OBOWIĄZEK PRZESTRZEGANIA PRAW CZŁOWIEKA (ART. 1)

System Konwencji jest subsydiarny wobec systemów krajowych ochrony praw człowieka. Tak więc najpierw sądy krajowe muszą mieć możliwość rozpatrzenia kwestii zgodności prawa krajowego z Konwencją, a następnie – jeśli skarga zostanie jednak wniesiona do Trybunału – należy umożliwić mu skorzystanie z poglądów sądów krajowych będących w bezpośrednim i stałym kontakcie z żywotnymi siłami swoich krajów. Ważne więc jest, aby argumenty rządu przed sądami krajowymi nie odbiegały od tych przed Trybunałem. Rząd nie może przedstawiać Trybunałowi argumentów niezgodnych z jego stanowiskiem prezentowanym przed sądami krajowymi.

Orzeczenie Al-Skeini i inni v. Wielka Brytania, 7.7.2011 r., Wielka Izba,

skarga nr 55721/07, § 99.

Jak wynika z art. 1, zobowiązanie państwa ogranicza się do „zapewnienia” wymienionych w Konwencji praw i wolności osobom pozostającym pod jego własną „jurysdykcją”. „Jurysdykcja” na podstawie art. 1 jest kryterium progowym. Wykonywanie jurysdykcji jest koniecznym warunkiem, aby można było uznać państwo Konwencji za odpowiedzialne za imputowane mu działania albo zaniechania rodzące zarzut naruszenia praw i wolności zapisanych w Konwencji.

Orzeczenie Al-Skeini i inni v. Wielka Brytania, 7.7.2011 r., Wielka Izba,

skarga nr 55721/07, § 130.

Jurysdykcja państwa na podstawie art. 1 jest głównie terytorialna. Istnieje domniemanie, że jest ona zwykle wykonywana na terytorium państwa, a działania państw podejmowane lub rodzące skutki poza ich terytoriami jedynie wyjątkowo mogą stanowić wykonywanie jurysdykcji w rozumieniu art. 1.

Orzeczenie Al-Skeini i inni v. Wielka Brytania, 7.7.2011 r., Wielka Izba,

skarga nr 55721/07, § 131.

W każdym przypadku kwestia istnienia wyjątkowych okoliczności wymagających i uzasadniających twierdzenie, że państwo wykonywało swoją jurysdykcję eksterytorialnie, wymaga rozważenia na tle konkretnych faktów.

Orzeczenie Al-Skeini i inni v. Wielka Brytania, 7.7.2011 r., Wielka Izba,

skarga nr 55721/07, § 132.

Nie ma wątpliwości, że zawsze, gdy państwo za pośrednictwem swoich funkcjonariuszy sprawuje kontrolę i władzę nad jednostką, a więc jurysdykcję, ma na podstawie art. 1 obowiązek zapewnienia jej praw i wolności wymienionych w rozdziale I Konwencji, które odnoszą się do jej przypadku. W tym sensie więc prawa wynikające z Konwencji mogą być „dzielone i adaptowane”.

Orzeczenie Al-Skeini i inni v. Wielka Brytania, 7.7.2011 r., Wielka Izba,

skarga nr 55721/07, § 137.

Konwencja jest instrumentem konstytucyjnym europejskiego porządku publicznego. Nie reguluje działań państw niebędących jej stronami ani nie pretenduje do bycia środkiem wymagania od państw narzucania standardów Konwencji innym państwom.

Orzeczenie Al-Skeini i inni v. Wielka Brytania, 7.7.2011 r., Wielka Izba,

skarga nr 55721/07, § 141.

W przypadku okupacji terytorium państwa Konwencji przez siły zbrojne innego państwa państwo okupujące musi zasadniczo być uważane za odpowiedzialne na jej podstawie za naruszenia praw człowieka na okupowanym terytorium. Gdyby było inaczej, jego ludność byłaby pozbawiona praw i wolności, z których dotychczas korzystała, i w rezultacie powstałaby „próżnia” w ochronie w „przestrzeni prawnej Konwencji”. Jednak ustalenie, że państwo okupujące posiadało w takich przypadkach jurysdykcję, nie oznacza a contrario, iż jurysdykcja na podstawie art. 1 Konwencji nie może nigdy istnieć poza terytorium należącym do państw członkowskich Rady Europy. W orzecznictwie Trybunału nie występuje żadne takie ograniczenie.

