W artykule zawarto polemiczne uwagi do publikacji W. Studzińskiego W. Studziński, Możliwość skorzystania przez kuratora reprezentującego dziecko z zastępstwa aplikanta oraz prawo do ustanowienia pełnomocnika lub substytuta, „Palestra” 2021/6, s. 45–54.   dotyczącej możliwości korzystania przez kuratora procesowego z zastępstwa aplikanta oraz prawa do ustanowienia pełnomocnika lub substytuta. Nie sposób zgodzić się bowiem z wyrażonym poglądem, zgodnie z którym kurator procesowy ma taką możliwość i prezentuje uzasadnienie dla przeciwnej argumentacji. W tekście zostały także wskazane zasady wyznaczania kuratora procesowego, które mają kluczowe znaczenie dla jego pozycji i statusu w ramach trwającego postępowania karnego.

W jednym z ostatnich numerów „Palestry” ukazał się artykuł autorstwa W. Studzińskiego dotyczący możliwości skorzystania przez kuratora reprezentującego dziecko z zastępstwa aplikanta oraz prawa do ustanowienia pełnomocnika lub substytuta. Wybór poruszonej problematyki zasługuje na uznanie, gdyż ze sporym zdziwieniem można stwierdzić, że dotychczas problematyka kuratora dla małoletniego nie była przedmiotem licznych wypowiedzi doktryny Zob. W. Hazuka, Wykonanie praw pokrzywdzonego małoletniego, gdy sprawcą przestępstwa jest jego przedstawiciel ustawowy lub opiekun, „Problemy Praworządności” 1973/10, s. 41. . Autor koncentruje się na wykazaniu, jakoby nie było żadnych przeszkód prawnych, aby adwokat pełniący funkcję kuratora dla małoletniego korzystał z zastępstwa aplikanta adwokackiego, jak też żeby ustanowił pełnomocnika lub substytuta W. Studziński, Możliwość..., s. 45. .

W niniejszym artykule analizowany problem zostanie zawężony wyłącznie do sytuacji, w której kurator został wyznaczony dla małoletniego w związku z trwającym postępowaniem karnym Niezależnie od zakresu polemiki przedstawionej w niniejszym opracowaniu autor nie podziela poglądu W. Studzińskiego wyrażonego w jego opracowaniu co do całości zagadnienia kuratora procesowego dla małoletniego. . W tym zakresie stanowisko W. Studzińskiego nie zasługuje jednak na aprobatę. Pomija on podstawowe normy prawne dotyczące kuratora reprezentującego małoletniego w procesie karnym, a także rezultaty wykładni systemowej i funkcjonalnej. Przyjęcie propozycji wykładni stosownych przepisów zaprezentowane we wspomnianym artykule prowadziłoby wręcz do działania contra legem, jednocześnie pogarszając sytuację procesową małoletniego dziecka w procesie karnym.

