ABSTRAKT Autorzy w tym artykule poruszają niezwykle delikatną i mocno kontrowersyjną kwestię postępowań lustracyjnych. Jakkolwiek – w pewnym stopniu – zrozumiałe jest, że nastroje społeczne względem osób lustrowanych bywają różne, na uwadze mieć trzeba to, że nie jest rolą organów państwa ślepe pod-dawanie się vox populi, ale powinny one ze swej strony zapewnić najwyższy stopień realizacji gwarancji przysługujących człowiekowi i obywatelowi. W niniejszym artykule omówione zostały takie zagadnienia jak: pojęcie lustracji, charakter „pracy”, „współpracy” oraz „pomocy” w organach państwa, świadomość pracownika, współpracownika i pomocnika, charakter postępowania lustracyjnego, prawo do obrony w postępowaniu lustracyjnym oraz negatywne przesłanki procesowe w postępowaniu lustracyjnym. Prowadzone tutaj rozważania pozwalają dojść do wniosku, że obecne regulacje prawne – jeśli źle wykładane – prowadzić mogą do naruszenia elementarnych praw przysługujących jednostce. Zdarzyć się bowiem może, że tylko formalne podejście w sprawach lustracyjnych może prowadzić do wydania oczywiście niesprawiedliwego rozstrzygnięcia, a więc uchybienia konstytucyjnym obowiązkom sądów powszechnych, które mają w świetle art. 175 ust. 1 Konstytucji RP .

W artykule autor omawia relację biegu terminu przedawnienia roszczenia o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne skazanie (zatrzymanie lub tymczasowe aresztowanie) do biegu okresu próby. Zagadnienie to jest istotne z punktu widzenia orzeczeń, które zostały zmienione w wyniku nadzwyczajnych środków odwoławczych. Nietrudno jest bowiem wyobrazić sobie sytuację, w której odbyta została już jakaś część kary, natomiast – w wyniku nadzwyczajnej kontroli odwoławczej – prawomocny wyrok zostanie zmieniony i zostanie orzeczona kara w zawieszeniu, natomiast kara już odbyta zostanie zaliczona na poczet kary podlegającej efektywnemu wykonaniu (najpierw na poczet grzywny, a następnie na poczet kary w zawieszeniu). Z uwagi na to, że okres próby może być dłuższy niż roczny (w danym układzie sytuacyjnym), powstaje pytanie – jakie działanie powinno się podjąć, aby nie okazało się, że już odbyte dni faktycznego pozbawienia wolności zostają „zawieszone w próżni”?

Ustawodawca stworzył wiele instytucji mających na celu ochronę prawidłowego toku postępowania karnego. Instytucjami takimi są bez wątpienia środki zapobiegawcze oraz środki przymusu. Analiza zawarta w artykule dotyczy możliwości wniesienia zażalenia na postanowienie w przedmiocie środka przymusu w postaci zabezpieczenia majątkowego wydanego w wyniku wniesienia przez oskarżonego (podejrzanego), czy też jego obrońcę, wniosku o uchylenie lub zmianę postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia majątkowego. Wszak zgodnie z wolą ustawodawcy na postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia majątkowego przysługuje zażalenie (art. 293 § 3 Kodeksu postępowania karnego), to nie jest do końca jasne, na jakiej podstawie i czy w ogóle oskarżony (podejrzany), a także jego obrońca, uprawnieni są do składania wniosku w przedmiocie uchylenia lub zmiany postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia majątkowego. Jeżeliby nawet przyjąć, że wymienione podmioty uprawnione są do wniesienia takiego wniosku, mogą pojawić się problemy powiązane immanentnie z uprawnieniem do zaskarżenia decyzji procesowej wydanej w przedmiocie tegoż wniosku powiązane z ograniczeniem temporalnym wnoszenia środków zaskarżenia wynikającym z art. 254 § 2 k.p.k. Ponadto nie jest także przedmiotem powszechnej zgody – jeśli już przyjąć możliwość wniesienia zażalenia – który sąd właściwy będzie do rozpoznania wniesionego środka zaskarżenia. Konkurują bowiem w tym przypadku dwa poglądy. Pierwszy, że w przedmiocie właściwości znajduje zastosowanie wprost art. 254 § 3 k.p.k., oraz drugi, że konieczne jest przyjęcie właściwości sądu na zasadach ogólnych.

Celem niniejszej krytycznej glosy jest omówienie orzeczenia Sądu Okręgowego w Częstochowie z 29.08.2019 r. oraz poprzedzającego go postanowienia Sądu Rejonowego w Częstochowie z 7.05.2019 r., które zapadły w sprawie karnej. Jak wynikać będzie z lektury niniejszej glosy, sądy orzekające w sprawie popełniły liczne, wręcz kardynalne błędy, których powielanie może nie tylko skutkować błędną wykładnią prawa, ale także wprowadzaniem do obrotu prawnego wadliwych orzeczeń.