r.o. jako składniki majątku osobistego T. Sokołowski (w:) Kodeks…, s. 140. . Ponadto, zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, przepis art. 32 § 1 k.r.o. stwarza domniemanie przynależności do majątku wspólnego przedmiotów majątkowych nabytych w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich, bez względu na to, z jakich źródeł pochodziły środki przeznaczone na zapłatę ceny. Przynależność tych przedmiotów do majątku osobistego zobowiązany jest udowodnić zainteresowany tym małżonek. Dla zaistnienia tego skutku nie ma znaczenia, że stroną umowy sprzedaży był tylko jeden małżonek i złożył oświadczenie, że nabywany przedmiot majątkowy nie należy do majątku wspólnego, czy też że kupna dokonuje z majątku osobistego, jeżeli nie doszło do wyłączenia wspólności przez zawarcie umowy przewidzianej w art. 47 § 1 k.r.o. Postanowienie SN z 6.10.2016 r. (IV CSK 804/15), Legalis nr 1565052.

W skład majątku wspólnego wchodzą różne składniki, w tym własność nieruchomości czy też rzeczy ruchomych, spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, wkład mieszkaniowy związany z lokatorskim spółdzielczym prawem do lokalu mieszkalnego, prawo najmu lokalu mieszkalnego, gospodarstwo rolne, wierzytelność, pieniądze, ekspektatywa własności, środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z byłych małżonków, kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, nakłady z majątku wspólnego na majątek osobisty byłego małżonka, nakłady z majątku wspólnego na majątek osoby trzeciej, a także zwierzęta Szerzej na temat składników majątku wspólnego zob. K. Pietrzykowski (w:) Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2018, s. 315–345; T. Smyczyński, Prawo rodzinne i opiekuńcze, Warszawa 2014, s. 82–93. . Niektóre z tych składników są w zainteresowaniu obojga byłych małżonków, niektóre jednego, a jeszcze inne poza ich zainteresowaniem. Składniki te można podzielić na składniki główne (podstawowe, zasadnicze, istotne) oraz składniki niewiele znaczące (drobne), do których zazwyczaj zaliczamy rzeczy ruchome służące do zaspokajania zwykłych bieżących potrzeb życia codziennego (np. artykuły gospodarstwa domowego). Sklasyfikowanie danego składnika do jednej lub drugiej kategorii nie wynika z samej tylko natury czy też jego wartości, ale może zależeć od wielu innych czynników. Pojęcia te mają zatem charakter względny, a zaliczenie określonego składnika majątkowego do jednej lub drugiej grupy należy uzależnić od konkretnych okoliczności danej sprawy, w tym m.in. od stosunku wartości danego składnika do łącznej wartości dzielonej masy majątkowej.

