I. Sytuacja, w której wydane zostały dwa lub więcej prawomocnych postanowień o stwierdzeniu nabycia spadku po tym samym spadkodawcy, należy do bardzo niepożądanych, podobnie jak to jest w każdym wypadku kolizji prawomocnych orzeczeń. W związku z tym powstaje pytanie o to, w jaki sposób można doprowadzić do tego, aby w obrocie prawnym było zachowane tylko jedno z dwóch lub większej liczby takich postanowień. Pytanie to powstaje z uwagi na szczególne uregulowanie dopuszczalności skargi o wznowienie postępowania w postępowaniu nieprocesowym. Według art. 524 § 1 k.p.c. uczestnik postępowania może żądać wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem orzekającym co do istoty sprawy, jednak skarga o wznowienie jest niedopuszczalnaWprawdzie art. 524 § 1 k.p.c. stanowi o niedopuszczalności wznowienia postępowania, gdy postanowienie kończące postępowanie w sprawie może być zmienione lub uchylone, jednak chodzi tu o przypadek wyłączenia dopuszczalności skargi, powodujący jej odrzucenie (art. 410 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.), a nie wypadek niedopuszczalności wznowienia, który musiałby skutkować oddaleniem skargi, por. np. W. Siedlecki, (w:) System prawa procesowego cywilnego, t. 3, Zaskarżanie orzeczeń sądowych, red. W. Siedlecki, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1986, s. 411. Co do rozróżnienia między dopuszczalnością skargi o wznowienie oraz dopuszczalnością wznowienia zob. K. Weitz, (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, t. 2, Warszawa 2012, art. 410, uw. 11–13, s. 511–514., jeżeli postanowienie kończące postępowanie może być uchylone lub zmienione. Jeśli chodzi o stwierdzenie nabycia spadku, szczególny wypadek zmiany prawomocnego postanowienia przewidziany jest w art. 679 k.p.c. Ponadto art. 524 § 2 k.p.c. stanowi, że zainteresowany, który nie był uczestnikiem postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem orzekającym co do istoty sprawy, może żądać wznowienia postępowania, jeżeli postanowienie to narusza jego prawa. W takim wypadku stosuje się przepisy o wznowieniu postępowania z powodu pozbawienia możności działania. W świetle przywołanych regulacji powstaje wątpliwość, czy w razie istnienia dwóch lub większej liczby prawomocnych postanowień orzekających stwierdzenie nabycia spadku po tym samym spadkodawcy dopuszczalna jest skarga o wznowienie złożona na podstawie art. 403 § 2 in principio k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., czy też uregulowanie to w całości zastąpione zostało szczególnym unormowaniem zawartym w art. 679 k.p.c. w zw. z art. 524 § 1 lub 2 k.p.c.

Przedstawione zagadnienie jest egzemplifikacją szerszego problemu, sprowadzającego się do pytania o to, w jakim zakresie wyłączone jest w postępowaniu nieprocesowym żądanie wznowienia postępowania na zasadach przewidzianych w procesie (por. art. 399 i n. k.p.c.) z uwagi na regulacje art. 524 k.p.c. i szczególne przepisy przewidujące w różnych sprawach w postępowaniu nieprocesowym możliwość zmiany lub uchylenia prawomocnych postanowień co do istoty sprawyZob. m.in. M. Sawczuk, Wznowienie postępowania cywilnego, Warszawa 1970, s. 44–51; tenże, Ponowne orzekanie w sprawie cywilnej prawomocnie osądzonej, Warszawa 1975, s. 138–182; J. Krajewski, Postępowanie nieprocesowe, Toruń 1973, s. 