Wolność wypowiedzi (art. 10)

Internet jest narzędziem przekazywania informacji i komunikacji w szczególny sposób odmiennym od mediów drukowanych, zwłaszcza pod względem możliwości gromadzenia i przekazywania informacji. Sieć elektroniczna obsługująca miliardy użytkowników na całym świecie nie jest i potencjalnie nie może więc być przedmiotem takich samych regulacji i kontroli. Ryzyko wyrządzenia przez treści i komunikowanie się w Internecie szkody dla realizacji i korzystania z praw i wolności człowieka, zwłaszcza prawa do poszanowania życia prywatnego, z pewnością jest większe niż w przypadku prasy. Tak więc polityki rządzące odtwarzaniem materiałów z mediów drukowanych i Internetu mogą być różne. Te drugie niezaprzeczalnie muszą być dostosowane do specyficznych cech tej technologii, tak aby zapewnić ochronę i wsparcie dla wchodzących w grę praw i wolności.
 

Orzeczenie Editorial Board of Pravoye Delo (Redakcja „Pravoye Delo”) i Shtekel v. Ukraina,

5.5.2011 r., Izba (Sekcja V), skarga nr 33014/05, § 63. 

Ze względu na rolę Internetu w kontekście działalności zawodowej mediów oraz jego ogólne znaczenie dla realizacji prawa do wolności wypowiedzi brak wystarczających ram prawnych na poziomie krajowym pozwalających dziennikarzom na korzystanie
z informacji uzyskanych z Internetu bez obawy narażenia się na sankcje poważnie utrudnia realizację żywotnej funkcji prasy jako „publicznego obserwatora”. Sam fakt nieobjęcia takich informacji ustawowymi gwarancjami wolności dziennikarskiej może prowadzić do nieusprawiedliwionej ingerencji w wolność prasy na podstawie art. 10 Konwencji.
 

Orzeczenie Editorial Board of Pravoye Delo (Redakcja „Pravoye Delo”) i Shtekel v. Ukraina,

5.5.2011 r., Izba (Sekcja V), skarga nr 33014/05, § 64. 

Wszystkie osoby, w tym dziennikarze, które korzystają z wolności wypowiedzi, biorą na siebie obowiązki i odpowiedzialność, których zakres jest uzależniony od konkretnej sytuacji.
 

Orzeczenie Pinto Coelho v. Portugalia, 28.6.2011 r., Izba (Sekcja II),

skarga nr 28439/08, § 33. 

Prasa ma obowiązek informowania opinii publicznej o procedurach sądowych dotyczących czynów, jakich rzekomo dopuścił się na swoim stanowisku wysoki funkcjonariusz państwa. Wynika to z prawa społeczeństwa do obserwacji funkcjonowania
systemu sprawiedliwości w sprawach karnych.
 

Orzeczenie Pinto Coelho v. Portugalia, 28.6.2011 r., Izba (Sekcja II),

skarga nr 28439/08, § 35. 

Ogólny i absolutny zakaz publikacji wszelkich informacji określonego rodzaju z trudem daje się pogodzić z prawem do wolności wypowiedzi. Ten automatyzm domniemanego zagrożenia wynikającego z naruszenia prawa uniemożliwia sędziemu rozważenie interesów chronionych przez art. 10 Konwencji.
 

Orzeczenie Pinto Coelho v. Portugalia, 28.6.2011 r., Izba (Sekcja II), skarga nr 28439/08, § 40. 

Wolność zgromadzania się i stowarzyszania się (art. 11)

W pewnych przypadkach ze względu na posiadany margines swobody państwo może ingerować – z zastrzeżeniem zachowania proporcjonalności – w wewnętrzną organizację stowarzyszenia i jego funkcjonowanie w przypadkach, w których nie
przestrzega ono rozsądnych wymagań prawnych dotyczących jego utworzenia, działania czy organizacji wewnętrznej albo w razie poważnego i przedłużającego się konfliktu wewnątrz stowarzyszenia. Ingerencja władz w wewnętrzne funkcjonowanie
stowarzyszenia nie może jednak sięgać tak daleko, aby oznaczała próbę zapewnienia przestrzegania przez stowarzyszenie każdego pojedynczego formalnego warunku jego własnego statutu.
 

Orzeczenie Republican Party of Russia (Republikańska Partia Rosji) v. Rosja, 12.4.2011 r.,

Izba (Sekcja I), skarga nr 12976/07, § 87. 

