Obowiązek przestrzegania praw człowieka (art. 1)

W sprawach odnoszących się do kwestii, w związku z którymi w państwach członkowskich Rady Europy sytuacja ustawicznie ulega zmianom, Trybunał może badać sytuację w innych państwach członkowskich w celu ustalenia, czy istnieje „zgoda europejska” albo przynajmniej pewien trend wśród państw członkowskich w kierunku określonych zmian.

Wyrok Nait-Liman v. Szwajcaria, 15.3.2018 r.,

Wielka Izba, skarga nr 51357/07, § 175.

Państwa, które uznały obowiązującą autonomicznie powszechną jurysdykcję cywilną w związku z aktami tortur, należą do wyjątków. Praktyka państw zmienia się, jednak liczba przypadków uznania powszechnej jurysdykcji cywilnej nie wystarcza do wniosku, że pojawił się – a tym bardziej ugruntował – zwyczaj międzynarodowy zobowiązujący sądy danego państwa do uznania swojej jurysdykcji cywilnej w tego rodzaju sprawach.

Wyrok Nait-Liman v. Szwajcaria, 15.3.2018 r.,

Wielka Izba, skarga nr 51357/07, § 187.

W aktualnym stanie rzeczy również międzynarodowe prawo traktatowe nie uznaje powszechnej jurysdykcji cywilnej w związku z aktami tortur zobowiązującej państwo do udostępnienia – przy braku jakiejkolwiek innej więzi z nim – środków prawnych cywilnych w związku z aktami tortur dokonanymi poza jego terytorium przez funkcjonariuszy obcego państwa.

Wyrok Nait-Liman v. Szwajcaria, 15.3.2018 r.,

Wielka Izba, skarga nr 51357/07, § 188.

Prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego (art. 5 ust. 1)

Sama tylko krytyka rządu i publikacja informacji uważanych przez liderów politycznych za narażające na szwank interesy państwa nie może rodzić odpowiedzialności karnej za szczególnie poważne przestępstwa, takie jak przynależność lub pomoc organizacji terrorystycznej, usiłowanie obalenia rządu lub porządku konstytucyjnego albo rozpowszechnianie propagandy terrorystycznej.

Wyrok Mehmet Hasan Altan v. Turcja,

20.3.2018 r., Izba (Sekcja II),

skarga nr 13237/17, § 211.

Tymczasowe aresztowanie osoby wyrażającej poglądy krytyczne wobec władz rodzi wiele  negatywnych skutków dla samych aresztowanych i całego społeczeństwa. Zastosowanie środka wiążącego się z pozbawieniem wolności nieuchronnie wpływa mrożąco na wolność wypowiedzi, bowiem zastrasza społeczeństwo obywatelskie i ucisza głosy odmienne niż oficjalne. Efekt mrożący może pojawić się nawet, gdy aresztowany został następnie uniewinniony.

Wyrok Mehmet Hasan Altan v. Turcja,

20.3.2018 r., Izba (Sekcja II),

skarga nr 13237/17, § 212.

Prawo do rzetelnego procesu sądowego (art. 6)

Kwestia, czy użycie dowodu z informacji uzyskanych z naruszeniem art. 8 oznaczało, że cały proces stał się nierzetelny, wymaga badania z uwzględnieniem wszystkich okoliczności, w tym poszanowania prawa do obrony skarżącego oraz jakości i znaczenia danego dowodu. Należy ustalić, czy skarżący mógł kwestionować jego autentyczność i sprzeciwiać się jego użyciu oraz czy dowód był wystarczająco mocny – co obejmuje ocenę, czy okoliczności mogły rodzić wątpliwości co do jego wiarygodności lub precyzji – oraz czy miał wsparcie w innych materiałach. Duże znaczenie ma również ocena, czy miał rozstrzygające znaczenie dla wyniku postępowania.

Wyrok López Ribalda v. Hiszpania, 9.1.2018 r.,

Izba (Sekcja III), skarga nr 1874/13, § 84.

Jednym z wymagań wynikających z art. 6 ust. 1 Konwencji jest obowiązek „sądu” mającego rozstrzygnąć o „prawach i obowiązkach” zbadania wszystkich istotnych kwestii faktycznych i prawnych. Odpowiedź na pytanie, o jakie kwestie chodzi, zależy od wchodzącego w grę prawa materialnego. Sąd, który nie zajął się określonymi faktami lub kwestiami, ponieważ z punktu widzenia wchodzącego w grę prawa materialnego nie miały znaczenia, nie naruszył tego wymagania. Inne podejście byłoby równoznaczne z wywodzeniem z art. 6 ust. 1 określonej treści praw materialnych w porządku krajowym, co nie jest dozwolone.

