Wyd. 6, Warszawa: Wolters Kluwer 2013, ss. 1196.

W serii wydawniczej Praktyczne Komentarze Lex ukazało się szóste, uaktualnione wydanie Komentarza do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka autorstwa wybitnego specjalisty w dziedzinie praw człowieka adwokata Marka Antoniego Nowickiego.

Komentarz stanowi cenną pomoc dla profesjonalistów występujących w roli pełnomocników skarżących przed Trybunałem w Strasburgu, prawników i studentów prawa, a także służyć będzie każdemu, kto chce zrozumieć i poznać strasburski mechanizm ochrony praw człowieka. Co warte podkreślenia – prawo do skargi indywidualnej stanowi filar tego systemu.

Marek Antoni Nowicki, wieloletni członek Europejskiej Komisji Praw Człowieka, przedstawia w publikacji bogaty dorobek orzeczniczy Europejskiej Komisji Praw Człowieka i Trybunału Praw Człowieka. Dodatkową wartością publikacji jest stan prawny na dzień 1 stycznia 2013 roku.

Pierwsza część Komentarza poświęcona jest mechanizmowi kontrolnemu Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Autor w ujęciu historycznym opisuje najważniejsze reformy Konwencji, ze szczególnym uwzględnieniem najnowszych zmian w sposobie rozpatrywania skarg przez Trybunał oraz tych planowanych, będących przedmiotem debaty na corocznych konferencjach przedstawicieli państw Rady Europy. Szczególnie ważną część publikacji stanowi rozdział dotyczący warunków dopuszczalności skargi. Książka przybliża m.in. prawo do skargi, właściwość Trybunału, procedurę przed Trybunałem, możliwość wystąpienia o pomoc prawną, polubownego zakończenia sprawy, zagadnienie stosowania środków tymczasowych oraz możliwość interwencji strony trzeciej. Opisuje także kwestie związane z wydawaniem wyroków, procedurę wyroku pilotażowego, pojęcie słusznego zadośćuczynienia oraz wykonywania wyroków. Autor poświęcił odrębny rozdział sprawom polskim rozpoznanym przez Trybunał. Nadal wiele ze spraw dotyczy przewlekłości postępowania sądowego, nadmiernej długości tymczasowego aresztowania, złych warunków w aresztach i zakładach karnych, naruszenia prawa do poszanowania mienia, prawa do życia prywatnego i rodzinnego, a także naruszenia prawa do swobody wypowiedzi.

W drugiej części Komentarza, na tle dorobku orzeczniczego Komisji i Trybunału, Marek Antoni Nowicki szczegółowo opisuje prawa i gwarancje zawarte w Konwencji i Protokołach dodatkowych.

Część trzecia Komentarza obejmuje teksty: Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, Protokołów do Konwencji: nr l, nr 4, nr 6, nr 7, nr 12, nr 13, oraz zmieniający system kontrolny Konwencji Protokół nr 14 wraz z aktualnym tekstem Regulaminu Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i Aneksem. Publikacja zawiera również tekst Porozumienia europejskiego w sprawie osób uczestniczących w postępowaniu przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka, wzór skargi oraz informację wyjaśniającą przeznaczoną dla osób wypełniających formularz skargi na podstawie art. 34 Konwencji, wraz z instrukcjami dotyczącymi praktyki w zakresie wniosków o środki tymczasowe, wszczęcia postępowania, argumentów pisemnych, wnoszenia roszczeń o słuszne zadośćuczynienie, zabezpieczonego składania dokumentów drogą elektroniczną oraz wniosków o zachowanie anonimowości.

Całość Komentarza uzupełnia wykaz składu sędziowskiego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (według stanu na l stycznia 2013 r.) oraz Sekcji IV Trybunału, w której rozpoznawana jest większość polskich spraw, a także wykaz publikacji książkowych Marka Antoniego Nowickiego na temat Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (w języku polskim). Praktyczny i ważny element publikacji stanowi indeks rzeczowy.

Książka, znana na rynku od wielu lat, z pewnością nadal będzie służyć pomocą w poznaniu i skutecznym korzystaniu ze strasburskiego mechanizmu dochodzenia ochrony praw i wolności zagwarantowanych w Konwencji.