K ończy się rok obchodów Stulecia Odrodzonej Adwokatury Polskiej. Nasze środowisko na wiele sposobów pokazało swoją historię, a także istotę samorządu i zawodu adwokata. Uhonorowaliśmy i przywróciliśmy z zapomnienia wiele wybitnych postaci, zasłużonych nie tylko dla Adwokatury Polskiej, ale też dla wymiaru sprawiedliwości i naszej ojczyzny. I co najważniejsze, obchody te były otwarte dla społeczeństwa. W tym roku odbyło się wiele wystaw, happeningów, konkursów dla uczniów i konferencji dla studentów. Były to wydarzenia nie tylko centralne, ale przede wszystkim lokalne.

Jubileusz zainaugurowaliśmy w styczniu, w Bydgoszczy, gdzie odbyła się inscenizacja historycznego przekazania kluczy do miasta przez niemieckiego burmistrza Hugona Wolfa Janowi Maciaszkowi, adwokatowi i pierwszemu prezydentowi tego miasta. Mieszkańcy Bydgoszczy wzięli również udział w historycznej grze miejskiej.

Wystawę „Adwokaci Polscy Ojczyźnie” pokazywały izby w Bydgoszczy, Koszalinie, Szczecinie, Radomiu i Warszawie. Historyczne ekspozycje miały również izby kielecka i opolska. Dużą wystawę przygotowały Ośrodek Badawczy Adwokatury i izba pomorska w okresie wakacyjnym w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Zobaczyło ją kilkadziesiąt tysięcy osób.

Szerszy krąg osób może oglądać w nowoczesnej formie pamiątki historyczne w dopiero co otwartym Wirtualnym Muzeum Adwokatury Polskiej.

Wiele izb zorganizowało otwarte konferencje naukowe, odbyły się one m.in. w Gdańsku, Wrocławiu, Szczecinie, Łodzi i Rzeszowie. Konferencję „Dlaczego warto być adwokatem”, w której wzięła udział m.in. Ludwika Wujec, zorganizowała Naczelna Rada Adwokacka dla studentów prawa.

Dużym powodzeniem cieszył się konkurs na esej „Rola adwokatów w życiu społecznym”. Prace konkursowe nadesłali uczniowie szkół podstawowych, gimnazjów, liceów i zasadniczych szkół zawodowych z całej Polski. Warto przypomnieć, że honorowym przewodniczącym jury był nieodżałowany adw. Czesław Jaworski, który z wielkim pietyzmem oceniał prace młodych ludzi.

W październiku przed Stocznią w Gdańsku odsłoniliśmy razem z Bogdanem Borusewiczem, wicemarszałkiem Senatu, tablicę upamiętniającą adwokatów walczących o prawa i wolności obywatelskie.

O trwały i pożyteczny ślad obchodów stulecia zadbała izba pomorska, która w Gdańsku, przed siedzibą izby, zasadziła drzewo – tulipanowiec amerykański. Duże poruszenie wśród mieszkańców i turystów wywołało wydarzenie w Toruniu – ubranie pomnika Mikołaja Kopernika w togę adwokacką. Staraniem władz izby kujawsko-pomorskiej w Toruniu nadano jednemu z rond imię adwokata Stefana Michałka, prezydenta tego miasta w latach 1922–1924.

Lokalną społeczność przyciągnęły również wydarzenia rozrywkowo-sportowe organizowane przez samorządy adwokackie. W imprezie sportowej zorganizowanej przez izbę katowicką na Stadionie Śląskim udział wzięło ponad 2,5 tys. osób. Również piknik dla mieszkańców Warszawy zorganizowany m.in. przez Okręgową Radę Adwokacką w Warszawie cieszył się ogromnym powodzeniem.

W ramach obchodów jubileuszowych nawiązaliśmy współpracę z organizatorami Objazdowego Festiwalu Watch Docs. Adwokaci rozmawiali o roli adwokata i o prawach człowieka przy okazji prezentowanych filmów dokumentalnych poruszających te kwestie. Filmy były pokazywane przede wszystkim w małych miastach, jak: Szydłowiec, Sanok, Jawor, Lębork czy Radomsko.

O tym, że adwokat jest blisko ludzi, przekonywaliśmy poprzez kampanie informacyjne, prezentowane na lotniskach, w autobusach, tramwajach i metrze. Również poprzez wkładkę i uruchomiony portal internetowy „Zajrzyj do adwokata” uświadamialiśmy społeczeństwo, że porada adwokacka przydaje się w wielu codziennych sytuacjach i nie ogranicza się wyłącznie do obrony w sprawach karnych.

Stulecie Odrodzonej Adwokatury Polskiej upamiętnił specjalnie dla naszego środowiska Henryk Sawka, przygotowując okolicznościowe rysunki. Jeden z nich mogą Państwo obejrzeć na okładce niniejszego wydania „Palestry”. Również Poczta Polska wydała z tej okazji jubileuszową kartkę pocztową.

Na stronie adwokatura.pl i w mediach społecznościowych przez cały rok przypominaliśmy najważniejsze wydarzenia z życia samorządu adwokackiego i sylwetki najwybitniejszych jego przedstawicieli.

Uroczystą galą na Zamku Królewskim 23 listopada zamykamy obchody stulecia. Relacja z tego wydarzenia z pewnością znajdzie się w kolejnym wydaniu „Palestry”.

