Prawo przedsiębiorców stanowi od kwietnia 2018 r. podstawowy akt prawny dotyczący wykonywania działalności gospodarczej. Zawarte we wskazanej regulacji definicje przedsiębiorcy oraz działalności gospodarczej różnią się od dotychczas obowiązujących. Część zmian ma charakter jedynie semantyczny, inne zaś wywierają wpływ na merytoryczne postrzeganie przedsiębiorcy i jego aktywności. Ustawa wprowadza nową instytucję działalności nieewidencjonowanej, mającej stanowić ułatwienie dla osób fizycznych prowadzących działalność w niewielkim rozmiarze. Wybrane zagadnienia szczegółowe nadal są dyskusyjne, co uzasadnia analizę definicji przedsiębiorcy i działalności gospodarczej.

U stawa – Prawo przedsiębiorcówUstawa z 6.03.2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2018 r. poz. 646). zastąpiła obowiązującą od 2004 r. ustawę o swobodzie działalności gospodarczej.Ustawa z 2.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2017 r. poz. 2168 ze zm.), dalej u.s.d.g. Jak wynika z uzasadnienia do jej projektu, przedsiębiorcy zasługują na swój akt, ponieważ są istotną i ważną grupą podmiotów oraz strukturą wpływającą na dobrobyt społeczeństwa.Uzasadnienie do projektu ustawy – Prawo przedsiębiorców, druk sejmowy nr 2051, http://www.sejm. gov.pl/Sejm8.nsf/druk.xsp?nr=2051 (dostęp: 21.02.2019 r.). Zdaniem prawodawcy Prawo przedsiębiorców powinno odgrywać priorytetowe znaczenie w procesach wykładni poszczególnych przepisów odnoszących się do przedsiębiorców.Uzasadnienie do projektu....

Ustawa wprowadziła nowe definicje działalności gospodarczej oraz przedsiębiorcy. Zgodnie z art. 4 ust. 1 Prawa przedsiębiorców przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą. W ust. 2 przywołany przepis jako przedsiębiorców kwalifikuje wspólników spółki cywilnej (s.c.) w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Przedsiębiorca jest definiowany przez kryterium podmiotowe (podmioty mogące być przedsiębiorcami) oraz funkcjonalne (wykonywanie działalności gospodarczej).Por. M. Sieradzka (w:) M. Zdyb, M. Sieradzka, Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz, Warszawa 2013, s. 60. Wobec tego podmiot, który choć wykonuje aktywność o cechach działalności gospodarczej, a nie zalicza się do ww. katalogu, nie stanie się przedsiębiorcą. Podobnie podmiot, który co prawda mieści się we wskazanym katalogu, a nie wykonuje działalności gospodarczej.

W odniesieniu do ustawy o swobodzie działalności gospodarczej krąg podmiotowy ukształtowany w Prawie przedsiębiorców nie uległ zmianie, co pozwala przyjąć, że dotychczas głoszone w tym temacie tezy zachowują aktualność. Merytoryczny sposób postrzegania kategorii przedsiębiorcy w zakresie aspektu podmiotowego nie zmienił się. Nadal jednak istnieją kwestie dyskusyjne wymagające uwagi, m.in. aktualność zachowuje postrzeganie przedsiębiorcy z art. 431 Kodeksu cywilnego,Ustawa z 23.04.1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.), dalej k.c. tj. czy zawarta tam definicja ma autonomiczny charakter, czy w jakimś zakresie wpływa na nią regulacja Prawa przedsiębiorców.

Prawo przedsiębiorców definiuje działalność gospodarczą jako zorganizowaną działalność zarobkową, wykonywaną we własnym imieniu i w sposób ciągły. Definicja ta uległa modyfikacji, została skrócona przez usunięcie wyliczenia przejawów aktywności w ramach działalności gospodarczej oraz cechę zawodowości.