65; A. Zieliński, Sądownictwo opiekuńcze w sprawach małoletnich, Warszawa 1975, s. 137–138; K. Lubiński, Postępowanie o ubezwłasnowolnienie, Warszawa 1979, s. 203–208; K. Korzan, Postępowanie nieprocesowe, Warszawa 2004, s. 210–212; A. Bartoszewicz, Postępowanie o uznanie za zmarłego i stwierdzenie zgonu, Warszawa 2007, s. 206–207 oraz 228–232.. W doktrynie, jak i w judykaturze prezentowany jest zarówno pogląd, że wobec treści art. 679 k.p.c. w sprawach o stwierdzenie nabycia spadku w ogólności skarga o wznowienie postępowania jest niedopuszczalnaW doktrynie zob. W. Siedlecki, Zarys postępowania cywilnego, Warszawa 1968, s. 446; tenże, Dopuszczalność wznowienia postępowania cywilnego, NP 1983, nr 3, s. 27; tenże, (w:) System, s. 412; Z. Krzemiński, Ochrona praw zainteresowanego, który nie był uczestnikiem postępowania nieprocesowego, „Palestra” 1966, nr 3–4, s. 24–25; A. Napiórkowski, Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku, NP 1969, nr 5, s. 751–752; M. Sawczuk, Wznowienie, s. 50–51; tenże, Ponowne, s. 172–173; tenże, (w:) System prawa procesowego cywilnego, t. 3, Zaskarżanie orzeczeń sądowych, red. W. Siedlecki, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1986, s. 165; J. Pietrzykowski, (w:) Kodeks postępowania cywilnego, red. K. Piasecki, t. 2, Warszawa 2006, art. 679, nb. 1, s. 350; J. Kosik, (w:) System prawa cywilnego, t. 4, Prawo spadkowe, red. J. S. Piątowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1986, s. 305–306. W judykaturze zob. postanowienie SN z 10 maja 1966 r., II CR 205/66, OSNCP 1966, nr 12, poz. 224; uchwałę SN z 9 lutego 1967 r., III CZP 86/66, OSNCP 1967, nr 11, poz. 190; uchwałę SN z 27 kwietnia 1982 r., III CZP 15/82, OSNCP 1982, nr 8–9, poz. 118; uchwałę SN z 21 kwietnia 1994 r., III CZP 40/94, OSNCP 1994, nr 11, poz. 210; postanowienie SN z 24 października 2001 r., III CKN 366/00, LEX nr 53094; postanowienie SN z 26 czerwca 2002 r., III CZ 64/02, LEX nr 303367; postanowienie SN z 11 lipca 2002 r., IV CO 7/02, OSNC 2003, nr 10, poz. 139; postanowienie SN z 14 września 2004 r., III CK 458/03, LEX nr 148658., w tym w szczególności także wówczas, gdy istnieją dwa lub więcej prawomocnych postanowień o stwierdzeniu nabycia spadku po tym samym spadkodawcyW nauce zob. J. Policzkiewicz, (w:) J. Policzkiewicz, W. Siedlecki, E. Wengerek, Postępowanie nieprocesowe, Warszawa 1980, s. 278, przypis 27; J. Forystek, Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 26 listopada 2009 r., III CSK 30/09, „Rejent” 2010, nr 6, s. 122 i n. Por. także T. Żyznowski, (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, t. 3, Warszawa 2011, art. 679, uw. 6, s. 424. W orzecznictwie por. postanowienie SN z 8 sierpnia 2003 r., V CK 491/02, LEX nr 315425., jak i bronione jest stanowisko, że art. 679 k.p.c. wyłącza możliwość wniesienia skargi o wznowienie tylko w zakresie, w którym pochłania podstawy wznowienia określone w art. 401 k.p.c., 401¹ k.p.c. oraz art. 403 k.p.c., natomiast w pozostałym zakresie skarga o wznowienie w tych sprawach jest dopuszczalnaZob. w literaturze J. Krajewski, Postępowanie, s. 127; K. Korzan, Postępowanie, nb. 408, s. 308; T. Felski, Glosa do uchwały SN z 21 kwietnia 1994 r., III CZP 40/94, „Palestra” 1995, nr 3–4, s. 256–257; W. Broniewicz, Glosa do postanowienia SN z 11 lipca 2002 r., IV CO 