Z akaz wstępu na imprezę masową dodany został z dniem 1 sierpnia 2009 r. do zawartego w art. 39 Kodeksu karnego katalogu środków karnych artykułem 72 pkt 1, 2 i 3 ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowychDz.U. nr 62, poz. 504 ze zm.. W uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej wskazano, że bezpieczeństwo imprez masowych, w szczególności meczów piłki nożnej, wymaga systemowych rozwiązań umożliwiających sprawne i skuteczne działania wszystkich podmiotów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo i porządek publiczny oraz egzekwowanie prawa. Wprowadzenie tego środka karnego miało na celu powstrzymanie przed uczestnictwem w imprezach masowych (z podkreśleniem imprez sportowych, w tym meczów piłki nożnej) osób, które swoim zachowaniem stworzyły zagrożenie dla bezpieczeństwa i przebiegu tych imprez. Motywem tej regulacji było także niewystarczające działanie prewencyjne dotychczasowych regulacji o charakterze wykroczeniowymPor. Sejm RP VI kadencji, druk nr 1074, Uzasadnienie projektu ustawy.. Wcześniej bowiem środek karny zakazu wstępu na imprezę masową normowały przepisy regulujące odpowiedzialność karną za wykroczenia w art. 22 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o bezpieczeństwie imprez masowychTekst jedn. Dz.U. z 2005 r. nr 108, poz. 909 ze zm.. Co ważne, z punktu widzenia przedmiotu artykułu omawiana instytucja nazywana jest często w literaturze nieprecyzyjnie „zakazem stadionowym”Por. W. Wróbel, Zakaz wstępu na imprezę masową, (w:) System Prawa Karnego; A. Marek (red.), Kary i środki karne. Poddanie sprawcy próbie, pod red. M. Melezini, t. 6, Warszawa: C. H. Beck 2010, s. 558; P. Chlebowicz, Instytucja tzw. zakazu stadionowego w polskim prawie karnym, „Przegląd Policyjny” 2010, nr 1, s. 118–124; P. Siejczuk, Instytucja tzw. zakazu stadionowego w polskim systemie bezpieczeństwa imprez masowych, „Bezpieczeństwo Narodowe” II – 2011, nr 18, s. 179; Z. Gądzik, Ł. Czebotar, Problematyka zakazu stadionowego jako środka karego w polskim prawie karnym, (w:) Bezcelowość współczesnych kar iśrodków karnych, pod red. S. Pikulskiego, A. Szymańskiej, Olsztyn: WPiA UW-M w Olsztynie 2013, s. 117; P. Soroka, „Zakaz stadionowy” w prawie polskim, (w:) Acta Erasmiana VII. Z badań nad prawem i administracją, Wrocław: WPAiE UWr 2014, s. 98; a także M. Królikowski, R. Zawłocki, Prawo karne, Warszawa: C. H. Beck 2015, s. 356 oraz J. Warylewski, Prawo karne. Część ogólna, wyd. 6, Warszawa: Wolters Kluwer 2015, s. 459, gdzie wskazane nazewnictwo traktowane jest jako potoczne.. Owa nieprecyzyjność wynika z tego, że zakaz wstępu na imprezy masowe obejmuje nie tylko udział w meczach piłki nożnej, odbywających się na stadionach piłkarskich czy innych obiektach przystosowanych do gry w piłkę nożną, ale również udział w innego rodzaju imprezach sportowych czy też artystyczno-rozrywkowychPor. M. Szewczyk, W. Górowski, (w:) Kodeks karny. Część ogólna, t. 1, Komentarz do art. 1–52, pod red. W. Wróbla, A. Zolla, wyd. 5, Warszawa: Wolters Kluwer 2016, s. 803.. Odróżnić należy pojęcie „klubowy zakaz stadionowy” (zwany również zakazem klubowymPor. A. Janisławski, B. Kwiatkowski, Analiza krytyczna ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2010, nr 1, s. 77–79; J. Majewski, Klubowy zakaz stadionowy – analiza regulacji ustawowej, „Przegląd Sądowy” 2013, nr 3, s. 76.), przez który rozumie się karę porządkową polegającą na zakazie uczestnictwa w kolejnych imprezach masowych, nakładaną przez organizatora imprezy masowej na osobę, która dopuściła się naruszenia regulaminu  obiektu (terenu) lub regulaminu imprezy masowejSzerzej na ten temat zob. A. Bułat, „Klubowy zakaz stadionowy” – sankcja administracyjna czy środek penalny?, „Prokuratura i Prawo” 2014, z. 9, s. 155–165..

