G dy ukaże się ten numer miesięcznika „Palestra”, będziemy zapewne w trakcie uroczystych obchodów Jubileuszu 100-lecia Odrodzenia Adwokatury Polskiej. Listopadowy numer miesięcznika był pomyślany inaczej niż wszystkie. Miał uświetniać kulminacyjny moment roku jubileuszowego adwokatury, w której historii pismo odegrało niezwykle istotną rolę. Wydarzenia ostatnich miesięcy sprawiły jednak, że realizacja pierwotnych założeń co najmniej w części okazała się niemożliwa. Śmierć legendarnego Redaktora Naczelnego „Palestry” śp. adw. Czesława Jaworskiego oraz wynikające z różnorakich okoliczności zmiany w redakcji spowodowały, że czasopismo znalazło się w szczególnym położeniu.

Znaczenie „Palestry” dla środowiska adwokackiego

„Palestra” to czasopismo wyjątkowe nie tylko na polskiej scenie prawniczej. Utworzone przez pasjonatów, wierzących głęboko, że wykonywanie zawodu adwokata w perspektywie wspólnotowej wymaga wymiany myśli, poszukiwania wiedzy o prawie, kształtowania zasad wykonywania zawodu, wreszcie promocji idei i powinności prawnika we współczesnym świecie. Dzieło grupki adwokatów, którzy poświęcili swój czas i środki, by powołać do życia tytuł adwokatury. Los nie zawsze był dla „Palestry” łaskawy. Po powołaniu do życia przez adwokata Anzelma Lutwaka we Lwowie ukazywała się krótko. Lata świetności rozpoczyna okres dwudziestolecia międzywojennego, gdy została reaktywowana pod przewodnictwem adw. Stanisława Cara. Kierowana była przez redaktorów, odciskających swoją osobowość na kartach kolejnych numerów, towarzyszyła pokoleniom prawników wszystkich zawodów i specjalności. Przez ostatnie dziesięciolecia, kreowana przez adwokatów-redaktorów Stanisława Mikke i Czesława Jaworskiego, którzy nadali jej współczesny kształt, stanowiła nieodzowny element polskiego krajobrazu literatury prawniczej. Zmieniały się czasy, redaktorzy i autorzy „Palestry”. Mijały epoki historyczne, zmieniały ustroje, a „Palestra” nieprzerwanie jest perłą w koronie polskiej adwokatury.

„Palestra” jest i zawsze była pismem uznawanym i docenianym nie tylko w środowisku adwokackim, lecz we wszystkich środowiskach praktykujących prawników. Zajmuje wyjątkową pozycję w świecie nauki prawa, gdzie od zawsze stanowi wzorzec wolnego i otwartego czasopisma poświęconego nie tylko problemom adwokatury, ale wszelakim zagadnieniom jurysprudencji, teorii oraz praktyki stosowania prawa. Odgrywa znaczącą rolę w sferze debat prawniczych, sporów ustrojowych i filozoficzno-politycznych. Jest pismem, w którym opublikowanie artykułu, glosy lub notki stanowi powód dumy i zaszczytu. Źródłem wiedzy o prawie, informacji o nowościach, kanonach sztuki i powinnościach prawniczych, roli jurysty we współczesnym świecie. Na „Palestrze” wychowały się pokolenia studentów prawa, aplikantów, adwokatów, sędziów, prokuratorów, radców prawnych, notariuszy, komorników. To czasopismo niesie z sobą ładunek nadzwyczajnych wartości. Na przestrzeni lat wrosło w środowiska prawnicze w taki sposób, że dzisiaj trudno wyobrazić sobie bez niego intelektualny krajobraz jurystów.

„Palestra” to powód do dumy pokoleń adwokatów, którzy dobrowolnie wspierali pismo swoim piórem, wiedzą, pasją, a także datkami, pozwalającymi zachować ekonomiczne podstawy czasopisma. Zarazem to szczególne zobowiązanie i wyzwanie dla każdego, kto podejmie próbę współtworzenia tytułu i wpisania się w ciąg znaczony przez wybitnych poprzedników.

Historia „Palestry” współwyznacza jej współczesność, a także w znacznym stopniu determinuje przyszłość. Świadomość historii i znaczenia czasopisma w świecie polskich prawników przesądza, że podstawową powinnością jest zachowanie jego ciągłości i tradycji, kontynuowanie linii programowej i profilu, wyznaczanego przez kolejnych redaktorów, członków kolegium redakcyjnego, autorów – zarówno adwokatów, jak i przedstawicieli wszystkich środowisk prawniczych, którzy wpływali przez te lata na jej kształt i treść. Oczywista potrzeba zachowania dorobku, stanowiącego nieodłączny element środowiska prawniczego, zderza się z koniecznością zmian dostosowujących pismo do wymogów współczesności. Współczesność stawia bowiem nowe wyzwania i cele. Permanentnie zmieniający się system prawny, modyfikacje w strukturze społecznej i zawodowej prawników, nowoczesne technologie wkraczające w konserwatywny z natury rzeczy świat jurystów, wywołujące rewolucyjne zmiany we wszystkich sferach i aspektach funkcjonowania prawników, stale wzrastająca szybkość życia, niosąca nowe wyzwania dla każdego, kto współuczestniczy w procesie stanowienia i stosowania prawa, wszystko to sprawia, że tradycyjne pismo, wydawane w odstępach miesięcznych w nobliwej drukowanej formie zeszytu, nie jest w stanie spełniać wszystkich oczekiwań czytelników.