Ustanowienie kuratora procesowego

Zgodnie z obowiązującymi regulacjami (art. 51 § 2 Kodeksu postępowania karnego Ustawa z 6.06.1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 2021 r. poz. 1023 ze zm.), dalej k.p.k. ) małoletni, a więc osoba, która nie ukończyła 18. roku życia (art. 10 § 2 k.c.), nie może samodzielnie działać w procesie karnym. Jego prawa wykonuje przedstawiciel ustawowy lub osoba, pod której stałą pieczą się ona znajduje. W praktyce najczęściej prawa małoletniego wykonują jego rodzice. Jednakże wcale nie rzadko zdarzają się sytuacje, w których zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że któryś z rodziców dopuścił się czynu zabronionego na szkodę małoletniego. W takim przypadku – zgodnie z uchwałą SN – praw pokrzywdzonego małoletniego nie może wykonywać żadne z rodziców Uchwała SN z 30.09.2010 r. (I KZP 10/10), OSNKW 2010/10, poz. 84. . Istnieje bowiem zbyt duże ryzyko, że w sytuacji emocjonalnego zaangażowania nie będą w stanie w sposób obiektywny reprezentować interesów małoletniego. Konieczne jest zatem sięgnięcie do regulacji znanych z prawa cywilnego, a mianowicie do instytucji kuratora. Na podstawie art. 99 k.r.o. Ustawa z 25.02.1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2020 r. poz. 1359), dalej k.r.o. dla małoletniego, na potrzeby trwającego postępowania, właściwy sąd rodzinny wyznacza kuratora procesowego. Nie ma przy tym znaczenia, czy podejrzenia dotyczą jednego z rodziców, czy obojga. Oznacza to, że nawet w sytuacji posiadania pełni władzy rodzicielskiej rodzic nie może wykonywać praw małoletniego w procesie karnym. Jego władza rodzicielska w ramach postępowania karnego zostaje ograniczona. Należy także wskazać, że ze względu na potrzebę ochrony małoletnich postuluje się, aby każdy z nich miał osobnego kuratora Postanowienie SN z 9.09.1997 r. (I CKU 13/97), „Prokuratura i Prawo” 1998/3, dodatek, poz. 29. .

Ustanowienie kuratora procesowego następuje na wniosek albo z urzędu. Należy jednak zdecydowanie stwierdzić, że każdorazowo powinno to następować na wniosek organu prowadzącego postępowanie karne na początkowym etapie, tj. prokuratora. Po otrzymaniu zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego powinien on niezwłocznie wystąpić do sądu rodzinnego z wnioskiem o ustanowienie kuratora procesowego dla potencjalnie pokrzywdzonego małoletniego. Wyznaczenie reprezentanta małoletniego na jak najwcześniejszym etapie postępowania karnego pozwoli na należyte zabezpieczenie jego interesów O. Trocha, Kurator procesowy dla małoletniego pokrzywdzonego, „Na wokandzie” 2014/21, s. 19. . Podejmowanie czynności procesowych przed wyznaczeniem kuratora powinno być wyjątkowe i uzasadnione potrzebami wynikającymi z konieczności zabezpieczenia materiału dowodowego przed zniszczeniem.

Wyznaczenie kuratora procesowego

Jak już wskazano wcześniej, kuratora procesowego dla małoletniego w procesie karnym powołuje tzw. sąd opiekuńczy. Jest to dość znaczące utrudnienie i wydłużenie postępowania w tym przedmiocie z uwagi na konieczność angażowania dodatkowego organu spoza postępowania karnego. W konsekwencji wyznaczenie kuratora procesowego jest rozciągnięte w czasie. Sąd musi bowiem w pierwszej kolejności otrzymać wniosek od organu procesowego lub innego zainteresowanego podmiotu o konieczności wyznaczenia dla małoletniego zastępcy procesowego Należy uznać, że sąd opiekuńczy może także podjąć działania z urzędu – zob. M. Horna, Kurator reprezentujący małoletniego pokrzywdzonego w procesie karnym – wybrane zagadnienia proceduralne, „Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka” 2014/1, s. 67. . Dopiero wówczas zostanie wyznaczone posiedzenie, na którym może dojść do ustanowienia kuratora procesowego. Nie jest to jednak taka prosta sprawa.

Lektura tekstu W. Studzińskiego wskazuje, że autor ten albo nie uwzględnił tej kwestii w swoim opracowaniu, albo przeszedł nad nią do porządku dziennego. Niemniej już sama procedura wyznaczenia kuratora procesowego dla małoletniego w procesie karnym pokazuje, że mamy do czynienia z czynnością zdecydowanie dalej idącą niż zwykłe, techniczne czy też machinalne wyznaczenie adwokata lub radcy prawnego do pełnienia roli kuratora.