Już na początku omawiania instytucji zakazu wstępu na imprezę masową pojawia się pierwsze problematyczne zagadnienie związane z przedmiotową nowelizacją, a dotykające stabilności prawa. Jest ona elementem pewności porządku prawnegoRozumianej jako pewien zespół cech przysługujących prawu, które zapewniają jednostce bezpieczeństwo prawne – zob. T. Biernat, Stabilność versus zmiana, (w:) Stabilność prawa w kontekście wartości, instytucji i funkcjonowania systemu prawnego, pod red. T. Biernata, Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM 2016, s. 13–14; por. też orzeczenie TK z 2 marca 1993 r., K 9/92, OTK 1993, poz. 6; S. Wronkowska, Z. Ziembiński, Zarys teorii prawa, Poznań: Ars boni et aequi 1997, s. 134; A. Zoll, Ostrożnie ze zmianami prawa, „Na Wokandzie” 2010, nr 2, s. 63. Odnośnie do stabilności prawa zob. Między stabilnością a zmiennością prawa karnego, pod red. W. Cieślaka, M. Romańskiej-Grąckiej, Olsztyn: Pracownia Wydawnicza ElSet 2017., rzutując bezpośrednio na zaufanie obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawaPor. T. Biernat, Stabilność versus zmiana, s. 13. Por. też B. Stępień-Załucka, Stabilność prawa. Zadanie na dziś czy na wczoraj?, „Przegląd Prawa Publicznego” 2017, nr 12, s. 9.. Kodeks karny z 1997 r. był ponad 80-krotnie nowelizowany, a samo uregulowanie zakazu wstępu na imprezy masowe już 4-krotnie, w ciągu zaledwie 9 lat obowiązywania. Nie służy to budowaniu zaufania obywateli do państwa, skoro tak często zaskakuje ono swoich obywateli nowymi regulacjami lub ich późniejszym poprawianiem, nie wspominając już o trudności utrzymania spójności całego systemu prawnego w sytuacji tak częstych zmian w prawiePor. M. Melezini, Środki karne jako instrument polityki kryminalnej, Białystok: Temida 2 2013, s. 294; por. też wyrok TK z 10 stycznia 2012 r., P 19/10, Dz.U. z 2012 r. poz. 76, gdzie wskazuje się, że tworzenie niespójnych przepisów prawa jest sprzeczne z zasadami prawidłowej legislacji..

Nie ulega wątpliwości, że środek karny zakazu wstępu na imprezę masową pełni funkcję prewencyjną, zapobiegając kryminogennej sytuacji, która może ponownie doprowadzić do naruszenia porządku prawnego, jak i represyjną, stanowiąc dolegliwość poprzez uniemożliwienie udziału w imprezach masowychPor. Z. Sienkiewicz, Środki karne, (w:) Prawo karne materialne. Część ogólna i szczególna, pod red. M. Bojarskiego, wyd. 6, Warszawa: Wolters Kluwer 2015, s. 307, ze słusznym wskazaniem, że funkcja prewencyjna jest dominująca., przy czym druga ze wskazywanych funkcji kłóci się z założonym przez ustawodawcę rozumieniem środków karnych jako środków racjonalnej polityki kryminalnej, których celem bynajmniej nie jest zwiększenie represji karnej, a „prewencja i ochrona porządku prawnego przed ponownym popełnieniem przestępstwa przez sprawcę”Por. I. Fredrich-Michalska et al., Nowe kodeksy karne – z 1997 r. z uzasadnieniami, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze 1997, s. 136–137; R. A. Stefański, Nowe środki karne i problem ich spójności z systemem Kodeksu karnego, (w:) Problem spójności prawa karnego z perspektywy jego nowelizacji, pod red. A. Marka, T. Oczkowskiego, Warszawa: C. H. Beck 2011, s. 91.. Słusznie jednak wskazuje się w doktrynie, że środki karne nie przestały pełnić funkcji penalnych, zawierając różny stopień dolegliwościZob. R. A. Stefański, Nowe środki karne, s. 91, z powołanymi tam poglądami doktryny; A. Zoll, Rozważania o potrzebie zmian w zakresie środków represji prawnokarnej, (w:) Pozbawienie wolności – funkcje i koszty. Księga Jubileuszowa Profesora Teodora Szymanowskiego, pod red. A. Rzeplińskiego, I. Rzeplińskiej, M. Niełacznej, P. Wiktorskiej, Warszawa: Wolters Kluwer 2013, s. 214; A. Grześkowiak, K. Wiak, F. Ciepły, M. Gałązka, R. Hałas, S. Hypś, D. Szeleszczuk, Prawo karne, wyd. 5, Warszawa: C. H. Beck 2015, s. 214..