Zarysowanie podstawowych kierunków funkcjonowania czasopisma wymaga zatem wyważenia racji i wartości w naturalnej sytuacji napięcia między tradycją a wymogami nowoczesności. Zachowanie pozycji i roli „Palestry” dla adwokatury i polskiego świata prawniczego wymaga umiejętnego połączenia wypracowanego dorobku z oczekiwaniami współczesnych adwokatów i aplikantów adwokackich. Podjęcia próby przeniesienia w przyszłość najlepszych cech „Palestry”, kształtowanych na przestrzeni ponad stu lat, oraz wzbogacenia jej o elementy niezbędne dla współczesnego prawnika. Znalezienie właściwych proporcji między oczywistą potrzebą uszanowania i zachowania tradycji a wymogami współczesności to zadanie zdecydowanie wykraczające poza możliwości wąskiej redakcji pisma. W tych fundamentalnych dla „Palestry” i adwokatury obszarach niezbędne jest współdziałanie wszystkich, którym na sercu leży dobro czasopisma i adwokatury, zarówno osób związanych instytucjonalnie z różnymi organami czasopisma, jak i pozostających formalnie poza jego strukturą.

Kolegialność

Kolegialność w tworzeniu czasopisma to mechanizm zapewniający spojrzenie wielopłaszczyznowe. Kolegium redakcyjne we współczesnych periodykach odgrywa szczególną rolę. W przypadku „Palestry” stanowi ciało współokreślające z redakcją kierunek rozwoju miesięcznika oraz współdziałające w tworzeniu poszczególnych numerów, w stopniu znacznie wykraczającym poza opracowanie recenzji wydawniczych sukcesywnie nadsyłanych artykułów. Aktywnie uczestniczy w procesie tworzenia stałych rubryk tematycznych, materiałów będących odpowiedzią na bieżące wyzwania prawne, nowości legislacyjnych. Kolegium redakcyjne to gremium, które swą wiedzą, kompetencjami i doświadczeniem ma aktywnie przyczyniać się do tego, że znaczenie czasopisma będzie wykraczać poza status zwykłego prawniczego informatora. Utrzymanie przez „Palestrę” znaczącej pozycji na rynku czasopism prawniczych wymaga stałego współdziałania kolegium redakcyjnego i redakcji w pozyskiwaniu tekstów najlepszych autorów. Jakość publikacji, ich znaczenie i oddziaływanie w środowisku prawniczym decydują bowiem o jakości czasopisma. Tylko w ten sposób można sprawić, że „Palestra” będzie pismem interesującym i oczekiwanym nie tylko w środowisku adwokackim. Dotarcie do maksymalnie szerokiego spektrum czytelników to warunek umocnienia opiniotwórczej pozycji tytułu, wpływającego na całe środowisko prawnicze. To zarazem bez wątpienia najważniejsze wyzwanie stojące przez kolegium redakcyjnym i redakcją. Szerokie spektrum czytelników korzystających z każdej formy przekazu oferowanego przez pismo ma zresztą być w przyszłości – według zapowiadanych niedawno publicznie założeń normatywnych – podstawowym kryterium oceny czasopisma w rankingach.

Adwokacki charakter „Palestry”