4. Niejednokrotnie w toku postępowania uczestnicy nie są zainteresowani otrzymaniem na wyłączną własność drobnych rzeczy ruchomych służących do zaspokajania zwykłych bieżących potrzeb życia codziennego (np. bombki choinkowe, zasłony, ręczniki, sztućce, radio, telewizor), tj. nie żądają ich sprzedaży w drodze licytacji, a wnoszą o przyznanie ich na wyłączną własność drugiemu małżonkowi. W takiej sytuacji – moim zdaniem – sąd nie powinien w sposób automatyczny w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie umieszczać postanowienia o zarządzeniu sprzedaży przedmiotów majątkowych niechcianych przez byłych małżonków przez komornika sądowego w drodze licytacji. W pierwszej kolejności sąd powinien rozważyć możliwość przyznania tych składników na wyłączną własność byłym małżonkom lub jednemu z nich wbrew ich woli, mając na uwadze wszelkie okoliczności sprawy, w tym zasady współżycia społecznego i interesy uczestników. Nadto powyższa reguła powinna być stosowana przy wszystkich składnikach majątkowych, nie tylko rzeczach niewiele znaczących, jeśli oczywiście byli małżonkowie nie żądają razem sprzedaży licytacyjnej tych rzeczy. Nietrudno bowiem wyobrazić sobie sytuację, w której w skład majątku wspólnego wchodzą wyłącznie dwie nieruchomości o tożsamej lub zbliżonej wartości (np. po 1.000.000 zł każda z nich), przy czym wnioskodawca wnosi o przyznanie mu na wyłączną własność jednej z tych nieruchomości, uczestnik zaś nie wyraża zgody na przyznanie mu jakiejkolwiek nieruchomości. Wydanie przez sąd postanowienia o przyznaniu jednej nieruchomości wnioskodawcy, zgodnie z jego żądaniem, i sprzedaży przez komornika w drodze licytacji drugiej nieruchomości, będzie skutkowało koniecznością zasądzenia od wnioskodawcy na rzecz uczestnika spłaty w wysokości połowy wartości przyznanej mu na wyłączną własność nieruchomości, jeśli zarządzenie o sprzedaży nieruchomości zostało zawarte w postanowieniu definitywnie rozstrzygającym sprawę o podział majątku wspólnego Wskazać przy tym należy, że sąd może także w toku sprawy o podział majątku wspólnego wydać postanowienie zarządzające sprzedaż nieruchomości przez komornika. W takiej sytuacji po uprawomocnieniu się postanowienia zarządzającego sprzedaż należy sprawę zawiesić na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., tj. do czasu sprzedaży przez komornika rzeczy. Wykonanie przez komornika sądowego tego postanowienia i przelanie przez niego kwoty uzyskanej ze sprzedaży na rachunek depozytowy skutkuje podjęciem postępowania o podział majątku wspólnego i dalszym procedowaniem. Takie rozwiązanie – moim zdaniem – powinno mieć zastosowanie tylko w wyjątkowych wypadkach, gdyż sprzedawane w drodze licytacji rzeczy nie zawsze znajdują nabywców, a prawomocne postanowienie zarządzające sprzedaż rzeczy przez komornika nie może już zostać uchylone lub zmienione. Postępowanie o podział majątku wspólnego może być zatem zawieszone przez wiele lat, co jest niepożądaną sytuacją w sprawach o podział majątku wspólnego. Tym samym – moim zdaniem – zarządzenie sprzedaży rzeczy powinno następować, co do zasady, w postanowieniu definitywnie rozstrzygającym sprawę o podział majątku wspólnego, czyli orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie wydawanym po zamknięciu rozprawy. . Wnioskodawca może nie posiadać żadnych środków na spłatę, przy czym brak jest pewności, że w drodze licytacji zostanie zbyta druga nieruchomość do czasu nadejścia oznaczonego w orzeczeniu terminu spłaty. Fakt, że sąd może odroczyć spłatę nawet na okres 10 lat, nie ma znaczenia. Nie zawsze sprzedawane w drodze licytacji nieruchomości znajdują nabywców. Ponadto sąd nie może odroczyć spłaty do czasu sprzedaży drugiej nieruchomości i podziału uzyskanej sumy przez komornika pomiędzy byłymi małżonkami, stosownie do określonych w tym postanowieniu udziałów przysługujących byłym małżonkom we współwłasności tej nieruchomości. Sprzedaż nieruchomości w drodze licytacji nie jest zdarzeniem pewnym. W przedstawionym wyżej kazusie, moim zdaniem, przyznanie drugiej nieruchomości uczestnikowi postępowania byłoby rozstrzygnięciem właściwym. Uczestnik może sam, tuż po uprawomocnieniu się postanowienia o podziale majątku wspólnego, podjąć próbę sprzedaży niechcianej nieruchomości, której – co należy podkreślić – do czasu uprawomocnienia się orzeczenia był współwłaścicielem.

5. Jedynie zatem – moim zdaniem – zgodny wniosek byłych małżonków co do sprzedaży przedmiotów majątkowych wchodzących w skład ich majątku wspólnego przez komornika sądowego w drodze licytacji wiąże sąd, jeśli oczywiście nie zajdą okoliczności wskazane w art. 622 § 2 k.p.c. Ustawa z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2020 r. poz. 1578 ze zm.), dalej k.p.c. , stosowanym odpowiednio w postępowaniu o podział majątku wspólnego (art. 567 § 3 k.p.c.). Za powyższą tezą przemawia wiele argumentów.

Po pierwsze – od uprawomocnienia się orzeczenia rozwiązującego małżeństwo dotychczasowa współwłasność łączna przekształca się we współwłasność w częściach ułamkowych, co umożliwia podział tego majątku w stosunku do posiadanych przez byłych małżonków udziałów. Oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym W postępowaniu o podział majątku wspólnego istnieje możliwość ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym po ustalaniu wspólności, jednakże tylko na wniosek oraz w sytuacji wystąpienia okoliczności, o których mowa w art. 43 § 2 k.r.o., zgodnie z którym z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. . Współwłasność zaś jest odmianą (formą) własności Zob. wyrok SN z 2.03.2016 r. (V CSK 372/15), Legalis nr 1460331; uchwała SN z 19.03.2013 r. (III CZP 88/12), OSNC 2013/9, poz. 103. , a zatem sąd, przyznając byłemu małżonkowi na wyłączność dany składnik (np. rzecz ruchomą) wbrew jego woli, nie przyznaje mu wyłącznego prawa do cudzej rzeczy. Był on bowiem współwłaścicielem tej rzeczy na prawach wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej do czasu uprawomocnienia się orzeczenia, a po tej dacie współwłaścicielem w części 1/2 udziału.