1. Zakres podmiotowy ustawy

Przedsiębiorcą może być osoba prawna, jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, a wyposażona w zdolność prawną oraz osoba fizyczna. Odnośnie do statusu dwóch pierwszych kategorii nie ma wątpliwości,Szerzej zob. Z. Radwański, Podmioty prawa cywilnego w świetle zmian kodeksu cywilnego przeprowadzonych ustawą z 14.02.2013 r., „Przegląd Sądowy” 2003/7–8, s. 4. dlatego uwagi na ten temat nie będą czynione. Podobnie przedstawia się sytuacja odnośnie do osób fizycznych, z wyjątkiem kwestii zdolności do czynności prawnych osoby fizycznej wykonującej działalność gospodarczą.

1.1. Osoba fizyczna z niepełną zdolnością do czynności prawnych

Najliczniejszą kategorią podmiotów wykonujących działalność gospodarczą są osoby fizyczne (przedsiębiorcy jednoosobowi).Według danych GUS na 31.12.2017 r. liczba tych podmiotów wynosiła: 3 001 353, przy np. łącznej liczbie spółek prawa handlowego 537 273. Według tych danych łączna liczba podmiotów gospodarki narodowej to 4 309 800, w: Zmiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej w rejestrze REGON, 2017 r., GUS 2018, s. 18. Zatem osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą stanowią 69,64% liczby wszystkich podmiotów. Osobą fizyczną jest każdy człowiek, wyposażony w niezbywalną i jednorodną zdolność prawną oraz, stopniowalną i zależną od poziomu rozwoju intelektualnego, zdolność do czynności prawnych.

W doktrynie nie ma zgodności co do tego, czy osoba fizyczna z ograniczoną zdolnością do czynności prawnych może być przedsiębiorcą. Jeden nurt poglądów odmawia jej tego prawa, przyjmując konieczność posiadania pełnej zdolności do czynności prawnych. Autorzy wskazują m.in., że na skutek braku pełnej zdolności do czynności prawnych dany podmiot nie może uczestniczyć w obrocie gospodarczym, gdyż nie może dokonywać czynności prawnych.M. Sieradzka (w:) M. Zdyb, M. Sieradzka, Ustawa…, s. 62; C. Kosikowski, Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz, Warszawa 2011, s. 45. Zwolennicy drugiego zapatrywania podają, że owa zdolność nie decyduje o samej możliwości bycia przedsiębiorcą, lecz o wykonywaniu czynności prawnych będących jednym z elementów prowadzenia działalności gospodarczej, które mogą być dokonywane przez przedstawiciela.Z. Miczek, Osoba fizyczna jako przedsiębiorca – na tle ustawy o swobodzie działalności gospodarczej i kodeksu cywilnego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2005/9, s. 26–27.

Wyraziłem dotychczas zapatrywanie,P. Lewandowski, Zdolność do czynności prawnych przedsiębiorcy jako osoby fizycznej, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 2017, t. C, s. 94 in.; zob. także M. Szydło, Swoboda działalności gospodarczej, Warszawa 2005, s. 71. że nie jest cechą konstytutywną przedsiębiorcy posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych, skoro sam ustawodawca nie wprowadza tego wymogu.Por. art. 20 i 22 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2.04.1997 r. (Dz.U. nr 78 poz. 483 ze zm.). Osoba fizyczna może bowiem zostać przedsiębiorcą w wyniku np. spadkobrania. Żadna regulacja nie ogranicza osobie fizycznej możliwości wykonywania działalności gospodarczej przez osobę trzecią (przedstawiciela). Ponadto można przywołać przepis art. 1097 § 4 k.c., zgodnie z którym m.in. utrata zdolności prawnej przez przedsiębiorcę nie powoduje wygaśnięcia prokury. Niedogodności wynikające z faktu, że przedsiębiorcą jest osoba fizyczna nieposiadająca pełnej zdolności do czynności prawnych, nie mogą mieć wpływu na nabycie statusu przedsiębiorcy.

Obiektywnie rzecz ujmując, za oboma stanowiskami przemawiają pewne racjonalne argumenty. Uchwalanie Prawa przedsiębiorców stanowiło okazję wyartykułowania przez prawodawcę expressis verbis poglądu w tej materii. Rozwianie wątpliwości możliwe było np. przez dookreślenie w definicji przedsiębiorcy, że w kręgu podmiotowym mieszczą się osoby fizyczne nieposiadające pełnej zdolności do czynności prawnych.