Palestra jest nierozerwalnie związana ze środowiskiem adwokackim, w które wrosła, stając się jego nieodłącznym elementem. Z formalnego punktu widzenia określana jest jako „Pismo Adwokatury Polskiej”. Najważniejszy element składający się na jej intelektualny i zawodowy wizerunek. Ważne jest jednak nie tylko to, że „Palestra” jest pismem adwokatury polskiej w rozumieniu instytucjonalnym, lecz przede wszystkim to, że miała i ma ambicje być pismem towarzyszącym każdemu adwokatowi i aplikantowi adwokackiemu w jego drodze zawodowej. Zarówno z uwagi na instytucjonalne powiązanie, jak i zawartość oraz profil, „Palestra” musi być czasopismem bardzo ważnym dla adwokatury i adwokatów. Środowiskowy charakter miesięcznika, mającego aspiracje do prezentowania treści istotnych z punktu widzenia całego świata prawników, przesądza o specyficznym modelu tworzenia i redagowania „Palestry”, w którym wyczulenie na głosy środowiska adwokackiego, jego oczekiwania i aspiracje, powinny stanowić zasadnicze filary kształtowania linii i zawartości treściowej. Historycznie „Palestra” pomyślana była jako czasopismo wspólnotowe, wyraz stanowisk i opinii adwokatów. Jeden z głównych sposobów zaznaczenia obecności adwokatów w świecie publikatorów prawniczych. Wpływania na kształt stanowienia i stosowania prawa. Kształtowania myśli prawniczej, postaw adwokatów, aplikantów adwokackich oraz przedstawicieli innych profesji, tworzących wspólnotę prawników kreujących, interpretujących i stosujących prawo. Zarazem od zawsze „Palestra” była i pozostaje pismem otwartym, współpracującym ze wszystkimi środowiskami prawniczymi. Realizującym ideę, według której prawo kształtuje się w argumentacyjnym dyskursie poprzedzającym jednostkowe akty jego stosowania. Dyskursywne podejście, oparte na współdziałaniu w tworzeniu linii programowej i zawartości czasopisma przez kolegium redakcyjne i redakcję, to element tradycji, który warto i należy pielęgnować. Współczesne metody komunikowania się za pośrednictwem Internetu, możliwość prowadzenia dyskursu w czasie rzeczywistym niezależnie od miejsca, gdzie aktualnie znajduje się interlokutor, sprawiają, że kolegialność w tworzeniu „Palestry” nabiera nowego znaczenia. Współtworzenie pisma to już dzisiaj nie tylko stałe współdziałanie kolegium i redakcji, ale także otwartość na wszelkie, w szczególności krytyczne, głosy środowiska adwokackiego. Współczesne metody komunikowania umożliwiają realizację w zdecydowanie większym stopniu podstawowej zasady towarzyszącej  twórcom „Palestry”, tj. zachowania jej środowiskowego, wspólnotowego charakteru. Wpływania adwokatów i aplikantów adwokackich na kształt i zawartość treściową pisma. Choć rola kolegium redakcyjnego i redakcji pozostaje niezmienna, w tym w szczególności znaczeniu, że to właśnie te gremia decydują ostatecznie o kształcie i treści poszczególnych numerów, to zasadniczym celem jest redagowanie czasopisma uwzględniającego oczekiwania i preferencje adwokatów i aplikantów adwokackich. Elastycznego, reagującego na postulaty środowiska adwokackiego, przede wszystkim jednak korygującego błędy stanowiące podstawę krytycznych ocen.

Wielopłaszczyznowość i zróżnicowanie „Palestry”

Palestra” to miejsce debat o podstawowych zagadnieniach współczesnego świata prawniczego, prezentacji myśli i poglądów wszystkich adwokatów, aplikantów adwokackich i innych przedstawicieli środowiska prawniczego. Łamy „Palestry”, zarówno tej wydawanej w klasycznej „drukowanej” postaci, jak i w formie elektronicznych modułów, są otwarte dla każdego. Granicą zamykającą „drzwi redakcji” jest jedynie oczywiste rażące naruszenie elementarnych zasad etycznych. Prawnicy, zwłaszcza współcześnie, są depozytariuszami wartości związanych z zasadą rządów prawa. Z tego przede wszystkim względu ciążą na nich szczególne etyczne powinności. Rola prawnika we współczesnym świecie, standard postępowania umożliwiający realizację sięgających czasów rzymskich społecznych powinności prawniczych, to elementy niezwykle istotne w perspektywie roli i funkcji „Palestry”.

„Palestra” to przestrzeń tworzenia debaty publicznej, sporów i kreowania nowych koncepcji oraz zachowania więzi między wszystkimi środowiskami prawniczymi. Czasopismo tworzone przez prawników dla prawników. Otwarte na wszelkie poglądy i koncepcje związane z tworzeniem i stosowaniem prawa, funkcjonowaniem adwokatów i aplikantów adwokackich, działaniem adwokatury instytucjonalnej, organów wymiaru sprawiedliwości i innych instytucji zajmujących się stosowaniem prawa. Wystrzegające się stygmatyzowania autorów, otwarte dla każdego stanowiska mieszczącego się w podstawowym paradygmacie wypowiedzi prawniczych, ściśle strzegące tego, by w żadnej publikacji nie doszło do przekroczenia linii wyznaczającej granicę pomiędzy debatami i sporami o prawie, adwokaturze i adwokatach a sferą bieżących sporów politycznych. Zarazem aktywne we wszystkich obszarach istotnych z punktu widzenia fundamentalnych dla adwokatów i adwokatury zagadnień związanych z rządami prawa, jako niezbywalnej zasady współczesnych demokracji konstytucyjnych. Poszukujące odpowiedzi na pytanie o rolę i funkcję prawników, w szczególności zaś adwokatów, we współczesnym świecie. Uczestniczące w tworzeniu etycznych i deontologicznych standardów wykonywania zawodu adwokata oraz innych zawodów prawniczych.

