A rtykuł ma na celu ocenę rozwiązań prawnych stosowanych wobec nieletniego, jakie zostały wprowadzone ustawą z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnymTekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 862, dalej jako PrzesSeksU.. Rozważania skupiły się na zagadnieniu i próbie udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy przetwarzanie danych osobowych nieletniego w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym jest zgodne z art. 51 i 72 Konstytucji.

W celu zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego poprzez ochronę społeczeństwa przed sprawcami przestępstw na tle seksualnymZob. druk sejmowy nr 189, http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/druk.xsp?nr=189 (dostęp: 16.02.2018). do polskiego porządku prawnego wprowadzona została ustawa o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym. Dla urzeczywistnienia celów ustawy ustanowiono m.in. szczególny środek ochrony w postaci Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym. Utworzony na mocy ustawy Rejestr obejmuje dwie bazy danych, tj. Rejestr z dostępem ograniczonym oraz Rejestr publiczny. W Rejestrze z dostępem ograniczonym gromadzi się szereg informacji osobowych, nie tylko o osobach, które zostały prawomocnie skazane za przestępstwa przeciwko wolności seksualnej, lecz również o nieletnich, wobec których prawomocnie orzeczono środki wychowawcze, poprawcze lub wychowawczo- -lecznicze albo którym wymierzono karę na podstawie art. 94 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnichTekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz.1654., w sprawach o czyny karalne, o których mowa w art. 2 ustawy o przeciwdziałaniu za grożeniom przestępczością na tle seksualnym, z wyłączeniem art. 200 § 1 k.k. Wśród danych osobowych nieletniego w Rejestrze z dostępem ograniczonym znajdują się nie tylko dane zwykłe (dane identyfikujące w postaci: danych personalnych, numeru PESEL), lecz także dane o charakterze wrażliwym (dane o jego karalności). Z kolei przetwarzanie danych osobowych nieletniego nie zostało poddane regulacjom dotyczącym Rejestru publicznego.

Przetwarzanie w Rejestrze z dostępem ograniczonym informacji na temat sfery osobistej nieletniego powoduje, że ustawa o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym dotyka materii, jaką jest prawo do ochrony danych osobowych, sformułowane w art. 51 Konstytucji. Wiąże się to po pierwsze z tym, że zagadnienia, jakie reguluje przedmiotowa ustawa, bezpośrednio odnoszą się do problematyki przetwarzania danych osobowych nieletniego w Rejestrze z dostępem ograniczonym, a po drugie akcentują kwestię ważenia interesów pomiędzy ochroną danych osobowych nieletniego a zapewnieniem bezpieczeństwa i porządku publicznego. Mając na względzie fakt, że regulacje dotyczące Rejestru z dostępem ograniczonym obejmują swoim zakresem problematykę prawa ochrony danych osobowych, konieczne jest ustalenie, czy przepisy odnoszące się do tego środka ochrony stanowią dopuszczalną ingerencję w autonomię informacyjną osoby nieletniej. Niezbędna jest również ocena, czy normy regulujące Rejestr z dostępem ograniczonym nie pozostają  w sprzeczności z art. 72 Konstytucji. Zauważyć bowiem należy, że ochrona praw dziecka należy do „wyjątkowo doniosłych” wartości konstytucyjnychWyrok TK z 15 listopada 2000 r., P 12/99, OTK 2000, nr 7, poz. 260.. Znajduje to potwierdzenie w nadaniu obowiązku ochrony praw dziecka rangi zasady ustrojowej (art. 72 ust. 1 zd. 1), której istotą jest nakaz uwzględniania w procesie stanowienia i stosowania prawa tegoż dobraIbidem.. Nakaz ochrony dobra dziecka oddziałuje na cały polski system prawa, w tym również na ustawę o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym. Z tych też względów uzasadnione jest omówienie i dokonanie oceny funkcjonujących obecnie w polskim porządku prawnym wybranych unormowań dotyczących przetwarzania danych osobowych nieletniego w Rejestrze z dostępem ograniczonym w kontekście ich zgodności z art. 51 i 72 Konstytucji.