Po drugie – przepisy o zniesieniu współwłasności tylko w przypadku gospodarstwa rolnego w sposób wyraźny wskazują, kiedy może nastąpić jego sprzedaż w drodze licytacji publicznej. Stosownie do art. 214 § 3 i 4 k.c. zarządzenie sprzedaży gospodarstwa rolnego w celu zniesienia jego współwłasności następuje na wniosek wszystkich współwłaścicieli, względnie gdy żaden z nich nie wyraził zgody na przyznanie mu gospodarstwa. Nie ma tożsamej lub podobnej normy w stosunku do rzeczy niewchodzących w skład gospodarstwa rolnego. Nieuprawniony jest zatem pogląd, że sąd jest bezwzględnie zobowiązany zarządzić sprzedaż licytacyjną składników majątku wspólnego, których przejąć nie chce żaden z byłych małżonków.

Po trzecie – w myśl art. 567 § 3 k.p.c. w postępowaniu o podział majątku wspólnego stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku (art. 680–689 k.p.c.), które kolejno odsyłają do przepisów o zniesieniu współwłasności (art. 617–625 k.p.c.). Użycie w tym kontekście formuły, która mówi o odpowiednim stosowaniu przepisu, nakazuje interpretatorowi uwzględnienie ewentualnych różnic między instytucjami, do których należy przepis odsyłający i przepis odesłania. Odpowiednie stosowanie przepisów oznacza zatem możliwość ich modyfikowania ze względu na szczególne właściwości danego stosunku prawnego. Nakaz odpowiedniego stosowania przepisów służy podkreśleniu, z jednej strony – odrębności instytucji zawierającej odesłanie i instytucji, do której ona odsyła, a z drugiej – ich podobieństw jurydycznych. Stąd też dyrektywa odpowiedniego stosowania przepisów oznacza, że niektóre przepisy z odesłania stosowane są bez żadnych zmian, niektóre – z modyfikacjami uwzględniającymi założenia ustawy zlecającej ich stosowanie odpowiednio, a niektóre w ogóle nie mogą być stosowane ze względu na treść swoich postanowień powodującą ich bezprzedmiotowość lub sprzeczność z przepisami ustanowionymi dla instytucji, do której mają być stosowane Zob. wyrok SN z 18.02.2015 r. (I UK 243/14), Legalis nr 1213082; A. Zieliński (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do artykułów 1-505(14), red. A. Zieliński, Warszawa 2005, t. 1, s. 92–93. .

Przedmiotem podziału majątku wspólnego nie jest jedna rzecz, tak jak to było przy zniesieniu współwłasności, lecz majątek wspólny (aktywa, majątkowe prawa podmiotowe), wśród których znajdują się nieruchomości i rzeczy ruchome. W zakresie niektórych składników stanowisko uczestników co do sposobu ich podziału nie ma żadnego znaczenia (np. środki zaewidencjonowane na indywidualnym subkoncie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych). Dokonując podziału poszczególnych składników wchodzących w skład majątku wspólnego, trzeba mieć zawsze na uwadze całość dzielonych aktywów.

Argumentów za powyższym zapatrywaniem dostarcza także treść uzasadnienia postanowienia Sądu Okręgowego w Poznaniu z 4.04.2017 r., w którym wskazano, że założeniem przepisów o zniesieniu współwłasności (stosowanym odpowiednio w sprawach o podział majątku wspólnego) jest w pierwszej kolejności uwzględnienie woli uczestników w zakresie sposobu jej zniesienia. Gdy wszyscy uczestnicy złożą zgodny wniosek co do sposobu zniesienia współwłasności (podziału majątku), sąd wyda postanowienie odpowiadające treści wniosku, jeżeli projekt podziału nie sprzeciwia się prawu ani zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych (art. 622 § 2 k.p.c.). Rzecz, której nie da się podzielić z powodu sprzeczności podziału z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym jej przeznaczeniem albo z tej przyczyny, że podział pociągałby za sobą jej istotną zmianę lub znaczne zmniejszenie jej wartości, może być przyznana – stosownie do okoliczności – jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłat na rzecz pozostałych albo też sprzedana stosownie do przepisów Kodeksu postępowania cywilnego (art. 211 k.c., art. 212 § 2 k.c. i art. 623 k.p.c.). Istotne jest w tej sytuacji kryterium wszelkich okoliczności (stosownie do okoliczności), od których zależy wybór sądu Postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu z 4.04.2017 r. (II Ca 1331/16), Legalis nr 2109377. .