Nowoczesne sposoby publikacji – modułowość

Realizacji idei kolegialnego, wspólnotowego modelu tworzenia „Palestry” oraz wielopłaszczyznowości prezentowanego przez czasopismo spojrzenia sprzyjają nowoczesne sposoby komunikowania się. Truizmem będzie stwierdzenie, że zasadniczą przestrzenią, w której gromadzi się i wymienia informacje, jest dzisiaj Internet. Bez obecności w świecie wirtualnym trudno zachować możliwość dotarcia do czytelników i interakcji z nimi. Wirtualizacja naszego świata w istotny sposób zmieniła już rynek wydawców dzienników i czasopism, także profesjonalnych. Istotnie wpływa na sposób publikacji książek. „Palestra” od lat podąża drogą prezentowania treści w Internecie. Realizacji tego celu służy funkcjonująca od kilku lat elektroniczna wersja czasopisma, dostępna w szerokim zakresie dla każdego zainteresowanego. Elektroniczna wersja „Palestry” to w dającej się przewidzieć perspektywie wersja podstawowa. W tym zakresie zmiana sposobu udostępniania treści w oparciu o nowoczesne oprogramowanie, umożliwiające korzystanie z zawartości treściowej na każdym nośniku, w tym przede wszystkim na tabletach i smartfonach, to jedno z najpilniejszych zadań. Elektroniczna forma prezentacji treści składających się na „Palestrę” stwarza nowe możliwości kształtowania struktury i zawartości pisma. Zachowując tradycyjną, papierową formę miesięcznika, warto uzupełnić go nie tylko o stanowiącą jego lustrzane odbicie wersję elektroniczną, co dzieje się już w przypadku „Palestry” od kilku lat, ale przede wszystkim rozbudować go o dodatkowe moduły, zawierające treści, których z różnych względów nie sposób zmieścić na drukowanych kartach poszczególnych numerów. Elektroniczne sposoby prezentacji treści umożliwiają utworzenie kilku dodatkowych modułów tematycznych, uzupełniających treściowo i tematycznie klasyczną drukowaną „Palestrę”.

W sferze elektronicznych modułów dostrzegamy potrzebę wyodrębnienia części felietonistycznej, zawierającej pisane nieco lżejszym piórem zwarte wypowiedzi dotyczące różnorakich aspektów funkcjonowania adwokatury, adwokatów, organów wymiaru sprawiedliwości, praktyki stanowienia i stosowania prawa. Redagowanej w sposób ciągły, umożliwiający prezentowanie na bieżąco aktualnych informacji i komentowanie bieżących wydarzeń.

Warto również rozważyć utworzenie modułu ściśle adwokackiego, zawierającego na bieżąco aktualizowane informacje dotyczące podstawowych z punktu widzenia praktyki adwokackiej aktów normatywnych, zwięzłe komentarzy odnoszące się do najistotniejszych aspektów praktycznych ich stosowania, wybór aktualnego orzecznictwa uporządkowanego w sposób umożliwiający jego szybkie i skuteczne wykorzystywanie w codziennej pracy, wreszcie praktyczne wskazówki dotyczące wykładni i stosowania tej części systemu prawa.

W świecie permanentnie dokonywanych zmian normatywnych, w którym jedyną stałą cechą jest zmienność, nie sposób pominąć modułu odnoszącego się do projektowanych i wprowadzanych, czasami w nadzwyczajnym tempie, zmian normatywnych. Adwokatura stara się aktywnie uczestniczyć w procesie stanowienia prawa. Nie trzeba chyba nikogo przekonywać, jak istotne znaczenie dla realizacji idei rządów prawa, codziennego funkcjonowania adwokatów i aplikantów adwokackich ma możliwość wpływania na proces kształtowania i stanowienia prawa. Moduł poświęcony projektowanym i uchwalanym zmianom normatywnym może stanowić płaszczyznę wymiany myśli, krytycznych lub aprobujących opinii o przygotowywanych lub uchwalanych projektach, wreszcie oddziaływania na ich kształt przez środowisko adwokackie. Stanowić może ważne uzupełnienie działalności Komisji Legislacyjnej, stwarzające możliwość prezentowania przez przedstawicieli środowiska adwokackiego uwag, postulatów i propozycji dotyczących zmian w prawie. W pewnym zakresie może odgrywać funkcję informatora o nowościach w prawie, a także miejsca, w którym odnaleźć można pierwsze, czasami niezwykle istotne z punktu widzenia praktyki zawodowej komentarze i uwagi dotyczące nowych przepisów.

Z perspektywy adwokackiej nie ma chyba potrzeby uzasadniania utworzenia modułu dotyczącego historii adwokatury, sylwetek adwokatów, informacji o najważniejszych wydarzeniach związanych z funkcjonowaniem środowiska i samorządu adwokackiego.

Wreszcie możliwe jest utworzenie modułu literackiego, stanowiącego przestrzeń do publikacji przez nasze Koleżanki i Kolegów twórczości literackiej, a także zamieszczenia literatury poświęconej adwokaturze, która od początku pisma jest jego stałym elementem składowym. Szanując tradycję oraz realizując zasadę współuczestniczenia adwokatury w tworzeniu kultury, „Palestra” pozostanie otwarta na wszelkie formy wypowiedzi mieszczące się w sferze literatury pięknej.