1.2. Wspólnik spółki cywilnej jako przedsiębiorca

Ustawa – Prawo przedsiębiorców, podobnie jak poprzedniczka, w dalszym ciągu wyklucza spółkę cywilną z katalogu przedsiębiorców, wskazując, że przedsiębiorcami są jej wspólnicy w zakresie wykonywanej działalności gospodarczej. Spółka nie została wyposażona w zdolność prawną i postrzegana jest głównie jako stosunek obligacyjny.M. Podleś (w:) M. Podleś, L. Siwik, Spółka cywilna w obrocie gospodarczym, Warszawa 2015, s. 21.

Podnosi się, że usunięcie z definicji przedsiębiorcy przesłanki wykonywania działalności we własnym imieniu sprawiło, że wspólnicy spółki będą przedsiębiorcami już na gruncie art. 4 ust 1 Prawa przedsiębiorcówM. Sieradzka, Zakres przedmiotowy i podmiotowy ustawy z 6.3.2018 r. – prawo przedsiębiorców, „Monitor Prawniczy” 2018/13 (dodatek), s. 37. Byłoby tak w odniesieniu do podmiotów niezwiązanych umową spółki. Ustęp 4 jest jednak konieczny, gdyż nie tyle przesądza o statusie wspólników spółki, ile w sposób negatywny o niemożności traktowania spółki cywilnej jako przedsiębiorcy. Jego usunięcie nie byłoby zatem korzystne. Nie sposób także traktować go w charakterze przepisu zbędnego, z uwagi na nadmierną kazuistykę.

Zmianę polegającą na zastąpieniu określenia „uznaje się” zwrotem „jest” uważam za słuszną. Obecne brzmienie wskazuje, że wspólnik spółki cywilnej, w ramach wykonywanej działalności gospodarczej, jest przedsiębiorcą, nie zaś jedynie za niego jest uznawany. Dotychczasowe brzmienie sugerowało, że wspólnicy w istocie nie byli przedsiębiorcami, a jedynie za takich byli traktowani z racji szczególnego przepisu nadającego im ów status. Rozumienie takie nie zasługiwało na aprobatę, gdyż przepis odwoływał się do prowadzonej przez nich działalności gospodarczej.

1.3. Uniwersalna definicja przedsiębiorcy?

W polskim porządku prawnym przedsiębiorca jest definiowany w wielu aktach prawnych,Zestawienie przedstawił M. Etel, Pojęcie przedsiębiorcy w prawie polskim i prawie Unii Europejskiej oraz w orzecznictwie sądowym, Warszawa 2012, s. 286–296. Autor podaje 23 definicje legalne pojęcia przedsiębiorcy oprócz definicji zawartej w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej (obecnie w Prawie przedsiębiorców). w tym przede wszystkim w Prawie przedsiębiorców oraz Kodeksie cywilnym. Ustawowe definicje przedsiębiorcy mają różną budowę normatywną oraz różną moc obowiązywania (mają znaczenie uniwersalne lub znajdują zastosowanie wyłącznie na potrzeby konkretnego aktu normatywnego, uwzględniając specyfikę regulowanej materii).Ustawodawca posługuje się w takiej sytuacji określeniem „przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest (...)” lub innym równoważnym sformułowaniem.

Należy zauważyć, że drugą spośród ww. technik legislacyjnych posłużył się ustawodawca w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej.M. Pawełczyk (w:) Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz, red. A. Powałowski, Warszawa 2009, s. 35; odmiennie np. uchwała SN z 23.02.2005 r. (III CZP 88/04), LEX nr 143136. Zatem de lege lata definicji z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie nadawano uniwersalnego znaczenia. Dostrzegano jednak, że powinna mieć szerokie zastosowanie.W.J. Katner, Prawo działalności gospodarczej. Komentarz. Orzecznictwo. Piśmiennictwo, Warszawa, 2003, s. 28–29. Sytuacja uległa zmianie w Prawie przedsiębiorców, gdyż art. 4 ust. 1 nie posługuje się znamiennym określeniem „w rozumieniu ustawy”. W związku z tym wydaje się, że definicja przedsiębiorcy zamieszczona w Prawie przedsiębiorców znajduje zastosowanie do stosunków publicznoprawnych, o ile ustawa szczególna nie stanowi inaczej, natomiast na potrzeby stosunków prywatnoprawnych przedsiębiorcę definiuje Kodeks cywilny.

