P ostępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty (ENZ) zawarte w rozporządzeniu nr 1896/2006Rozporządzenie nr 1896/2006 z 12 grudnia 2006 r., Dz.Urz. UE L 399 z 30 grudnia 2006 r., s. 1. można podzielić na postępowanie w sprawie wydania ENZ oraz postępowanie w sprawie wykonania ENZ. Postępowanie w sprawie wydania ENZ zostało uregulowane w polskim postępowaniu cywilnym jako europejskie postępowanie nakazowe. W prezentowanym artykule przedstawione zostaną wybrane aspekty europejskiego postępowania nakazowego oraz wskazówki, jak w szczególności adwokat powinien prawidłowo podejmować czynności w tym postępowaniu.

Na wstępie warto zauważyć, że przedstawicielem powoda w europejskim postępowaniu nakazowym może być osoba uprawniona do występowania w jego imieniu na mocy ustawy lub umowy. W rozporządzeniu nie przewidziano przymusu adwokackiego dla powoda zarówno przy wnoszeniu pozwu, jak i sprzeciwu (art. 24 lit. a i b). Wprowadzenie tej regulacji ma na celu uniknięcie rozbieżności w zakresie stosowania rozporządzenia, z uwagi na okoliczności, że zagadnienie to jest różnie rozstrzygane w poszczególnych państwach członkowskich. Dla przykładu można wskazać, że przymus adwokacki obowiązuje we Włoszech, Belgii i w Grecji. Takiego obowiązku nie przewiduje prawo krajowe w Finlandii, Francji, Niemczech, Luksemburgu, Portugalii czy Szwecji. Częściowo przymus adwokacki został wprowadzony natomiast w Hiszpanii i AustriiJ. Zatorska, Komentarz do rozporządzenia nr 1896/2006, LEX/el., komentarz do art. 24..

W celu ułatwienia wypełnienia formularzy dostępnych w tym postępowaniu na stronie Europejskiego Atlasu Sądowniczego w sprawach cywilnych wprowadzono możliwość automatycznego tłumaczenia formularzy. Rozwiązanie to stwarza powodowi lub jego przedstawicielowi możliwość korzystania z formularza sporządzonego w języku urzędowym państwa członkowskiego, w którym się znajduje, a następnie już po jego wypełnieniu – dokonania tłumaczenia na język akceptowany przez sąd właściwy w sprawie wydania ENZ. Możliwość tłumaczenia dotyczy jednak tylko formularza, co oznacza, że powód musi wypełnić rubryki w języku akceptowanym przez sąd właściwy w sprawie o wydanie ENZIbidem, komentarz do art. 7, nb. 12; http://ec.europa.eu/justice_home/judicialatlascivil/html/epo_filling_ pl_pl.htm.

Przy korzystaniu ze strony internetowej w celu wypełnienia formularzy już na wstępie pojawia się jednak pewna niedogodność techniczna. Korzystając z oficjalnej strony internetowej, sporządzone pismo można zapisać. Nie można dokonywać zmian w piśmie zapisanym w pliku. Koniecznych zmian należy dokonywać w formularzu widniejącym na tej stronie, po jej zamknięciu wszystkie dane ulegają skasowaniu. W celu pokonania tych trudności należałoby konwertować formularz do innego programu.  Istnieje możliwość wypełnienia formularza ręcznie, ale w tym przypadku mogą pojawić się trudności ze zmieszczeniem się w niektórych rubrykach, w szczególności w rubryce 11 formularza A.

1. POZEW O WYDANIE EUROPEJSKIEGO NAKAZU WYPŁATY

Podstawowym zadaniem adwokata w europejskim postępowaniu nakazowym jest prawidłowe sporządzenie oraz wniesienie pozwu. Dlatego też to zagadnienie zostanie omówione w najszerszym wymiarze.

Pozew o wydanie ENZ jest pismem procesowym. Jego szczególne znaczenie wyraża się w tym, że jest pierwszym pismem procesowym, w którym powód określa żądanie, czyli kwotę dochodzonego roszczenia oraz uzasadnienie roszczenia, w tym opis okoliczności wskazanych jako podstawa roszczenia. Przez wniesienie pozwu powód wytacza powództwoPor. uwagi dotyczące pozwu H. Pietrzkowski, Czynności procesowe zawodowego pełnomocnika w sprawach cywilnych, Warszawa 2010, s. 173..

Zgodnie z art. 7 ust. 1 rozporządzenia pozew o wydanie ENZ składa się w sądzie właściwym przy użyciu formularza A, wskazanego w załączniku I. Pod pojęciem sądu, zgodnie z art. 5 pkt 3 omawianego rozporządzenia, należy rozumieć każdy organ państwa członkowskiego właściwy w zakresie ENZ lub w innych związanych z tym sprawach. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, że sąd właściwy do rozpoznawania spraw o wydanie ENZ można ustalić za pomocą wyszukiwarki zamieszczonej na stronie Europejskiego Atlasu Sądowniczego.