Orzeczenie Al-Skeini i inni v. Wielka Brytania, 7.7.2011 r., Wielka Izba,

skarga nr 55721/07, § 142.

Władza okupacyjna ma obowiązek zapewnienia poszanowania wchodzących w grę zasad międzynarodowego prawa praw człowieka.

Orzeczenie Al-Jedda v. Wielka Brytania, 7.7.2011 r., Wielka Izba,

skarga nr 27021/08, § 105.

Przy interpretacji rezolucji Rady Bezpieczeństwa obowiązuje domniemanie, że nie miała ona zamiaru obarczenia państw członkowskich żadnym obowiązkiem naruszającym podstawowe zasady praw człowieka. W przypadku niejasności w treści rezolucji Trybunał musi więc sięgnąć do interpretacji najbardziej zgodnej z wymaganiami Konwencji i umożliwiającej uniknięcie konfliktu obowiązków. Ze względu na ważną rolę ONZ w promowaniu i zachęcaniu do poszanowania praw człowieka, gdyby Rada  Bezpieczeństwa zwróciła się do państw o podjęcie określonych działań pozostających w konflikcie z ich zobowiązaniami na podstawie międzynarodowego prawa praw człowieka, należy oczekiwać, że byłoby to wyrażone jasno i wyraźnie.

Orzeczenie Al-Jedda v. Wielka Brytania, 7.7.2011 r., Wielka Izba, skarga nr 27021/08, § 102.

PRAWO DO ŻYCIA (ART. 2)

Obowiązek proceduralny na podstawie art. 2 istnieje również w trudnych warunkach bezpieczeństwa, w tym w kontekście zbrojnego konfliktu. Jasne jest, że gdy do śmierci, która ma być przedmiotem śledztwa na podstawie art. 2, dochodzi w okolicznościach powszechnej przemocy, zbrojnego konfliktu albo powstania, śledczy mogą natrafić na przeszkody oraz – jak zauważył specjalny sprawozdawca ONZ – konkretne ograniczenia mogą zmusić do posłużenia się mniej skutecznymi środkami śledczymi albo spowodować opóźnienie śledztwa. Z obowiązku ochrony życia wynika jednak, że – nawet w trudnych warunkach bezpieczeństwa – wymagane są wszystkie rozsądne kroki, aby zapewnić skuteczne i niezależne śledztwa w sprawach zarzuconych naruszeń prawa do życia.

Orzeczenie Al-Skeini i inni v. Wielka Brytania, 7.7.2011 r., Wielka Izba,

skarga nr 55721/07, § 164.

ZAKAZ TORTUR (ART. 3)

O ocenie, czy osobie deportowanej rzeczywiście grozi traktowanie sprzeczne z art. 3, rozstrzyga sytuacja istniejąca w czasie rozpatrywania sprawy przez Trybunał, jeśli do tego czasu skarżący nie został jeszcze wydany w drodze ekstradycji albo deportowany. Musi ona być pełna i aktualna, bo sytuacja w kraju przeznaczenia może z biegiem czasu zmieniać się. Nawet jeśli sytuacja z przeszłości jest nadal interesująca w zakresie, w jakim może rzucić światło na stan aktualny i jego możliwą ewolucję, rozstrzygają obecne warunki. Wymagają więc uwzględnienia informacje, jakie pojawiły się już po podjęciu ostatecznej decyzji przez władze krajowe.

Orzeczenie Sufi i Elmi v. Wielka Brytania, 28.6.2011 r., Izba (Sekcja IV),

skargi nr 8319/07 i 11449/07, § 215.Wyjątkowo, ze względu na wartość orzeczenia, autor postanowił umieścić je w tym przeglądzie, mimo że zapadło ono wcześniej, już w czerwcu.

W każdym przypadku, który tego wymaga, Trybunał ma obowiązek ocenić, czy w kraju przeznaczenia istnieje sytuacja ogólnie panującej przemocy.

