W niniejszej glosie autorzy koncentrują cię na konsekwencjach i znaczeniu postanowienia Sądu Najwyższego z 10.12.2020 r. (I KK 58/19) dla działalności organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości. Prezentują również wybrane stanowiska Sądu Najwyższego w zakresie interpretacji art. 233 § 1a Kodeksu karnego. Przedstawiają argumentację Sądu Najwyższego i poddają ją krytycznej analizie. W dalszej części wskazują na status rzeczywistego sprawcy przesłuchiwanego w charakterze świadka oraz omawiają zagrożenia niezachowania gwarancji prawa do obrony, wynikającego z niewłaściwej wykładni przepisu art. 233 § 1a k.k. W podsumowaniu przedstawiono również proponowany model działania organów w związku z wydanym orzeczeniem.

W artykule zawarto polemiczne uwagi do publikacji W. Studzińskiego dotyczącej możliwości korzystania przez kuratora procesowego z zastępstwa aplikanta oraz prawa do ustanowienia pełnomocnika lub substytuta. Nie sposób zgodzić się bowiem z wyrażonym poglądem, zgodnie z którym kurator procesowy ma taką możliwość i prezentuje uzasadnienie dla przeciwnej argumentacji. W tekście zostały także wskazane zasady wyznaczania kuratora procesowego, które mają kluczowe znaczenie dla jego pozycji i statusu w ramach trwającego postępowania karnego.

W przedstawionej publikacji dokonano krytycznego omówienia stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w postanowieniu z 15.01.2020 r. (I KZP 10/19). W orzeczeniu SN odmówił podjęcia uchwały w związku z przedstawieniem mu pytania prawnego „czy po nowelizacji art. 233 Kodeksu karnego, tj. po dodaniu nowelą z 11.03.2016 r.przepisu art. 233 § 1a k.k. zmianie uległ zakres podmiotowy tego typu czynu zabronionego, i czy zmianie uległy zasady odpowiedzialności za ów występek przedstawione m.in. w uchwale SN z 20.09.2007 r., I KZP 26/07”. Mimo że skład orzekający nie dopatrzył się przesłanek do podjęcia uchwały w tej kwestii, to sąd – przy zdaniu odrębnym – zdecydował się na przedstawienie obszernej argumentacji na temat zasad odpowiedzialności karnej wyrażonej w art. 233 § 1a k.k. Powyższe orzeczenie stanowiło punkt wyjścia do rozważań na temat konstytucyjności przyjętego rozwiązania, jego znaczenia dla realizacji prawa do obrony oraz potencjalnych prób złagodzenia negatywnych konsekwencji jego obowiązywania.

Prezentowany artykuł dotyczy możliwości występowania przez sejmowe komisje śledcze z wnioskiem do Sądu Okręgowego w Warszawie o udzielenie zezwolenia na przesłuchanie adwokata co do okoliczności objętych tajemnicą zawodową. Jest to uprawnienie szczególne ze względu na swój charakter, a także z uwagi na jego dotychczasowe niewielkie zastosowanie praktyczne. Niemniej wydarzenia ostatnich miesięcy każą bliżej przyjrzeć się przyjętemu modelowi postępowania w zakresie zakazów dowodowych w ramach prac komisji śledczych. (...)

Teza głosowanego wyroku brzmi: Artykuł 632 pkt 2 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. nr 89, poz. 555 ze zm.) w zakresie, w jakim w razie umorzenia postępowania karnego z powodu śmierci oskarżonego uniemożliwia zasądzenie na rzecz pokrzywdzonego i oskarżyciela posiłkowego należności z tytułu udziału w tym postępowaniu adwokata lub radcy prawnego, ustanowionego w charakterze pełnomocnika, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.