Zanim jednak poczyniona zostanie w tym zakresie analiza, zaakcentować należy, że sam fakt ograniczenia niektórych praw i wolności jednostki nie przesądza z góry o niekonstytucyjności danej normy prawnej. Każdemu normatywnemu prawu jednostki, z uwagi na konflikt z innymi konstytucyjnymi dobrami, towarzyszy potrzeba jego rozgraniczenia, określenia granicy. Ustawodawca, mając na względzie powyższe, przewidział możliwość limitacji tej sfery ochrony praw jednostki, jednak sformułował warunki, jakie ograniczenia te muszą spełniaćB. Banaszak, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012, s. 309. Ograniczenie praw jednostki jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy przemawia za tym inna norma, wartość lub zasada konstytucyjna, a stopień tego ograniczenia pozostaje w odpowiedniej proporcji do rangi interesu, któremu ograniczenie ma służyć. Zob. A. Sakowicz, Prawnokarne gwarancje prywatności, Kraków 2006, s. 98.. Ingerencja w życie prywatne jednostki musi zostać przede wszystkim zredukowana do niezbędnych sytuacji dopuszczalnych w demokratycznym państwie prawa wyłącznie dla ochrony konstytucyjnie uznanych wartości i zgodnie z zasadą proporcjonalnościA. Walaszek-Pyzioł, Zasada proporcjonalności w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, PUG 1995, nr 1, s. 17.. Zasada proporcjonalności, jako zasada ogólna konstytucyjnego katalogu praw i wolności, odnosi się do wszystkich praw i wolności jednostkiWyrok TK z 15 listopada 2000 r., P 12/99, OTK ZU 2000, nr 7, poz. 260., a więc także do praw i wolności nieletniego. Z konstytucyjnych praw i wolności wynika bowiem obowiązek państwa zapewnienia ich realizacji. Oznacza to, że po stronie ustawodawcy istnieje zobowiązanie stworzenia odpowiednich mechanizmów niezbędnych dla realizacji praw i wolności nieletniego, albo też zobowiązanie do świadczenia pewnej wartościE. H. Morawska, Ochrona praw dziecka w świetle art. 72 Konstytucji RP. Uwagi na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, „Kwartalnik Prawa Publicznego” 2007, nr 4, s. 130.. Konieczne jest wobec tego zastosowanie takich środków, które będą chronić wartości nieletniego w stopniu, w którym nie mógłby zostać zrealizowany przy wykorzystaniu innych narzędzi, a równocześnie jest najmniej uciążliwy dla niegoWyrok TK z 3 października 2000 r., K 33/99, LEX nr 44404.. Sformułowana w art. 31 ustawy zasadniczej zasada proporcjonalnościZasada proporcjonalności, jako ogólna zasada konstytucyjnego katalogu praw i wolności, dotyczy wszystkich praw i wolności określonych w tym katalogu, a więc także obejmuje ona prawa i wolności dziecka (nieletniego). Zob. wyrok TK z 15 listopada 2000 r., P 12/99, OTK ZU 2000, nr 7, poz. 260. nakazuje wobec tego dokonanie oceny niezbędności rozwiązań przyjętych wobec nieletniego w ustawie o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym odnoszących się do środka ochrony, jakim jest Rejestr z dostępem ograniczonym.