Decyzja Anchev v. Bułgaria (o odrzuceniu

skargi), 5.12.2017 r. (notyfikowana

11.1.2018 r.), Izba (Sekcja V),

skargi nr 38334/08 i 68242/16, § 131.

„Spór” w rozumieniu art. 6 ust. 1 może odnosić się nie tylko do rzeczywistego istnienia prawa, ale również jego zakresu i sposobu korzystania z niego.

Wyrok Nait-Liman v. Szwajcaria, 15.3.2018 r.,

Wielka Izba, skarga nr 51357/07, § 107.

Prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego (art. 8)

Ukryty monitoring wideo pracownika w jego miejscu pracy należy uważać za poważne wtargnięcie w jego życie prywatne.

Wyrok López Ribalda v. Hiszpania, 9.1.2018 r.,

Izba (Sekcja III), skarga nr 1874/13, § 59.

Państwa Konwencji, które wyłoniły się z reżimów niedemokratycznych, korzystają z szerokiej swobody wyboru sposobów radzenia sobie z ich dziedzictwem. Władze posiadające bezpośrednią legitymację demokratyczną oraz najlepszą wiedzę o doświadczeniach historycznych i politycznych swoich krajów są lepiej przygotowane niż Trybunał do oceny, czy w interesie publicznym były wymagane jakiekolwiek środki przejściowe.

Decyzja Anchev v. Bułgaria (o odrzuceniu

skargi), 5.12.2017 r. (notyfikowana

11.1.2018 r.), Izba (Sekcja V),

skargi nr 38334/08 i 68242/16, § 102.

Prawo do wolności wypowiedzi (art. 10)

Nawet jeśli stosunek pracy nie wiąże się z obowiązkiem bezwzględnej lojalności wobec pracodawcy ani z obowiązkiem powściągliwości w jego interesie, niektóre przejawy wolności  wypowiedzi, które w innych kontekstach mogłyby być uprawnione, mogą nie być za takie uznane w ramach stosunku pracy.

Wyrok Catalan v. Rumunia, 9.1.2018 r.,

Izba (Sekcja IV), skarga nr 13003/04, § 58.

Nawet jeśli ochrona przez właściwe władze organów państwa jako gwarantów instytucjonalnego porządku publicznego jest całkowicie uprawniona, dominująca pozycja tych organów wymaga od władz powściągliwości w sięganiu po środki karne w przypadku potrzeby ich ochrony, w tym również ich dobrego imienia.

Wyrok Stern Taulats i Roura Capellera

v. Hiszpania, 13.3.2018 r., Izba (Sekcja III),

skarga nr 51168/15, § 33 – dot. palenia

podobizn króla podczas demonstracji.

Interes państwa w ochronie dobrego imienia osoby stojącej na jego czele nie może oznaczać nadania mu przywileju lub specjalnej ochrony ograniczającej korzystanie z prawa do informacji i wyrażanie opinii na jego temat.

Wyrok Stern Taulats i Roura Capellera

v. Hiszpania, 13.3.2018 r., Izba (Sekcja III),

skarga nr 51168/15, § 35.

Skargi indywidualne (art. 34)

Sformułowanie art. 34 wskazuje, że żądania albo zarzuty w rozumieniu Konwencji obejmują dwa elementy, a więc zarzuty odnoszące się do faktów (a więc wskazujące, że skarżący jest „pokrzywdzonym” określonym działaniem lub zaniechaniem) oraz do leżących u ich podstaw argumentów prawnych (a więc że dane działanie lub zaniechanie wskazywało na „naruszenie przez Układającą się Stronę praw zawartych w Konwencji lub Protokołów do niej” ). Te dwa elementy są wzajemnie ze sobą związane, ponieważ zarzucone fakty muszą być widziane w świetle przedstawionych argumentów prawnych oraz vice versa.

Wyrok Radomilja i inni v. Chorwacja,

20.3.2018 r., skarga nr 37685/10

i Jakeljić v. Chorwacja, skarga nr 22768/12,

Wielka Izba, § 110.

Zasada wskazana w art. 35 ust. 2 lit. b Konwencji ma: (i) zapewnić ostateczny charakter decyzji Trybunału i uniemożliwić skarżącym próby odwoływania się od wcześniejszych wyroków lub decyzji Trybunału przez wnoszenie nowych skarg, oraz (ii) uniknięcie sytuacji, w których kilka ciał międzynarodowych równocześnie zajmowałoby się skargami co do istoty identycznymi, a więc sytuacji niezgodnej z duchem i literą Konwencji, która stara się unikać wielości procedur międzynarodowych odnoszących się do tej samej sprawy.

Wyrok Radomilja i inni v. Chorwacja,

20.3.2018 r., skarga nr 37685/10

i Jakeljić v. Chorwacja, skarga nr 22768/12,

Wielka Izba, § 119.