Można stwierdzić, że pozostawienie obu regulacji czyni niepotrzebne zamieszanie interpretacyjne,Por. przykładowo krytykę brzmienia art. 551 k.s.h. zamieszczoną przez M. Tofela w komentarzu do art. 5841 k.s.h., przejawiającą się w odesłaniu w art. 551 § 5 k.s.h. do regulacji ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, nie zaś do art 431 k.c. – M. Tofel (w:) J. Bieniak, M. Bieniak, G. Nita-Jagielski, K. Oplustil, R. Pabis, A. Rachwał, M. Spyra, G. Suliński, M. Tofel, R. Zawłocki, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2012, s. 1848. nie wprowadzając nowej jakości dla analizowanej problematyki. Należy wskazać, że odmienności występujące na gruncie obu aktów prawnych, tj. w Prawie przedsiębiorców oraz w Kodeksie cywilnym, sprowadzają się do odmiennego postrzegania kryterium funkcjonalnego. O ile bowiem Prawo przedsiębiorców odwołuje się w tym zakresie wyłącznie do działalności gospodarczej, o tyle Kodeks cywilny obejmuje działalność gospodarczą i zawodową.

Wydaje się, że przy systemowym spojrzeniu na prawo bez znaczenia powinno być miejsce regulacji (akt prawny, w którym definicja się znajduje). Istotne jest jej kompleksowe ujęcie i poprawne uregulowanie. Pomimo różnic między prawem prywatnym a publicznym należy je postrzegać jako systemową całość, w której podstawowe instytucje (ich definicje) powinny być ujmowane w jednakowy sposób, jeżeli nic innego nie wynika z celu regulacji.

Zarówno definicja z Prawa przedsiębiorców, jak i z Kodeksu cywilnego, przyznają status przedsiębiorcy identycznemu kręgowi podmiotów, przy założeniu wykonywania działalności gospodarczej lub działalności gospodarczej i zawodowej. Wydaje się, że przedsiębiorca na gruncie prawa prywatnego i prawa publicznego powinien być zdefiniowany tożsamo, jeżeli nic innego nie wynika ze szczególnej regulacji wymagającej odmienności uwarunkowanych specyfiką danej materii. Z tego względu pożądane byłoby zsynchronizowanie obydwu definicji, tak by nie było między nimi obecnego, a nieuzasadnionego rozdźwięku.

2. Definicja działalności gospodarczej

Dla nabycia statusu przedsiębiorcy istotne jest faktyczne (rzeczywiste) wykonywanie działalności gospodarczej.Wprost w uzasadnieniu do projektu ustawy – Prawo przedsiębiorców wskazuje na to projektodawca, że „dla uzyskania statusu przedsiębiorcy należy działalność gospodarczą, po jej podjęciu, rzeczywiście wykonywać. Podjęcie działalności gospodarczej należy zaś utożsamiać zpierwszym dokonaniem w obrocie gospodarczym konkretnej czynności wprost związanej z zadeklarowanym przedmiotem swojej działalności” – A. Bierć, Osoba fizyczna jako przedsiębiorca, „Studia Prawnicze” 1998/4, s. 8. Irrelewantne natomiast jest uzyskanie wpisu do rejestru (ewidencji), i to pomimo obligatoryjnego charakteru wpisu.