Skonkretyzowaniem warunków orzekania wymienionego w art. 39 pkt 2c k.k. środka karnego jest przepis art. 41b k.k., który szczegółowo (w dziewięciu paragrafach) normuje okoliczności oraz sposób orzekania tego środka prawnokarnej reakcji na przestępstwo. W paragrafie pierwszym art. 41b k.k. wskazano, że sąd może orzec zakaz wstępu na imprezę masową, jeżeli przestępstwo zostało popełnione w związku z taką imprezą lub w razie skazania za występek o charakterze chuligańskim, a udział sprawcy w imprezach masowych zagraża dobrom chronionym prawem. Sąd orzeka zakaz wstępu na imprezę masową w wypadkach wskazanych w ustawie, przy czym odnosił się on będzie do wszystkich imprez masowych, z wyłączeniem możliwości wskazania przez sąd imprez masowych określonego rodzaju, których będzie dotyczył zakazZakaz dyferencjacji imprez – zob. R. A. Stefański, (w:) Kodeks karny. Komentarz, pod red. R. A. Stefańskiego, Warszawa: C. H. Beck 2015, s. 340.. Ze względu na wagę tego stanowiska dla dalszych rozważań niniejszego opracowania zauważyć należy w tym miejscu pogląd przeciwny prezentowany w doktrynie i odnieść się do niegoZob. A. Ziółkowska, (w:) Kodeks karny. Komentarz, pod red. V. Konarskiej-Wrzosek, Warszawa: Wolters Kluwer 2016, s. 277.. Wskazuje on, że sąd, orzekając zakaz wstępu na imprezę masową, jest zobligowany do uściślenia zakresu terytorialnego oraz rodzajów imprez nim objętych. Wynikać to ma ze wskazań zawartych w art. 41b § 3 i 8 k.k. Pierwszy z wymienionych przepisów stanowi, że „orzekając zakaz wstępu na imprezę masową za czyn popełniony w związku z masową imprezą sportową, sąd może orzec obowiązek przebywania skazanego w czasie trwania niektórych imprez masowych objętych zakazem w miejscu stałego pobytu lub w innym wyznaczonym miejscu, z zastosowaniem systemu dozoru elektronicznego”. Zgodzić należy się z omawianym poglądem, że zwrot: „w czasie trwania niektórych imprez masowych objętych zakazem” obliguje sąd do uszczegółowienia, o jakiego rodzaju imprezy masowe chodzi, jednak wbrew omawianemu poglądowi musi to nastąpić jedynie w przypadku zastosowania tego szczególnego w stosunku do art. 41b § 1 k.k. przepisu, a nie za każdym razem, gdy sąd korzysta z tej fakultatywnej co do zasady instytucji prawa karnegoSąd obligatoryjnie orzeka zakaz wstępu na imprezę masową tylko w wypadkach wskazanych w ustawie (art. 41b § 1 in fine k.k.). Por. W. Zalewski, (w:) Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz do art. 32–116, t. 2, pod red. M. Królikowskiego, R. Zawłockiego, wyd. 3, Warszawa: C. H. Beck 2015, s. 85; wyrok SN z 10 października 2017 r., IV KK 91/17, LEX nr 2389564.. Ustawodawca zresztą wskazuje wyraźnie w omawianym przepisie, że „orzekając zakaz”, a zatem w razie podjęcia decyzji o orzeczeniu tego środka, „sąd może”, a zatem nie musi, orzec obowiązek przebywania skazanego w trakcie trwania niektórych imprez objętych zakazem (a zatem wybranych z ogólnego katalogu imprez, do których odnosi się orzeczony zakaz) w miejscu stałego pobytu lub w innym wyznaczonym, z zastosowaniem systemu dozoru elektronicznegoPor. M. Królikowski, R. Zawłocki, Prawo karne, s. 357; Ł. Pohl, Prawo karne. Wykład części ogólnej, wyd. 3, Warszawa: Wolters Kluwer 2015, s. 383; J. Warylewski, Prawo karne, s. 459.. Przyznać również trzeba, że „bezpośredni wymóg szczegółowego określenia imprez masowych objętych zakazem ustawodawca zamieścił w art. 41b § 8 k.k.”, dodać do tego należy, iż przepis ten stosuje się jedynie do tzw. złożonego zakazu wstępu na imprezę masową, wskazanego w art. 41b § 3, 5 lub 7 k.k. Omawiany kontrowersyjny pogląd błędnie również interpretuje art. 41b § 2 k.k.Przepis ten stanowi, że: „Zakaz wstępu na imprezę masową obejmuje wszelkie imprezy masowe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz mecze piłki nożnej rozgrywane przez polską kadrę narodową lub polski klub sportowy poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej”., jako jedynie doprecyzowanie zakresu przedmiotowego środka karnegoZob. A. Ziółkowska, (w:) Kodeks karny. Komentarz, pod red. V. Konarskiej-Wrzosek, Warszawa: Wolters Kluwer 2016, s. 277., a już nie jako sposób określenia w wyroku rodzaju imprez masowych objętych zakazem. Treść tego przepisu nie upoważnia bowiem do wyszczególnienia ze wskazanych tam przez ustawodawcę wszelkich (podkr. moje) imprez jedynie ich określonej kategorii, w przypadku orzekania zakazu na podstawie art. 41b § 1 k.k. Wymienione przepisy art. 41b § 1, 2, 3 i 8 k.k. należy interpretować, uwzględniając również dyrektywy wykładni systemowej i funkcjonalnej, bazując na sposobie uporządkowania poszczególnych paragrafów przepisu art. 41b k.k. Jak już zatem wspomniano, w pierwszym paragrafie wskazano podstawy do orzeczenia tego środka karnego. Wyjaśniając w kolejnej jednostce redakcyjnej zakres zastosowania zakazu wstępu na imprezę masową, wskazano, że obejmuje on wszelkie imprezy masowe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz mecze piłki nożnej rozgrywane przez polską kadrę narodową lub polski klub sportowy poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (art. 41b § 2 k.k.).