Zgodnie z art. 99¹ § 1 i 3 k.r.o. kuratorem procesowym dla małoletniego może zostać wyznaczony adwokat lub radca prawny, który wykazuje szczególną znajomość spraw dotyczących dziecka, tego samego rodzaju lub rodzajowo odpowiadających sprawie, w której wymagana jest reprezentacja dziecka, lub ukończył szkolenie dotyczące zasad reprezentacji dziecka, praw lub potrzeb dziecka. Powyższy wymóg, który został wprowadzony stosunkowo niedawno Ustawa z 16.05.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz ustawy – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2019 r. poz. 1146). , należy ocenić zdecydowanie pozytywnie. Niekwestionowaną koniecznością jest bowiem zagwarantowanie małoletniemu należytego poziomu profesjonalizmu w postępowaniu karnym. Problem jednak polega na tym, że ustawodawca nie przewidział żadnych przepisów wykonawczych w tym zakresie, całkowicie pozostawiając tę kwestię praktyce. Oznacza to, że teoretycznie sądy powinny we własnym zakresie poszukiwać adwokatów lub radców prawnych, którzy spełniają powyższe kryteria. Taki stan rzeczy jest z oczywistych względów niedopuszczalny. Z pomocą sędziom przychodzą organy samorządu adwokackiego i radców prawnych, które na własną rękę prowadzą listy adwokatów i radców prawnych chcących występować w sprawach karnych w roli kuratora procesowego. Nie jest to jednak powszechna praktyka i w konsekwencji zdarza się, że sędziowie poszukują kuratorów procesowych na własną rękę.

Chociaż wskazany przepis nie jest jednoznaczny, powinien być interpretowany w ten sposób, że kuratorem procesowym małoletniego obecnie może być wyłącznie adwokat lub radca prawny. Wymaganie to powinno zerwać z praktyką wyznaczania na kuratorów procesowych osób całkowicie do tego nieprzygotowanych. Niestety, jak pokazują statystyki, jeszcze nader często zdarza się, że kuratorem procesowym małoletniego zostają osoby bez jakichkolwiek kwalifikacji w tym kierunku. Wśród najczęściej powoływanych niebędących adwokatami lub radcami prawnymi są asystenci sędziów lub nawet pracownicy administracyjni O. Trocha, Kurator..., s. 19; O. Trocha, Kurator procesowy dla małoletniego pokrzywdzonego. Prawne i psychologiczne aspekty udziału małoletniego w procesie karnym, opracowanie Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę, www.edukacja.fdds.pl (dostęp: 12.09.2021 r.). . Jest to m.in. konsekwencja wcześniej opisanych trudności w znalezieniu kompetentnych profesjonalistów.

Żadne obowiązujące przepisy nie regulują przebiegu posiedzenia w przedmiocie powołania kuratora procesowego. Nie ulega jednak wątpliwości, że sąd powinien zweryfikować kompetencje przyszłego kuratora procesowego zgodnie z treścią art. 99¹ § 1 k.r.o. Brak jednoznacznych wytycznych w tym zakresie oznacza, że proces tej weryfikacji będzie różnił się w skali kraju. Zasadą powinno jednak być spotkanie sądu z kuratorem na posiedzeniu, tak aby możliwe było poznanie przyszłego kuratora, jego kwalifikacji, kompetencji itp. Kolejne wyznaczenia tej samej osoby na kuratora procesowego mogą odbywać się już bez jej udziału, ale oczywiście po wcześniejszym, choćby telefonicznym, uzgodnieniu jej powołania.

Dla jasności wywodu należy jeszcze wspomnieć, że w posiedzeniu w przedmiocie wyznaczenia kuratora procesowego jako uczestnicy mogą brać udział jego przedstawiciele ustawowi. Teoretycznie mają oni także prawo do zaskarżenia postanowienia o wyznaczeniu konkretnego adwokata lub radcy prawnego, co dodatkowo może skomplikować całą procedurę (art. 518 k.p.c.). Niewątpliwie jednak sąd powinien wysłuchać przedstawicieli ustawowych małoletniego, jeżeli chcą oni zabrać głos.