2.1. Kategorie aktywności

Ustawodawca zrezygnował z wyliczania aktywności mogących stanowić działalność gospodarczą. Wyróżnienie to miało niewielkie znaczenie poznawcze dla definicji działalności gospodarczej, mieściło bowiem w sobie każdy rodzaj ludzkiej aktywności,Por. J. Grykiel, Pojęcia działalności gospodarczej i zawodowej w rozumieniu art. 431 k.c., „Studia Prawnicze” 2005/4, s. 38.  ponadto nie był to podział rozłączny, gdyż niektóre kategorie zawierały się w innych, np. eksploatacja kopalin ze złóż, będąc odrębną kategorią, mogła być kwalifikowana do działalności usługowej.K. Pokryszka (w:) Publiczne prawo gospodarcze. Zarys wykładu, red. R. Blicharz, Warszawa 2015, s. 31. Nie ma aktywności, którą można wyłączyć z zakresu działalności gospodarczej. Potwierdza to orzecznictwo, w którym przyjęto szeroką wykładnię klasyfikacji działalności.Uchwała SN z 16.05.1991 r. (III CZP 39/91), LEX nr 3677; wyrok SN z 15.11.1990 r. (II CR 865/89), LEX nr 1633466. Należy stwierdzić, że wprowadzona w Prawie przedsiębiorców zmiana nie pogarsza stanu prawnego w zakresie definicji działalności gospodarczej, a wręcz czyni go bardziej przejrzystym i uwydatniającym jego cechy kluczowe, wyróżniające od innych instytucji.

2.2. Cechy charakterystyczne działalności gospodarczej

W przepisie art. 3 Prawa przedsiębiorców zachowano cechy charakterystyczne działalności gospodarczej występujące w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej (tj. zorganizowanie, zarobkowość, ciągłość oraz wykonywanie we własnym imieniu), natomiast usunięto z niej działalność zawodową. Należy uznać, że kosmetyczną zmianą jest inna kolejność użytych określeń. Wykładnia ustawowych cech działalności gospodarczej pokrywa się z ich dotychczasowym rozumieniem, dlatego głoszone dotychczas poglądy zachowują aktualność.

Warto dodać, że judykatura akcentuje następujące cechy działalności gospodarczej, a mianowicie:

1. profesjonalny charakter (stały, nie amatorski, nie okazjonalny),
2. podporządkowanie regułom opłacalności i zysku,
3. powtarzalność działań (np. seryjność produkcji, stypizowanie transakcji, stała współpraca)
4. uczestnictwo w obrocie gospodarczym.Uchwała składu 7 sędziów SN z 18.06.1991 r. (III CZP 40/91), LEX nr 3682; uchwała składu 7 sędziów SN z 6.12.1991 r. (III CZP 117/91), LEX nr 3709.

Prowadzenie działalności gospodarczej to m.in. stworzenie odpowiednich warunków do jej wykonywania,Wyrok WSA w Warszawie z 28.01.2009 r. (VII SA/Wa 1374/08), LEX nr 489317. jej przygotowywanie i zakładanie,Wyrok WSA w Opolu z 7.05.2008 r. (I SA/Op 18/08), LEX nr 484040. które to okoliczności m.in. wskazywać mogą na zorganizowanie działalności gospodarczej. Działalność jest zarobkowa, gdy jest nastawiona, ukierunkowana na osiągnięcie dochodu (zamiar),Wyrok NSA w Warszawie z 26.09.2008 r. (II FSK 789/07), LEX nr 495147. przy czym jego rzeczywiste uzyskanie nie jest niezbędne. Jeżeli w związku z prowadzoną działalnością podmiot zakłada osiągnięcie nadwyżki przychodów nad poniesionymi kosztami (osiągnięcie dochodu), oznacza to, że został osiągnięty cel zarobkowy działalności. Jednak zarobkowości nie należy utożsamiać z odpłatnością.M. Etel, Pojęcie…, s. 180.

Ciągłość działalności wyłącza z definicji działalności gospodarczej czynności jednorazowe, incydentalne.Wyrok NSA (do 2003.12.31) w Warszawie z 17.09.1997 r. (II SA 1089/96), LEX nr 31312. Działalność gospodarcza musi wykazywać powtarzalność, co nie przekreśla możliwości występowania przerw w jej prowadzeniu. Istotny jest zamiar powtarzalnego dokonywania określonych czynności.Wyrok NSA w Warszawie z 28.04.2011 r. (II OSK 333/11), LEX nr 992553.