Określając zasady orzeczenia środka karnego zakazu wstępu na imprezę masową, wyjaśnienia pojęcia „zakaz wstępu na imprezę masową” dokonano za pomocą definiowania idem per idem, wskazując, że oznacza on zakaz wstępu na imprezy masowe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz mecze piłki nożnej rozgrywane przez polską kadrę narodową lub polski klub sportowy poza terytorium Rzeczypospolitej PolskiejPor. A. Grześkowiak et al., Prawo karne, s. 220; J. Warylewski, Prawo karne, s. 459; Ł. Pohl, Prawo karne, s. 383.. Definicję tę należy traktować jako błędne koło w definiowaniu (circulus in definiendo), z uwagi na próbę zdefiniowania przedmiotowego terminu, i to bezpośrednio – przez ten sam termin, nie wskazując, co należy rozumieć przez zwrot „impreza masowa”, a tym samym jak należy interpretować zakaz wstępu na imprezę masową i jak się stosować do tego środka karnego, aby nie naruszyć zakazu orzeczonego przez sąd. Ma to tym bardziej istotne znaczenie, że naruszenie zakazu stanowi przestępstwo z art. 244 k.k., zagrożone karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

W zakresie rozumienia sformułowania „impreza masowa” przyjmuje się odwołanie do wspominanej ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych, wprowadzającej nowy środek karny – zakaz wstępu na imprezy masowePor. W. Zalewski, (w:) Kodeks karny, s. 87; M. Szewczyk, W. Górowski, (w:) Kodeks karny, s. 803–804; A. Ziółkowska, (w:) Kodeks karny, s. 273.. W tak zwanym słowniczku ustawowym, zawartym w art. 3 punkt 1, kolejny raz za pomocą definiowania idem per idemPor. pogląd C. Kąkola, że ustawa ta nie zawiera pojęcia „impreza masowa”, idem, Bezpieczeństwo imprez masowych. Komentarz, Warszawa: Wolters Kluwer 2012, s. 56. Por. jednak pogląd G. Gozdóra, że omawiany przepis zawiera jednak definicję „kluczowego dla ustawy pojęcia imprezy masowej”, idem, Bezpieczeństwo imprez masowych. Komentarz, Warszawa: C. H. Beck 2008, s. 54. wskazano, co rozumie się pod pojęciem imprezy masowej, stanowiąc, że jest to impreza masowa artystyczno-rozrywkowa, masowa impreza sportowa, w tym mecz piłki nożnej, z jednoczesnym odwołaniem do kolejnych punktów art. 3 (od 2 do 4), uszczegóławiających zakres obowiązywania zakazu z zastrzeżeniem istnienia wyłączeń. Przez imprezę masową artystyczno-rozrywkową rozumie się „imprezę o charakterze artystycznym, rozrywkowym lub zorganizowane publiczne oglądanie przekazu telewizyjnego na ekranach lub urządzeniach umożliwiających uzyskanie obrazu o przekątnej przekraczającej 3 m, która ma się odbyć:

a) na stadionie, w innym obiekcie niebędącym budynkiem lub na terenie umożliwiającym przeprowadzenie imprezy masowej, na których liczba udostępnionych przez organizatora miejsc dla osób, ustalona zgodnie z przepisami prawa budowlanego oraz przepisami dotyczącymi ochrony przeciwpożarowej, wynosi nie mniej niż 1000,

b) w hali sportowej lub w innym budynku umożliwiającym przeprowadzenie imprezy masowej, w których liczba udostępnionych przez organizatora miejsc dla osób, ustalona zgodnie z przepisami prawa budowlanego oraz przepisami dotyczącymi ochrony przeciwpożarowej, wynosi nie mniej niż 500”.

