Zainstaluj aplikację Palestra na swoim urządzeniu

Palestra
9/2022

Mija 120 lat od wyroku trybunału arbitrażowego w Grazu, który przyznał polskiej stronie rację w sporze o wschodnią część Morskiego Oka i Czarnego Stawu oraz teren znajdujący się między nimi a granicą Żabiego po Rysy – sporny z Węgrami. Tatry za czasów I Rzeczypospolitej stanowiły królewszczyznę; w konsekwencji, po rozbiorze 1772 r., weszły w skład austriackich dóbr kameralnych. Wystawione przez cesarza na sprzedaż, w 1824 r. kupione zostały przez węgierskiego możnowładcę. Pół wieku później, od jego spadkobierców, część ziemi zakupił książę pruski Christian Hohenlohe-Öhringen. Wobec wystawienia na sprzedaż kolejnej części, tzw. dóbr zakopiańskich, obejmujących m.in. tereny nad Morskim Okiem, w latach 90. XIX wieku pojawiły się po polskiej stronie obawy, że i one trafią w ręce Prusaka, który słynął z prowadzenia rabunkowej gospodarki leśnej. Środków publicznych nie było, lecz hrabia Władysław Zamoyski zdecydował się wyłożyć prywatne fundusze i wygrał licytację. Ludzie Hohenlohego dopuszczali się po tym granicznych zaczepek. Sąd w Nowym Targu pod błahym pretekstem zawiesił proces wytoczony Prusakowi przez polskiego hrabiego, sąd w Budapeszcie wydał zaś wyrok po myśli księcia. W latach 1892–1893 Towarzystwo Tatrzańskie zebrało kilkadziesiąt tysięcy podpisów Polaków z wszystkich trzech zaborów pod petycją do Koła Polskiego w parlamencie wiedeńskim, aby kontrowersję rozstrzygnąć na poziomie międzynarodowym. Równocześnie węgierski minister spraw wewnętrznych wydał oficjalne oświadczenie, że przedmiotowy obszar należy do państwa węgierskiego. Dopiero polska deputacja do cesarza wymogła na Franciszku Józefie zgodę na oddanie sprawy pod sąd rozjemczy. Minęło kolejnych 9 biurokratycznych lat, nim arbitraż doszedł do skutku.