Obiekcje co do proporcjonalności przepisów dotyczących Rejestru z dostępem ograniczonym zgłaszano już podczas procesu legislacyjnegoZob. np. pismo Rzecznika Praw Dziecka z 4 lutego 2016 r. o sygn. ZSR.422.6.2016.MK i pismo Sądu Najwyższego z 2 lutego 2016 r. o sygn. BSA II-021-12/16, czy pismo Rzecznika Praw Obywatelskich z 24 lutego 2016 r. o sygn. VII.501.8.2016.AG, http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/druk.xsp?nr=189 (dostęp: 16.02.2018).. Przede wszystkim podnoszono kwestie wyznaczenia terminów usuwania danych nieletnichTak: pismo Rzecznika Praw Dziecka z dnia 4 lutego 2016 r. o sygn. ZSR.422.6.2016.MK, s. 7–8, http://www.sejm. gov.pl/Sejm8.nsf/druk.xsp?nr=189 (dostęp: 16.02.2018).. Uznano bowiem, że przyjęta w art. 18 PrzesSeksU formuła usuwania danych nieletniego sprawia, że w wielu sytuacjach pozostaje on w znacznie gorszej pozycji względem innych osób figurujących w Rejestrze. Odnotować należy, że usunięcie danych osobowych nieletniego, który popełnił przykładowo czyn karalny z art. 200a § 2 k.k. czy z art. 200b k.k. po ukończeniu 13. roku życia i wobec którego wykonywane były środki wychowawcze, nastąpi po upływie 10 lat od dnia ukończenia przez niego 18. roku życia, a więc dopiero po upływie 15 latPowyższy termin nie dotyczy sytuacji, gdy środek wychowawczy zastosowano w okresie warunkowego zawieszenia wykonania umieszczenia w zakładzie poprawczym albo wykonanie środka wychowawczego ustało z mocy prawa po ukończeniu przez nieletniego 21. roku życia bądź z chwilą powołania nieletniego do zasadniczej służby wojskowej, zasadniczej służby w obronie cywilnej albo służby zastępczej.. Natomiast usunięcie z Rejestru informacji osobowych sprawcy, który dopuścił się tego samego czynu, a wobec którego sąd orzekł karę grzywny, nastąpi już po upływie roku od wykonania przez niego kary, gdyż w tym okresie, zgodnie z art. 107 § 4a k.k., nastąpi zatarcie skazania z mocy prawa. W wypadku orzeczenia wobec sprawcy przestępstwa z art. 200a § 2 k.k. lub z art. 200b k.k. kary ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności termin usunięcia danych osobowych pozostaje i tak krótszy od tego, jaki został ustanowiony w art. 18 ust. 4 PrzesSeksU dla nieletniego.

Powyższe powoduje, że przewidziana w art. 18 ust. 4 PrzesSeksU konstrukcja usuwania danych nieletniego stanowi względem osoby dorosłej niezasadną stygmatyzację, wywołując równocześnie zaostrzenie represji i rezygnację z oddziaływania wychowawczego. Rozwiązanie to jest przede wszystkim sprzeczne z naczelną zasadą postępowania w sprawach nieletnich, jaką jest dobro nieletniego. Zgodnie bowiem z dyspozycją art. 3 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich w sprawie nieletniego sąd kieruje się przede wszystkim dobrem nieletniego, dążąc do osiągnięcia korzystnych zmian w osobowości i zachowaniu się nieletniego, oraz zmierza w miarę potrzeby do prawidłowej realizacji przez rodziców lub opiekunów ich obowiązków wobec niego. Dyrektywą postępowania w sprawach nieletnich nie jest więc osiągnięcie stanu sprawiedliwości, lecz takie rozwiązanie w sprawie nieletniego lub zastosowanie takiego środka, które będą najbardziej pomocne nieletniemu w jego sytuacjiZob. T. Bojarski, E. Kruk, E. Skrętowicz, Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich. Komentarz, Warszawa 2016, wersja elektr. teza 1 do art. 3, LEX 2016.. Model postępowania w sprawach nieletnich jest nakierowany na wychowanie nieletniego, nie zaś na jego karanie. W świetle tak ukształtowanych reguł postępowania w sprawach nieletnich trudno uznać, że funkcja prewencyjna Rejestru z dostępem ograniczonym godzi się z zasadą dobra nieletniego, która to zasada przesądza o doborze takich narzędzi i środków, które mają być dla nieletniego najkorzystniejszeJ. Mierzwińska-Lorencka, Rejestr sprawców przestępstw seksualnych. Uwagi na tle ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym, St. Prawn. 2016, nr 4, s. 147–162..

Wątpliwe jest stąd, czy osiągnięcie celów postępowania w sprawach nieletnich będzie w dalszym ciągu możliwe, jeżeli w Rejestrze z dostępem ograniczonym zamieszczone zostaną dane osobowe i wizerunek nieletniego. Promulgacja danych nieletniego w Rejestrze może zniweczyć podstawowe cele postępowania w sprawie nieletnich, gdyż w bezpośredni sposób godzi w ustawowe założenia postępowania readaptacyjnego wobec nieletnichZob. pismo Prokuratora Generalnego z 26 stycznia 2016 r. o sygn. PG VII G 025.7.2016, http://www.sejm.gov.pl/ Sejm8.nsf/druk.xsp?nr=189 (dostęp: 16.02.2018).. Dlatego też analizowana ustawa może skutkować  tym, że nie dobro nieletniego będzie stanowić zasadnicze kryterium postępowania z nieletnim po popełnieniu przez niego czynu karalnego, lecz funkcja zabezpieczająca społeczeństwo przed zagrożeniem popełnienia przez niego ponownie czynu na tle seksualnym.