Orzeczenie Sufi i Elmi v. Wielka Brytania, 28.6.2011 r., Izba (Sekcja IV),

skargi nr 8319/07 i 11449/07, § 216.

Przy ocenie znaczenia, jakie należy nadać materiałom o sytuacji w danym kraju, wymagane jest przyjrzenie się ich źródłom, szczególnie pod kątem ich niezależności,  wiarygodności i obiektywności. W przypadku raportów istotny jest autorytet i reputacja ich autorów, poważny charakter badań, za pomocą których zostały one zebrane, spójność wniosków oraz potwierdzenie ich przez inne źródła. Zdaniem Trybunału ważny jest również fakt obecności autora materiału w danym kraju i jego możliwości dotarcia do informacji.

Orzeczenie Sufi i Elmi v. Wielka Brytania, 28.6.2011 r., Izba (Sekcja IV),

skargi nr 8319/07 i 11449/07, § 230.

Bardzo ważne dla Trybunału materiały dotyczące rozpatrywanej sprawy często mogą zapewnić państwa – dzięki swoim misjom dyplomatycznym i zdolności do zbierania informacji. Dotyczy to tym bardziej agend ONZ, głównie ze względu na ich bezpośredni dostęp do władz danego kraju i zdolność do przeprowadzania inspekcji na miejscu i ocen w sposób, który dla państw i organizacji pozarządowych może być niemożliwy.

Orzeczenie Sufi i Elmi v. Wielka Brytania, 28.6.2011 r., Izba (Sekcja IV),

skargi nr 8319/07 i 11449/07, § 231.

Artykuł 3 nie zakazuje państwom przy ocenie, czy powrót danej osoby do kraju przeznaczenia naraziłby ją na rzeczywiste ryzyko traktowania zakazanego przez ten przepis, powoływania się na istnienie alternatywy lotu wewnętrznego w inne miejsce kraju. Istnienie takiej alternatywy nie wpływa jednak na odpowiedzialność wydalającego państwa za zapewnienie, aby skarżący nie był – w rezultacie decyzji o wydaleniu – narażony na traktowanie sprzeczne z art. 3 Konwencji. Tak więc, jako warunek wstępny – aby można było się na nią powołać – muszą istnieć pewne gwarancje: osoba wydalana musi mieć możliwość podróży na dany teren, przyjęcia tam i osiedlenia się.

Orzeczenie Sufi i Elmi v. Wielka Brytania, 28.6.2011 r., Izba (Sekcja IV),

skargi nr 8319/07 i 11449/07, § 266.

ZAKAZ NIEWOLNICTWA I PRACY PRZYMUSOWEJ (ART. 4)

Problem objęcia pracujących więźniów systemem emerytalnym blisko wiąże się z kwestiami polityki karnej, takimi jak sposób postrzegania ogólnych celów uwięzienia, system pracy więziennej, wynagrodzenie za nią oraz priorytety korzystania z niego, jak również kwestie polityki społecznej wyrażające się w całym systemie ubezpieczeń społecznych. Wiąże się więc on ze skomplikowanymi zagadnieniami i wyborami dotyczącymi strategii społecznej należącej do dziedziny, w której państwo korzysta z szerokiej swobody, a Trybunał może interweniować jedynie, gdy uważa dokonany wybór za oczywiście pozbawiony rozsądnych podstaw.

Orzeczenie Stummer v. Austria, 7.7.2011 r., Wielka Izba, skarga nr 37452/02.

Trybunał wskazał szczególną naturę art. 4. Celem ust. 3 nie było „ograniczenie” korzystania z prawa zagwarantowanego w ust. 2, ale „rozgraniczenie” samej jego treści, w związku z czym stanowi z ust. 2 całość, wskazując, czego nie obejmuje pojęcie „praca przymusowa lub obowiązkowa”. Tak więc ust. 3 służy pomocą przy interpretacji ust. 2.  Cztery paragrafy ust. 3, niezależnie od różnic między nimi, wyrastają z wiodących ideałów ogólnego interesu, solidarności społecznej i normalności.

Orzeczenie Stummer v. Austria, 7.7.2011 r., Wielka Izba, skarga nr 37452/02, § 120.