Warto zauważyć, że w formularzu nie została uwzględniona rubryka, w której powód może wskazać oraz uzasadnić wybór właściwego sądu dokonany zgodnie z przepisami krajowymiJurysdykcja krajowa oceniana jest co do zasady na podstawie rozporządzenia nr 44/2001, właściwość sądu zaś oceniana jest na podstawie prawa krajowego.. Na gruncie polskiego postępowania cywilnego w przypadku wskazania sądu właściwego na podstawie przepisów o właściwości przemiennej lub właściwości umownej powód obowiązany jest uzasadnić swój wybór. Należy przyjąć, że uzasadnienie wyboru właściwego sądu powód powinien zamieścić w rubryce 11 formularza A.

W rozporządzeniu wyróżniono dwie grupy składników pozwu. Do pierwszej grupy należą składniki obligatoryjne, które zawarte są w art. 7 ust. 2, ust. 3 oraz art. 7 ust. 6 zd. 1, a także obowiązek posługiwania się formularzem pozwu o wydanie ENZPor. B. Sujecki, Das elektronische Mahnverfahren, München 2008, s. 229; A. K. Fabian, Die Europäische Mahnverfahrensverordnung im Kontent der Europäisierung des Prozessrechts, JWV 2010, s. 159; H. Pietrzkowski, Czynności procesowe, s. 179; H. Pietrz­kowski, Metodyka pracy sędziego w sprawach cywilnych, Warszawa 2009, s. 586; M. Manowska, Postępowania odrębne w procesie cywilnym, Warszawa 2010, s. 373; K. Weitz, Europejskie prawo procesowe cywilne, (w:) A. Wróbel (red.), Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy, Zakamycze 2005, s. 829, nb. 14; Ł. Goździaszek, Pozew i sprzeciw w postępowaniu w sprawie europejskiego nakazu zapłaty, R. Pr. 2008, nr 3, s. 31; A. Pernfuss, Die Effizienz des Europäischen Mahnverfahrens. Eine kritische Untersuchung wesentlicher Verfahrensmerkmale, Baden-Baden 2009, s. 133; B. Hess, D. Bittmann, Die Verordnungen zur Einführung eines Europäischen Mahnverfahrens und eines Europäischen Verfahrens fur geringfügige Forderungen – ein substantieller Integrationsschritt im Europäischen Zivilprozessrecht, IPRax 2008, nr 4, s. 305–307.. Do drugiej grupy należą zaś składniki fakultatywne, które określone są w rubryce 5 formularza A oraz w załącznikach do formularza A (załącznik I oraz załącznik II – zgodny z art. 7 ust. 4).

W pierwszej kolejności pozew powinien zawierać informacje dotyczące stron oraz oznaczenie sądu, do którego jest kierowany. Następnie wskazana jest kwota dochodzonego roszczenia, w tym kwota roszczenia głównego oraz – w zależności od okoliczności – odsetki, kary umowne i koszty (art. 7 ust. 2 lit. a i b).

W części drugiej formularza pozwu (pkt 2 pouczenia) określone są strony i ich ewentualni przedstawiciele według kodów wskazanych w formularzu. Co ważne z punktu widzenia adwokata, rubryka „kod identyfikacyjny” powinna, w odpowiednich przypadkach, zawierać specjalny numer posiadany przez prawników w niektórych państwach członkowskich w celu komunikowania się z sądem drogą elektroniczną (patrz art. 7 ust. 6 zd. 2), numer w rejestrze przedsiębiorców lub organizacji albo numer identyfikacyjny właściwy dla osób fizycznych. Konieczne jest zatem podanie kodu, imienia, nazwiska oraz pełnego adresu strony lub jej przedstawiciela. Wypełnienie rubryk dotyczących telefonu, faksu, adresu poczty elektronicznej oraz wskazania zawodu osoby nie jest obowiązkowe. W rubryce „inne” można zamieścić inne informacje, które mogą pomóc w ustaleniu tożsamości osoby (np. data urodzenia, stanowisko wskazanej osoby w danym przedsiębiorstwie lub w danej organizacji). Jeśli liczba stron lub przedstawicieli przekracza cztery, to powód powinien skorzystać z rubryki 11 formularza A.