Wskazać także należy, co zostało również zauważone w przytoczonym wyżej orzeczeniu, że sprzedaż przedmiotu majątkowego niechcianego przez żadnego z małżonków dokonywana jest przez komornika na licytacji według zasad właściwych dla postępowania egzekucyjnego. Zarządzona przez sąd sprzedaż rzeczy wspólnej następuje stosownie do przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z art. 212 § 2 k.c. Z mocy tego odesłania stosuje się tutaj przepisy o sprzedaży rzeczy w toku postępowania egzekucyjnego, a dokładnie przepisy zawarte w art. 864–879 k.p.c. dotyczące sprzedaży ruchomości i art. 1066–1071 k.p.c. odnoszące się do nieruchomości. Cena, od której rozpoczyna się licytacja nieruchomości, jak i ruchomości jest zawsze niższa niż cena rynkowa. W pierwszej licytacji z nieruchomości suma wywołania wynosi 3/4 sumy oszacowania (art. 965 k.p.c.), natomiast na drugiej licytacji – 2/3 sumy oszacowania (art. 983 k.p.c.). Natomiast ruchomości podlegające sprzedaży są wystawiane na licytację na pierwszym terminie za cenę stanowiącą równowartość 3/4 wartości szacunkowej ceny rynkowej, z kolei na drugim terminie już tylko za połowę tej wartości (art. 867 § 2 k.p.c.). Dodatkowo wskazać należy, że wartość środków uzyskanych ze sprzedaży ruchomości jest pomniejszona o koszty komornicze. Tym samym sprzedaż licytacyjna nieruchomości, jak i rzeczy ruchomych jest rozwiązaniem najmniej korzystnym dla uczestników postępowania o podział majątku wspólnego.

W literaturze prawniczej także można spotkać zapatrywanie odmienne od stanowiska zaprezentowanego w glosowanym orzeczeniu. A. Stempniak wskazuje, że podział cywilny majątku jest de facto ostatecznym sposobem podziału substancji majątkowej. Dochodzi on do skutku wtedy, gdy zażądają tego wszystkie osoby tworzące daną wspólność majątkową albo gdy żadna z tych osób nie wyrazi zgody na to, aby jedyny czy podstawowy przedmiot objęty tą wspólnością, niedający się podzielić w naturze, został jej przyznany A. Stempniak, Autonomia i integracja postępowań działowych w prawie polskim, Warszawa 2017, s. 580. .

6. Reasumując – nieuzasadniony jest pogląd wynikający z części merytorycznej uzasadnienia glosowanego postanowienia Sądu Najwyższego, że sąd w toku postępowania o podział majątku wspólnego jest zobowiązany zarządzić sprzedaż licytacyjną składników majątku wspólnego, których przejąć nie chce żaden z byłych małżonków. Jeśli uczestnicy składają takie oświadczenia, a jednocześnie nie wnoszą jednomyślnie o ich sprzedaż przez komornika w drodze licytacji, sąd nie powinien w sposób automatyczny w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie umieszczać postanowienia o zarządzeniu ich sprzedaży w drodze licytacji. W pierwszej kolejności sąd powinien rozważyć możliwość przyznania tych składników na wyłączną własność byłym małżonkom lub jednemu z nich wbrew ich woli, mając na uwadze wszelkie okoliczności sprawy, w tym zasady współżycia społecznego i interesy uczestników postępowania. Jedynie zgodny wniosek byłych małżonków co do sprzedaży przedmiotów majątkowych wchodzących w skład ich majątku wspólnego przez komornika sądowego w drodze licytacji powinien wiązać sąd, jeśli nie zajdą okoliczności wskazane w art. 622 § 2 k.p.c, stosowanym odpowiednio w postępowaniu o podział majątku wspólnego. W tym właśnie kierunku powinny iść rozstrzygnięcia sądów powszechnych w sprawach o podział majątku wspólnego.