W kwestii, czy art. 4 wymaga od państw objęcia pracujących więźniów systemem ubezpieczeń społecznych, Trybunał stwierdził, że treść Konwencji nie daje w tym zakresie żadnej wskazówki, a Trybunał odwołuje się do standardów obowiązujących w państwach członkowskich.

Orzeczenie Stummer v. Austria, 7.7.2011 r., Wielka Izba, skarga nr 37452/02, § 127.

PRAWO DO WOLNOŚCI I BEZPIECZEŃSTWA OSOBISTEGO (ART. 5)

Lista podstaw dozwolonego pozbawienia wolności zawarta w art. 5 ust. 1 nie obejmuje internowania albo aresztowania prewencyjnego, jeśli nie towarzyszy im zamiar wniesienia w rozsądnym terminie oskarżenia karnego.

Orzeczenie Al-Jedda v. Wielka Brytania, 7.7.2011 r., Wielka Izba, skarga nr 27021/08, § 100.

PRAWO DO RZETELNEGO PROCESU SĄDOWEGO (ART. 6)

Dostęp do środków prawnych krajowych ograniczający się tylko do usłyszenia o odrzuceniu pozwu ze względu na brak zdolności sądowej pozwanych organów może rodzić problem na tle art. 6 ust. 1. Ustawodawstwo krajowe i jego sądowa interpretacja muszą zapewnić jednostce „prawo do sądu”, biorąc pod uwagę zasadę rządów prawa w demokratycznym społeczeństwie. Aby było ono skuteczne, jednostka musi mieć wyraźną, praktyczną możliwość kwestionowania aktu będącego ingerencją w jej prawa.

Orzeczenie Georgel i Georgeta Stoicescu v. Rumunia, 26.7.2011 r., Izba (Sekcja III),

skarga nr 9718/03, § 74.

Warunek pewności prawnej oraz ochrona uprawnionych oczekiwań nie obejmuje prawa do ugruntowanego orzecznictwa. Rozwój orzecznictwa jako taki nie jest sprzeczny z właściwym wymiarem sprawiedliwości, bo brak podejścia dynamicznego i ewolucyjnego uniemożliwiałby wszelkie zmiany albo ulepszenia. Jeśli jednak istnieje w danej kwestii ugruntowane orzecznictwo, najwyższa instancja sądowa musi wskazać istotne powody, które przemawiały za odejściem od dotychczasowego stanowiska. Ich brak oznacza naruszenie prawa strony do uzyskania decyzji wystarczająco uzasadnionej.

Decyzja o odrzuceniu skargi Boumaraf v. Francja, 9.9.2011 r., Izba (Sekcja V),

skarga nr 32820/08.

WOLNOŚĆ MYŚLI, SUMIENIA I WYZNANIA (ART. 9)

Artykuł 9 nie powinien być nadal odczytywany w połączeniu z art. 4 ust. 3 lit. b.

Orzeczenie Bayatyan v. Armenia, 7.7.2011 r., Wielka Izba, skarga nr 23459/03, § 109.

Sprzeciwianie się służbie wojskowej, jeśli jest motywowane poważnym i nie do pokonania konfliktem między obowiązkiem służenia w wojsku i sumieniem danej osoby albo jej głębokimi i autentycznymi przekonaniami religijnymi lub innymi, oznacza przekonanie lub wiarę o wystarczającej sile przekonywania, powadze, spójności i znaczeniu, aby wchodziły w grę gwarancje art. 9. Czy i w jakim stopniu w konkretnym przypadku sprzeciw wobec służby wojskowej mieścił się w zakresie tego przepisu, wymaga oceny w świetle okoliczności.

Orzeczenie Bayatyan v. Armenia, 7.7.2011 r., Wielka Izba, skarga nr 23459/03, § 110.

Prawie wszystkie państwa członkowskie Rady Europy, w których kiedykolwiek istniała lub nadal istnieje obowiązkowa służba wojskowa, wprowadziły alternatywy dla takiej służby, aby pogodzić możliwy konflikt między sumieniem jednostki i obowiązkami wojskowymi. Państwo, które tego nie uczyniło, korzysta więc tylko z ograniczonej swobody i musi przedstawić przekonujące i przemożne racje, które mogłyby usprawiedliwić ingerencję, a w szczególności wykazać, że odpowiadała ona pilnej potrzebie społecznej.