Jako relewantną cechę działalności gospodarczej potraktowano wykonywanie jej we własnym imieniu, która w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej znajdowała się w przepisie definiującym przedsiębiorcę. Zmianę tę należy uznać za poprawną, gdyż przesłanka ta w istocie odnosi się do działalności gospodarczej i stanowi jej determinantę (ujęcie funkcjonalne), nie zaś przedsiębiorcy. Działalność gospodarcza odróżnia się od innych sytuacji prawnych (np. stosunku pracy, stosunków cywilnoprawnych) tym, że oddziałuje bezpośrednio na podmiot ją wykonujący. Jego obciążają ryzyka (ponosi odpowiedzialność związaną z prowadzoną działalnością), jak również czerpie korzyści płynące z jej wykonywania.

Zmianą merytoryczną jest usunięcie z definicji działalności gospodarczej cechy zawodowości. Może ona świadczyć o pozbawieniu podmiotów świadczących działalność zawodową przymiotu przedsiębiorcy. Na gruncie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wskazywano, że przedstawiciele wolnych zawodów są przedsiębiorcami, jeżeli wykonują działalność zawodową we własnym imieniu i na własny rachunek.M. Sieradzka (w:) M. Zdyb, M. Sieradzka, Ustawa…, s. 41. Pomimo zmiany wydaje się, że pogląd ten zachowuje aktualność. Działalność zawodowa powinna być postrzegana jako działalność gospodarcza, jeżeli spełnia przesłanki z art. 3 Prawa przedsiębiorców. Poczytuję zmianę polegającą na usunięciu działalności zawodowej z zakresu pojęcia działalności gospodarczej za niesłuszny trend, sprowadzający się do maksymalnego skracania tekstu prawnego i czynienia go bardziej lakonicznym, co nie jest zabiegiem w pełni pożądanym.Zob. P. Lewandowski, Tym razem Sejm przesadził z lakonicznością, „Rzeczpospolita – Rzecz o prawie” z 3.04.2018 r., s. D3. Zmiana ta jawi się jako zbyteczna w związku dalszym występowaniem działalności zawodowej w definicji przedsiębiorcy z art. 43¹ k.c.

3. Działalność nieewidencjonowana

Instytucją nieznaną w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej, a mającą wpływ na krąg podmiotów określanych mianem przedsiębiorcy, jest wprowadzona do ustawy tzw. działalność nieewidencjonowana. Zgodnie z art. 5 ust 1 Prawa przedsiębiorców nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej.Odstępstwo od przesłanki czasowej wprowadzone zostało przez art. 195 ustawy wprowadzającej ustawę – Prawo przedsiębiorców. Stanowi on, że działalność nieewidencjonowana znajduje zastosowanie do działalności wykonywanej przez osoby, które w okresie 12 miesięcy przed dniem wejścia w życie Prawa przedsiębiorców nie były wpisane do CEIDG, lub których wpis został wykreślony z CEIDG wcześniej niż 12 miesięcy przed dniem wejścia w życie ustawy, nawet jeżeli w okresie ostatnich 60 miesięcy przed dniem wejścia w życie tej ustawy wykonywały działalność gospodarczą.

Warto podkreślić, że ustawodawca posługuje się określeniem przychodu należnego,Jednocześnie ustawa wprowadza definicję legalną przychodu należnego, pod którym to pojęciem należy rozumieć kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Definicja ta znajdzie zastosowanie wyłącznie do regulacji z art. 5 Prawa przedsiębiorców. nie zaś np. otrzymanego. Nie jest zatem konieczne fizyczne otrzymanie kwoty, a jedynie jej wymagalność. W rezultacie przekroczenie pułapu bagatelności przychodu z działalności gospodarczej (50% kwoty minimalnego wynagrodzenia) już na poziomie kwoty należnej powoduje, że dana aktywność zyska miano działalności gospodarczej, a podmiot – przedsiębiorcy. Ustawodawca w art. 5 ust. 3 Prawa przedsiębiorców wskazuje, że przekroczenie ustawowego progu przychodowego sprawia, że aktywność staje się działalnością gospodarczą, co następuje począwszy od dnia przekroczenia progu bagatelności przychodu z działalności. Z faktem tym związany jest obowiązek złożenia wniosku o wpis do CEIDG, co powinno nastąpić w terminie 7 dni od dnia osiągnięcia ww. pułapu. Wpis ma zatem charakter obligatoryjny, jednak wyłącznie deklaratoryjny, potwierdzając uprzedni fakt uzyskania z mocy prawa statusu przedsiębiorcy.