Przez masową imprezę sportową w myśl tej ustawy należy rozumieć „imprezę masową mającą na celu współzawodnictwo sportowe lub popularyzowanie kultury fizycznej, organizowaną na:

a) stadionie lub w innym obiekcie niebędącym budynkiem, na którym liczba udostępnionych przez organizatora miejsc dla osób, ustalona zgodnie z przepisami prawa budowlanego oraz przepisami dotyczącymi ochrony przeciwpożarowej, wynosi nie mniej niż 1000, a w przypadku hali sportowej lub innego budynku umożliwiającego przeprowadzenie imprezy masowej – nie mniej niż 300,

b) terenie umożliwiającym przeprowadzenie imprezy masowej, na którym liczba udostępnionych przez organizatora miejsc dla osób wynosi nie mniej niż 1000”.

Wśród masowych imprez sportowych wyszczególniono mecze piłki nożnej, które również mają swoją ustawową definicję na potrzeby ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych. Przez mecz piłki nożnej należy rozumieć „masową imprezę sportową mającą na celu współzawodnictwo w dyscyplinie piłki nożnej, organizowaną na stadionie lub w innym obiekcie sportowym, na którym liczba udostępnionych przez organizatora miejsc dla osób, ustalona zgodnie z przepisami prawa budowlanego oraz przepisami dotyczącymi ochrony przeciwpożarowej, wynosi nie mniej niż 1000”.

Spośród wyżej wskazanych wydarzeń z pojęcia imprezy masowej wyłączono imprezy: organizowane w teatrach, operach, operetkach, filharmoniach, kinach, muzeach, bibliotekach, domach kultury i galeriach sztuki lub w innych podobnych obiektach, w szkołach i placówkach oświatowych przez zarządzających tymi szkołami i placówkami, organizowane w ramach współzawodnictwa sportowego dzieci i młodzieży, imprezy sportowe organizowane dla sportowców niepełnosprawnych, imprezy sportu powszechnego o charakterze rekreacji ruchowej, ogólnodostępne i nieodpłatne, organizowane na terenie otwartym, imprezy zamknięte organizowane przez pracodawców dla ich pracowników – jeżeli rodzaj imprezy odpowiada przeznaczeniu obiektu lub terenu, gdzie ma się ona odbyćWymienione rodzaje imprez sportowych oraz miejsca ich odbywania uważa się za pozbawione ryzyka w zakresie szeroko rozumianego bezpieczeństwa i w związku z tym niewymagające szczególnego rodzaju regulacji w tym zakresie – A. Ziółkowska, (w:) Kodeks karny, s. 274..

Z powyższego szczegółowego katalogu imprez uznawanych za masowe wyłania się niezmiernie rozbudowana kazuistykaPor. R. Zawłocki, Opinia karnoprawna dotycząca projektów ustaw: poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych oraz niektórych innych ustaw (druk 4280) rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw, a także o zapewnieniu bezpieczeństwa w związku z organizacją Turnieju Finałowego UEFA EURO 2012 (druk 4281), http://orka.sejm.gov.pl/rexdomk6.nsf/Opdodr?OpenPage&=4281 [2018.04.06, godz. 17:02]; M. Melezini, Środki karne, s. 294; W. Zalewski, (w:) Kodeks karny, s. 87; M. Szewczyk, W. Górowski, (w:) Kodeks karny, s. 804., która charakteryzuje zresztą całą ustawę o bezpieczeństwie imprez masowych. Brak syntetycznego ujęcia cechuje zatem również wprowadzoną tą ustawą kodeksową regulację zakazu wstępu na imprezy masowe, co wpisuje się w ogólną ocenę o kazuistycznym uregulowaniu środków karnych w Kodeksie karnym z 1997 r.Zob. M. Melezini, Środki karne, s. 293 i powołane tam zbieżne stanowisko A. Zolla.