Orzeczenie Bayatyan v. Armenia, 7.7.2011 r., Wielka Izba, skarga nr 23459/03, § 123.

Poszanowanie przez państwo przekonań religijnej grupy mniejszości przez zapewnienie możliwości służby społeczeństwu w sposób zgodny z sumieniem może zapewniać spójny i stabilny pluralizm oraz promować w społeczeństwie harmonię religijną i tolerancję.

Orzeczenie Bayatyan v. Armenia, 7.7.2011 r., Wielka Izba, skarga nr 23459/03, § 126.

WOLNOŚĆ WYPOWIEDZI (ART. 10)

Przepisy bezwzględnie wymagające autoryzacji wywiadów zarejestrowanych za pomocą techniki audiowizualnej pozwalają rozmówcy swobodnie zablokować publikację każdego wywiadu uznanego przez niego za kłopotliwy albo niepochlebny, niezależnie od stopnia jego prawdziwości lub ścisłości. Może on to uczynić przez odmowę autoryzacji albo nieuzasadnione odwlekanie zgody na nią, jeśli właściwe przepisy nie przewidują na to żadnego terminu. Nie można również wykluczyć, że rezultatem może być spowolnienie przepływu informacji z prasy do opinii publicznej i obciążenie dziennikarzy dodatkową pracą i kosztami. Wiadomości szybko tracą świeżość i nawet niewielkie opóźnienie ich publikacji może łatwo pozbawić je wszelkiej wartości i zainteresowania. W rezultacie w zasadzie nie można domagać się od dziennikarza przełożenia na później publikacji informacji o sprawach budzących ogólne zainteresowanie, jeśli nie przemawiają za tym nieodparte racje interesu publicznego lub ochrony praw innych osób.

Orzeczenie Wizerkaniuk v. Polska, 5.7.2011 r., Izba (Sekcja IV),

skarga nr 18990/05, § 81.

Przepisy tego rodzaju mogą – jeszcze przed publikacją – rodzić inne negatywne konsekwencje: prowadzić do unikania przez dziennikarzy kłopotliwych pytań z obawy,  że ich rozmówcy będą później z ich powodu blokować publikację całego wywiadu, odmawiając autoryzacji, albo wybierania rozmówców znanych z tego, że są kooperatywni. Szkodzi to jakości debaty publicznej.

Orzeczenie Wizerkaniuk v. Polska, 5.7.2011 r., Izba (Sekcja IV), skarga nr 18990/05, § 82.

Jeśli obraza polega na nieuzasadnionym oczernianiu, np. gdy wyłącznym zamiarem obraźliwej wypowiedzi jest zniewaga, może nie być objęta ochroną wynikającą z gwarancji wolności wypowiedzi. Samo tylko użycie wyrażeń wulgarnych nie jest rozstrzygające, bo z powodzeniem mogło ono być wyłącznie elementem stylistycznym. Dla Trybunału styl stanowi część komunikowania się jako forma wypowiedzi i jako taki podlega ochronie wraz z jej treścią.

Orzeczenie Uj v. Węgry, 19.7.2011 r., Izba (Sekcja II), skarga nr 23954/10, § 20.

Państwo korzysta z pewnej swobody środków, jakie uważa za stosowne, aby umożliwić spółce kwestionowanie prawdziwości pomówień i próby ograniczenia wyrządzonych w ten sposób szkód dla jej reputacji. Istnieje jednak różnica między interesami związanymi z reputacją handlową spółki i reputacją jednostki wpływającą na jej status społeczny. W tym drugim przypadku następstwa pomówień mogą dotykać godności danej osoby, podczas gdy ten wymiar moralny nie istnieje w przypadku interesów związanych z zachowaniem reputacji handlowej.

Orzeczenie Uj v. Węgry, 19.7.2011 r., Izba (Sekcja II), skarga nr 23954/10, § 22.

