U stawodawca art. 2 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1830) dokonał nowelizacji art. 359 k.c. oraz art. 481 k.c., nota bene ostatecznie przyznając rację przedstawicielom doktryny i judykatury opowiadającym się za stosowaniem wykładni celowościowej, wedle której przepisy o odsetkach maksymalnych dotyczą również odsetek za opóźnienie, a przez to ponownie rozgorzał dyskurs prawny w zakresie oceny wprowadzonych przepisów. Tym niemniej nie dokonano jakichkolwiek modyfikacji w zakresie obejmującym stosunki prywatne międzynarodowe, tj. odnoszące się do stosowania przepisów polskiej ustawy dotyczących umownego zastrzegania wysokości odsetek w sytuacji, gdy wykreowany stosunek cywilnoprawny może podlegać prawu obcemu. Podnieść należy, że prawodawca zawarł w Kodeksie cywilnym przepisy, którym przypisać można charakter międzynarodowo- -imperatywny, inaczej wymuszający swoje zastosowanieW polskiej doktrynie prawnej stosuje się wiele różnych pojęć dla określenia opisywanego rodzaju przepisów. Wszystkie te terminy cechuje zbliżony charakter. I tak przyjęło się stosować zamiennie pojęcia „przepisy wymuszające swoją właściwość”, „przepisy wymuszające swoje zastosowanie”, czy też przywoływane przeze mnie wcześniej „przepisy międzynarodowo-imperatywne” lub po prostu „przepisy imperatywne”. Ze względów stylistycznych w ramach prezentowanego artykułu wszystkie te terminy będą stosowane zamiennie. Por. m.in. M. Mataczyński, Przepisy wymuszające swoje zastosowanie w prawie prywatnym międzynarodowym, Kraków, Zakamycze 2005, s. 28; W. Popiołek, Wykonanie zobowiązania umownego a prawo miejsca wykonania. Zagadnienia kolizyjnoprawne, Kraków, Prace naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach 1989, s. 57; M. Pazdan, Prawo prywatne międzynarodowe, Warszawa, Wolters Kluwer 2017, s. 109–110; B. Fuchs, Przepisy wymuszające swoje zastosowanie w przyszłej kodyfikacji prawa prywatnego międzynarodowego, KPP 2000, z. 3, s. 653., potencjalnie w celu ochrony swojego systemu prawnego przed ograniczeniem stosowania wprowadzonych normami prawnymi limitów dopuszczalnej wysokości odsetekPor. m.in. T. Wiśniewski, (w:) Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania. Tom 1, red. G. Bieniek, Warszawa, LexisNexis 2011, s. 72–73; M. Lemkowski, Odsetki cywilnoprawne, Warszawa, Oficyna a Wolters Kluwer 2007, s. 353; D. Rogoń, Kodeks cywilny – Komentarz do zmian wprowadzonych ustawą z dnia 7 lipca 2005 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw, LEX 2017.. W swej istocie przepisy międzynarodowo-imperatywne przesłaniają tradycyjny mechanizm kolizyjny, przy czym w tym przypadku ograniczają jedynie kolizyjnoprawną autonomię woli, a więc swobodę stron do wyboru prawa rządzącego zaciąganym zobowiązaniem w przypisanej dziedzinie. Należy również zwrócić uwagę na fakt, że tego rodzaju przepisy mogą wywodzić się z systemu prawnego państwa siedziby sądu orzekającego („krajowe przepisy wymuszające swoje zastosowanie”) albo mogą należeć do obcego systemu prawnego („obce przepisy wymuszające swoje zastosowanie”), których zastosowanie w razie potencjalnego sporu sądowego będzie również musiał badać sąd krajowy niezależnie od określonej jurysdykcji.