Widać zatem wyraźnie, że wybór danego adwokata lub radcy prawnego na kuratora procesowego dla małoletniego w związku z trwającym postępowaniem karnym powinien być poprzedzony gruntowną oceną kompetencji danego adwokata lub radcy prawnego do występowania w tego rodzaju sprawach. Nie jest bowiem tak – co wynika expressis verbis z treści przepisu art. 99¹ k.r.o. – że każdy adwokat lub radca prawny może pełnić funkcję kuratora procesowego dla małoletniego. Ustawodawca wskazał wyraźnie, że kurator procesowy powinien być adwokatem lub radcą prawnym, ale to nie jest jedyne kryterium wyboru. Dodatkowo dany adwokat lub radca prawny powinien wykazywać się szczególną znajomością spraw dotyczących dziecka, tego samego rodzaju lub rodzajowo odpowiadających sprawie, w której wymagana jest reprezentacja dziecka, lub ukończył szkolenie dotyczące zasad reprezentacji dziecka, praw lub potrzeb dziecka. Jak ma to się zatem do kwestii zastępstwa aplikanta oraz prawa do ustanowienia pełnomocnika lub substytuta?

Adwokat kuratorem czy kurator adwokatem?

Dla rozstrzygnięcia analizowanego problemu W. Studziński proponuje odwołanie się do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz ustawy z 26.05.1982 r. – Prawo o adwokaturze Ustawa z 26.05.1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz.U. z 2020 r. poz. 2320 ze zm.), dalej p.o.a. . W jego ocenie treść przepisu art. 99¹ k.r.o. nie stoi na przeszkodzie udzielaniu upoważnienia do zastępstwa aplikantowi adwokackiemu przez kuratora będącego adwokatem. W pierwszej kolejności należy się jednak zastanowić nad statusem kuratora procesowego dla małoletniego. Dopiero to pozwoli ustalić zakres jego dopuszczalnego działania.

Zgodnie z obowiązującymi regulacjami kurator procesowy wyznaczony przez sąd opiekuńczy przejmuje reprezentację dziecka J. Słyk (w:) Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2020, Legalis/el., komentarz do art. 99, teza 6. . Zakres jego uprawnień jest ściśle określony do reprezentacji w ramach konkretnego postępowania karnego, a w pozostałym zakresie władza rodzicielska przysługuje jednemu z rodziców. Nie można także zapominać, że władza rodzicielska powinna być wykonywana z „maksymalną starannością”, co dotyczy również ustanowionego kuratora procesowego Zob. postanowienie SN z 12.12.2000 r. (V CKN 1751/00), Legalis nr 299530. . Słusznie podkreśla się w doktrynie, że kurator w każdym przypadku powinien kierować się dobrem dziecka G. Jędrejek, Komentarz do art. 99 (w:) Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, Warszawa 2019, LEX/el. . Z kolei z punktu widzenia postępowania karnego kurator procesowy działa jak przedstawiciel ustawowy małoletniego, a więc jest osobą uprawnioną do wykonywania praw małoletniego pokrzywdzonego (art. 51 § 2 k.p.k.). Jednocześnie w orzecznictwie podkreśla się konieczność pozyskiwania przez kuratora procesowego zgody sądu opiekuńczego we wszystkich ważniejszych sprawach dotyczących małoletniego Zob. postanowienie SN z 30.09.2015 r. (I KZP 8/15), OSNKW 2015/12, poz. 100. . W konsekwencji należy wskazać, że pełnienie obowiązków kuratora procesowego ma charakter niezwykle osobisty.