7/02, OSP 2004, nr 5, poz. 59, s. 250 i n. oraz przypis 1; tenże, Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 2008, s. 340 (w ujęciu ogólnym); P. Pruś, (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. M. Manowska, t. 2, Warszawa 2011, art. 679, uw. 2, s. 288; J. Gwiazdomorski, Prawo spadkowe w zarysie, Warszawa 1968, s. 186 i przypis 42. Odmiennie później w tej pracy w opracowaniu A. Mączyńskiego, por. J. Gwiazdomorski, Prawo spadkowe w zarysie, Warszawa 1990, s. 167. Co do judykatury zob. postanowienie SN z 26 listopada 2003 r., III CK 144/02, LEX nr 488994; postanowienie SN z 14 października 2009 r., V CSK 118/09, LEX nr 564983; postanowienie SN z 10 grudnia 2009 r., III CZ 63/09, LEX nr 551126. Por. także dotyczącą postępowania o ubezwłasnowolnienie uchwałę SN z 10 listopada 1969 r., III CZP 56/69, OSNCP 1970, nr 7–8, poz. 118.. Przyjęcie pierwszego zapatrywania oznaczałoby, że w razie istnienia dwóch lub większej liczby prawomocnych postanowień o stwierdzeniu nabycia spadku po tym samym spadkodawcy uchylenie któregokolwiek z nich następowałoby w postępowaniu na podstawie art. 679 k.p.c., natomiast drugie zapatrywanie prowadziłoby do wniosku, że stosowanie art. 679 k.p.c. jest tu wyłączoneTak wyraźnie B. Dobrzański, (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. Z. Resich, W. Siedlecki, Warszawa 1975, t. 1, art. 679, s. 986–987. Por. także uchwałę SN z 16 grudnia 1983 r., III CZP 65/83, OSNCP 1984, nr 7, poz. 111., właściwe jest zaś wniesienie skargi o wznowienie postępowania zgodnie z art. 403 § 2 k.p.c.Co do przemian regulacji podstawy wznowienia w postaci kolizji prawomocnych orzeczeń (wyroków) por. K. Weitz, (w:) Kodeks, art. 401, s. 478, uw. 14. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.Tak wypowiadają się T. Felski, Glosa, s. 257–259; P. Migaj, Wzruszanie prawomocnych postanowień o stwierdzeniu nabycia spadku po tym samym spadkodawcy, AUW 1993, Nr XXIX, s. 157 i n.; J. Gudowski, (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, t. 3, Warszawa 2012, art. 679, uw. 17, s. 514–515; A. Zieliński, (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Zieliński, Warszawa 2012, art. 679, nb. 4, s. 1104–1105; B. Kordasiewicz, (w:) System prawa prywatnego, red. Z. Radwański, t. 10, Prawo spadkowe, red. B. Kordasiewicz, Warszawa 2009, nb. 41, s. 477–478; P. Pruś, (w:) Kodeks, art. 679, uw. 5, s. 289; T. Demendecki, (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Jakubecki, Warszawa 2012, art. 679, s. 857. W orzecznictwie por. postanowienie SN z 7 listopada 2002 r., V CKN 1258/00, „Wokanda” 2003, nr 9, poz. 8; z 14 października 2009 r., V CSK 118/09, LEX nr 564983; z 26 listopada 2009 r., III CSK 30/09, LEX nr 585083; z 4 grudnia 2009 r., III CSK 100/09, LEX nr 852563; z 17 lutego 2011 r., III CZ 6/11, LEX nr 1102868.

II. W uchwale z 10 lipca 2012 r., III CZP 81/11Biul. SN 2012, nr 7, s. 7., Sąd Najwyższy przyjął, że art. 679 k.p.c. nie jest podstawą uchylenia kolejnego prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po tym samym spadkodawcy. Według Sądu Najwyższego istnienie dwóch lub więcej prawomocnych postanowień o stwierdzeniu spadku po tym samym spadkodawcy ma uzasadniać wznowienie postępowania na podstawie art. 403 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. lub art. 524 § 2 k.p.c.