Już na samym wstępie warto przypomnieć treść art. 359 § 2³ k.c. oraz jego odpowiednika w przypadku odsetek za opóźnienie – art. 481 § 2³ k.c., wedle których postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych za opóźnienie, także w przypadku dokonania wyboru prawa  obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy. Skoro sąd orzekający zmuszony jest stosować przepisy ustawy, to należy doszukiwać się również formalnej podstawy stosowania tychże norm. Takową stanowi niewątpliwie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe (Dz.U. z 2011 r. nr 80, poz. 432 ze zm.), w myśl którego wskazanie prawa obcego nie wyłącza zastosowania tych przepisów prawa polskiego, z których treści lub celów w sposób niewątpliwy wynika, że regulują one podlegający ocenie stosunek prawny bez względu na to, jakiemu prawu on podlega. Nowa ustawa prawo prywatne międzynarodowe wprowadziła zatem definicję legalną przepisów międzynarodowo-imperatywnych, wskazując, że są to takie, z których treści lub celów jednoznacznie wynika, iż regulują one dany stosunek prawny, niezależnie od tego, jakie prawo jest dla danej sprawy właściwe. Jednakże w przypadku problematyki odsetek umownych w grę wchodzi również regulacja unijna rozporządzenia Rzym IPełna nazwa aktu prawnego: rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 593/2008 z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I) (Dz. Urz. UE L 177 z 4 lipca 2008 r., s. 6).. Zgodnie z art. 9 ust. 1 tego rozporządzenia przepisy wymuszające swoje zastosowanie to przepisy, których przestrzeganie uważane jest przez państwo za tak istotny element ochrony jego interesów publicznych, takich jak organizacja polityczna, społeczna lub gospodarcza, że znajdują one zastosowanie do stanów faktycznych objętych ich zakresem bez względu na to, jakie prawo jest właściwe dla umowy zgodnie z niniejszym rozporządzeniem. Sposób sformułowania art. 9 rozporządzenia jest źródłem wielu wątpliwości interpretacyjnych, zwłaszcza w przypadku kolizji jego normy z przepisami krajowymi. Oczywiście należy przyznać prymat prawu unijnemu. Jednakże ocena charakteru danej normy, ze względu na okoliczność, że sformułowanie analizowanego przepisu cechuje się zdecydowaną dozą ogólności, została ostatecznie pozostawiona do rozstrzygnięcia doktrynie i judykaturze, co potencjalnie wywoływać może rozbieżność wydawanych orzeczeń w ramach podobnych realiów faktycznych i prawnych zawisłych sprawMając na względzie ograniczony charakter opracowania, zasygnalizować wyłącznie należy, że wątpliwości budzi możliwość stosowania polskich przepisów ustawy nawet w przypadku dokonania wyboru prawa obcego przez strony, gdyż trudno jest bezwzględnie przyjmować, jakoby normy limitujące wysokość odsetek w stosunkach prywatnych rzeczywiście służyły ochronie interesów publicznych. Rozważania w tym zakresie winny stanowić raczej przedmiot odrębnego artykułu..

W niemal wszystkich systemach prawnych na świecie w kontekście zobowiązań wynikających z czynności prawnych dopuszczony jest wybór prawa. Oznacza to, że w głównej mierze to strony mają możliwość wyboru prawa właściwego dla zaciąganego zobowiązania. Jednocześnie jeżeli strony nie wskażą prawa właściwego, wówczas dochodzi do poszukiwania prawa w oparciu o łączniki obiektywne. Do stosowanych najczęściej należą łącznik miejsca zamieszkania dłużnika (właściwość według legis loci domicilii), łącznik miejsca zawarcia kontraktu (właściwość według legis loci contractus), łącznik miejsca dokonania czynności prawnej (właściwość według legis loci actus), a w niektórych systemach prawnych przyjmowany jest łącznik miejsca wykonania zobowiązania (właściwość według legis loci solutionis)M. Pazdan, Prawo prywatne, s. 67, s. 204–220.. W kontekście przepisów międzynarodowo- imperatywnych samo dokonanie wyboru prawa nie wyłącza skuteczności wprowadzonej klauzuli i podporządkowania całego stosunku cywilnoprawnego reżimom norm prawnych określonego państwa. Modyfikowany jest natomiast sam zakres zastosowania określonych przepisów danego systemu prawnego, przez to, że w miejsce określonej regulacji wejdą przepisy innego systemu, nawet tego, którego strony celowo chciały uniknąć. Implikuje to twierdzenie, że art. 359 § 2³ k.c. oraz art. 481 § 2³ k.c. dopuszczają możliwość dokonania wyboru prawa obcego dla umowy, ale jednocześnie ograniczają kolizyjnoprawną autonomię woli w przedmiocie zastrzeganej wysokości odsetek, autonomicznie wprowadzając tym samym określone przez polskiego ustawodawcę limitacje maksymalneB. Gnela, Nowe uregulowanie odsetek maksymalnych w kodeksie cywilnym, PiP 2006, z. 12, s. 98..