Praktyczna przydatność a zróżnicowany charakter „Palestry”

Formuła powszechnej dostępności „Palestry” dla adwokatów i aplikantów adwokackich powiązana z samorządową powinnością finansowania per se musi zakładać, że teksty publikowane w „Palestrze” powinny nadawać się do wykorzystania w codziennej pracy adwokata. Dlatego też długoterminowym celem jest spowodowanie, by „Palestra” była jak najbardziej przydatna dla adwokata w jego codziennej pracy, podejmowała zagadnienia ściśle związane z praktyką. Nie oznacza to w żadnym razie unikania pogłębionej analizy zagadnień historycznych czy kulturalnych, lecz – co sygnalizowano już powyżej – to, że „Palestra” powinna być tematycznie zróżnicowana. Właściwe proporcje między dostarczaniem informacji i wiedzy niezbędnej do wykonywania zawodu adwokata powinny uwzględniać, że w „Palestrze” adwokat powinien znaleźć bieżące, ważne dla jego praktyki informacje, orzeczenia, wartościowe analizy dotyczące kwestii istotnych z punktu widzenia prowadzonej kancelarii. W tym zakresie warto wziąć pod uwagę kilka wyznaczających priorytety czynników, nie tracąc z pola widzenia powinności współuczestniczenia w tworzeniu i promocji myśli prawniczej, które powinny być realizowane za pomocą szeroko zakrojonej wizji. Po pierwsze, dla adwokatów najistotniejsze wydają się być sfery prawne związane z wykonywaniem zawodu. Po drugie, tematyka powinna być aktualna w świetle zmian w systemie prawnym. Analizy dotyczące zmian normatywnych, obecnie szczególnie częstych i skomplikowanych, w miarę możliwości powinny prezentować nowe regulacje z różnych perspektyw, najlepiej polemicznie. Z uwagi na praktyczną funkcję publikacji rozważania dotyczące zmian normatywnych należy łączyć z analizą ważniejszych orzeczeń, implementowanego prawa unijnego, rewolucyjnych zmian na płaszczyźnie wykładniczej SN, NSA, TK, TSUE i ETPCz, ale także i w sferze sporów doktrynalnych, gdy okazuje się, że pewne zagadnienia zostają podjęte na nowo i dają instrumenty, które są do wykorzystania w pracy adwokata.

Spoglądając na wizję wielopłaszczyznowej „Palestry”, składającej się z papierowej i elektronicznej wersji, traktowanych jako równorzędne i komplementarne sposoby prezentowania treści i realizacji linii programowej pisma, nie sposób nie dostrzec, że zachowanie właściwych proporcji między prezentowanymi w „Palestrze” treściami to kwestia o niezwykle istotnym znaczeniu. „Palestra” przede wszystkim powinna być tworzona w sposób pozwalający realizować jej podstawową misję, tj. priorytetowe podejmowanie zagadnień ściśle związanych z praktyką adwokacką oraz z codziennym prowadzeniem kancelarii. Uzupełniający charakter powinna mieć ważna, edukacyjna i erudycyjna sfera, poświęcona bądź to zagadnieniom historycznym, bądź zagadnieniom natury ogólnej, tak istotna dla wielu adwokatów, świadcząca o jakości pisma, nadająca mu elitarny charakter, odróżniająca zarazem „Palestrę” od branżowych poradników na rynku. Proporcje treściowe pomiędzy sferami tematycznymi publikacji muszą być właściwie wyważone. Realizacja potrzeby zapewnienia przejrzystości periodyku wymaga więc pewnego ustrukturyzowania treściowego. Zagadnienia tematyczne powinny być usystematyzowane w sposób uwypuklający to, co z perspektywy adwokackiej praktyki jest najistotniejsze. Przede wszystkim powinno to być prawo cywilne, prawo karne, prawo administracyjne, podatkowe, handlowe z prawem spółek, fuzji i przejęć, własność intelektualna i przemysłowa, prawo konstytucyjne i prawo Unii Europejskiej. Równolegle, jako nie mniej istotne, powinny się pojawiać zagadnienia proceduralne. To wszystko jest bowiem dla praktyka najistotniejsze. To naturalne, że wszystkie wymienione zagadnienia nie będą się pojawiać w każdym numerze. Zakładamy, że z różnych względów, wśród których pewną rolę odgrywają ograniczenia objętości poszczególnych numerów, podstawowa z perspektywy praktycznej tematyka prezentowana będzie cyklicznie. Kluczowe wydaje się osiągnięcie takiego celu, by adwokat, otwierając „Palestrę”, mógł znaleźć odpowiedzi na te problemy w sferze materialnoprawnej i procesowej, z którymi boryka się, wykonując zawód.

Zróżnicowanie treściowe ma służyć stworzeniu adwokatom możliwości znalezienia w każdym numerze czegoś interesującego i przydatnego dla własnej praktyki zawodowej. Możliwość taką stwarzają stałe działy tematyczne, przy czym w razie ważniejszych przedsięwzięć legislacyjnych warto rozważyć opracowywanie numerów tematycznych, poświęconych w całości określonemu aktowi normatywnemu. Wydaje się bowiem, że te najbardziej aktualne teksty powinny się pojawiać w najbliższym możliwym wydaniu „Palestry”, zaś te nie aż tak pilne, choć nie mniej doniosłe, mogą zostać opublikowane w kolejnych numerach. W ten sposób można utrzymywać regularność publikacji w ramach poszczególnych działów, będących w istocie odbiciem trzech podstawowych gałęzi, czyli prawa i postępowania cywilnego, karnego oraz administracyjnego. Nieco mniej powszechne z perspektywy praktyki zawodowej adwokata nowości z takich gałęzi jak prawo konstytucyjne, unijne, prasowe, podatkowe czy prawo własności intelektualnej i przemysłowej raczej nie występują z tak dużą częstotliwością, by w każdym numerze trzeba było poświęcić im miejsce. Ale gdy tylko się pojawią, powinny być bez zbędnej zwłoki publikowane.