Uzasadniając zajęte stanowisko, Sąd Najwyższy w pierwszej kolejności stwierdził, że na podstawie art. 679 k.p.c. możliwa jest jedynie zmiana, a nigdy uchylenie prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Przesądza o tym fakt, że postanowienie, które zapada na podstawie tego przepisu, jest także postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku. W rezultacie zawarta w art. 679 § 1 k.p.c. wzmianka (również) o uchyleniu prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku nie jest wystarczająca wobec treści art. 679 § 3 k.p.c. dla przyjęcia, że na podstawie art. 679 k.p.c. sąd może uchylić wadliwe orzeczenieCo do sporu w doktrynie w kwestii, czy wzmianka o uchyleniu prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku w art. 679 § 1 zd. 1 k.p.c. jest usterką legislacyjną, czy też ma znaczenie normatywne, por. B. Dobrzański, (w:) Kodeks, art. 679, s. 986; A. Szpunar, Zmiana postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, PS 2002, nr 9, s. 38; W. Broniewicz, Glosa, s. 250, przypis 1; J. Pietrzykowski, (w:) Kodeks postępowania cywilnego z komentarzem, red. J. Jodłowski, K. Piasecki, t. 3, Warszawa 1989, art. 679, uw. 1, s. 1028–1029.. Następnie Sąd Najwyższy uznał, że ocena, czy regulacja szczególna przewidująca uchylenie lub zmianę prawomocnego postanowienia co do istoty sprawy wyłącza dopuszczalność skargi o wznowienie  postępowania zakończonego tym postanowieniem, wymaga każdorazowo, aby ustalić, czy podstawy uchylenia lub zmiany, wynikające z regulacji szczególnej, pochłaniają w całości możliwe podstawy wznowienia bądź są z tymi podstawami zbieżne. Równocześnie Sąd Najwyższy odrzucił zapatrywanie, jakoby sama co do zasady instytucjonalna możliwość uchylenia prawomocnego postanowienia orzekającego co do istoty sprawy lub jego zmiany z jakiejkolwiek przyczyny miała niejako automatycznie prowadzić do niedopuszczalności skargi o wznowienie postępowania zakończonego takim postanowieniem, chociaż przyczyna ta nie pokrywałaby się ze wszystkimi możliwymi podstawami wznowienia albo nie wyczerpywałaby ich. Inne założenie mogłoby sprawić, że możliwość wzruszenia prawomocnego postanowienia orzekającego co do istoty sprawy, objętego regulacją szczególną przewidującą jego uchylenie lub zmianę z określonych przyczyn, byłaby bardziej ograniczona niż możliwość wzruszenia prawomocnego wyroku w drodze wznowienia postępowania. Z tego powodu Sąd Najwyższy uznał, że w razie istnienia szczególnej regulacji przewidującej dopuszczalność uchylenia lub zmiany danego prawomocnego postanowienia co do istoty sprawy wznowienie postępowania jest wyłączone tylko w takim zakresie, w jakim podstawa uchylenia lub zmiany określona w regulacji szczególnej pokrywa się z podstawami wznowienia. Jeśli podstawa wznowienia nie jest pochłonięta przez którąś ze szczególnych podstaw uchylenia lub zmiany prawomocnego postanowienia co do istoty sprawy, wówczas należy przyjąć na tej podstawie dopuszczalność wznowienia. Chodzi przy tym tylko o taką sytuację, w której wznowienia miałby się domagać uczestnik prawomocnie zakończonego postępowania (art. 524 § 1 k.p.c.), ponieważ co do zainteresowanego, który nie był uczestnikiem postępowania, ustawodawca przyjął, że może on żądać wznowienia, jeżeli prawomocne postanowienie narusza jego prawa, a zastosowanie mają wtedy przepisy o wznowieniu z powodu pozbawienia możności działania (art. 524 § 2 k.p.c.)SN powołał w tym zakresie uchwałę z 13 września 1967 r., III CZP 60/67, OSNCP 1968, nr 3, poz. 37..