Należy zauważyć, że ustawodawca, wprowadzając przepis art. 359 § 2³ k.c. oraz art. 481 § 2³ k.c., uwzględniając wyłącznie względy wykładni językowej, ograniczył kolizyjnoprawną ochronę przed lichwą jedynie do przypadków, w których strony dokonały wyboru prawa obcego jako właściwego dla danego stosunku. Słusznie zatem podnoszone jest w literaturze, że ograniczenie autonomii woli stron w tym zakresie skutkuje tym, iż mimo wyznaczenia obcego porządku prawnego strony winny respektować zakaz przekraczania ustawowo określonej i obowiązującej w prawie polskim granicy odsetek maksymalnych. Odmienne postanowienia umowne, na terytorium Polski, odniosą takie skutki prawne, jakby strony nie dokonały wyboru prawa obcego w tym zakresieT. Wiśniewski, (w:) Komentarz, s. 73..

Jednakże istnieją sytuacje, gdy prawo obce będzie właściwe dla danej umowy, mimo że strony nie dokonały jego wyboruNa marginesie należy wspomnieć, że poprzednio obowiązująca ustawa z 1965 r. zawierała w art. 25–29 szczegółowe unormowanie kolizyjne w zakresie zobowiązań umownych. Regulacja ta obowiązywała do 22 stycznia 2008 r., ponieważ z tym dniem weszła w życie w Polsce Konwencja rzymska z 1980 r. o prawie właściwym dla zobowiązań umownych. Wnikliwą analizę przepisów kolizyjnych na gruncie poprzedniej ustawy Prawo prywatne międzynarodowe oraz Konwencji rzymskiej z 1980 r. przeprowadził M. Kłoda, Problematyka kolizyjna przepisów o kredycie konsumenckim i odsetkach maksymalnych, Pr. Bank. 2005, nr 12, s. 28–40.. Artykuł 28 ustawy Prawo prywatne międzynarodowe nakazuje określać prawo właściwe dla zobowiązania umownego w oparciu o łączniki obiektywne wskazane w rozporządzeniu Rzym I. Zakresem zastosowania rozporządzenia objęto wszystkie umowy obligacyjne zawarte od 17 grudnia 2009 r. W przypadku gdy strony nie dokonały wyboru prawa, poszukiwanie prawa właściwego odbywa się na podstawie norm kolizyjnych określonych w rozporządzeniuM. Pazdan, Prawo prywatne, s. 204–220.. Wskazówek w tym zakresie udzielają oczywiście art. 4–8 rozporządzenia, przy czym unormowanie o charakterze ogólnym zamieszczono w art. 4, który określa prawo właściwe dla określonych rodzajów umów. W tym zakresie rozporządzenie szeroko korzysta z łącznika miejsca zwykłego pobytu tej strony stosunku zobowiązaniowego, która spełnia świadczenie charakterystyczne dla danego stosunku. Dalsze przepisy stanowią odrębną regulację odpowiednio dla umowy przewozu (art. 5), umów zawieranych z udziałem konsumentów (art. 6), umowy ubezpieczenia (art. 7) oraz indywidualnych umów o pracę (art. 8). Wszystkie wymienione powyżej artykuły posługują się rozmaitymi łącznikami, wskazując obiektywne powiązanie danego stosunku obligacyjnego z określonym prawem.