Z treści formularza pozwu oraz nakazu zapłaty (formularz E) wynika, że pozew może zostać wniesiony przeciwko kilku pozwanym, w szczególności gdy odpowiadają oni za zapłatę solidarnie. W takiej sytuacji warunki dopuszczalności wydania przez sąd ENZ powinny być spełnione w stosunku do każdego z pozwanych i każdego z roszczeń z osobnaJ. Pisuliński, Europejski Nakaz Zapłaty, EPS 2008, nr 1, s. 8–9. Jeżeli zatem przykładowo jeden z pozwanych dłużników solidarnych ma miejsce zamieszkania w tym samym państwie, w którym siedzibę ma sąd oraz w którym ma miejsce zamieszkania lub siedzibę powód, sprawa nie ma wobec tego pozwanego charakteru transgranicznego, co uniemożliwia wydanie przeciwko niemu ENZ..

Warto w tym miejscu zauważyć, że formularz A nie został w pełni zharmonizowany z treścią formularza E. Formularz E umożliwia wydanie nakazu zapłaty jedynie przeciwko dwóm pozwanym. Natomiast używając formularza A, można wskazać jednocześnie trzy osoby jako pozwanych (zob. pkt 2 formularza A, który zawiera 4 rubryki dla oznaczenia stron)J. Pisuliński, Orzeczenia sądu w europejskim postępowaniu nakazowym, EPS 2009, nr 1, s. 9. lub ewentualnie więcej przy wykorzystaniu rubryki 11 formularza pozwu.

Kwotę roszczenia głównego określa się w pkt 6 formularza, wskazując jednocześnie walutę, w której ta kwota jest wyrażona. Z formularza wyraźnie wynika, że kwota roszczenia głównego nie obejmuje odsetek i kosztów. Punkt 6 formularza przewiduje enumeratywnie wyliczone roszczenia, których może dochodzić powód, oraz okoliczności dodatkowe dotyczące spełnienia świadczenia. W punkcie 6 formularza należy zatem zamieścić opis roszczenia zasadniczego oraz okoliczności stanowiące podstawę roszczenia według kodów określonych w tym formularzu. Każde roszczenie określa się, umieszczając w okienkach obok numeru NI odpowiednie numery kodów 01, 02, 03. W razie braku miejsca należy wykorzystać rubrykę 11. Rubryka „Data (lub okres)” odnosi się np. do daty zawarcia umowy lub zajścia szkody lub do okresu najmu.

Należy zauważyć, że chociaż roszczenie, które ma być podstawą wydania ENZ, musi być wymagalne, w formularzu nie zawarto osobnej rubryki, w której można wskazać, od kiedy roszczenie jest wymagalneB. Sujecki, Das elektronische, s. 230; A. Pernfuss, Die Effizienz, s. 135.. Ustalenie tej przesłanki możliwe jest tylko na podstawie wskazanej powyżej rubryki „Data (lub okres)”.

Warto podkreślić, że w pytaniu prejudycjalnym skierowanym przez polski sąd okręgowy we Wrocławiu do TSUE wyrażono wątpliwość, czy przepis art. 4 należy interpretować w ten sposób, iż wymienione w tym przepisie cechy roszczenia pieniężnego, tj. oznaczona wysokość oraz wymagalność roszczenia w chwili wniesienia pozwu o wydanie europejskiego nakazu zapłaty, odnoszą się jedynie do roszczenia głównego, czy także do roszczenia o zapłatę odsetek za opóźnienie w płatnościSprawa C-215/11 – wniosek z 9 maja 2011 r. – Iwona Szyrocka vs. Siger Technologie GmbH..

W dalszej części rubryki 6 formularza należy ewentualnie wskazać, przez kogo roszczenie zostało przeniesione na powoda, oraz uściślić dodatkowo, w przypadku roszczeń związanych z umowami konsumenckimi, czy roszczenie dotyczy tych umów, czy pozwany jest konsumentem oraz czy miejsce zamieszkania pozwanego w rozumieniu art. 59 rozporządzenia nr 44/2001 znajduje się w państwie członkowskim, którego sąd rozpoznaje sprawę.

Rozporządzenie nr 1896/2006 nie reguluje zagadnienia dopuszczalności kumulacji roszczeń. Z treści rubryki 6 formularza A wynika, że taka kumulacja, co do zasady, jest dopuszczalna. Jednak każde z roszczeń objętych pozwem powinno się nadawać do dochodzenia w postępowaniu w sprawie ENZJ. Pisuliński, Europejski, s. 3 i 9; por. B. Tschütscher, M. Weber, Die Verordnung zur Einführung eines Europäisches Mahnverfahrens, ÖJZ 8/2007, s. 305–306.. Ponadto sąd powinien mieć jurysdykcję krajową umożliwiającą orzekanie w stosunku do każdego z roszczeń objętych pozwem.