Widać to wyraźnie chociażby już w kontekście ustanowienia danego adwokata lub radcy prawnego kuratorem. Kluczowe bowiem są tutaj predyspozycje i kompetencje indywidualnego adwokata, które wyróżniają go spośród innych adwokatów lub radców prawnych. Niewątpliwie dokonywanie wyboru wyłącznie spośród adwokatów i radców prawnych ma na celu zagwarantowanie odpowiedniego poziomu merytorycznego, niemniej nie jest to differentia specifica decydująca o wyborze konkretnej osoby Zob. A.Z. Krawiec, Kurator jako podmiot reprezentujący małoletniego pokrzywdzonego w postępowaniu karnym, „Prokuratura i Prawo” 2013/11, s. 124. . Powyższe odgrywa istotną rolę przy ustalaniu, czy adwokat będący kuratorem procesowym małoletniego w postępowaniu karnym może być zastępowany przez aplikanta oraz czy może ustanowić pełnomocnika lub substytuta. Zdaniem W. Studzińskiego takie zachowanie jest dopuszczalne m.in. z uwagi na to, że „upoważnienie do zastępowania udzielone przez adwokata-kuratora aplikantowi adwokackiemu nie czyni z tegoż aplikanta kuratora, lecz aplikant ten pozostaje «jedynie» zastępcą adwokata” W. Studziński, Możliwość..., s. 50. . Wskazany autor, jak się wydaje, nie widzi także przeciwwskazań do ustanowienia przez kuratora będącego adwokatem lub radcą prawnym substytuta. Do takich wniosków doprowadza go analiza przepisu art. 25 ust. 3 p.o.a. W jego ocenie „skutkiem ustanowienia substytucji jest ustanowienie innego adwokata lub radcy prawnego kuratorem, lecz tylko w związku z brakiem możliwości osobistego wykonywania obowiązków przez kuratora ustanowionego przez sąd” W. Studziński, Możliwość..., s. 54. .

W pierwszej kolejności należy ustosunkować się do przedstawionej wyżej możliwości zastępowania kuratora procesowego będącego adwokatem lub radcą prawnym przez aplikanta. Absolutnie nie negując walorów edukacyjnych w ramach relacji patron–aplikant, należy kategorycznie wykluczyć taką możliwość. Jak zostało wskazane wcześniej, wybór danego adwokata lub radcy prawnego kuratorem procesowym powoduje powstanie szczególnego stosunku na linii kurator–małoletni. Nie można zapominać, że w tym wąskim zakresie wyznaczony kurator procesowy wykonuje władzę rodzicielską, która sama w sobie ma charakter osobisty. W konsekwencji musi to prowadzić do uznania, że czynności podejmowane przez kuratora procesowego również mają charakter osobistych czynności związanych z wykonywaniem władzy rodzicielskiej Zob. uchwała SN z 13.05.2015 r. (III CZP 19/15), OSNC 2016/5, poz. 59. . Zgodzić należy się jednak z W. Studzińskim, że ewentualne upoważnienie aplikanta do zastępowania adwokata będącego kuratorem nie czyni z tego aplikanta kuratora, niemniej nie to zagadnienie stanowi clue problemu. Kluczowe w tym kontekście jest uznanie, że jedynie osobiste podejmowanie czynności przez kuratora procesowego jest w stanie zapewnić wspomnianą już „maksymalną staranność” i działanie w jak najlepszym interesie dziecka. Wprawdzie przepisy Prawa o adwokaturze nie wyłączają takiej możliwości w kontekście sytuacji, w których zastępstwo procesowe adwokata jest wyłączone, to jednak odwoływanie się do nich w tym konkretnym przypadku jest niewłaściwe. Nie jest bowiem rolą przepisów regulujących wewnętrzne funkcjonowanie korporacji zawodowej enumeratywne wymienianie przypadków, kiedy takie zastępstwo jest wykluczone. Trzeba uznać, że funkcjonują przepisy modyfikujące ogólne postanowienia Prawa o adwokaturze, w ten sposób, że ograniczają możliwość udzielania zastępstwa procesowego aplikantowi. Jest to jednak konsekwencja uznania, że ustanowienie adwokata lub radcy prawnego kuratorem procesowym przez sąd opiekuńczy oznacza, że jest on kimś więcej niż po prostu adwokatem lub radcą prawnym. Skutkiem czego przepisy korporacyjne po prostu nie będą miały w tym przypadku zastosowania. Bycie adwokatem lub radcą prawnym stanowi jedynie punkt wyjścia. Wspomniany już Autor zdaje się nie zauważać, że to sąd opiekuńczy wyznacza konkretną osobę kuratorem procesowym oraz całkowicie pomija, że musi to być adwokat lub radca prawny, który wykazuje szczególną znajomość spraw dotyczących dziecka, tego samego rodzaju lub rodzajowo odpowiadających sprawie, w której wymagana jest reprezentacja dziecka, lub ukończył szkolenie dotyczące zasad reprezentacji dziecka, praw lub potrzeb dziecka. Należy zatem uznać, że wszelkie czynności podejmowane w sprawie muszą być podejmowane przez tę konkretną osobę, która legitymizuje się określonymi kwalifikacjami. Tylko bowiem w ten sposób dojdzie do zagwarantowania najwyższych standardów przy wykonywaniu władzy rodzicielskiej małoletniego w ramach trwającego postępowania karnego. Właśnie z tych powodów należy kategorycznie wykluczyć możliwość udzielania zastępstwa procesowego aplikantowi adwokackiemu lub radcowskiemu.