Artykuł 10 stosuje się również w sytuacji, gdy relacje między pracodawcą i pracownikiem uregulowane są prawem prywatnym. Państwo ma bowiem pozytywny obowiązek ochrony prawa do wolności wypowiedzi nawet w sferze stosunków między osobami prywatnymi.

Orzeczenie Heinisch v. Niemcy, 21.7.2011 r., Izba (Sekcja V), skarga nr 28274/08, § 44.

Sygnalizowanie przez pracownika sektora publicznego nielegalnego zachowania albo przestępstwa w miejscu pracy jest w pewnych okolicznościach objęte ochroną. Może to okazać się konieczne, w szczególności gdy dany pracownik albo funkcjonariusz publiczny jest jedyną osobą albo należy do ograniczonej kategorii osób posiadających wiedzę o sytuacji w miejscu pracy, a więc najlepszą możliwość działania w interesie publicznym przez zaalarmowanie o tym pracodawcy albo ogółu.

Orzeczenie Heinisch v. Niemcy, 21.7.2011 r., Izba (Sekcja V), skarga nr 28274/08, § 63.

Pracownicy mają w stosunku do swego pracodawcy obowiązek lojalności, powściągliwości i dyskrecji. Obowiązek lojalności jest wyraźniejszy w przypadku funkcjonariuszy publicznych i pracowników sektora publicznego niż pracowników, których stosunki pracy są uregulowane prawem prywatnym, ale charakteryzuje również tę drugą kategorię zatrudnionych. Również w tym przypadku wchodzą w grę wynikające z orzecznictwa zasady i kryteria stosowane przy ocenie prawa pracownika do wolności wypowiedzi przez zwracanie uwagi na nielegalne zachowania lub przestępstwo pracodawcy na tle prawa tego drugiego do ochrony swego dobrego imienia i interesów handlowych. W konkretnym przypadku wpływ na sposób oceny praw pracownika i pozostających  z nimi w konflikcie interesów pracodawcy ma natura i zakres wymaganej od pracownika lojalności.

Orzeczenie Heinisch v. Niemcy, 21.7.2011 r., Izba (Sekcja V), skarga nr 28274/08, § 64.

Ujawnienie informacji o nadużyciach musi być dokonane w pierwszej kolejności zwierzchnikowi albo innej kompetentnej władzy lub ciału. Dopiero gdy jest to wyraźnie niepraktyczne, można w ostateczności przekazać informacje do publicznej wiadomości. Przy ocenie proporcjonalności ograniczenia wolności wypowiedzi Trybunał musi brać pod uwagę to, czy skarżący miał jakiekolwiek inne skuteczne sposoby doprowadzenia do naprawy naruszeń prawa, które miał zamiar ujawnić.

Orzeczenie Heinisch v. Niemcy, 21.7.2011 r., Izba (Sekcja V), skarga nr 28274/08, § 65.

Właściwe władze państwa mają swobodę podejmowania działań, które ich zdaniem są odpowiednią, nie nadmierną reakcją na oskarżenia bezpodstawne zniesławiające lub formułowane w złej wierze.

Orzeczenie Heinisch v. Niemcy, 21.7.2011 r., Izba (Sekcja V), skarga nr 28274/08, § 67.

Trybunał musi w takich sprawach brać pod uwagę szkodę wyrządzoną pracodawcy w konkretnym przypadku ujawnienia przez pracownika nadużyć i ocenić, czy przeważała ona nad interesem ogółu przemawiającym za ujawnieniem.

Orzeczenie Heinisch v. Niemcy, 21.7.2011 r., Izba (Sekcja V), skarga nr 28274/08, § 68.

Przy ocenie, czy w konkretnym przypadku ujawnienie podlegało ochronie, rozstrzygający jest motyw działania informującego pracownika. Na przykład działanie motywowane osobistymi pretensjami czy antagonizmem albo oczekiwaniem korzyści osobistej, w tym finansowej, nie może uzasadniać szczególnie wysokiego stopnia ochrony. Istotne jest ustalenie, czy przez ujawnienie jednostka działała w dobrej wierze i w przekonaniu o prawdziwości informacji oraz czy leżało ono w interesie publicznym i nie było innych, bardziej dyskretnych sposobów doprowadzenia do naprawy naruszenia prawa.

