29 kwietnia 2015 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie odbyła się III Ogólnopolska Konferencja Naukowa z cyklu „Współczesne Problemy Prawa Pracy”, zorganizowana przez Koło Naukowe Prawa Pracy przy Towarzystwie Biblioteki Słuchaczów Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, pod patronatem honorowym Ministra Pracy i Polityki Społecznej, Okręgowego Inspektoratu Pracy w Krakowie, Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Dziekana Wydziału Prawa i Administracji krakowskiej uczelni.

Temat tegorocznej edycji konferencji koncentrował się na zagadnieniu pewności zatrudnienia oraz obawach związanych z zatrudnieniem.

Do Krakowa zawitali przedstawiciele nauki oraz praktyki (m.in. okręgowy inspektorat w Krakowie, członkowie Adwokatury krakowskiej i katowickiej) wywodzący się z polskich ośrodków nauki prawa oraz ekonomii i zarządzania (Uniwersytety: Adama Mickiewicza w Poznaniu, Warszawski, Łódzki, Gdański).

Atmosferę dawnych obrad naukowych w tym wspaniałym mieście zobrazowało także miejsce obrad konferencyjnych, tj. sala B Collegium Maius – piętnastowiecznego budynku należącego do najstarszej polskiej uczelni wyższej. Obradowano zatem w otoczeniu oryginalnych mebli oraz dzieł sztuki.

Punktualnie o godzinie 9.00 konferencję otworzyli dr hab. prof. UJ Leszek Mitrus – adiunkt w Katedrze Prawa Pracy i Polityki Społecznej krakowskiej Alma Mater oraz przedstawiciel gospodarzy wydarzenia – prezes Koła Naukowego Prawa Pracy TBSP UJ Piotr Potocki. Powitali oni uczestników, przedstawiając przebieg obrad oraz historię dotychczasowych spotkań konferencyjnych z cyklu „Współczesne Problemy Prawa Pracy”. Podkreślono także, że w centrum zainteresowania rozważań referentów będzie sytuacja młodych ludzi na rynku pracy.

Zanim wygłoszone zostały referaty prelegentów wybranych spośród wielu nadesłanych zgłoszeń, oddano głos profesorowi doktorowi habilitowanemu Arkadiuszowi Sobczykowi z Katedry Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, który przedstawił krótki wykład na temat charakteru prawa do pracy. Wykład profesora stanowił wyzwanie dla większości słuchaczy, nieprzyzwyczajonych do odmiennych od większości doktryny poglądów pana profesora. Uwagi, choć wprawiły w konsternację, rzuciły nowe światło na rozumienie prawa do pracy. Profesor jest zwolennikiem poglądu, że prawo do pracy jest normą prawa publicznego i jedną z wolności konstytucyjnych, nie można się zatem doszukiwać w nim roszczenia procesowego znanego prawu cywilnemu. Przedstawił także tezę o uwspólnieniu pracy oraz zaprezentował szeroką argumentację podkreślającą administracyjny charakter stosunku pracy, choćby poprzez wskazanie, że środek odwoławczy dla decyzji pracodawcyDecyzja pracodawcy mająca charakter administracyjnego uznania, choć niepozbawionego baczenia na aksjologię konstytucyjnych wolności. o rozwiązaniu umowy o pracę nosi miano odwołania znanego prawu administracyjnemu. Wygłoszona prelekcja stanowiła przedsmak rozważań profesora przedstawionych w jego najnowszej publikacji, z którą na pewno warto się zapoznać.

Konferencja podzielona została na cztery panele.

Pierwszy panel, pt. Zmiany w systemie edukacji, a szanse absolwentów na rynku pracy?, moderowany przez prof. Leszka Mitrusa, obejmował prezentację dwóch wystąpień: przedstawicieli Uniwersytetu w Gdańsku oraz przedstawicielki Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Pierwsza para (Simon Gemen, Niemiec studiujący na kierunku International Business na Uniwersytecie Gdańskim oraz studentka prawa Małgorzata Masnyk) porównała efektywność systemów prawnych uczelni wyższych na przykładzie Uniwersytetu Gdańskiego oraz Uniwersytetu Humboldta w Berlinie pod kątem sytuacji na rynku pracy absolwentów tychże ośrodków naukowych oraz wpływu władz państwa czy landu na szkolnictwo wyższe w kontekście autonomii szkół wyższych oraz autonomii studenta. Następnie Magdalena Zarzycka (UJ) w przemówieniu pod kontrowersyjnym tytułem Alea iacta est (kości zostały rzucone) zaprezentowała swoje poglądy na temat nowelizacji Prawa o szkolnictwie wyższym z roku 2004Nowelizację wprowadzała ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2014 r. poz. 1198)., wprowadzającej podział studiów na teoretyczne oraz studia o profilu praktycznym.