Zapewnienie tematycznego zróżnicowania „Palestry” – zwłaszcza w wersji elektronicznej – powinno uwzględniać oczywisty fakt, że niektóre zagadnienia są interesujące wyłącznie dla adwokatów, inne dla naukowców, erudytów czy historyków z zamiłowania, niektóre zaś powinny być adresowane do szerszego odbiorcy. Niezależnie jednak od wiodącej sfery tematycznej „Palestry”, w istocie z każdej perspektywy, kluczowa jest zdolność periodyku do pozyskiwania wartościowych tekstów. Bardzo chcielibyśmy zachęcić najlepszych autorów, w tym młodych adwokatów i doświadczonych praktyków, do nadsyłania tekstów do „Palestry”. Tekst dobry i aktualny będziemy się starali publikować tak szybko, jak to możliwe.

Nowoczesna elektroniczna wersja „Palestry”

Niewątpliwie nie wszystkie materiały muszą być publikowane w wersji drukowanej. To najbardziej kosztochłonna formuła publikacji, a Internet staje się dziś medium podstawowym. Bardzo chcielibyśmy i w tym zakresie dostosować „Palestrę” do wymogów współczesności.

Postawiliśmy przed sobą zadanie, by w pierwszym kwartale 2019 r. uruchomić projekt nowoczesnej wersji elektronicznej „Palestry”. „Palestra” – jak wspomniano wyżej – zbudowana będzie z kilku modułów tematycznych tworzonych pod kątem konkretnego odbiorcy, zwiększających atrakcyjność i przydatność pisma dla środowiska adwokackiego poprzez uporządkowaną strukturę prezentacji różnorodnych form wypowiedzi. „Palestra” ma być miejscem prezentacji szerokiej palety form wypowiedzi: od mocno sformalizowanych językowo artykułów naukowych i glos, przez nieco inaczej pisane teksty poświęcone praktycznym aspektom wykonywania zawodu adwokata, po felietonowe formy prezentowania treści łączących się z szeroko rozumianą profesją adwokacką i powinnościami prawniczymi oraz formy czysto literackie, historyczne lub poświęcone wydarzeniom samorządowym. Krótko mówiąc, charakteryzować ją będzie naprawdę znacząca różnorodność stylistyczna i treściowa. Takie podejście ma zasadniczo służyć dwóm celom: zwiększeniu atrakcyjności czasopisma oraz możliwości zyskania przychylności różnorodnych adresatów, w tym tych korzystających z przywileju późnego urodzenia, którzy całe swoje życie spędzili w towarzystwie wielofunkcyjnych urządzeń otwierających dostęp do nieogarniętego bogactwa internetowych treści oraz umożliwieniu przejrzystego i szybkiego publikowania istotnych z punktu widzenia prawników materiałów. Tempo publikacji ma obecnie niezwykle istotne znaczenie. Informacje o charakterze sprawozdawczym z posiedzeń Naczelnej Rady Adwokackiej, Prezydium NRA, konferencji lub innych ważnych wydarzeń mają sens, gdy pojawiają się natychmiast, niemalże w czasie rzeczywistym. Formuła miesięcznika jest w tym zakresie całkowicie nieprzydatna. Potrzebne jest więc przeniesienie tych zagadnień do internetowej wersji modułu „aktualności”.

Powiązanie z innymi czasopismami prawniczymi

O pozycji i znaczeniu tytułu prawniczego decyduje współcześnie nie tylko jego zawartość treściowa, ale także powiązanie z innymi periodykami lub wydawnictwami, a przeniesienie „Palestry” w sferę wirtualną umożliwia takie połączenie. Elektroniczna wersja „Palestry” powinna być w konsekwencji powiązana z inteligentnymi metodami wyszukiwania informacji w świecie redundancji informacji prawniczej. W ten sposób „Palestra” mogłaby stać się zwornikiem czasopism prawniczych, umożliwiającym linkowanie do treści publikowanych w innych czasopismach. Inteligentna wyszukiwarka, służąca do odnajdowania tekstów poświęconych określonej tematyce, umożliwiająca ze strony „Palestry” sprawdzenie oraz skorzystanie z zawartości innych czasopism, to niezwykle ważny i przydatny element współtworzący współczesne i zarazem nowoczesne pismo prawnicze. Już teraz prowadzone są rozmowy oraz prace nad oprogramowaniem umożliwiającym automatyczny dostęp do interesujących czytelnika treści zamieszczanych nie tylko w „Palestrze”, ale także w innych pismach prawniczych.