Ze względu na istotną rolę partii politycznych we właściwie funkcjonującej demokracji w ich przypadku wyjątki zawarte w ust. 2 art. 11 muszą być ściśle interpretowane; jedynie przekonujące i przemożne racje mogą usprawiedliwiać ograniczenia wolności stowarzyszania się partii politycznych. Środek tak drastyczny, jak rozwiązanie partii ze skutkiem natychmiastowym, wymaga na jego usprawiedliwienie bardzo poważnych racji, aby można go było uznać za proporcjonalny do realizowanego uprawnionego celu. Można go zaakceptować, ale tylko w najpoważniejszych przypadkach.
 

Orzeczenie Republican Party of Russia (Republikańska Partia Rosji) v. Rosja, 12.4.2011 r.,

Izba (Sekcja I), skarga nr 12976/07, § 102. 

Gdyby uznać, że stowarzyszenie może być zmuszone do przyjęcia niechcianego przez założycieli i członków kształtu prawnego, jego wolność stowarzyszania się przestałaby istnieć albo zostałaby pozbawiona praktycznego znaczenia.
 

Orzeczenie Republican Party of Russia (Republikańska Partia Rosji) v. Rosja, 12.4.2011 r.,

Izba (Sekcja I), skarga nr 12976/07, § 105. 

Partie polityczne, jako jedyny typ stowarzyszenia z możliwością dojścia do władzy, mogą wpływać na cały system w swoich krajach. Ze względu na przedstawiane przez nie elektoratowi propozycje całościowego modelu społecznego oraz zdolność do wprowadzania ich po dojściu do władzy w życie partie różnią się od innych organizacji działających na arenie politycznej.
 

Orzeczenie Republican Party of Russia (Republikańska Partia Rosji) v. Rosja, 12.4.2011 r.,

Izba (Sekcja I), skarga nr 12976/07, § 106.

Względy finansowe nie mogą usprawiedliwiać ograniczenia liczby partii politycznych i zgody na przetrwanie wyłącznie partii dużych i popularnych.
 

Orzeczenie Republican Party of Russia (Republikańska Partia Rosji) v. Rosja, 12.4.2011 r.,

Izba (Sekcja I), skarga nr 12976/07, § 112.

Nie można zgodzić się z argumentem, że wyłącznie stowarzyszenia reprezentujące interesy znacznej części społeczeństwa mogą mieć status partii politycznej. Małym grupom mniejszości również należy zapewnić możliwość tworzenia partii i uczestniczenia w wyborach w celu uzyskania reprezentacji parlamentarnej.
 

Orzeczenie Republican Party of Russia (Republikańska Partia Rosji) v. Rosja, 12.4.2011 r.,

Izba (Sekcja I), skarga nr 12976/07, § 114.

Indywidualne interesy muszą być czasami podporządkowane interesom grupy, demokracja nie oznacza jednak po prostu, że zawsze poglądy większości muszą przeważać: wymagane jest osiągnięcie równowagi umożliwiającej rzetelne i właściwe traktowanie mniejszości i unikanie wszelkich nadużyć dominującej pozycji. Decyzji wyborców nie można nadmiernie ograniczać, a różne partie muszą mieć rozsądne możliwości przedstawienia swoich kandydatów w wyborach.
 

Orzeczenie Republican Party of Russia (Republikańska Partia Rosji) v. Rosja, 12.4.2011 r.,

Izba (Sekcja I), skarga nr 12976/07, § 114.

W razie wprowadzenia przez władze znacznych ograniczeń praw partii politycznych, zwłaszcza gdy mają one negatywny wpływ na sytuację opozycji, rząd ma tym większy obowiązek przedstawienia dowodów na ich uzasadnienie.
 

Orzeczenie Republican Party of Russia (Republikańska Partia Rosji) v. Rosja, 12.4.2011 r.,

Izba (Sekcja I), skarga nr 12976/07, § 118. 

Nie można uznać za uzasadnione utrudniania działalności stowarzyszenia publicznego albo partii politycznej wyłącznie dlatego, że domaga się debaty publicznej o sytuacji  części ludności państwa, albo nawet wspiera idee separatystyczne, wzywając do autonomii albo żądając secesji części terytorium kraju.
 

Orzeczenie Republican Party of Russia (Republikańska Partia Rosji) v. Rosja, 12.4.2011 r.,

Izba (Sekcja I), skarga nr 12976/07, § 123. 

Ideom politycznym kwestionującym istniejący porządek, jeśli nie zaprzeczają zasadom demokracji, a ich realizacja jest promowana środkami pokojowymi, należy zapewnić właściwe możliwości ich wyrażania w społeczeństwie demokratycznym opartym na rządach prawa m.in. przez udział w procesie politycznym.
 