Przepis art. 5 Prawa przedsiębiorców sprawia, że osoba, która wykonuje działalność przy spełnieniu przesłanek działalności nieewidencjonowanej, nie nabywa statusu przedsiębiorcy. Nie dotyczy to osoby fizycznej, która wykonuje działalność gospodarczą w ramach spółki cywilnej (osoba taka nie może skorzystać z dobrodziejstwa działalności nieewidencjonowanej, por. art. 5 ust. 5 Prawa przedsiębiorców). Niezależnie od ustawowego wyłączenia spod definicji działalności gospodarczej, osoba fizyczna może złożyć wniosek o wpis do CEIDG, uzyskując tym samym status przedsiębiorcy. Z uwagi jednak na obowiązki wynikające ze statusu przedsiębiorcy, przy relatywnym braku korzyści wynikających z wpisu, stan taki wydaje się mało prawdopodobny.

Przesłanki wymienione w art. 5 ust. 1 Prawa przedsiębiorców, statuujące działalność nieewidencjonowaną, muszą być spełnione kumulatywnie. Stanowi ona pewnego rodzaju ulgę dla podmiotów wykonujących sporadyczną (dodatkową), prowadzoną w niewielkim rozmiarze aktywność. Przedstawiona regulacja jawi się jako słuszna. Brak takiej w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej powodował, że podmioty wykonujące działalność w niewielkim rozmiarze były przedsiębiorcami, obciążonymi ciężarami związanymi z posiadaniem statusu przedsiębiorcy, np. obowiązek wpisu do CEIDG. Wydaje się, że podmioty wykonujące działalność bagatelną nie powinny podlegać obowiązkom wynikającym z Prawa przedsiębiorców oraz angażować środków i zasobów państwowych.

Można się zastanawiać nad zasadnością tej przesłanki, czy okres 60 miesięcy nie jest zbyt długi i czy okres np. 3 lat (36 miesięcy) nie byłby wystarczający. Aczkolwiek można wskazać, że każde precyzyjne określenie długości tego okresu może być kwestionowane jako arbitralne. Brak argumentacji w tym zakresie ze strony projektodawcy pozwala sądzić, że jest to regulacja przypadkowa.

4. Wyłączenie spod zakresu regulacji Prawa przedsiębiorców

Artykuł 6 Prawa przedsiębiorców wskazuje na przedmiotowe wyłączenie spod zakresu działania ustawy, do których zalicza się działalność wytwórczą w rolnictwie, wynajmowanie przez rolników pokoi, sprzedaż posiłków domowych i świadczenie w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów, wyrób wina przez producentów będących rolnikami wyrabiającymi mniej niż 100 hl wina w ciągu roku gospodarczego, działalność rolników w zakresie sprzedaży przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych. W przeciwieństwie do art. 5 Prawa przedsiębiorców przedmiotowe wyłączenie nie pozbawia określonych aktywności przymiotu działalności gospodarczej. Przyjęte rozwiązanie świadczy o tym, że podmioty wykonujące działalność wskazaną w art. 6 mogą posiadać status przedsiębiorcy, lecz nie znajdują do nich zastosowania reguły Prawa przedsiębiorców. Wniosek taki wynika z literalnego brzmienia przepisu oraz jego zestawienia z ww. art. 5 Prawa przedsiębiorców. Stwierdzenia o niestosowaniu przepisów ustawy nie sposób utożsamiać z określeniem, że dana aktywność nie jest działalnością gospodarczą.Por. uchwałę składu 7 sędziów NSA w Warszawie z 2.04.2007 r. (II OPS 1/07), LEX nr 249087.