Porównując podstawy zmiany prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku według art. 679 k.p.c. i podstawę wznowienia określoną w art. 403 § 2 k.p.c., Sąd Najwyższy wskazał, że w pierwszym wypadku przyczyną wzruszenia prawomocnego orzeczenia jest jego niezgodność z rzeczywistym stanem faktycznym i prawnymSN podkreślił przy tym, że inny jest zakres okoliczności, które może powoływać w postępowaniu według art. 679 k.p.c. podmiot, który uczestniczył w prawomocnie zakończonym postępowaniu (tylko nova reperta i nova producta), a inny zakres okoliczności, które w tym postępowaniu może powoływać zainteresowany, który nie był uczestnikiem prawomocnie zakończonego postępowania (podmiot ten nie jest ograniczony do powoływania tylko nova reperta i nova producta)., w drugim zaś to, że zapadło ono z naruszeniem prawomocności materialnej (powagi rzeczy osądzonej lub mocy wiążącej) wcześniejszego prawomocnego orzeczenia (wyroku). W rezultacie stwierdził, że wskazana w art. 679 k.p.c. podstawa zmiany prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku nie pochłania ujętej w art. 403 § 2 k.p.c. podstawy wznowienia postępowania w postaci kolizji prawomocnych orzeczeń (wyroków). Kwestia, czy i który spośród dwóch prawomocnych wyroków dotyczących tego samego stosunku prawnego jest zgodny albo niezgodny z rzeczywistym stanem faktycznym i prawnym, nie ma znaczenia z punktu widzenia stosowania podstawy wznowienia przewidzianej w art. 403 § 2 k.p.c. Co więcej, na tej podstawie uzasadnione jest wzruszenie późniejszego prawomocnego wyroku, choćby  był on zgodny z wcześniejszym prawomocnym wyrokiem, a oba wyroki ponadto byłyby zgodne z rzeczywistym stanem faktycznym i prawnymStwierdzenie to odnosi się naturalnie do wypadku kolizji prawomocnych wyroków, z których późniejszy wydany byłby z naruszeniem powagi rzeczy osądzonej wcześniejszego wyroku, gdyż tylko wtedy rozpatrywać można kwestię ich wzajemnej zgodności. . W tym kontekście Sąd Najwyższy zauważył, że art. 679 k.p.c. nie pozwalałby na wzruszenie jednego z dwóch prawomocnych postanowień o stwierdzeniu nabycia spadku po tym samym spadkodawcy, które byłyby ze sobą zgodne i odpowiadałyby zarazem rzeczywistemu stanowi faktycznemu i prawnemu. 

Sąd Najwyższy podniósł dalej, że art. 403 § 2 k.p.c. dotyczy kolizji prawomocnych wyroków w sytuacji, w której wydane zostały one w sporze między tymi samymi stronami. W związku z tym stwierdził, że w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku granice powagi rzeczy osądzonej wyznacza pod względem przedmiotowym osoba spadkodawcy, co oznacza, że postanowienia stwierdzające nabycie spadku po tym samym spadkodawcy mają zawsze ten sam przedmiot rozstrzygnięcia. Na tej podstawie i przy uwzględnieniu art. 524 § 2 k.p.c. Sąd Najwyższy założył, że w razie istnienia kilku prawomocnych postanowień o stwierdzeniu nabycia spadku po tym samym spadkodawcy mogą powstać dwie sytuacje. W pierwszej ze skargą o wznowienie może wystąpić uczestnik postępowania, w którym zapadło zaskarżone prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, a w drugiej – zainteresowany, który w tym postępowaniu nie uczestniczył. Gdy ze skargą o wznowienie wystąpi uczestnik później zakończonego prawomocnie postępowania, podstawę skargi stanowić może art. 403 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.; sąd, uwzględniając skargę o wznowienie, powinien uchylić wydane w tym postępowaniu (późniejsze) postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku i odrzucić wniosek. Jeżeli natomiast ze skargą o wznowienie później zakończonego prawomocnie postępowania wystąpi zainteresowany, który nie był jego uczestnikiem, wówczas powinien wykazać, że późniejsze prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku narusza jego prawa, a do wznowienia stosuje się przepisy o wznowieniu postępowania z powodu pozbawienia możności działania. We wznowionym postępowaniu sąd ma jednak obowiązek uwzględnić powagę rzeczy osądzonej wcześniejszego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, wobec czego również w tym wypadku powinien uchylić późniejsze prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku i odrzucić wniosek o wszczęcie późniejszego postępowania.