Analiza formularza A prowadzi do wniosku, że w jednym formularzu można zamieścić cztery roszczenia. Zdaniem przedstawicieli doktryny, jeśli powód zamierza dochodzić w jednym postępowaniu więcej niż czterech roszczeń, powinien wypełnić nowy formularz A. Rodzi to wówczas wątpliwości, czy jest to dodatkowy (nowy) pozewJ. Pisuliński, Orzeczenia, s. 8; Ł. Goździaszek, Pozew, s. 33. . Korzystniejsze wydaje się jednak przyjęcie, że w przypadku gdy powód dochodzi więcej niż czterech roszczeń, zamieszcza te dodatkowe roszczenia w rubryce 11 formularza A, czyli w miejscu przewidzianym dla dodatkowych informacji i dalszych oświadczeń.

Zamieszczone w pozwie informacje mają służyć sądowi do oceny, czy pozew wydaje się uzasadniony, a także pozwanemu do identyfikacji stosunku prawnego, z którego wynika dochodzone roszczenie, aby umożliwić mu podjęcie decyzji, czy wnieść sprzeciw, czy dokonać zapłaty. Od adwokata można zatem wymagać, aby roszczenie zostało w pozwie jak najdokładniej sprecyzowane. Dlatego w interesie powoda może być zamieszczenie dodatkowych informacji.

Przechodząc do dalszej analizy formularza A, powód, dochodząc również zapłaty kary umownej, obowiązany jest wskazać jej kwotę oraz określić ją w pkt 8 formularza. W rozporządzeniu nr 1896/2006 nie przewidziano definicji pojęcia „kara umowna”, w szczególności brak jest rozstrzygnięcia, czy pojęcie to dotyczyć ma kary zastrzeganej na wypadek niespełnienia świadczenia pieniężnego, czy też niepieniężnego. Decydujące znaczenie w tym zakresie ma prawo krajowe państwa członkowskiego właściwe  dla roszczenia, które jest dochodzone w tym postępowaniu. W celu wyeliminowania wszelkich wątpliwości sądu w tym zakresie korzystne może być wskazanie w pkt 11 formularza prawa właściwego.

W pkt 9 formularza opisywane są koszty, o których mowa w art. 7 ust. 2 lit. b. Żądanie o zwrot kosztów należy opisać przy użyciu kodów określonych w formularzu A. Rubryka „wyszczególnić” wypełniana jest tylko w przypadku kodu 02, czyli gdy żądanie dotyczy zwrotu kosztów innych niż opłaty sądowe. Pojęcie „opłaty sądowe” oznacza opłaty i należności na rzecz sądu, których kwota jest ustalana zgodnie z prawem krajowym. Natomiast do innych kosztów zalicza się np. wynagrodzenie pełnomocnika powoda lub koszty postępowania przedsądowego. Jeżeli powód wnosi o zwrot opłat sądowych, jednak nie zna ich dokładnej kwoty, powinien wypełnić rubrykę „Kod 01”, może jednak nie wypełniać rubryki „Kwota”, która zostanie później wypełniona przez sąd.

Wątpliwość pojawia się w przypadku wniosku o zasądzenie wynagrodzenia pełnomocnika. W przypadku wskazania konkretnej kwoty (na podstawie umowy) sąd nie jest w stanie zweryfikować, na jakiej podstawie te koszty zostały wyliczone, gdyż nie ma konieczności załączania żadnych dokumentów do pozwu. W przypadku żądania zasądzenia tego wynagrodzenia według norm przepisanych pełnomocnik, sporządzając pozew, jest jednocześnie obowiązany ustalić, jakie są obowiązujące stawki w państwie rozpoznającym sprawę, i wpisać odpowiednią kwotę w pozwie, gdyż w przeciwnym razie koszty te nie zostaną zasądzone.

W sytuacji gdy powód dochodzi odsetek, musi on wskazać stawkę odsetek oraz okres, za jaki żąda tych odsetek, chyba że zgodnie z prawem państwa członkowskiego wydania odsetki ustawowe doliczane są automatycznie do roszczenia głównego (art. 7 ust. 2 lit. c).

Możliwość dochodzenia odsetek za opóźnienie na gruncie europejskiego postępowania nakazowego wywołuje poważne wątpliwości. Rozporządzenie nie rozstrzyga, czy w rubryce 7 formularza A, wpisując NI 1 Kod A (odsetki ustawowe w skali rocznej), należy ponadto wskazać stawkę odsetek (%). Można przyjąć, że w przypadku dochodzenia odsetek ustawowych nie ma konieczności wskazywania ich wysokości procentowej, w szczególności wtedy, gdy stawka odsetek ustawowych ulegała zmianie w poszczególnych latach. Ponadto słusznie przyjmuje prawodawca unijny, że w kolejnych kratkach rubryki 7 należy wskazać kwotę oraz dzień, od którego dochodzone są odsetki. Wątpliwość powstaje w przypadku wskazywania dnia, do którego należą się odsetki. Zgodnie z przytoczonym już pouczeniem załączonym do formularza, jeśli dochodzone są odsetki naliczane do dnia wydania orzeczenia przez sąd, pozostawia się niewypełnioną rubrykę ostatnią „do dnia”. W konsekwencji na chwilę obecną w każdym przypadku, gdy powód nie wypełni rubryki „do dnia”, oznacza to, że powód dochodzi odsetek do dnia wydania ENZ. W tej sytuacji sąd, wydając nakaz, oblicza odsetki do dnia wydania nakazu i wskazuje w formularzu E odpowiednią kwotę, określając tylko, od jakiego dnia zasądzone są odsetki.