Tego typu obiektywne powiązanie zdaje się pozostawać poza zainteresowaniem polskiego ustawodawcy w ramach analizowanych przepisów, co wynika ze sformułowania w razie dokonania wyboru prawa obcego. Niemniej jednak w literaturze, choć zagadnienie zakresu zastosowania przepisów art. 359 § 2³ k.c. i art. 481 § 2³ k.c. nigdy nie stanowiło przedmiotu szerszych rozważań, wyrażono dwa odmienne stanowiska. Wedle pierwszego z nich w sytuacji, gdy właściwość prawa obcego nie wynika z wyboru prawa, lecz wskazuje na to obiektywna reguła kolizyjna, wówczas przepisy ustawy polskiej dotyczące odsetek maksymalnych oczywiście nie znajdują swojego zastosowaniaPor. m.in. M. Lemkowski, Odsetki, s. 353; C. Wiśniewski, M. Schulz, Ustawa antylichwiarska a emisja instrumentów finansowych, PPH 2006, nr 11, s. 21.. Przeciwne zapatrywanie zakłada, że zakaz określony art. 359 § 2³ k.c., a w konsekwencji również  art. 481 § 2³ k.c., nie dotyczy jedynie przypadków, w których prawo obce zostało wskazane w wyniku wyboru prawa, ale obejmuje także sytuacje, kiedy właściwość prawa obcego wynika ze stosowania odpowiednich norm prawa prywatnego międzynarodowego, przeto w tym również ustalania prawa właściwego w oparciu o łączniki obiektywne z rozporządzenia Rzym IB. Gnela, Nowe uregulowanie odsetek, s. 99–100. Autorka, uzasadniając swój pogląd, wskazała, że ustawodawca omyłkowo nie dostrzegł problemu dotyczącego obiektywnych wskazań prawa obcego jako właściwego dla oceny danego stosunku cywilnoprawnego, podobnie jak pominął kwestie wyłączenia przepisów dotyczących odsetek maksymalnych mocą jednostronnej czynności prawnej. Stanowisko to pozostaje odosobnione..

W mojej ocenie wykładnia językowa analizowanych przepisów nie budzi żadnych wątpliwości. Ustawodawca posłużył się jednoznacznym sformułowaniem, jakoby postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych, także w razie dokonania wyboru prawa obcego. Nie przyjęto więc tutaj możliwości obiektywnego wskazania prawa obcego, gdyż wówczas analizowanym przepisom in fine nadano by raczej brzmienie także w razie podlegania stosunku prawu obcemu. W tym wypadku posłużono się natomiast pojęciem wybór prawa, które nie wywodzi się z języka potocznego, lecz stanowi pojęcie prawne, określone w art. 3 rozporządzenia Rzym I. Zatem uwzględniając powszechnie akceptowaną zasadę racjonalności językowej prawodawcy w ramach derywacyjnej koncepcji wykładni prawaM. Zieliński, Wykładnia prawa. Zasady – reguły – wskazówki, Wolters Kluwer, Warszawa 2017, s. 261–266., należy przyjmować, że zabieg ograniczenia stosowania normy imperatywnej o odsetkach maksymalnych był celowy. Co więcej – posłużenie się terminem prawnym o przypisanym z góry znaczeniu daje możliwość odwołania się do zasady clara non sunt interpretanda – stosowanie wykładni językowej przepisu doprowadziło do wyjaśnienia wszelkich wątpliwości interpretacyjnych, przeto nie istnieje potrzeba stosowania wykładni pozajęzykowejSzerzej por. K. Płeszka, Wykładnia rozszerzająca, Oficyna a Wolters Kluwer, Warszawa 2010, s. 189–232.. Wreszcie przyjęcie, że przepisy o odsetkach maksymalnych znajdują swoje zastosowanie również w przypadku obiektywnego wskazania prawa, prowadziłoby do nieuzasadnionego rozszerzenia zakresu stosowania art. 359 § 2³ k.c. i art. 481 § 2³ k.c. Nie bez znaczenia pozostaje tutaj również wątpliwa argumentacja drugiego ze stanowisk, w zasadzie opierająca się na przyjęciu, że treść tychże przepisów w rzeczywistości jest wyłącznie efektem pomyłki ustawodawcyB. Gnela, Nowe uregulowanie odsetek, s. 98.. Już w pierwszym projekcie ustawy antylichwiarskiej znalazła się propozycja uchwalenia artykułu o takiej treściDruk Sejmu IV kadencji nr 3059 z 22 czerwca 2004 r.. Z kolei drugi projekt, ograniczający regulację odsetek maksymalnych jedynie do obrotu konsumenckiego, nie zawierał w ogóle przepisów wymuszających swoje zastosowanieDruk Sejmu IV kadencji nr 3063 z 24 czerwca 2004 r.. Warto w tym miejscu zauważyć, że podczas wspólnych posiedzeń Komisji Gospodarki i Komisji Finansów Publicznych omawiana regulacja nie stanowiła przedmiotu dyskusji. Uznać zatem należy, że intencją ustawodawcy było właśnie ograniczenie ochrony kolizyjnoprawnej jedynie do sytuacji wyboru prawa obcego. Jest to twierdzenie tym bardziej zasadne, że uchwalając przepisy ustawy z 9 października 2015 r., dokonano nowelizacji art. 481 k.c. poprzez dodanie § 2³ dokładnie w takim samym kształcie, jak ma to miejsce w ramach art. 359 k.c. Gdyby zatem zamiarem ustawodawcy było objęcie wszystkich stosunków transgranicznych, tj. tych, gdzie strony dokonały wyboru prawa, jak i tych, dla których prawo właściwe jest ustalone w oparciu o łączniki obiektywne, to z pewnością stosowna zmiana nastąpiłaby przy ostatniej nowelizacji Kodeksu cywilnego. Tymczasem ustawodawca uzupełnił przepisy o odsetkach za opóźnienie przepisem o tożsamym brzmieniu jak dotychczas obowiązujący, co jednoznacznie moim zdaniem przesądza o jego woli.