Jak pokazują powyższe przykłady wydarzeń, udowodniliśmy, że Adwokatura przywiązana jest do tradycji, ale też nadąża za tym, co tu i teraz. Nie jesteśmy środowiskiem hermetycznym, skupionym na sobie. Hasło, które przyświecało tegorocznym obchodom, to „Adwokat blisko społeczeństwa”. I to hasło będzie zawsze aktualne.

Przypominając stuletnią historię naszego samorządu, pokazaliśmy, że to adwokaci budowali państwo prawa po 1918 roku. To adwokaci byli ministrami, premierami, prezydentami miast czy prezesami sądów. To adwokaci walczyli o prawa i wolności obywatelskie w mrocznych czasach PRL-u. Wreszcie to adwokaci podejmowali działania odbudowy demokracji po 1989 roku.

Jesteśmy wyjątkowi na tle adwokatury światowej. Dzięki historii naszego państwa czujemy się odpowiedzialni za Polskę, za jej ustrój, wymiar sprawiedliwości, przestrzeganie praw i wolności obywatelskich, za legislację. Adwokaci mieli i mają zaszczepiony gen patriotyzmu, niepodległości i praworządności. To dzięki naszym zasłużonym kolegom z przeszłości mamy nie tylko prawo, ale też obowiązek zabierać głos w ważnych dla naszego kraju sprawach.

Dlatego Adwokatura Polska głośno zabiera głos w sytuacjach, gdy psute jest prawo, czy wręcz łamana Konstytucja. Dlatego Adwokatura zawsze będzie bronić praw i wolności obywatelskich. Historia pokazuje, że w trudnych chwilach Polska zawsze mogła liczyć na adwokatów, na ich zaangażowanie w budowanie państwa prawa i w sprawy społeczne. Ale i w czasach stabilizacji nie tracimy z oczu spraw ważnych, alarmujemy, gdy łamane są prawa i wolności obywatelskie, zasady prawa czy wręcz pojawia się próba uzyskania władzy absolutnej w każdej dziedzinie życia. I z tego też powodu Adwokatura nigdy nie będzie cieszyła się uznaniem władzy. Dlatego też władza często chce nam zamknąć usta, odbierając samorządowi kolejne pola działania. Podważa się wówczas nasze kompetencje. Tak było w przypadku ubiegłorocznego pomysłu resortu sprawiedliwości, aby aplikacje adwokackie mogły prowadzić uczelnie wyższe. Jeszcze bardziej niebezpiecznym pomysłem była koncepcja ministerialna przyznająca prokuratorom możliwość zwalniania m.in. adwokatów z tajemnicy zawodowej. Po szybkiej i wspólnej reakcji środowisk: prawniczego, lekarskiego i dziennikarskiego minister na razie wycofał się z pomysłu. Pomysłu, który gdyby został zrealizowany, byłby końcem zawodu adwokata. Klient nie mógłby nam powierzać swoich spraw, nie miałby do nas zaufania. Byłby to koniec praw i wolności obywatelskich w wymiarze prawa do obrony i prawa do sądu.

Nasze krytyczne oceny często są odbierane jako angażowanie się w politykę. Trzeba jednak stale powtarzać, że adwokatura jest apolityczna, za to prospołeczna i proobywatelska. Naszym orężem są opinie wydawane przez samorząd adwokacki w procesie legislacyjnym, opinie amicus curiae, uchwały okręgowych rad adwokackich i Naczelnej Rady Adwokackiej, udział w pracach legislacyjnych Sejmu i Senatu, czy wreszcie edukacja społeczna.

Jaka jest Adwokatura 100 lat po podpisaniu przez marszałka Józefa Piłsudskiego dekretu o statucie tymczasowym Palestry Państwa Polskiego? Jest na pewno młodsza. Dzisiaj połowa naszego środowiska to trzydziesto- i czterdziestolatkowie. Wyrównał się parytet płci. Jest nas ponad 25 tysięcy. Pracujemy w jednoosobowych kancelariach i w międzynarodowych korporacjach prawniczych. Prowadzimy praktykę ogólną lub uszczegółowioną na wąskie dziedziny prawa. Zdobywamy doświadczenie w kraju i za granicą. Jesteśmy różnorodni. Jednak wierzę, że w sprawach elementarnych jesteśmy jednością. Chcemy stać po stronie człowieka, który musi zmierzyć się z wymiarem sprawiedliwości. Rozumiemy, czym są prawa i wolności obywatelskie i będziemy ich wspólnie bronić w momencie zagrożenia. Wspólnie też będziemy stać na straży Konstytucji, wolnych i niezawisłych sądów, dobrego prawa i z oddaniem pracować nad umacnianiem demokratycznego państwa prawa. Tego sobie i wszystkim moim Koleżankom i Kolegom życzę na kolejne lata. Jeśli będziemy widzieć w naszym zawodzie coś więcej niż pracę, wówczas samorząd adwokacki będzie silny, wartościowy i pożyteczny dla społeczeństwa.

Kończąc, chciałbym wyrazić wdzięczność wszystkim Koleżankom i Kolegom, którzy zaangażowali się w uczczenie tego ważnego dla nas jubileuszu. Wszystkim, którzy przygotowywali konferencje, gale, wystawy, wydarzenia sportowe, uczestniczyli w debatach Objazdowego Festiwalu Watch Docs, tym, którzy brali udział w pracach jury konkursu na esej oraz wszystkim tym, którzy opracowywali i koordynowali przebieg Stulecia Odrodzonej Adwokatury Polskiej – bardzo dziękuję.

adw. Jacek Trela

Prezes Naczelnej Rady Adwokackiej