Być może wyżej wskazane ujęcie, określające w sposób tak szczegółowy kryteria uznania danej imprezy za masową, jawi się jako konieczne, uzasadnione, racjonalne i logiczne, z administracyjnoprawnego punktu widzenia, jak i konieczności zapewnienia bezpieczeństwa takich imprez, co było przecież głównym powodem uchwalenia ustawy o bezpieczeństwie imprez masowychPor. Sejm RP VI kadencji, druk nr 1074, Uzasadnienie projektu ustawy.. Trudno jednak uznać je za odpowiadające wymaganiom stawianym przepisom prawa karnego materialnego. Pojawia się w tym miejscu kolejne zagadnienie natury prawodawczej, nierozerwalnie związane ze wspomnianym na początku zagadnieniem stabilności prawa. Zrealizowanie postulatu stabilności prawa wymaga bowiem unikania zbędnej kazuistyki tekstu prawnegoZob. J. Wróblewski, Zasady tworzenia prawa, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1989, s. 142, gdzie mowa jest o dążeniu do zapewnienia zwięzłości tekstu prawego; postanowienie SN z 29 września 2004 r., I KZP 22/04, R-OSNKW 2004, poz. 1691.. Wbrew pozorom kazuistyka w Kodeksie karnym jest mało czytelna dla prawnika stosującego te przepisy w praktyce sądowej, w gąszczu nierzadko niespójnych ze sobą przepisów prawnych, a tym bardziej dla „przeciętnego” obywatela, który do tych przepisów ma stosować się w życiu codziennym. Wobec tego drugiego podmiotu przepis taki musi się jawić jako zupełnie niezrozumiały. Poza tym nie ulega chyba wątpliwości, że im bardziej syntetycznie ujęty przepis, tym większe ma szanse na długotrwałe obowiązywanie bez wprowadzania zmian. Odmienną kwestią jest interpretacja syntetycznego tekstu prawnego, gdzie możliwe jest jednak osiągnięcie ukierunkowanego rozumienia ustawy w wyniku rozwoju orzecznictwa, w tym przede wszystkim sądów apelacyjnych i Sądu Najwyższego, zdolnych do wypracowania właściwego postrzegania danego fragmentu ustawy.

Warunkiem stosowania normy prawnej jest rzecz jasna dotarcie jej do adresata, które nie oznacza li tylko opublikowania tekstu przepisu prawnego w ogólnodostępnym publikatorze, ale również, co słusznie zauważa się w teorii prawa, jego zrozumienie przez adresata, to jest „przypisanie znakom tego tekstu określonego znaczenia”Zob. J. Wróblewski, Teoria racjonalnego tworzenia prawa, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk 1985, s. 208; idem, Zasady tworzenia prawa, s. 137–138.. Mówi się zatem o postulacie jasności prawa przy jego tworzeniu, którego realizacja wymieniana jest jako element efektywnego funkcjonowania systemu prawnego i polega na dołożeniu wszelkich starań, by norma prawna była sformułowana w ten sposób, by była jak najbardziej zrozumiała, komunikatywna dla możliwie szerokiego kręgu odbiorców i precyzyjnie wyznaczająca nakazy i zakazy zachowania zgodnego z tą normąTen ostatni przypadek określano mianem jasności orientacyjnej, por. J. Wróblewski, Pragmatyczna jasność prawa, „Państwo i Prawo” 1988, z. 4, s. 6–7. Por. też S. Wronkowska, Postulat jasności prawa i niektóre metody jego realizacji, „Państwo i Prawo” 1976, z. 10, s. 19–20; eadem, Problemy racjonalnego tworzenia prawa, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM 1982, s. 185, 188; S. Wronkowska, M. Zieliński, Problemy i zasady redagowania tekstów prawnych, Warszawa 1993, s. 139; M. Andruszkiewicz, Jasność językowa w kontekście prawa do należytej legislacji, (w:) Prawa jednostki w demokratycznym państwie prawa, red. A. Jamróz, L. Jamróż, Białystok: Temida 2 2016, s. 177–183., i to w taki sposób, by adresat mógł w jej treści znaleźć wzorzec swojego zachowaniaZob. J. Wróblewski, Zasady tworzenia prawa, s.138..