W uzasadnieniu uchwały Sąd Najwyższy podkreślił jeszcze, że przeciwko przyjętej przez niego wykładni nie przemawiają podnoszone w doktrynie argumenty, że stosowanie art. 403 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. zamiast art. 679 k.p.c. w razie kolizji prawomocnych postanowień o stwierdzeniu nabycia spadku po tym samym spadkodawcy sprawia, że termin do wzruszenia prawomocnego postanowienia jest krótszy (trzy miesiące na złożenie skargi o wznowienie – art. 407 § 1 k.p.c. – zamiast terminu rocznego przewidzianego w art. 679 § 1 zd. drugie k.p.c.), oraz rodzi problem z powodu przyjętej w art. 416 § 1 k.p.c. zasady restitutio restitutionis non datur. W kwestii terminu Sąd Najwyższy podkreślił, że zagadnienie, czy ustawodawca przewiduje krótszy, czy też dłuższy termin dla skorzystania z danego środka prawnego, nie może mieć jakiegokolwiek znaczenia przy ocenie, czy w danej sytuacji ma być stosowany jeden, czy drugi  środek, skoro każdy z nich ma być stosowany do sytuacji, które są nim objęte. Z kolei zakaz ponownego wznowienia postępowania statuowany w art. 416 § 1 k.p.c. dotyczy tylko tego postępowania, które zostało już raz wznowione. Jeśli więc zostało wznowione jedno z postępowań o stwierdzenie nabycia spadku po tym samym spadkodawcy i wznowienie to doprowadziło do uchylenia wydanego w nim postanowienia, to nie ma żadnej przeszkody, aby wzruszyć w ten sposób inne postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po tym samym spadkodawcy.

III. Pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uchwale z 10 lipca 2012 r., III CZP 81/11, zasługuje na aprobatę. W pełni przekonuje teza, że w wypadku kolizji prawomocnych postanowień o stwierdzeniu nabycia spadku po tym samym spadkodawcy dopuszczalna jest skarga o wznowienie postępowania, a nie wniosek o zmianę prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku na podstawie art. 679 k.p.c. Podstawę takiej skargi stanowi art. 403 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., gdy występuje z nią uczestnik tego postępowania, w którym zapadło zaskarżone (późniejsze) postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, bądź art. 524 § 2 k.p.c., gdy składa ją zainteresowany, który nie uczestniczył w tym postępowaniu, ale to (późniejsze) prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia narusza jego prawa. Sąd Najwyższy wyczerpująco uzasadnił takie rozstrzygnięcie. Na marginesie uchwały trzeba zwrócić uwagę na trzy kwestie.

Po pierwsze, znaczenie uchwały wykracza poza problematykę kolizji prawomocnych postanowień o stwierdzeniu nabycia spadku po tym samym spadkodawcy, a nawet poza problematykę wznowienia postępowania w sprawach o stwierdzenie nabycia spadku. Pogląd przyjęty w uchwale przez Sąd Najwyższy jest wyrazem ogólniejszego założenia co do tego, w jakim zakresie w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nieprocesowym dopuszczalna jest skarga o wznowienie postępowania w sytuacji, w której dla danej kategorii spraw ustawa przewiduje regulację szczególną co do uchylenia lub zmiany prawomocnego postanowienia orzekającego co do istoty sprawy. Skarga o wznowienie postępowania jest tu niedopuszczalna wyłącznie w takim w zakresie, w jakim przewidziane w regulacji szczególnej podstawy uchylenia lub zmiany prawomocnego postanowienia orzekającego co do istoty sprawy pochłaniają podstawy wznowienia lub są z nimi zbieżne. W pozostałym zakresie możliwość wniesienia skargi o wznowienie nie jest wyłączona. Oznacza to, że skarga o wznowienie jest dopuszczalna, jeśli zostanie oparta na takiej podstawie wznowienia, która nie pokrywa się z przyczyną uchylenia lub zmiany prawomocnego postanowienia orzekającego co do istoty sprawy przewidzianą w regulacji szczególnejOdmiennie na tle postępowania rejestrowego współcześnie F. Zedler, Kilka uwag o dopuszczalności skargi o wznowienie postępowania w postępowaniu rejestrowym w sprawach o wpis w Krajowym Rejestrze Sądowym, (w:) Księga pamiątkowa Profesora Sławomira Dalki, red. Z. Szczurek, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2011, t. XXVI, s. 24–25..