Ze względu na wiek sprawcy również prawo karne przewiduje szczególne obwarowania co do nieletniego, który odpowiada na zasadach Kodeksu karnego, gdzie jako generalną dyrektywę wymiaru kary stosuje się oddziaływanie wychowawcze. W piśmiennictwie zwraca się uwagę, że konieczność odmiennego traktowania nieletniego i rezygnacja z pociągnięcia go do odpowiedzialności karnej wynika z niecelowości, a nawet szkodliwości karania go według zasad przewidzianych dla sprawców dorosłychV. Konarska-Wrzosek, Prawny system postępowania z nieletnimi w Polsce, Warszawa 2013, s. 29–30..

Przetwarzanie w Rejestrze danych osobowych nieletniego, który dopuścił się któregokolwiek z czynów karalnych wskazanych w art. 2 PrzesSeksU, pozostaje także w sprzeczności z uniwersalną tendencją odsuwania nieletniego od formalnego wymiaru sprawiedliwości. Zwrócić należy uwagę, że w zaleceniach Komitetu Dziecka ONZ z dnia 4 października 2002 r. w przedmiocie przestrzegania postanowień Konwencji o prawach dziecka w Polsce Komitet stanął na stanowisku, że należy podjąć „wszelkie niezbędne środki w celu zapewnienia pełnej zgodności ustawodawstwa krajowego z zasadami i postanowieniami konwencji, w szczególności zaś w zakresie wymiaru sprawiedliwości wobec małoletnich i nieletnich sprawców czynów karalnych (…) oraz wykorzystywania seksualnego dzieci”CRC/C/15/Add.194 – pkt 12 zaleceń.. Na objęcie nieletnich szczególną opieką wskazuje także Zalecenie Nr R(87)20 Komitetu Ministrów Rady Europy dla państw członkowskich w sprawie reakcji społecznych na przestępczość nieletnichPrzyjęte przez Komitet Ministrów w dniu 17 września 1987 r. na 41. O. zebraniu Zastępców Ministrów. czy Zalecenie Rec (2003)20 Komitetu Ministrów Rady Europy dla państw członkowskich dotyczące nowych sposobów postępowania w kwestii przestępczości nieletnich oraz roli systemu wymiaru sprawiedliwości wobec nieletnichPrzyjęte przez Komitet Ministrów w dniu 24 września 2003 r. na 853. zebraniu Zastępców Ministrów.. Ustanowiona w art. 18 ust. 4 PrzesSeksU regulacja jest wobec tego niespójna systemowo nie tylko z polskim prawem, ale także z prawem europejskim, które traktuje osobę nieletnią znacznie łagodniej niż dorosłych sprawców przestępstw.

Zaakcentować należy, że aktualnie jedyną formą ochrony nieletniego przed wpisem do Rejestru jest instytucja wyłączenia zamieszczenia danych przez sąd określona w art. 9 ust. 3 PrzesSeksU. Zastosowanie tej instytucji może nastąpić w szczególnie uzasadnionych przypadkach, ze względu na: ochronę życia prywatnego lub inny ważny interes prywatny pokrzywdzonego lub jego osób najbliższych, a zwłaszcza gdy przemawia za tym dobro małoletniego pokrzywdzonego. W piśmiennictwie podnosi się, że realizacja tych przesłanek może nastąpić w sytuacji, kiedy nieletni i ofiara będą pochodzili z tej samej małej miejscowości lub sprawca i ofiara będą osobami spokrewnionymi, zamieszkującymi w jednym gospodarstwie domowymE. Michałkiewicz, Rejestr Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym w aspekcie praw człowieka i obywatela, PME 2016, nr 2, s. 62.. Sąd może również wyłączyć konieczność dokonania wpisu do Rejestru, gdy zamieszczenie danych spowodowałoby niewspółmierne skutki dla nieletniego. Słusznie zatem wskazuje się w piśmiennictwie, że w tym zakresie wątpliwości budzi w szczególności kwestia, w odniesieniu do jakich kryteriów ma być dokonywana ocena ich współmiernościA. Sakowicz, Opinia prawna na temat projektu ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczości na tle seksualnym i o zmianie niektórych innych ustaw, „Zeszyty Prawnicze. Biuro Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu” 2015, nr 2(46), s. 158.. Ustanowienie klauzuli „niewspółmiernie surowych skutków”, która stanowi okoliczność wykluczającą możliwość umieszczenia danych nieletniego w Rejestrze, wskazuje ponadto na represyjny charakter tego środka ochrony, na co zasadnie zwróciła uwagę Helsińska Fundacja Praw CzłowiekaZob. opinia Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka do rządowego projektu ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczości na tle seksualnym (druk 189) z 8 lutego 2016 r., http://www.hfhr.pl/publiczny-rejestr-sprawcowprzestepstw-na-tle-seksualnym-uwagi-hfpc/ (dostęp:16.02.2018)..