Pobierz wersję PDF

Pełny spis treści

Adwokaci morskookiej sprawy
  • Ewa Stawicka
Sekwencyjność realizacji znamion przestępstwa płatnej protekcji z art. 230 § 1 Kodeksu karnego
  • Szymon Tarapata
Przestępstwo płatnej protekcji może być popełnione tylko wtedy, gdy sprawca realizuje znamiona czasownikowe w określonej sekwencji. Najpierw musi on powoływać się na wpływy we wskazanych w art. 230 § 1 Kodeksu karnego instytucjach, wywołać u innej osoby przekonanie o istnieniu tych wpływów lub utwierdzić ją w tym przekonaniu, a następnie powinien podjąć się załatwienia sprawy w zamian za korzyść majątkową, osobistą albo ich obietnicę. W artykule zaprezentowano przykłady przypadków, w których brak zachowania tej sekwencji może prowadzić do niemożliwości przypisania odpowiedzialności karnej. W szczególności wykazano, że jeżeli sprawca najpierw przyjmuje korzyść majątkową, a dopiero później powołuje się na wpływy i podejmuje się załatwienia sprawy, o realizacji znamion z art. 230 § 1 k.k. nie może być mowy.
Ochrona danych osobowych biegłego w procesie karnym
  • Karolina Kopicka
  • Anna Wolska-Bagińska
Przedmiotem artykułu jest charakterystyka pozycji procesowej biegłego w kontekście ochrony jego danych osobowych w procesie karnym. Rozważania podjęte w pracy skupiły się na zagadnieniu, czy i w jaki sposób chronione są dane osobowe biegłego przed ich ujawnieniem w procesie karnym. W opracowaniu przedstawiono model działania w zakresie stopnia i formy mechanizmów ochrony danych osobowych biegłego w procesie karnym oraz omówiono zróżnicowanie reguł jego ochrony w stosunku do innych uczestników procesu karnego.
Kilka uwag o obowiązku szczepień ochronnych i penalizacji naruszeń zasad sanitarno-epidemiologicznych
  • Ewa Plebanek
Czy w systemie prawa stawiającym wolność i poszanowanie autonomii obywatela w centralnym miejscu dopuszcza się ograniczanie praw obywatelskich w celu ochrony zdrowia publicznego? Czy argument o potrzebie ograniczenia indywidualnych wolności na rzecz ochrony zdrowia publicznego wypada uznać za relikt przeszłości, nieprzystający do współczesnych realiów kulturowych? Czy istnienie obowiązku szczepień ochronnych to prawny przeżytek, tyle że nie z uwagi na fakty naukowe, ale z powodu „uwarunkowań społecznych”? Jak uzasadnić ograniczanie prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego tym spośród obywateli, którzy nie są zainteresowani ochroną własnego zdrowia lub podejmują decyzje medyczne, kierując się własnymi przekonaniami, a nie zaleceniami ekspertów? Jak uzasadnić penalizację zachowań związanych z naruszeniem przepisów sanitarno-epidemiologicznych w sytuacjach, w których nie doszło do chociażby abstrakcyjnego zagrożenia dla zdrowia nawet jednej tylko osoby lub wszyscy uczestnicy zdarzenia świadomie zaakceptowali ryzyko? Jak pogodzić subsydiarną funkcję prawa karnego w państwie prawa z postulatem poszerzenia zakresu penalizacji zachowań naruszających zasady obowiązkowych szczepień ochronnych lub inne reguły mające chronić społeczeństwo przed szerzeniem się chorób zakaźnych na etapie wczesnej prewencji? Czy przepisy karne stojące na straży przestrzegania zasad sanitarno-epidemiologicznych należy aktualnie uznać za nacechowane nieuprawnionym paternalizmem ze strony państwa i niemające szans na szerszą akceptację w społeczeństwie indywidualistycznym? W artykule zwracam uwagę na konflikt między ochroną zdrowia publicznego a ochroną praw i wolności jednostek. Artykuł zawiera rozważania na temat tego, w jaki sposób zastosować konstytucyjną zasadę proporcjonalności (art. 31 ust. 3 Konstytucji) w razie poszerzania pola ograniczeń prawa do poszanowania życia prywatnego na rzecz ochrony zdrowia publicznego przed zagrożeniami ze strony chorób zakaźnych.
Kontrola operacyjna oraz użycie systemu Pegasus w Polsce – polemika
  • Tomasz Łodziana
Niniejszy artykuł stanowi polemikę z wybranymi tezami wskazanymi w artykule Magdaleny Matusiak-Frącczak pod tytułem Kontrola operacyjna oraz użycie systemu Pegasus w Polsce, zamieszczonym na łamach miesięcznika „Palestra” 2022/7–8.
Przegląd orzecznictwa Izby Cywilnej Sądu Najwyższego w sprawach cywilnych
  • Tomasz Antoszek
  • Tomasz Henclewski
  • Karol Szadkowski
  • Mariusz Zelek
  • Jerzy Pisuliński
Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego w sprawach cywilnych składa się z dwóch części. W części pierwszej zostały krótko omówione cztery orzeczenia Sądu Najwyższego. Pierwsze z nich dotyczy momentu zakończenia biegu terminu przedawnienia roszczenia przedsiębiorcy przeciwko konsumentowi w rozumieniu art. 118 zdanie drugie k.c. W szczególności odpowiada ono na pytanie, czy taki termin kończy się z końcem roku kalendarzowego, czy też z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiadał początkowemu dniowi terminu. Orzeczenie drugie dotyczy problematyki zbiegu roszczeń wierzyciela pauliańskiego z art. 527 k.c. z roszczeniami wierzyciela hipotecznego osoby trzeciej. Trzecie orzeczenie dotyczy problematyki dopuszczalności zaliczenia kwoty uzyskanej przez spadkobiercę na mocy tzw. zapisu bankowego (dyspozycji wkładem na wypadek śmierci – art. 56 ust. 1 ustawy – Prawo bankowe) na schedę spadkową w rozumieniu art. 1039 § 1 k.c. Czwarte orzeczenie porusza problematykę skutków uchybienia terminowi sześciomiesięcznemu zastrzeżonemu dla zgłoszenia wniosku o zarejestrowanie zmian umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. W drugiej części przeglądu zostały zamieszczone szersze komentarze do czterech orzeczeń Sądu Najwyższego. Pierwsze z nich obejmuje swoim zakresem kwestię dopuszczalności zawarcia umowy ugody (art. 917 k.c.) w sytuacji sporu odnośnie do istnienia stosunku prawnego, w tym zagadnienia kwestionowania przez stronę jej ważności z powołaniem się na nieistnienie pierwotnego stosunku prawnego. Orzeczenie drugie dotyczy dopuszczalności i warunków formalnych, jakie musi spełniać wniosek prokuratora o wpis hipoteki przymusowej w księdze wieczystej. Trzecie orzeczenie poświęcone jest problemowi zakresu odpowiedzialności uprawnionego do zachowku za zapisy zwykłe i polecenia. Czwarte orzeczenie dotyczy zagadnienia dopuszczalności formułowania roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia w razie rozpowszechniania wizerunku osoby fizycznej bez jej zgody.
Przedwczesne zakończenie kadencji członka Krajowej Rady Sądownictwa – obszerne omówienie wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (I Sekcja) w sprawie Żurek v. Polska
  • Marek Antoni Nowicki
Omawiany wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (I Sekcja) w sprawie Żurek v. Polska dotyczy braku możliwości zakwestionowania przez sędziego – członka Krajowej Rady Sądownictwa (KRS) – przedwczesnego zakończenia jego kadencji oraz kampanii władz przeciwko temu sędziemu, rzecznikowi KRS, znanemu ze swojej krytyki dokonywanych reform w sądownictwie
Odpowiedzialność karna obcokrajowca za ślub z nieletnią – glosa do postanowienia Sądu Okręgowego w Częstochowie z 29.08.2019 r. (VII Kz 378/19)
  • Przemysław Krawczyk
Celem niniejszej krytycznej glosy jest omówienie orzeczenia Sądu Okręgowego w Częstochowie z 29.08.2019 r. oraz poprzedzającego go postanowienia Sądu Rejonowego w Częstochowie z 7.05.2019 r., które zapadły w sprawie karnej. Jak wynikać będzie z lektury niniejszej glosy, sądy orzekające w sprawie popełniły liczne, wręcz kardynalne błędy, których powielanie może nie tylko skutkować błędną wykładnią prawa, ale także wprowadzaniem do obrotu prawnego wadliwych orzeczeń.
Materiały pozyskane w wyniku „prowokacji obywatelskiej” a rzetelność procesu karnego
  • Adam Bułat
Przez dziesięciolecia dyskretne utrwalanie dźwięku bądź obrazu przedstawiającego okoliczności związane z popełnianymi przestępstwami stanowiło domenę wyspecjalizowanych jednostek policyjnych oraz służb specjalnych. Tak było, ponieważ tylko wskazane podmioty dysponowały sprzętem technicznym, którego specyfikacja pozwalała na pozyskanie odpowiedniej jakości materiałów (zdjęć, nagrań), które następnie mogły zostać wykorzystane przez oskarżyciela publicznego w postępowaniu karnym jako dowód obciążający oskarżonego. Rozwój technologii cyfrowej oraz powszechny dostęp społeczeństwa do Internetu sprawiły, że obecnie każdy posiadacz smartfona może wykonać wysokiej jakości zdjęcie lub nagranie, a każdy użytkownik Internetu jest w stanie w krótkim czasie nawiązać kontakt z inną osobą korzystającą z sieci. Celem niniejszego artykułu jest refleksja naukowa nad prawną oraz etyczną dopuszczalnością wykorzystania tego typu środków dowodowych w procesie karnym.

Zamów wersję papierową

Serdecznie zapraszamy do zamówienia tradycyjnej "papierowej" wersji Palestry przez osoby nie będące adwokatami!

  • Wysyłka każdego numeru wprost do domu
  • Najwyższy poziom artykułów

45,36 pln

netto 42,00 pln

Informacja o plikach cookies

W ramach Strony stosujemy pliki cookies. Korzystanie ze Strony bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza zgodę na ich zapis lub wykorzystanie. Możecie Państwo dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies w przeglądarce internetowej w każdym czasie. Więcej szczegółów w "Polityce Prywatności".