Z uwagi na okoliczność, że zagadnienie dochodzenia odsetek wywołuje w praktyce wiele wątpliwości, Sąd Okręgowy we Wrocławiu skierował w tym zakresie pytanie prejudycjalne do TSUE:

„4) Czy prawidłowa interpretacja art. 7 ust. 2 lit. c) Rozporządzenia nr 1896/2006 oznacza, że w przypadku, gdy prawo państwa członkowskiego nie przewiduje automatycznego doliczania odsetek, to w postępowaniu o wydanie europejskiego nakazu zapłaty można obok roszczenia głównego dochodzić:

a) wszystkich odsetek, w tym także tzw. odsetek otwartych (liczonych od dnia ich wymagalności wskazanego ściśle określoną datą do nieokreślonego datą dnia zapłaty, np. «od dnia 20 marca 2011 r. do dnia zapłaty»);

b) tylko odsetek naliczonych od dnia ich wymagalności wskazanego ściśle określoną datą do dnia wniesienia pozwu lub do dnia wydania nakazu zapłaty;

c) wyłącznie odsetek naliczonych od dnia ich wymagalności wskazanego ściśle określoną datą do dnia złożenia pozwu?

5) W przypadku odpowiedzi twierdzącej na pytanie 4a) w jaki sposób, zgodnie z Rozporządzeniem nr 1896/2006, powinno zostać skonstruowane orzeczenie w zakresie odsetek w formularzu nakazu zapłaty?

6) W przypadku odpowiedzi twierdzącej na pytanie 4b) – kto powinien wskazać wysokość kwoty odsetek – strona, czy Sąd z urzędu;

7) W przypadku odpowiedzi twierdzącej na pytanie 4c) – czy strona ma obowiązek wskazania w pozwie wysokości wyliczonych odsetek?

8) Czy jeżeli powód nie wyliczy odsetek żądanych do dnia wniesienia pozwu, czy wyliczenia takiego dokonać ma Sąd z urzędu, czy też Sąd powinien wówczas wezwać stronę do uzupełnienia braków pozwu w trybie art. 9 Rozporządzenia nr 1896/2006?”Sprawa C-215/11 – wniosek z 9 maja 2011 r. – Iwona Szyrocka vs. Siger Technologie GmbH..

Udzielenie odpowiedzi przez Trybunał pozwoli prawidłowo formułować żądanie pozwu o zasądzenie odsetek.

Pozew powinien zawierać uzasadnienie roszczenia, z uwzględnieniem opisu okoliczności wskazanych jako podstawa roszczenia oraz w konkretnych przypadkach żądanych odsetek (art. 7 ust. 2 pkt d). Uzasadnienie roszczenia może i powinno być krótkie i zwięzłe, musi wyjaśniać związek prawny między stronami, usprawiedliwienie (umotywowanie) konkretnego żądania i jego wysokości oraz związek między żądaniem a wskazanymi środkami dowodowymiCommission of the European Union, Proposal for a regulation of the European Parliament and of the Council, creating a European order for payment procedure, COM 2004, nr 173, s. 11; B. Sujecki, Das Europäische Mahnverfahren, NJW 2007, nr 63, s. 1624; J. Zatorska, Komentarz, komentarz do art. 7, nb. 3, pkt 3.. W formularzu A nie przewidziano jednak osobnej rubryki, gdzie można umieścić uzasadnienie pozwu. Jedynym miejscem pozwalającym na przedstawienie uzasadnienia jest pkt 11 formularza.