W kontekście przyjętego stanowiska pojawia się problem w sytuacji, gdy strony dokonają wyboru prawa obcego, a wskazanie to pokrywa się z odwołaniem wynikającym z łącznika obiektywnego. Rodzi się tutaj pytanie, czy art. 359 § 2³ k.c. oraz art. 481 § 2³ k.c. winny znaleźć swoje zastosowanie. Zasadne wydaje się konsekwentne przyjmowanie, że każdy wybór prawa obcego, nawet gdy zbiega się ze wskazaniem obiektywnym, nie wyłącza stosowania przepisów polskiej ustawy dotyczących odsetek maksymalnych. Przyjęcie powyższego poglądu uzasadniają chociażby przepisy rozporządzenia Rzym I i przyjęta praktyka sądowa. Poszukiwanie prawa właściwego w oparciu o łączniki obiektywne (art. 4–8 rozporządzenia Rzym I) możliwe jest tylko w sytuacji, gdy strony nie dokonały wyboru prawa obcego. Oznacza to, że wraz z dokonaniem czynności wyboru prawa właściwego przez strony niejako wyłączone zostają przepisy wskazujące na obiektywne powiązania zdanym prawem. Sąd bada wyłącznie, czy wybór prawa w kształcie zdziałanym przez strony był dopuszczalny oraz czy wskazanie to jest dostatecznie dookreślone. Nie czyni już jednak żadnych ustaleń, próbując się doszukiwać prawa właściwego wedle wyznaczników obiektywnych. Dlatego też należy uznać, że fakt pokrywania się prawa obcego przy jego wskazaniu jako właściwego przez strony z obiektywnym powiązaniem wynikającym z przepisów prawa nie wpływa w żaden sposób na konieczność zastosowania interpretowanych przepisów. Stąd też przyjmować należy, że niniejsze zagadnienie ma charakter stricte teoretyczny, gdyż praktyka i metodyka stosowania prawa przesądzają o pierwszeństwie rozpoznania określonych zagadnień prawnych.