Wyżej wskazana treść zakazu wstępu na imprezy masowe nawet nie zbliża się do tego ideału. A przecież wymienione postulaty w zakresie tworzenia prawa odnoszą się w szczególności, a można powiedzieć, że przede wszystkim, do prawa karnego, które wyznacza normy postępowania poprzez wskazanie zachowań, które są zabronione, i to pod groźbą kary, oraz zachowań nakazanych, do których niezastosowanie się również obarczone jest odpowiednią prawnokarną reakcją. Od systemu prawa karnego powinno się wymagać szczegółowej dbałości o przestrzeganie zasad prawidłowej legislacji, mając na względzie właściwości odbiorców, do których normy te są adresowane. Wymierzając środek karny zakazu wstępu na imprezy masowe i wymagając od podsądnego stosowania się do niego, powinno się również w sposób jasny i zrozumiały określić ograniczenia w korzystaniu z wolności człowieka. Tymczasem w ustawie określono je w sposób tak zawiły, że skazany zobowiązany do stosowania zakazu musiałby korzystać z rozrywek kulturalnych, rozrywkowych czy sportowych dosłownie z tekstem ustawy w ręku, aby czasem nie narazić się na złamanie zakazu i związaną z tym kolejną odpowiedzialność karną, tym bardziej że tenor rozstrzygnięcia orzekającego omawiany środek karny nie zawiera wyjaśnienia,  co należy rozumieć przez orzeczony właśnie zakaz wstępu na imprezy masowe. A to właśnie formuła wyroku powinna w sposób jasny, zrozumiały i niebudzący wątpliwości dla podsądnego wyjaśniać nakazy i zakazy względem niego orzeczone. Znajomość przepisów regulujących udział w imprezie masowej nie jest jednak największą trudnością związaną z przestrzeganiem zakazu. Uczestnicząc w imprezie masowej, skazany zobowiązany jest w zasadzie do zapoznania się z jej parametrami technicznymi, w zakresie chociażby przekątnej ekranu, w razie uczestnictwa w zorganizowanym publicznym oglądaniu przekazu telewizyjnego na ekranach lub urządzeniach umożliwiających uzyskanie obrazu, czy też liczby udostępnionych przez organizatora miejsc dla osób, ustalonych zgodnie z przepisami prawa budowlanego oraz przepisami dotyczącymi ochrony przeciwpożarowej, by nie wziąć udziału w zakazanej dla niego impreziePodnosząc konieczność nowelizacji przepisów w tym zakresie, wskazuje się jedynie konieczność zmiany co do sposobu wskazania liczby uczestników danej imprezy w celu uznania jej za masową w rozumieniu ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych – por. M. Dróżdź, Potrzeba zmian ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych. Praktyczne problemy z jej stosowaniem – wybrane zagadnienia, „Ius Novum” 2014, nr 3, s. 75–76.. Wyżej wskazane wymagania co do uznania danej imprezy za masową w rozumieniu ustawy, w której uczestnictwa zakazuje zastosowanie przedmiotowego środka karnego, jawią się jako skomplikowane i nieżyciowe, trudne do stosowania w praktyce. W jaki bowiem sposób ma ustalić osoba, wobec której środek ten orzeczono, czy, przykładowo, dana impreza dyskotekowa, plenerowa impreza miejska bądź też koncert muzyki rozrywkowej odbywa się w takim miejscu i sposób, że może w nim uczestniczyć bez narażania się na negatywne konsekwencje prawnokarne? Czy zatem jako takie powinny być częścią porządku prawnego? Należy mieć w tym względzie poważne wątpliwości.

Szukając odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób w takim razie powinien być zredagowany zakaz wstępu na imprezę masową, należy przeanalizować treść całej zawartości art. 41b k.k. W paragrafie 8 tego przepisu zawarto dookreślenie nałożonego przez sąd obowiązku, który może polegać na: przebywaniu przez skazanego w czasie trwania niektórych imprez masowych objętych zakazem w miejscu stałego pobytu lub innym wyznaczonym miejscu, z zastosowaniem systemu dozoru elektronicznego (art. 41b § 3 k.k.), stawiennictwie w czasie trwania niektórych imprez masowych objętych zakazem w jednostce organizacyjnej Policji lub w miejscu określonym przez właściwego, ze względu na miejsce zamieszkania skazanego, komendanta Policji (art. 41b § 5 k.k. i art. 41b § 7 k.k.). Nakładając jeden z obowiązków wskazanych w art. 41b § 3, 5 lub 7 k.k.Nazywanych niekiedy złożoną postacią zakazu (interdictio multiplex) wstępu na imprezę masową – zob. R. A. Stefański, (w:) Kodeks karny, s. 339; A. Ziółkowska, (w:) Kodeks karny, s. 278., sąd określa imprezy masowe, w czasie trwania których obowiązek ten ma być wykonywany, wskazując w szczególności nazwy dyscyplin sportowych, nazwy klubów sportowych oraz zakres terytorialny imprez, których obowiązek dotyczy. Nie chodzi w tym wypadku jedynie o wskazanie, o jaki rodzaj imprez masowych chodzi, to jest imprezy masowe artystyczno-rozrywkowe czy masowe imprezy sportowe, a zgodnie z ustawową sugestią o bardziej szczegółowe zawężenie zakazu wstępu poprzez wskazanie nazw dyscyplin sportowych, nazw klubów sportowych oraz zakresu terytorialnego imprez, których obowiązek dotyczy. Słusznie się bowiem zauważa, że w przeciwnym wypadku skazany byłby zobowiązany do stosowania się do obowiązków wskazanych w art. 41b § 3, 5 lub 7 k.k. przez bliżej nieokreślony czas i wobec znacznej liczby odbywających się w skali kraju czy nawet regionu sportowych czy też artystyczno-rozrywkowych imprez masowychPor. W. Zalewski, (w:) Kodeks karny, s. 90..