Regulacja ta wprowadza nierówność podmiotów wykonujących tożsamą działalność. Inaczej traktuje podmioty nieposiadające statusu rolnika i podmioty będące rolnikami. Trzeba zauważyć, że ustawodawca nie odwołuje się do kategorii rolnika indywidualnego, lecz posługuje się określeniem „rolnik”. Tymczasem rolnik i rolnik indywidualny stanowią odrębną kategorię normatywną. Rolnik indywidualny definiowany jest w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego,Ustawa z 11.11.2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz.U. z 2017 r. poz. 2196 ze zm.). zgodnie z którą jest nim osoba fizyczna będąca właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha, posiadająca kwalifikacje rolnicze oraz co najmniej od 5 lat zamieszkała w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego i prowadząca przez ten okres osobiście to gospodarstwo. Brak natomiast jednolitej, uniwersalnej definicji rolnika. Porządek prawny zna kilka definicji rolnika, jednak każda definiuje go na potrzeby konkretnego aktu prawnego.

Należy sądzić, że pojęcie rolnika w Prawie przedsiębiorców wykracza poza kategorię osoby fizycznej i obejmuje każdy podmiot prawa wykonujący działalność rolniczą.Definicja rolnika zawarta jest m.in. w: art. 2 pkt 14 ustawy z 5.02.2015 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz.U. z 2017 r. poz. 278 ze zm.), art. 4 ust 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 z 17.12.2013 r. ustanawiającego przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 637/2008 irozporządzenie Rady (WE) nr 73/2009 – Dz.U. UE L.2013.347.608); art. 6 pkt 1 ustawy z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 2017 r. poz. 2336 ze zm.). Jako retoryczne potraktować należy pytanie, czy każdy z zamieszczonych w art. 6 Prawa przedsiębiorców przypadków zasługuje na uprzywilejowane traktowanie. Ustawa –  Prawo przedsiębiorców zdaje się bezrefleksyjnie przejęła regulację poprzedniczki, nie uwzględniając słusznych głosów doktryny w tej materii.Por. C. Kosikowski, Ustawa…, s. 40.

5. Podsumowanie

Przeprowadzone rozważania dowodzą, że ustawa – Prawo przedsiębiorców, w porównaniu do swojej poprzedniczki, nie wprowadziła radykalnych zmian w definicji przedsiębiorcy. Nowa regulacja, porządkując niektóre kwestie, nie rozwiązuje wszystkich istniejących w doktrynie i orzecznictwie wątpliwości.

Analiza pojęcia przedsiębiorcy interpretowana łącznie z regulacjami odnoszącymi się do działalności gospodarczej pozwala stwierdzić, że krąg podmiotowy przedsiębiorcy nie uległ zmianie. Nadal są to osoby fizyczne, jednostki organizacyjne wyposażone w zdolność prawną oraz osoby prawne. Podmioty te muszą rzeczywiście wykonywać działalność gospodarczą. W związku z uchwaleniem Prawa przedsiębiorców możliwe było usunięcie rozbieżności w zakresie dwóch kluczowych definicji przedsiębiorcy, tj. obowiązującej w Kodeksie cywilnym i wprowadzanej analizowaną ustawą – Prawo przedsiębiorców, czego ustawodawca nie uczynił.

Nie można nie zauważyć w ustawie – Prawo przedsiębiorców zmiany w zakresie definicji działalności gospodarczej, polegającej na wykreśleniu cechy zawodowości. Należy pozytywnie odnieść się do wprowadzenia w Prawie przedsiębiorców działalności nieewidencjonowanej, wyłączającej aktywność osoby fizycznej, nieprzynoszącej znacznego dochodu z zakresu pojęciowego działalności gospodarczej, co z kolei wiąże się z wyeliminowaniem wielu obowiązków wynikających z prowadzenia działalności gospodarczej.

Reasumując, wprowadzenie Prawa przedsiębiorców nie poddaje się jednoznacznej ocenie. Można uznać, że szansa na poprawę stanu prawnego w związku z nową ustawą nie została w pełni wykorzystana.