Ukształtowane w powyższy sposób przesłanki wyłączenia danych powodują, że sąd nie dokonuje indywidualizacji tego środka ochrony, albowiem nie bierze pod uwagę m.in. motywacji i sposobu zachowania nieletniego, jego cech osobowościowych czy zachowania się pokrzywdzonego. Brak jest również odniesienia do stopnia prawdopodobieństwa powrotności nieletniego do przestępstwa seksualnegoA. Sakowicz, Opinia prawna na temat projektu, s. 158.. Oznacza to, że w zakresie podjęcia rozstrzygnięcia przez sąd o nieumieszczeniu danych nieletniego w Rejestrze okoliczności te nie zostaną przez sąd zbadane. Dlatego też należałoby zastanowić się nad rozszerzeniem przesłanek umożliwiających wyłączenie zamieszczenia danych, o których mowa w art. 9 ust. 3 PrzesSeksU, lub ewentualnym umożliwieniem usunięcia danych zawartych w Rejestrze na wniosek nieletniego. Takie rozwiązanie wydaje się słuszne z uwagi na fakt, że w wielu przypadkach przetwarzanie danych nieletnich może nie wpłynąć na realizację celów ustawy, z uwagi na minimalne zagrożenie z ich strony, zważywszy na ich wiek oraz aktualne właściwości i warunki osobiste czy upływ czasu od popełnienia czynu karalnego. Należałoby również rozważyć, czy w przypadku wszystkich osób nieletnich dopuszczających się czynu karalnego określonego w art. 2 PrzesSeksU niezbędne jest przetwarzanie ich danych osobowych w Rejestrze, czy też tylko w tych przypadkach, gdy nieletni popełnił najpoważniejsze z nich, a wobec którego sąd orzekł środek poprawczy. Wydaje się więc, że wpisanie nieletniego do Rejestru jest sankcją zbyt dolegliwą, zważywszy na fakt, że w Rejestrze tym znajdą się przede wszystkim recydywiści oraz osoby, które zostały uznane za winne i skazane prawomocnym wyrokiem sądowym. Dodatkowo umieszczenie danych osobowych nieletniego w Rejestrze łączy się z uciążliwym obowiązkiem zgłaszania każdorazowego, faktycznego miejsca pobytu oraz każdej jego zmiany we właściwej jednostce organizacyjnej Policji. Niewykonanie tego obowiązku będzie skutkować odpowiedzialnością za wykroczenie określone w art. 23 PrzesSeksU. Dlatego też należy mieć nadzieję, że sądy stosujące przepisy ustawy będą korzystać z możliwości, które daje art. 9 PrzesSeksU w postaci odstąpienia od zamieszczenia danych nieletniego w Rejestrze.