Z tych samych względów należy uznać, że adwokat lub radca prawny występujący w charakterze kuratora procesowego nie ma możliwości ustanowienia substytuta. Nie można bowiem zaakceptować sytuacji, w której kurator procesowy wyznaczony przez sąd może de facto wyznaczyć innego adwokata lub radcę prawnego kuratorem procesowym. Kompetencję do takiego działania ma wyłącznie sąd opiekuńczy, który powinien przeprowadzić szczegółową weryfikację kompetencji adwokata lub radcy prawnego aspirującego do roli kuratora procesowego. W konsekwencji tylko ten organ jest uprawniony do dokonania oceny, czy dany adwokat lub radca prawny spełnia wszelkie wymagania, aby wykonywać prawa małoletniego w postępowaniu karnym. Takiej możliwości nie ma natomiast adwokat lub radca prawny ustanowiony już kuratorem. Nie zmienia tego treść przepisów korporacyjnych o możliwości powoływania substytuta (art. 25 ust. 3 p.o.a.). Przyjęcie, że wyznaczenie substytuta przez kuratora procesowego jest możliwe, wynika wyłącznie z przyjęcia, że kurator procesowy jest adwokatem lub radcą prawnym. Tymczasem należy uznać, że kurator procesowy w ramach konkretnego postępowania jest kimś więcej niż tylko adwokatem lub radcą prawnym. Jak już wcześniej wskazano, działa on jak przedstawiciel ustawowy małoletniego (art. 51 § 2 k.p.k.), tzn. że wykonuje jego prawa. Podstawą nawiązania tego stosunku jest decyzja sądu opiekuńczego, a fakt bycia adwokatem lub radcą prawnym jest jedynie warunkiem podstawowym do ustanowienia danej osoby kuratorem procesowym. Wobec powyższego kurator procesowy nie ma kompetencji do wyznaczenia swojego substytuta, a przepisy ustaw korporacyjnych nie mają w tym kontekście żadnego zastosowania. Mówimy bowiem o kuratorze procesowym, który niejako przy okazji jest adwokatem lub radcą prawnym. Podobnie rzecz się ma w kontekście wynagradzania kuratorów procesowych za podjęte działania Zob. postanowienie SN z 22.11.2017 r. (V KK 147/17), OSNKW 2018/1, poz. 11, s. 113. . Należy zatem kategorycznie sprzeciwić się możliwości wyznaczania substytutów przez kuratorów procesowych dla małoletniego w procesie karnym.