Neutralność i dystans wobec sporów politycznych

„Palestra” nigdy nie angażowała się w debaty polityczne. Zachowywała neutralność i dystans wobec sporów toczących się na politycznej arenie. Ta cecha nieodłącznie związana z czasopismem od chwili jego utworzenia, na przestrzeni lat w istotnym zakresie współdecydowała o jego pozycji i znaczeniu. Niezależnie od perturbacji związanych z aktualnym kryzysem konstytucyjnym „Palestra” pozostaje pismem prawniczym, zachowującym profesjonalny i zarazem w pewnym sensie branżowy charakter. Dystans do polityki i aktualnych sporów z nią związanych nie oznacza oczywiście rezygnacji z prezentowania zagadnień podstawowych związanych z multicentrycznym systemem prawnym, kwestiami ustrojowymi, a przede wszystkim zasadą rządów prawa. Potrzeba zachowania i przeniesienia fundamentalnych wartości związanych z ideą rządów prawa, demokracji, prawami człowieka należy bowiem do podstawowych powinności adwokatury. W tej perspektywie zawsze warto pamiętać, że z art. 1 Prawa o adwokaturze wynika ciążący na adwokaturze obowiązek współdziałania w ochronie praw i wolności obywatelskich oraz w kształtowaniu i stosowaniu prawa. Realizacja tego obowiązku to także wypowiedzi na temat projektowanych zmian normatywnych. Mnogość pojawiających się w naszym systemie aktów normatywnych, zmian o charakterze wykładniczym, doktrynalnych kontrowersji przenikających codziennie do naszego życia zawodowego, stawia przed „Palestrą” stałe wyzwania związane z przygotowaniem publikacji związanych nie tylko z wejściem w życie nowych przepisów, wydaniem nowych orzeczeń, powstaniem sporów doktrynalnych, lecz również z wyprzedzeniem potencjalnych płaszczyzn przyszłego sporu. To istotne zadanie cyklicznie wydawanego, wartościowego periodyku.

Przestrzeń międzynarodowa – wersja anglojęzyczna

W dobie zglobalizowania biznesu i usług prawniczych niezbędne jest stworzenie medium służącego do prezentacji myśli i poglądów polskich prawników w przestrzeni międzynarodowej. Chcemy, żeby „Palestra” była czasopismem nowoczesnym, przejrzystym, skomunikowanym z innymi czasopismami prawniczymi. Utworzenie anglojęzycznej wersji pisma (odmiennej treściowo od polskiej) ma stworzyć szanse, by „Palestra” „dotarła poza granice naszego kraju”. To, w dzisiejszym zglobalizowanym i multicentrycznym systemie prawnym, wydaje się szczególnie istotne. Funkcjonowanie w strukturach Unii Europejskiej, coraz szersza i ściślejsza współpraca międzynarodowa prawników, wzrastająca rola arbitrażu międzynarodowego, wreszcie zacieśniająca się współpraca między adwokatami wykonującymi zawód w różnych państwach, nie tylko Unii Europejskiej, sprawia, że prezentacja treści istotnych z punktu widzenia praktycznych aspektów stanowienia i stosowania prawa, a także problematyki etyki i deontologii zawodowej, standardów wykonywania zawodu adwokata, przyjmowanych metod wykładni, zwyczajów związanych z funkcjonowaniem organów wymiaru sprawiedliwości, ma znaczenie ponadnarodowe. Podobnie przedstawia się kwestia analiz związanych ze sferą teorii i dogmatyki prawa, a także najgłębszych ustrojowych, konstytucyjnych podstaw funkcjonowania współczesnych demokracji konstytucyjnych. Postępująca konwergencja systemów prawnych – kontynentalnego opartego na zasadzie stanowienia prawa przez kompetentny organ oraz common law, historycznie opierającego się na uogólnianych precedensach stanowiących źródła prawa, także istotnie zwiększa potrzebę wymiany myśli, stanowisk i poglądów w sposób dostępny dla odbiorców zagranicznych. Nie ma chyba potrzeby przekonywania co do znaczenia sfery związanej ze stanowieniem i stosowaniem prawa Unii Europejskiej oraz regulacji konwencyjnych, w szczególności związanych ze stosowaniem europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Polska adwokatura, podobnie jak polscy prawnicy, musi dysponować możliwością prezentowania istotnych z perspektywy zawodowej treści w sposób dostępny dla prawników funkcjonujących w innych krajach. Spełnienie tego postulatu wymaga utworzenia anglojęzycznej wersji „Palestry”, wydawanej w formie elektronicznej, zawierającej opracowania o ogólniejszym i ponadnarodowym wymiarze, adresowanej zasadniczo do obcego czytelnika. Przychodzące kolejne pokolenia aplikantów adwokackich i młodych adwokatów znakomicie funkcjonują w sferze prawniczego języka angielskiego. Niejednokrotnie w tym języku realizują istotną część aktywności zawodowej. Współpracują z obcymi prawnikami na co dzień. Możliwość prezentacji tekstów w języku angielskim to dla tej grupy pokoleniowej zadanie niezwykle istotne. Wersja angielska „Palestry” nie będzie z powodów oczywistych przekładem tekstów publikowanych w polskim wydaniu. Ambicją kolegium redakcyjnego i redakcji jest stworzenie pisma zawierającego teksty pisane z myślą o czytelniku spoza Polski, formułowane zgodnie z przyjmowanymi w Europie standardami publikacyjnymi. Odnoszące się do zagadnień o ponadlokalnym znaczeniu, pisane w sposób budzący zainteresowanie prawników z innych krajów. Anglojęzyczna „Palestra” to nie tylko próba prezentacji polskiej myśli prawniczej poza granicami kraju, a tym samym promocji polskich prawników, w szczególności zaś adwokatów i aplikantów adwokackich, ale także dążenie do ułatwienia wykonywania zawodu w zakresie relacji międzynarodowych. Nie bez znaczenia jest także to, że skuteczne uruchomienie ukazującego się w podstawowej wersji elektronicznej periodyku publikującego teksty w języku angielskim jest także elementem promocji instytucjonalnej adwokatury. Istotnym elementem w powyższym kontekście jest także możliwość wykorzystywania anglojęzycznej „Palestry” w zakresie kontaktów międzynarodowych oraz współdziałania w ramach europejskich i międzynarodowych organizacji prawniczych.