Orzeczenie Heinisch v. Niemcy, 21.7.2011 r., Izba (Sekcja V), skarga nr 28274/08, § 69.

Istotnym czynnikiem jest autentyczność ujawnionej informacji. Trybunał potwierdził, że wolność wypowiedzi wiąże się z obowiązkami i odpowiedzialnością, a każda osoba, która decyduje się ujawnić informację, musi starannie sprawdzić, w stopniu zależnym od okoliczności, iż jest ona dokładna i wiarygodna, w szczególności jeśli na osobie ujawniającej ciąży obowiązek dyskrecji i lojalności wobec jej pracodawcy.

Orzeczenie Heinisch v. Niemcy, 21.7.2011 r., Izba (Sekcja V), skarga nr 28274/08, § 77.

Członkowie związku zawodowego muszą mieć możliwość wyrażenia wobec pracodawcy swoich żądań będących przejawem dążenia do poprawy sytuacji pracowników w ich przedsiębiorstwie. Związek zawodowy bez możliwości swobodnego wyrażania swoich idei zostałby w istocie pozbawiony istotnego środka działania. W rezultacie, w celu zagwarantowania prawom związkowym znaczenia i skuteczności, władze krajowe muszą zapewnić, aby nieproporcjonalnie dolegliwe kary nie  zniechęcały przedstawicieli związku zawodowego do wyrażania i obrony interesów swoich członków.

Orzeczenie Palomo Sanchez i inni v. Hiszpania, 12.9.2011 r., Wielka Izba,

skargi nr 28955/06, 28957/06, 28959/06 i 28964/06, § 56.

W kontekście stosunków pracy art. 10 nie gwarantuje nieograniczonej wolności wypowiedzi i ochrony dobrego imienia lub praw innych osób.

Orzeczenie Palomo Sanchez i inni v. Hiszpania, 12.9.2011 r., Wielka Izba,

skargi nr 28955/06, 28957/06, 28959/06 i 28964/06, § 57.

Istnienie kwestii interesu ogólnego nie może usprawiedliwiać posłużenia się obraźliwymi rysunkami albo wyrażeniami, nawet w kontekście stosunków pracy.

Orzeczenie Palomo Sanchez i inni v. Hiszpania, 12.9.2011 r., Wielka Izba,

skargi nr 28955/06, 28957/06, 28959/06 i 28964/06, § 73.

Przy rozważaniu rozmaitych praw i interesów wchodzących w grę istotna jest homogeniczność europejskich systemów prawnych w danej dziedzinie.

Orzeczenie Palomo Sanchez i inni v. Hiszpania, 12.9.2011 r., Wielka Izba,

skargi nr 28955/06, 28957/06, 28959/06 i 28964/06, § 75.

Właściwe stosunki pracy muszą być oparte na wzajemnym zaufaniu. Nawet jeśli wymaganie działania w dobrej wierze w kontekście umowy o pracę nie oznacza absolutnego obowiązku lojalności wobec pracodawcy albo obowiązku dyskrecji poddającego pracownika interesom pracodawcy, niektóre przejawy prawa do wolności wypowiedzi – w innych kontekstach w pełni uprawnione – nie są za takie uznawane w kontekście stosunku pracy. Ponadto brak ogólnego szacunku przez użycie bardzo obraźliwych lub napastliwych wyrażeń w środowisku zawodowym jest – ze względu na jego niszczące skutki – szczególnie poważną formą wykroczenia, mogącą usprawiedliwiać surowe sankcje.

Orzeczenie Palomo Sanchez i inni v. Hiszpania, 12.9.2011 r., Wielka Izba,

skargi nr 28955/06, 28957/06, 28959/06 i 28964/06, § 76.

PRAWO DO NAUKI (ART. 2 PROTOKOŁU NR 1)

Oba zdania tego artykułu należy odczytywać we wzajemnej zależności, ale również, w szczególności, z uwzględnieniem art. 8, 9 i 10 Konwencji.

Decyzja Dojan i inni v. Niemcy, 13.9.2011 r., skargi nr 319/08, 2455/08, 7908/10,

8152/10 i 8155/10.