Po drugie, Sąd Najwyższy precyzyjnie wyjaśnił sens podstawy wznowienia ujętej w art. 403 § 2 k.p.c. w postaci kolizji prawomocnych wyroków. Podkreślił, że w razie istnienia dwóch prawomocnych wyroków rozstrzygających o tym samym roszczeniu pomiędzy tymi samymi stronami uzasadnione jest wznowienie postępowania, w którym zapadł późniejszy wyrok, niezależnie od tego, czy jest on zgodny, czy niezgodny z wcześniejszym wyrokiem. Takie ujęcie, odbiegające od stanowiska dominującego  w dotychczasowych wypowiedziach doktrynyZob. W. Siedlecki, Nieważność procesu cywilnego, Warszawa 1965, s. 144–147; M. Manowska, Wznowienie postępowania w procesie cywilnym, Warszawa 2008, s. 129–132., zasługuje na aprobatę. Gdy późniejszy wyrok narusza powagę rzeczy osądzonej wcześniejszego wyroku, wyrok późniejszy powinien zostać w wyniku wznowienia uchylony tylko z tego powodu, natomiast kwestia, czy wyrok późniejszy jest, czy nie jest sprzeczny z wcześniejszym wyrokiem, podobnie jak to, czy wyrok późniejszy jest zgodny, czy niezgodny z rzeczywistym stanem rzeczy, nie mają znaczeniaPor. K. Weitz, (w:) Kodeks, art. 401, s. 481, uw. 18. Tam również co do sytuacji, w której wcześniej wydany wyrok miałby tylko znaczenie prejudycjalne w sprawie zakończonej późniejszym wyrokiem..

Po trzecie, Sąd Najwyższy w omawianej uchwale stanął przed zagadnieniem, w jaki sposób ocenić – w wypadku kilku postanowień o stwierdzeniu nabycia spadku po tym samym spadkodawcy – kwestię granic podmiotowych i przedmiotowych prawomocności materialnej. Przyjął ostatecznie, że decydujące znaczenie ma pod względem przedmiotowym okoliczność, że chodzi o stwierdzenie nabycia spadku po tym samym spadkodawcy, natomiast w aspekcie podmiotowym implicite uznał, że prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku korzysta z rozszerzonej prawomocności materialnejTak również doktryna, por. np. A. Mączyński, Skuteczność orzeczeń w postępowaniu cywilnym, Warszawa– Kraków 1974, s. 134–137; T. Felski, Charakter i skutki prawne orzeczenia o stwierdzeniu nabycia spadku, NP 1984, nr 7–8, s. 46–48; J. Gudowski, (w:) Kodeks, art. 677, uw. 32, s. 509.. Nie zajął jednak stanowiska w kwestii, jaka jest podstawa przypisania prawomocnemu postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku rozszerzonej pod względem podmiotowym prawomocności materialnej, tj. czy opiera się ono na art. 1025 § 2 k.c.Tak T. Felski, Charakter, s. 46–48., czy też na art. 524 § 2 k.p.c.Tak Z. Resich, Res iudicata, Warszawa 1978, s. 82. Nie rozstrzygnął także sporu co do tego, czy powaga rzeczy osądzonej prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku ma działać na rzecz i przeciwko wszystkim (erga omnes)T. Felski, Charakter, s. 46–49. Zob. także A. Mączyński, Skuteczność, s. 136., czy jedynie na rzecz i przeciwko uczestnikom prawomocnie zakończonego postępowania oraz zainteresowanym, którzy nie byli jednak uczestnikami postępowaniaZ. Resich, Res iudicata, s. 82..