Przy stosowaniu zasady 6 miesięcy oraz w celu ustalenia, czy skarga lub zarzut są co do istoty identyczne w rozumieniu art. 35 ust. 2 lit. b Konwencji, zarzut zawsze charakteryzują wskazane w nim fakty. Skarżący może przedstawić nowe podstawy prawne lub argumenty, nie mogą one jednak oznaczać zmiany istoty zarzutu. Zasada 6 miesięcy nie ma wtedy do nich zastosowania.

Wyrok Radomilja i inni v. Chorwacja,

20.3.2018 r., skarga nr 37685/10

i Jakeljić v. Chorwacja, skarga nr 22768/12,

Wielka Izba, § 120.

Zakresem sprawy „przedłożonej” Trybunałowi w procesie korzystania przez skarżącego z prawa do skargi indywidualnej jest wskazany przez niego zarzut. Zarzut składa się z dwóch elementów: faktów i argumentów prawnych. Na podstawie zasady iura novit curia Trybunał nie jest związany podstawami prawnymi przedstawionymi przez skarżącego na podstawie Konwencji i Protokołów do niej i może sam rozstrzygać o charakterystyce prawnej faktów zawartych w zarzucie i badać je na podstawie artykułów lub przepisów Konwencji innych niż te, na które powołuje się skarżący. Nie może on  jednak oprzeć swojego orzeczenia na faktach nieobjętych zarzutem. Gdyby to uczynił, byłoby to równoznaczne z orzekaniem poza zakresem sprawy; innymi słowy – rozstrzyganiem o kwestiach, które nie zostały mu „przedłożone” w rozumieniu art. 32 Konwencji.

Wyrok Radomilja i inni v. Chorwacja,

20.3.2018 r., skarga nr 37685/10

i Jakeljić v. Chorwacja, skarga nr 22768/12,

Wielka Izba, § 126.

Wniosek o rewizję wyroku (art. 80 Regulaminu Trybunału)

Po uzyskaniu informacji o możliwych podstawach do rewizji wyroku Trybunału strona musi podjąć rozsądne kroki w celu ustalenia, czy one rzeczywiście istnieją, i umożliwić w ten sposób Trybunałowi bezzwłoczne rozstrzygnięcie tej kwestii.

Wyrok Irlandia v. Wielka Brytania,

20.3.2018 r., Izba (Sekcja III),

skarga nr 5310/71 (odrzucenie wniosku

o rewizję wyroku z 18 stycznia 1978 r.), § 93.

Do rewizji dojdzie pod warunkiem wykazania, że zaistniał błąd faktyczny; musi poza tym istnieć związek przyczynowy między błędnie ustalonym faktem i wnioskiem, do jakiego doszedł Trybunał. Innymi słowy, z uzasadnienia zawartego w oryginalnym wyroku musi jasno wynikać, że Trybunał nie doszedłby do określonego wniosku, gdyby znał prawdziwy stan faktyczny.

Wyrok Irlandia v. Wielka Brytania,

20.3.2018 r., Izba (Sekcja III),

skarga nr 5310/71 (odrzucenie wniosku

o rewizję wyroku z 18 stycznia 1978 r.), § 121.

Trybunał poddaje wnioski o rewizję ścisłej kontroli. Do rewizji wyroku dochodzi wyłącznie, gdy można wykazać, że konkretne stwierdzenie lub wniosek były rezultatem błędu faktycznego. W takim przypadku interes w naprawie oczywiście nieprawidłowego lub błędnego ustalenia przeważa wyjątkowo nad interesem w zachowaniu pewności prawnej leżącej u podstaw ostatecznego charakteru wyroku. W razie wątpliwości, czy nowy fakt rzeczywiście miałby decydujący wpływ na oryginalny wyrok, pewność prawna musi przeważyć i ostateczny wyrok musi pozostać w mocy.

Wyrok Irlandia v. Wielka Brytania,

20.3.2018 r., Izba (Sekcja III),

skarga nr 5310/71 (odrzucenie wniosku

o rewizję wyroku z 18 stycznia 1978 r.), § 122.

Trybunał musi z ostrożnością badać, czy zarzucony nowy fakt miał decydujący wpływ na oryginalny wyrok. Zarówno ze względu na sformułowanie art. 80 Regulaminu Trybunału oraz na cel procedury rewizji wniosek o rewizję nie oznacza możliwości domagania się przez stronę ponownego zbadania sprawy w świetle późniejszego orzecznictwa Trybunału. W rezultacie Trybunał musi oceniać wniosek w świetle orzecznictwa Trybunału dotyczącego określonego artykułu Konwencji istniejącego w okresie wydawania oryginalnego wyroku.

Wyrok Irlandia v. Wielka Brytania,

20.3.2018 r., Izba (Sekcja III),

skarga nr 5310/71 (odrzucenie wniosku

o rewizję wyroku z 18 stycznia 1978 r.), § 125