Orzeczenie Republican Party of Russia (Republikańska Partia Rosji) v. Rosja, 12.4.2011 r., Izba (Sekcja I), skarga nr 12976/07, § 123.

Niezależnie od tego, jak szokujące i nie do zaakceptowania przez władzę lub większość ludności mogą wydawać się wypowiedzi liderów stowarzyszenia i jego członków, oraz niezależnie od tego, jak nieuprawnione mogą wydawać się ich żądania, nie mogą
prowadzić do rozwiązania stowarzyszenia.
 

Orzeczenie Republican Party of Russia (Republikańska Partia Rosji) v. Rosja, 12.4.2011 r.,

Izba (Sekcja I), skarga nr 12976/07, § 123.

Sankcje, w tym w najpoważniejszych przypadkach rozwiązanie partii, mogą być stosowane wobec partii posługujących się nielegalnymi lub niedemokratycznymi metodami, podżegających do przemocy albo realizujących politykę niszczenia demokracji oraz przeciwstawiania się realizacji uznanych w niej praw i wolności. Wymaga to ustalenia w szczególnych okolicznościach i na podstawie konkretnych informacji, że istniało wiarygodne zagrożenie interesu narodowego. Nie można ich stosować na podstawie ogólnych założeń, że wszystkie partie regionalne z definicji zagrażają bezpieczeństwu państwa.
 

Orzeczenie Republican Party of Russia (Republikańska Partia Rosji) v. Rosja, 12.4.2011 r.,

Izba (Sekcja I), skarga nr 12976/07, § 129. 

Ochrona własności (art. 1 Protokołu nr 1)

Państwa korzystają z szerokiej swobody w przypadku decyzji dotyczących środków do podjęcia w celu uregulowania korzystania z mienia oraz oceny, czy ich skutki są uprawnione w interesie ogólnym ze względu na wysiłki na rzecz osiągnięcia celów prawa wchodzącego w grę. Swoboda ta jest jeszcze szersza w przypadku przedmiotów majątkowych uznanych za posiadające wartość kulturalną albo zakwalifikowanych jako dziedzictwo historyczne. Właściciele dzieł sztuki mających wartość dla dziedzictwa artystycznego narodu muszą więc liczyć się z tym, że ich prawo własności będzie poddane restrykcjom ze
względu na ochronę interesu ogólnego i szczególną naturę tej własności.
 

Orzeczenie Ruspoli Morenes v. Hiszpania, 28.6.2011 r., Izba (Sekcja III),

skarga nr 28979/07, § 39–40. 

Granice stosowania ograniczeń praw (art. 18)

Struktura Konwencji oparta jest na ogólnym założeniu, że władze publiczne w państwach członkowskich działają w dobrej wierze. Polityka państwa albo środek o charakterze indywidualnym mogą mieć jednak „ukryty cel”. Domniemanie dobrej wiary
jest więc możliwe do obalenia. Skarżący, który zarzuca, że jego prawa i wolności zostały ograniczone z niewłaściwego powodu, musi przekonująco wykazać, że władze działały w rzeczywistym celu innym niż przez nie głoszony (albo możliwy do rozsądnego wywnioskowania z kontekstu). Istnienie wyłącznie podejrzenia, że władze użyły swoich uprawnień w innym celu niż określony w Konwencji, nie wystarcza do uznania, iż nastąpiło naruszenie art. 18.
 

Orzeczenie Khodorkovskiy v. Rosja, 31.5.2011 r., Izba (Sekcja I), skarga nr 5829/04, § 255.

W przypadku zarzutu na podstawie art. 18 Trybunał stosuje bardzo wymagający standard dowodowy. Nic w orzecznictwie Trybunału nie wskazuje, że w razie ustalenia „z pierwszej ręki” niewłaściwego motywu działania ciężar dowodu przenosi się na rząd. Spoczywa on nadal na skarżącym.
 

Orzeczenie Khodorkovskiy v. Rosja, 31.5.2011 r., Izba (Sekcja I), skarga nr 5829/04, § 256. 

Skreślenie skargi z listy (art. 37)

W pewnych okolicznościach możliwe jest skreślenie skargi z listy na podstawie art. 37 ust. 1 lit. c Konwencji ze względu na jednostronną deklarację rządu, nawet jeśli skarżący wyraża wolę kontynuowania jej rozpatrywania. Trybunał ocenia w świetle konkretnych okoliczności, czy taka jednostronna deklaracja jest wystarczająca, aby uznać, że nie wymaga tego poszanowanie praw człowieka zagwarantowanych w Konwencji.
 

Orzeczenie Apanasewicz v. Polska, 3.5.2011 r., Izba (Sekcja IV), skarga nr 6854/07, § 54.