Zastrzeżenia co do proporcjonalności przepisów dotyczących Rejestru z dostępem ograniczonym występują także na tle zbyt szerokiego zakresu udostępniania danych zawartych w Rejestrze. O ile nie budzi większych zastrzeżeń fakt udostępniania danych organom ścigania i wymiaru sprawiedliwościDostęp do danych zgromadzonych w Rejestrze może przyczynić się do usprawnienia i poprawienia efektywności działań organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości oraz może im zapewnić szybkie i sprawne zebranie informacji., o tyle wątpliwości te wywołuje kwestia ich udostępnienia innym podmiotom. Uprawnienie do pozyskania danych dotyczących nieletniego ujętego w Rejestrze z dostępem ograniczonym przysługuje nie tylko organom państwowym, lecz również innym instytucjom, które wiążą swoją działalność z kontaktami z dziećmi. Te ostatnie, czyli takie podmioty jak: szkoły, przedszkola i fundacje, mogą pozyskiwać z Rejestru z dostępem ograniczonym dane o nieletnimE. Michałkiewicz, Rejestr Sprawców Przestępstw, s. 61.. Prawo do uzyskania danych przysługuje pracodawcom, którzy przed nawiązaniem z nieletnim stosunku pracy związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem małoletnich lub z opieką nad nimi mogą uzyskać informacje, czy jego dane zostały zgromadzone w Rejestrze. Przepis art. 12 PrzesSeksU umożliwia zatem przed nawiązaniem stosunku pracy z nieletnim uzyskanie informacji figurujących w Rejestrze przez różne podmioty i instytucje. Powyższe może spowodować, że zdyskwalifikowani z pracy z dziećmi mogą zostać nieletni, którzy zostali wpisani do Rejestru. Zauważyć bowiem należy, że w myśl przepisów działu IX ustawy z dnia 26 czerwca 1974 Kodeks pracyTekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 108. W wyjątkowych sytuacjach Minister Pracy i Polityki Socjalnej w porozumieniu z Ministrem Edukacji Narodowej może w drodze rozporządzenia określić przypadki dopuszczające zatrudnienie osób niemających 16 lat. Zob. rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie przypadków, w których wyjątkowo jest dopuszczalne zatrudnianie młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum, osób niemających 16 lat, które ukończyły gimnazjum, oraz osób niemających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum, tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. nr 214, poz. 1808. osoby, które ukończyły 16 lat i nie przekroczyły 18 – a więc również nieletni – mogą nawiązać stosunek pracy. Dotyczy to w szczególności umów o pracę zawieranych z młodocianym w celu przygotowania zawodowego.

Ponadto udostępnienie danych podmiotom określonym w art. 12 pkt 6 PrzesSeksU może z kolei sprawić, że osoby o statusie prywatnym uzyskają dane o nieletnich w sprawach, w których przedmiot nie jest zbieżny z założeniami, które ustawodawca chce osiągnąć. Zwrócić bowiem należy uwagę, że procedura uzyskiwania informacji z Rejestru z dostępem ograniczonym polega jedynie na rejestracji, a następnie zalogowaniu się do systemu teleinformatycznego i wypełnieniu podstawy prawnej zgłoszeniaZob. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 lipca 2017 r. w sprawie trybu, sposobu i zakresu uzyskiwania i udostępniania informacji z Rejestru z dostępem ograniczonym oraz sposobu zakładania konta użytkownika, tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1561.. Podmiot określony w art. 12 pkt 6 PrzesSeksU może za pośrednictwem systemu teleinformatycznego uzyskać informację o nieletnim o treści „figuruje” wraz z jego danymi wskazanymi w zapytaniu. Co istotne, podstawa faktyczna zapytania kierowana przez powyższe podmioty nie podlega żadnej weryfikacji. Stąd też każdy podmiot prywatny chcący uzyskać informacje o konkretnym nieletnim może wystąpić z zapytaniem, wskazując jako podstawę prawną wniosku np. „zatrudnienie osoby do opieki nad małoletnim dzieckiem”. Brak efektywnej weryfikacji dostępu do danych zawartych w Rejestrze stwarza tym samym niebezpieczeństwo niekontrolowanego dostępu do danych osobowych nieletnich, a przez to czynić ten Rejestr rzeczywiście publicznym.

Powyższe wiązać się może z negatywnymi skutkami dla nieletniego. Istnieje bowiem ryzyko stygmatyzacji nieletniego, które może prowadzić do retorsyjnych i często niebezpiecznych zachowań wobec niego. Przepis art. 12 pkt 6 PrzesSeksU stanowić może narzędzie społecznego ostracyzmu mogące wywołać u nieletniego szkodę, której rozmiaru nie sposób przewidzieć. W tym kontekście uwagi podnieść należy również do celu, który poprzez udostępnienie danych ma zostać zrealizowany. Zgodnie z dyspozycją art. 13 PrzesSeksU informacje uzyskane na podstawie art. 12 PrzesSeksU mogą zostać wykorzystane wyłącznie do celów postępowania, w związku z którym się o nie zwrócono, w szczególności celem ochrony małoletnich. Sformułowanie „w szczególności” powoduje, że zakres takich postępowań nie ma charakteru zamkniętego i jako taki nie wyznacza precyzyjnego oraz wyczerpującego obszaru sytuacji, w których można uzyskać informacje z Rejestru. Z punktu widzenia standardów ochrony danych osobowych i dobra dziecka za zbyt szerokie uznać należy zakreślenie sytuacji, w których podmioty wskazane w art. 12 pkt 6 PrzesSeksU uzyskują kompetencje do zasięgnięcia informacji na temat nieletniego z Rejestru.