Kolejną przesłanką formalną pozwu jest obowiązek zawarcia w pozwie opisu dowodów na poparcie roszczenia (art. 7 ust. 1 lit. e). Należy podkreślić, że powód nie ma obowiązku załączania do pozwu jakichkolwiek dowodów. Punkt 14 motywów rozporządzenia stanowi, że w tym celu formularz pozwu powinien zawierać możliwie wyczerpujący wykaz rodzajów dowodów na ogół przedstawianych na poparcie roszczeń pieniężnych (patrz pkt 10). Rozporządzenie nie ogranicza jednak środków dowodowych, które mogą zostać wskazane w pozwie na poparcie dochodzonego w nim roszczenia, powód może więc wskazać np. świadków, jeśli umowa nie została stwierdzona pismemTh. Rauscher (red.), Europäisches Zivilprozessrecht. Kommentar, München 2006, s. 1822, nb. 19; J. Pisuliński, Europejski, s. 9; K. Jasińska, A. Lejko, Komentarz do KPC, LEX/el., komentarz do art. 50515–50520 k.p.c., komentarz do art. 505,18, nb. 5; A. Pernfuss, Die Effizienz, s. 144. Zdaniem A. Pernfussa powód powinien mieć możliwość powołania wszystkich możliwych w danych okolicznościach środków dowodowych. Wskazany autor proponuje, aby w celu ograniczenia możliwości odwoływania się do prawa krajowego poszczególnych państw członkowskich w zakresie ustalenia, jakie środki dowodowe mogą być powoływane na gruncie omawianego rozporządzenia, dokonać wykładni autonomicznej rozporządzenia. Wykładnia ta może być dokonana przy uwzględnieniu wykładni systemowej, polegającej na odwołaniu się do rozporządzenia nr 1206/2001 w sprawie przeprowadzania dowodów. W konsekwencji A. Pernfuss przyjmuje, że dopuszczalnymi środkami dowodowymi powinny być m.in. pisemne zeznanie świadka (schriftliche Zeugeaussagen), dowód z przesłuchania stron (Parteivenhenmung) czy też wysłuchanie stron (Parteianhörung)..

W pozwie należy wskazać, zaznaczając odpowiednie rubryki, okoliczności uzasadniające jurysdykcję krajową oraz uzasadniające transgraniczny charakter sprawy w rozumieniu art. 3 (art. 7 ust. 2 pkt f oraz g).

Jurysdykcję krajową co do zasady ustala się na podstawie rozporządzenia nr 44/2001 (art. 6). Zgodnie z pkt 4 formularza A transgraniczny charakter sporu określa się poprzez wpisanie kodu państwa w trzech rubrykach. W pouczeniu podkreślono, że aby można było skorzystać z postępowania w sprawie ENZ, przynajmniej dwie zaznaczone rubryki w tym polu powinny odnosić się do różnych państw.

Pozew powinien również zawierać oświadczenie powoda, że podane dane są zgodnie z jego najlepszą wiedzą i przekonaniem prawdziwe oraz że przyjmuje on do wiadomości, iż umyślne podanie nieprawdziwych informacji może skutkować zastosowaniem odpowiednich sankcji określonych w prawie państwa członkowskiego wydania. Z przepisu art. 7 ust. 3 nie wynika jasno, jakie sankcje twórcy rozporządzenia mieli na myśli. Z uwagi na okoliczność, że rozporządzenie pozostawia prawu krajowemu uregulowanie ewentualnych sankcji za umyślne podanie nieprawdziwych informacji w pozwie, z punktu widzenia prawa polskiego w grę wchodzi jedynie stosowanie art. 103 k.p.c., jednak jest to raczej sytuacja wyjątkowa. Uznano, że żadnych innych dodatkowych regulacji przewidujących sankcję dla powoda w omawianej sytuacji nie należy wprowadzaćDruk sejmowy nr 949, s. 18; J. Zatorska, Komentarz, komentarz do art. 7, nb. 5; H. Pietrzkowski, Czynności procesowe, s. 179–180.. Zdaniem A. Laskowskiej w kategorii „sankcji” można obecnie jedynie ująć przegranie przez powoda sprawyA. Laskowska, Europejskie postępowanie nakazowe, PPE 2010, nr 4, s. 105. W literaturze podnosi się, że istnieje ewentualnie możliwość poniesienia odpowiedzialności z tytułu art. 65 k.w., gdyż kto umyślnie wprowadza w błąd organ państwowy lub instytucję upoważnioną z mocy umowy do legitymowania co do tożsamości własnej lub innej osoby, podlega karze grzywny – tak B. Kaczmarek-Templin, Ł. Goździaszek, Mechanizm rozpoznawania sprawy w elektronicznym postępowaniu upominawczym – polemika, MoP 2010, nr 16, s. 898; G. Tylec, P. Telusiewicz, Elektroniczne postępowanie upominawcze – pierwsze 3 miesiące. Uwagi dotyczące praktyki funkcjonowania, MoP 2010, nr 14, s. 815. Ponadto uznano, że opracowanie i wniesienie fikcyjnego pozwu mogłoby wypełnić znamiona przestępstwa przewidzianego w art. 270 k.k. – tak G. Tylec, P. Telusiewicz, Elektroniczne, s. 815, autorzy wskazują też ewentualną możliwość odpowiedzialności na tle art. 268 k.k..