To właśnie określenie zakresu omawianego środka karnego zawarte w art. 41b § 8 k.k.  jawi się jako najbardziej przejrzyste i powinno być podstawą całej regulacji zakazu wstępu na imprezę masową. Sąd bowiem, nakładając jeden z obowiązków wskazanych w art. 41b § 3, 5, lub 7 k.k., zobowiązany jestPor. P. Soroka, „Zakaz stadionowy”, s. 107. (co wynika ze sformułowania: „sąd określa”) określić imprezy masowe, w czasie trwania których nałożony obowiązek ma być wykonywany. Nastąpić to może poprzez wskazanie nazwy dyscyplin sportowych, nazwy klubów sportowych oraz zakresu terytorialnego tych imprez. Wyżej przytoczone sformułowanie ustawy należy rozumieć w ten sposób, że sąd powinien wskazać, stosując tę szczególną formę zakazu wstępu na imprezę masową, jakiego rodzaju imprez masowych ta dodatkowa dolegliwość, w postaci kontrolowania miejsca przebywania, dotyczyPor. W. Zalewski, (w:) Kodeks karny, s. 90; A. Ziółkowska, (w:) Kodeks karny, s. 280–281; M. Szewczyk, W. Górowski, (w:) Kodeks karny, s. 806.. Następuje to poprzez wskazanie konkretnych imprez masowych (ich rodzaju), których te szczególne obostrzenia będą obowiązywaćTrudno bowiem stosować je permanentnie przez cały okres, na jaki orzeczony został środek karny, gdyż wiążą się one z istotnym ograniczeniem wolności, a mogą zostać potraktowane nawet jako forma pozbawienia wolności. Słusznie się zresztą wskazuje trudności w określeniu, co rozumie się przez obowiązek stawiennictwa w czasie trwania niektórych imprez masowych, w szczególności jak długo powinien on trwać – zob. A. Janisławski, B. Kwiatkowski, Analiza krytyczna, s. 68., to jest chociażby nazw dyscyplin czy klubów sportowych. Może ono mieć charakter innego rodzaju ograniczenia o charakterze przedmiotowym, wyodrębnionego z szerokiego katalogu imprez masowych, chociażby wyszczególnionych również z imprez masowych artystyczno-rozrywkowych. Oprócz wskazania zakresu przedmiotowego obowiązek określony w art. 41b § 8 k.k. musi zawierać wskazanie zakresu terytorialnego, a zatem danej miejscowości (a nawet jej części), gminy, powiatu, województwa. Takie sformułowanie zakazu wstępu na imprezę masową w postaci złożonej pozwala, w części wskazanej w art. 41b § 3, 5 lub 7 k.k., na jego wykonanie w zasadzie bez wątpliwości co do zakresu nałożonego obowiązku. Podsądny zna bowiem dokładnie rodzaj imprez masowych, w trakcie których aktualizuje się nałożony na niego w tych przepisach obowiązek, poprzez dokładne wskazanie konkretnych kategorii imprez masowych i ich zasięgu terytorialnego, w stosunku do których w danym czasie określona dolegliwość obowiązuje. Określenie katalogu imprez następuje w tym wypadku w sposób syntetyczny, niebudzący zasadniczych wątpliwości co do ich zakresu. Wyraźnie się bowiem wskazuje, przykładowo, jakiego klubu czy też dyscypliny sportowej, rodzaju imprezy artystycznej lub rozrywkowej zakaz dotyczy. Zauważyć trzeba, że takie rozumienie zakresu orzekania omawianego środka karnego co do zasady istniało na tle minionych stanów prawnychPor. W. Wróbel, Zakaz wstępu na imprezę masową, s. 560; R. A. Stefański, Środek karny zakazu wstępu na imprezę masową, „Prokuratura i Prawo” 2010, z. 1–2, s. 282; wyrok SN z 6 czerwca 2012 r., III KK 407/11, Legalis. i w chwili obecnej uznać je należy za nieaktualne, ze względu na zmiany normatywne całej regulacji zawartej w przepisie art. 41b k.k. Warto jednak zastanowić się nad zmianą legislacyjną w postulowanym w niniejszej pracy kierunku.