Obecnie obowiązujące regulacje nie pozwalają również na ocenę, czy przetwarzanie danych nieletniego w Rejestrze jest rzeczywiście niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa  i porządku publicznego, w tym czy będzie służyć zapobieganiu ponownego popełnienia przez nieletniego czynu karalnego na tle seksualnym. W uzasadnieniu do projektu ustawy ustawodawca wskazał, że: „Projektowane ograniczenia są jednocześnie niezbędne do ochrony interesu publicznego, z którym zostały powiązane, w szczególności w sytuacji narastającej tendencji przestępstw na tle seksualnym oraz nowych rodzajów zagrożeń w tej sferze”Zob. druk sejmowy nr 189, http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/druk.xsp?nr=189 (dostęp: 20.02.2018).. Tymczasem z danych statystycznych Komendantów Wojewódzkich Policji i Komendanta Głównego Policji oraz z badań przeprowadzanych przez instytucje zajmujące się pomocą ofiarom przestępstw seksualnych wynika, że od 2014 r. odnotowuje się spadek przestępczości na tle seksualnym, w tym popełnianej przez nieletnichZob. Statystyki Komendy Głównej Policji za lata 2000–2010; Statystyki Komendy Głównej Policji za lata 1990– 2013, http://statystyka.policja.pl/st/wybrane-statystyki/przestepczosc-nieletni/50256,dok.html (dostęp: 29.06.2016); Statystyki Ministerstwa Sprawiedliwości, https://bip.ms.gov.pl/pl/dzialalnosc/statystyki/statystyki-2010/ (dostęp: 22.02.2018); G. Jarząbek-Bielecka, J. Buks, D. Lorkiewicz-Muszyńska, M. Labęcka, M. Jarząbek, A. Bielecka-Gąszcz, M. Wilczak, M. Pisarska-Krawczyk, T. Opala, Przestępstwa wobec nieletnich, przestępstwa seksualne, „Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu” 2014, nr 2 (39), s. 176–181.. Także statystyki Ministerstwa Sprawiedliwości wskazują, że liczba osób prawomocnie skazanych za przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności ma tendencję spadkowąZob. opracowanie Ministerstwa Sprawiedliwości: Skazania prawomocne – dorośli, https://isws.ms.gov.pl/pl/bazastatystyczna/opracowania-wieloletnie (dostęp: 22.02.2018).. Należałoby zatem zastanowić się, czy zwiększenie poczucia bezpieczeństwa nie powinno być realizowane poprzez wykorzystanie dostępnych instytucji i środków prawnych. Postulat ten wydaje się uzasadniony choćby z tego powodu, że do tej pory wykorzystywano podobne, jednakże mniej inwazyjne środki ochrony społeczeństwaE. Michałkiewicz, Rejestr Sprawców Przestępstw, s. 61..

Podsumowując powyższe, stwierdzić należy, że pomimo że koncepcja wprowadzenia do polskiego porządku prawnego środka ochrony, którego celem jest rejestrowanie osób dopuszczających się czynów na tle seksualnym, wydaje się co do zasady słuszna, to jednak chęć ochrony społeczeństwa nie powinna nastąpić kosztem ochrony konstytucyjnych praw i wolności nieletniego. Działania podejmowane dla realizacji celów ustawy powinny być przede wszystkim zgodne z podstawowymi prawami ustanowionymi w Konstytucji, w tym z prawem do ochrony danych osobowych i dobrem dziecka. Dlatego też podzielić należy stanowisko prezentowane w literaturze, że tworzenie Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym powinno następować w sposób roztropny, czyniący zadość wymogom konstytucyjnym, zwłaszcza z poszanowaniem prywatności jednostki i zasady proporcjonalnościJ. Mierzwińska-Lorencka, Rejestr sprawców przestępstw, s. 150.. Z uwagi na zastrzeżenia, jakie podniesiono w niniejszym opracowaniu, stanąć należy na stanowisku, że powyższa ustawa wymaga niewątpliwie dalszych prac legislacyjnych, nakierowanych w szczególności na usunięcie dostrzeżonych wątpliwości natury konstytucyjnej.