Kolejny element obligatoryjny pozwu został przewidziany w art. 7 ust. 6 zd. 1. Artykuł ten stanowi, że pozew musi być podpisany przez powoda lub, w szczególnych przypadkach, przez jego przedstawiciela.

Wyliczenie wymagań, jakie musi spełnić pozew o wydanie ENZ, należy uzupełnić o wymóg sporządzenia pozwu w konkretnym języku lub w jednym z języków akceptowanych przez sąd rozpoznający sprawę, który nie jest wyrażony w art. 7 rozporządzenia, lecz wynika z treści pouczenia zawartego w formularzu A. Ponadto w formularzu B warunkowi temu poświęcono sporo uwagi, gdyż sąd może wezwać powoda do wypełnienia pozwu w języku wskazanym za pomocą właściwego kodu. Państwa członkowskie są zobowiązane informować Komisję o językach akceptowanych na potrzeby postępowania o wydanie ENZ (art. 29 ust. 1 lit. d)J. Zatorska, Komentarz, komentarz do art. 7, nb. 12; A. Laskowska, Europejskie postępowanie nakazowe, s. 106; J. M. Kormann, Das neue Europaische Mahnverfahren im Vergleich zu den Mahnverfahren in Deutschland und Österreich, Jena 2007, s. 82..

Przechodząc do analizy fakultatywnych składników pozwu, warto wskazać, że powód nie ma obowiązku wypełniania rubryki 5 formularza A, którą można wykorzystać w celu poinformowania sądu, w jaki sposób powód zamierza uregulować opłaty sądowe.

Informacje na temat sposobów uregulowania opłat sądowych można uzyskać od danego sądu lub ze strony Europejskiej Sieci Sądowniczej w sprawach cywilnych i handlowych. Prawodawca unijny podaje we „wskazówkach dotyczących wypełnienia pozwu” instrukcje, że w przypadku płatności kartą kredytową lub zgody na pobranie opłat przez sąd z rachunku powoda należy podać wymagane dane dotyczące karty kredytowej lub rachunku bankowego, wypełniając załącznik I do niniejszego formularza. Informacje podane przez powoda w załączniku I do formularza A nie podlegają ujawnieniu pozwanemu (art. 12 ust. 2) ze względu na konieczność ochrony danych bankowych. Natomiast w polu nr 5 pkt 2 powód może wskazać, w jaki sposób pozwany powinien dokonać zapłaty. Jeśli wybraną opcją jest przelew, należy podać informacje dotyczące rachunku bankowegoJ. Zatorska, Komentarz, komentarz do art. 7, nb. 4..

W art. 7 ust. 4 rozporządzenia został przewidziany drugi fakultatywny element pozwu. Składając pozew lub w późniejszym oświadczeniu, złożonym jeszcze przed wydaniem nakazu, powód może poinformować sąd, że w razie wniesienia sprzeciwu przez pozwanego sprzeciwia się on skierowaniu sprawy do zwykłego postępowania cywilnego w rozumieniu art. 17. Oświadczenie wskazane powyżej zamieszczane jest w załączniku II do formularza A.

Na gruncie polskiego k.p.c. w myśl art. 50519 § 4 k.p.c., w razie gdy powód zażąda zakończenia postępowania w przypadku wniesienia sprzeciwu przez pozwanego, sąd umorzy postępowanie, orzekając o kosztach jak przy cofnięciu pozwu.

Prawodawca unijny nie wymaga, aby do pozwu dołączane były jakiekolwiek inne załączniki niż te przewidziane w rozporządzeniu. Na chwilę obecną należy jednak przyjąć, że prawo krajowe poszczególnych państw członkowskich może przewidywać konieczność załączania dodatkowych dokumentów nieprzewidzianych przez rozporządzenie (art. 26).

Dysponowanie przez sąd odpisem pozwu dla pozwanego wydaje się konieczne z uwagi na treść art. 12 ust. 2 rozporządzenia, zgodnie z którym ENZ jest doręczany pozwanemu wraz z odpisem pozwu. Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, że w tym przypadku na gruncie polskiego postępowania cywilnego zastosowanie powinien mieć przepis art. 128 § 1 k.p.c. Powód, składając pozew o wydanie ENZ, powinien zatem dołączyć do niego przynajmniej po jednym odpisie pozwu dla każdego z pozwanych.

W rozporządzeniu dopuszczono możliwość wniesienia pozwu przez pełnomocnika, nie wprowadzono jednak żadnych przepisów szczególnych w tym zakresie, dlatego też zastosowanie powinny mieć przepisy krajowe. Zgodnie z art. 126 § 3 k.p.c. do pisma  należy dołączyć pełnomocnictwo, jeśli pismo wnosi pełnomocnik, który przedtem nie złożył pełnomocnictwa. Należy zatem uznać, że do pozwu o wydanie ENZ powinno być w tej sytuacji załączone pełnomocnictwo.