Nie ma natomiast żadnych prawnych przeszkód, aby kurator procesowy wyznaczył swojego pełnomocnika w procesie karnym. Jak bowiem zostało już wielokrotnie wskazane, działa on tak jak przedstawiciel ustawowy, a zgodnie z art. 87 § 1 k.p.k. strona inna niż oskarżony może ustanowić pełnomocnika. Niemniej takie działanie należy ocenić negatywnie, z uwagi na uzasadnienie zmian w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym oraz zasady reprezentacji małoletniego w procesie karnym. Wprowadzenie przez ustawodawcę zastrzeżenia, że w sprawach karnych kuratorem procesowym małoletniego może być wyłącznie adwokat lub radca prawny, miało na celu zagwarantowanie profesjonalnej reprezentacji. Jednocześnie wskazano, że kuratorem procesowym ma być wyznaczany adwokat lub radca prawny, który legitymuje się szczegółową znajomością spraw dotyczących dziecka. W związku z powyższym należy uznać, że celem ustawodawcy było jednocześnie skrócenie drogi do uzyskiwania prawnej pomocy przez małoletniego. Należy zatem postulować, aby kuratorami procesowymi były wyznaczane osoby, które nie tylko odznaczają się wiedzą na temat praw dotyczących dziecka, ale także mają doświadczenie w występowaniu w sprawach karnych. Wydaje się zatem, że wyznaczanie pełnomocnika dla kuratora procesowego małoletniego w postępowaniu karnym, będącego jednocześnie adwokatem lub radcą prawnym, powinno mieć charakter wyjątkowy.

Wnioski

Na koniec rozważań w tym zakresie należy raz jeszcze podkreślić, że zmiana przepisów w zakresie powoływania kuratora procesowego dla małoletniego miała na celu zagwarantowanie jego należytej reprezentacji w szczególnej sytuacji życiowej, w jakiej się znalazł Zob. wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich do Ministra Sprawiedliwości z 30.06.2017 r., nr I.518.28.2014. . W tym celu ustawodawca słusznie wskazał, że największe kompetencje do występowania w charakterze kuratora procesowego w postępowaniu karnym mają adwokaci i radcowie prawni. Jednocześnie w ten sposób chciano przyspieszyć i uprościć postępowanie, gdyż z założenia adwokat lub radca prawny nie powinien zgłaszać potrzeby korzystania z profesjonalnego pełnomocnika (choć raz jeszcze należy zaznaczyć, że jest to dopuszczalne). Sąd opiekuńczy wyznacza na kuratora procesowego dla małoletniego jedynie te osoby, które wyraziły na takie powołanie zgodę. Dlatego tym bardziej dziwi stanowisko zaprezentowane przez W. Studzińskiego, jakoby konieczność osobistego wykonywania czynności kuratora krępowała adwokata w wykonywaniu tej funkcji W. Studziński, Możliwość..., s. 54. . Rolą adwokata lub radcy prawnego powołanego do pełnienia roli kuratora procesowego dla małoletniego jest przede wszystkim ochrona interesów małoletniego w porozumieniu z sądem opiekuńczym i rodzicem wykonującym władzę rodzicielską Zob. postanowienie sygnalizacyjne Trybunału Konstytucyjnego z 11.02.2014 r. (S 2/14), OTK-A ZU 2014/2, poz. 19. . Jest to możliwe wyłącznie w przypadku osobistego zaangażowania kuratora procesowego w sprawę. Kwestia ta została – jak się wydaje – dostrzeżona przez ustawodawcę, który wprowadzając szczególny tryb powoływania kuratora procesowego, zapewnił należyty poziom ochrony interesów małoletniego. Ponadto, jak wynika z przytoczonej argumentacji, powołanie adwokata lub radcy prawnego kuratorem powoduje powstanie osobistego stosunku prawnego w relacji małoletni–kurator procesowy. Można zatem stwierdzić, że de lege lata nie ma możliwości skorzystania przez kuratora reprezentującego dziecko z zastępstwa aplikanta oraz nie ma on prawa do ustanowienia substytuta w ramach postępowania karnego. Jednocześnie należy oczekiwać, aby ten stan rzeczy się utrzymał, a organy procesowe restrykcyjnie weryfikowały umocowanie do działania w sprawach małoletnich pokrzywdzonych.