Warto również zwrócić uwagę, że w prawie prywatnym międzynarodowym ograniczenia swobody wyboru prawa uznaje się za uzasadnione, zwłaszcza co do zobowiązań z udziałem konsumentów, jako „słabszej” strony umowy. W tym miejscu konieczne jest postawienie pytania, co w sytuacji, gdy w umowie konsumenckiej dokonano wyboru prawa obcego i według tego prawa zastrzeżono odsetki maksymalne, przy czym w kontrakcie posłużono się wyłącznie pojęciem odsetki maksymalne, pomijając wskazanie ich stopy procentowej, gdy tymczasem wysokość tychże odsetek okazuje się być ostatecznie niższa niż określona w przepisach prawa polskiego. Otóż wykładnia językowa art. 359 § 2³ k.c. i art. 481 § 2³ k.c. mogłaby prowadzić do wniosku, że nie należy dokonywać badania prawa obcego w kontekście zastrzeżonych odsetek maksymalnych. W tym wypadku winno się od razu stosować przepisy polskiej ustawy. W tym wyjątkowym wypadku proponowana metoda wykładni, ograniczająca się tylko do interpretacji językowej, nie jest wystarczająca. Stoję na stanowisku, że w takim przypadku należy dokonać badania przepisów prawa obcego i zastosować przepisy korzystniejsze dla konsumentaZasada ta jest powszechnie przyjmowana w doktrynie. Por. m.in. M. Czeplak, Zagadnienia kolizyjnoprawne ochrony konsumenta, (w:) Europejskie prawo konsumenckie a prawo polskie, red. E. Nowińska, P. Cybula, Kraków, Zakamycze 2005, s. 501.. Powyższe zapatrywanie zdaje się również uzasadniać treść art. 6 ust. 2 zd. 2 rozporządzenia Rzym I. Zgodnie z tym przepisem wybór prawa obcego nie może prowadzić do pozbawienia konsumenta ochrony przyznanej mu na podstawie przepisów, których nie można wyłączyć w drodze umowy, na mocy prawa, jakie zgodnie z ust. 1 byłoby właściwe w braku wyboru. Odnotować trzeba, że ust. 1 niniejszego artykułu wskazuje jako właściwe prawo państwa, w którym konsument ma miejsce zwykłego pobytu. Niezbędne jest jednak podkreślenie, że poczynione zastrzeżenie ma charakter wyjątkowy, gdyż jest ono przypisane tylko stosunkom konsumenckim.

Jedynie tytułem uwagi uzupełniającej warto zauważyć, że w doktrynie sformułowano także zapatrywanie, wedle którego stosowanie polskich przepisów o odsetkach maksymalnych zamiast wybranego przez strony prawa obcego jest nieuzasadnione w profesjonalnych umowach gospodarczych. Podnosi się, że  w różnych systemach prawnych, regulujących odsetki maksymalne, dopuszczalna granica zastrzeżonych odsetek jest różnie kształtowana i wobec tego niewłaściwe jest twierdzenie, iż polska regulacja zasługuje na ochronę w stosunkach między przedsiębiorcamiB. Gnela, Nowe uregulowanie odsetek, s. 99. Autorka zaznacza przy tym, że w jej ocenie polskie przepisy nie cechują się większą „moralnością” niż przepisy innych państw w tym zakresie.. Trudno jest podzielić taką ocenę. Wszakże nigdzie nie zostały poczynione żadne ograniczenia podmiotowe co do zakresu zastosowania przepisów o odsetkach maksymalnych. Podczas prac legislacyjnych rozważano możliwość ich wprowadzenia, jednakże nigdy nie zdecydowano się na przyjęcie tego typu rozwiązania. Oznacza to, że regulacja dotycząca odsetek maksymalnych, której treść nie budzi żadnych wątpliwości, znajduje swoje zastosowanie nie tylko w umowach z udziałem konsumentów, lecz również w umowach profesjonalnych.

Konkludując: przepisy art. 359 § 2³ k.c. oraz art. 481 § 2³ k.c. limitujące wysokość zastrzeganych odsetek, ze względu na przypisany im przez ustawodawcę charakter imperatywny, znajdują swoje zastosowanie w stosunkach transgranicznych we wszystkich rodzajach obrotu prawnego, uwzględniając rozróżnienie podmiotowe. Warunkiem ich implementacji jest jednak stwierdzenie, czy strony dokonały wyboru prawa w rozumieniu art. 3 rozporządzenia Rzym I, brak bowiem subiektywnego wskazania systemu prawnego, pod który podlegać ma dany stosunek cywilnoprawny, wyłączać będzie możliwość ograniczenia odsetek do wysokości maksymalnej wedle przepisów polskiej ustawy. Wszak wolą ustawodawcy, co wynika wprost z wykładni językowej oraz analizy linii nowelizacyjnej przepisów, było objęcie normą limitującą wysokość odsetek jedynie tych międzynarodowych węzłów prawnych, w których strony zastrzegły wybór prawa. Bez znaczenia dla oceny zakresu zastosowania niniejszych przepisów pozostaje również okoliczność ewentualnego pokrycia się wskazania prawa wedle łączników obiektywnych z określeniem dokonanym przez strony stosunku. Okoliczność ta nie podlega badaniu, a przez to, mając na uwadze także względy pragmatyczne, należy ją pominąć.