Według A. Laskowskiej obowiązek załączania do pozwu pełnomocnictwa można pośrednio wyprowadzić z art. 7 ust. 6 rozporządzenia. Skoro bowiem pozew może być podpisany przez przedstawiciela powoda, to sąd powinien uzyskać od osoby wnoszącej pismo dokument potwierdzający jej umocowanie do wniesienia pozwuA. Laskowska, Europejskie postępowanie nakazowe, s. 100–101..

Rozporządzenie przewiduje dwie formy wniesienia powództwa. W myśl art. 7 ust. 5 pozew można wnieść w formie papierowej lub za pomocą innego środka komunikacji, w tym komunikacji elektronicznej, akceptowanego przez państwo członkowskie wydania i dostępnego sądowi wydania, chodzi tu o court of origin, sąd, który wydaje ENZ.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że z informacji zamieszczonych w Europejskim Atlasie Sądowniczym wynika, iż sześć państw dopuszcza składanie pozwu tylko w formie papierowej (Bułgaria, Grecja, Litwa, Łotwa, Niemcy, Wielka Brytania), z czego dwa państwa planują dopuszczenie możliwości wnoszenia pozwu w formie elektronicznej: Niemcy i Wielka Brytania. W państwach tych pozew należy złożyć osobiście lub przesłać pocztą. Wniesienie pozwu o wydanie ENZ w formie elektronicznej jest akceptowane w pięciu państwach: w Austrii, na Cyprze, w Czechach, we Francji i w Słowenii, przy czym w Austrii funkcjonuje alternatywny system komunikacji elektronicznej. Cztery państwa akceptują faks jako środek komunikacji na potrzeby postępowania w sprawie ENZ: Cypr, Czechy, Hiszpania, IrlandiaJ. Zatorska, Komentarz, komentarz do art. 7, nb. 11..

Ustawodawca, wprowadzając zmiany do polskiego k.p.c. dotyczące omawianego rozporządzenia, dokonał zatem również nowelizacji ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Ustawodawca uznał, że opłata od pozwu powinna być ustalana według zasad ogólnych przewidzianych dla pozwu, z uwzględnieniem charakteru sprawyDruk sejmowy nr 494, s. 31; por. A. Laskowska, Europejskie postępowanie nakazowe, s. 107.. Kwestia kosztów sądowych, w tym wniosku o zwolnienie od tych kosztów, podlega ocenie zgodnie z prawem krajowym państwa rozpoznającego sprawę. To samo dotyczy wniosku o ustanowienie z urzędu adwokata lub radcy prawnegoNa zakończenie można wskazać, że ważna dla strony powodowej kwestia zabezpieczenia roszczenia nie została unormowana w przepisach rozporządzenia. Jak zauważają przedstawiciele nauki, z uwagi na szybkość postępowania o wydanie ENZ sytuacje, w których niezbędne jest udzielenie zabezpieczenia, należą do rzadkości, ponieważ zgodnie z art. 12 sąd powinien wydać ENZ tak szybko, jak to możliwe, zwykle w terminie 30 dni od wniesienia pozwu. W doktrynie uznano jednak, że dopuszczalne jest udzielenie zabezpieczenia przez sąd rozpatrujący sprawę o wydanie ENZ. Powód może ewentualnie zamieścić żądanie ustanowienia zabezpieczenia w części nr 11 formularza A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia. Ponieważ zgodnie z dyspozycją art. 26 rozporządzenia wszelkie zagadnienia proceduralne, które nie są uregulowane w rozporządzeniu, podlegają prawu krajowemu, w Polsce zastosowanie w tym zakresie powinny znaleźć przepisy art. 730 i następne k.p.c. – tak J. Zatorska, Komentarz, komentarz do art. 7, nb. 13; J. Pisuliński, Europejski, s. 9. Wskazana propozycja wydaje się jednak wątpliwa z uwagi na okoliczność, że jeśli majątek podlegający egzekucji znajduje się na terenie innego kraju niż kraj, w którym sąd ma siedzibę, to postanowienie o zabezpieczeniu wydane w państwie, w którym dochodzone jest roszczenie, nie może wywołać skutków na terenie kraju wykonania. Zabezpieczenie może ewentualnie być dopuszczalne, jeśli majątek, z którego ma być prowadzona egzekucja, znajduje się na terenie państwa rozpoznającego wniosek o zabezpieczenie. W celu uniknięcia ewentualnych komplikacji konieczna wydaje się wykładnia TSUE w tym zakresie..