„Palestra” i „Młoda Palestra” – więź pokoleniowa

Właściwa komunikacja środowiskowa wymaga odnalezienia i wykorzystania efektu synergii i komplementarności pomiędzy  „Palestrą” i „Młodą Palestrą”. Trudno nie dostrzegać, że historycznie ukształtowana i mająca ugruntowaną pozycję „Palestra” znajduje dzisiaj swoje uzupełnienie w postaci wydawanego także przez Naczelną Radę Adwokacką periodyku „Młoda Palestra”. Publikacja dwóch tytułów tworzonych przez różne grupy pokoleniowe i do różnych grup pokoleniowych adresowanych, służy z jednej strony stworzeniu możliwości wypowiadania się przez młodsze pokolenie aplikantów adwokackich i adwokatów, z drugiej komplementarnemu układowi treściowemu. Odmienny docelowy krąg czytelników, inny sposób podejścia do struktury, stylistyki i zawartości treściowej tekstów, zróżnicowana problematyka, to wszystko elementy, które w przypadku jednego pisma generują nierozwiązywalne kolizje wartości. Dysponowanie dwoma tytułami stwarza możliwości dotarcia w sposób satysfakcjonujący i różnorodny do wszystkich członków społeczności adwokackiej.

„Biblioteka Palestry"

Uzupełnieniem treściowym miesięcznika „Palestra” jest myśl prawnicza upowszechniana w ramach publikacji wydawanych w serii „Biblioteka Palestry”. W tym zakresie adwokatura dysponuje już imponującą kolekcją, w której opublikowanych zostało kilkanaście tekstów stanowiących podstawy kanonu światowej literatury prawniczej. Znaczenie tych opracowań – zarówno w sferze kształcenia prawników, w szczególności zaś aplikantów adwokackich, jak i w codziennej pracy adwokata – jest trudne do przecenienia. Oprogramowanie służące do udostępniania elektronicznej wersji „Palestry” stworzy możliwości nieodpłatnego udostępnienia adwokatom i aplikantom adwokackim elektronicznych wersji tych dzieł, w formie umożliwiającej lekturę w aktualnie wykorzystywanych formatach. Elektroniczna „Biblioteka Palestry” będzie zatem stanowić kolejny moduł. W tym zakresie adwokatura od kilku lat przyjęła na siebie rolę promotora tekstów tworzących kanon podstaw prawniczego myślenia, na których wyrastały i wychowywały się pokolenia prawników na całym świecie. Kryzys tożsamości prawniczej, z jakim mamy do czynienia na przestrzeni ostatnich lat, dobrze obrazuje, jak potrzebne każdemu z nas są te opracowania. Wierzymy, że „Palestra” obudowana taką wieloaspektową propozycją, adresowaną do szerokiego spektrum odbiorców, zawierającą treści satysfakcjonujące zarówno nastawionego praktycznie czytelnika, jak i poszukującego teoretycznych smaczków adresata, zachowa status publikatora, z którym będą identyfikować się członkowie adwokatury.

Podsumowanie

Przedstawione myśli to tylko zarys koncepcji prowadzenia „Palestry” w przyszłości. Konceptu, który powinien ewoluować  z pomocą nie tylko redakcji i kolegium redakcyjnego, lecz przede wszystkim przy współdziałaniu adwokatów i aplikantów zainteresowanych losami „Palestry”. Redakcja i kolegium redakcyjne mogą wskazywać kierunek pisma i nadawać ostateczny kształt publikacjom. Ale nic nie zastąpi dokonań samych Autorów, ich zaangażowania, determinacji i jakości publikacji. Dla wypracowania ostatecznego przyszłego kształtu „Palestry” istotne będą wszelkie sugestie środowiska adwokackiego co do ostatecznego kształtu zarysowanej powyżej propozycji rozwoju czasopisma. Jesteśmy otwarci na te sugestie, ponieważ głęboko wierzymy, że „Palestra” może zachować i umocnić status wiodącego periodyku polskiego środowiska prawniczego.