Podczas pierwszej dyskusji panelowej położono akcent na problemy natury praktycznej, tj. liczby godzin praktyk, realizacji studiów praktycznych przez studentów uczących się w trybie niestacjonarnym oraz problem finansowania uczelniW nawiązaniu do referatu pierwszej pary prelegentów rozpatrywano, który system jest lepszy – czy system ilościowy, czy jakościowy. Rozważano także, czy przyjęty w Niemczech system ilościowo-jakościowy, o którego wcielenie postuluje Fundacja Rektorów Polskich, nie byłby najlepszy w warunkach polskich..

Drugi panel dyskusyjny, moderowany przez dr Justynę Czerniak-Swędzioł, dotyczył szans i zagrożeń przedstawionych na podstawie terminowych umów o pracę. Ów panel oscylował wokół problemów praktycznych, opartych jednak na kontrowersjach wokół rozwiązań zaproponowanych przez ustawodawcę polskiego oraz europejskiego.

Pani inspektor pracy Magdalena Gaweł z OIP w Krakowie wskazała najczęściej występujące problemy w związku z terminowymi umowami o pracę, z którymi zgłaszają się obywatele oraz którymi zajmuje się Okręgowy Inspektorat w Krakowie. Przedłożyła także propozycje w postaci uwag de lege ferenda dotyczących maksymalnego terminu, na który można zawrzeć umowę na czas określony (36 miesięcyOdmiennie od projektowanej zmiany ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, która zawiera unormowanie określające maksymalny okres trwania umowy na czas określony na 33 miesiące.). Następnie głos zabrała przedstawicielka Wydziału Prawa i Administracji stołecznego Uniwersytetu – Karolina Mendecka (UW), która zademonstrowała implementację porozumieniaramowegoDyrektywa Rady 99/70/WE z 28 czerwca 1999 r. dotycząca porozumienia ramowego w sprawie umów na czas określony zawartego przez Europejską Unię Konfederacji Przemysłowych i Pracodawców (UNICE), Europejskie Centrum Przedsiębiorstw Publicznych (CEEP) oraz Europejską Konfederację Związków Zawodowych (ETUC). w Polsce i w Holandii, wysuwając na pierwszy plan pojęcie flexicurity, czyli osiągnięcie balansu pomiędzy elastycznością zatrudnienia i bezpieczeństwa socjalnego. Zarekomendowała ona rozwiązanie holenderskiego systemu prawnego, który zawiera unormowanie umowy o pracę na czas określony zawierającej obietnicę pracodawcy przekształcenia umowy terminowej na umowę na czas nieokreślony pod obostrzeniem wystąpienia pracownika z roszczeniem. Weronika Frankowska (UJ) zaś w kontekście środków zapobiegających nadużywaniu umów terminowych postulowała czerpanie z dorobku prawa francuskiego, tj. stworzenie katalogu zamkniętego rodzajów prac właściwych dla terminowych umów o pracę, prezentując także postanowienia projektu nowelizacji Kodeksu pracy z 19 marca 2015 r.Druk sejmowy nr 3321. Kolejna prelegentka, Zuzanna Jęcek (UJ), w referacie dotyczącym zmiany w długości wypowiedzenia w umowie o pracę na czas określony dokonała analizy orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (Nierodzik przeciwko Polsce)C-38/13. oraz poddała pod rozwagę konieczność wprowadzenia zmian ustawodawcy w omawianym zakresie, sądy nie będą bowiem w stanie orzekać bez uszczerbku albo dla prawa polskiego, albo unijnych regulacji.

Ciekawą opinię przedłożył Kamil Wiorek z UJ, który na podstawie własnej analizy aktów prawa pracy wysnuł wniosek, że uzasadnienie wypowiedzenia umowy terminowej jak najbardziej istnieje (choćby w przypadku tzw. ustawy o zwolnieniach grupowych) i dlatego też de lege ferenda dla wzmożenia ochrony pracownika powinno się uznać, że uzasadnienie jest elementem obligatoryjnym w każdym przypadku wypowiedzenia terminowej umowy o pracę.

Oryginalne podejście do tematyki niezwykle kontrowersyjnej, jaką jest molestowanie seksualne, przedstawił Mateusz Gajda, reprezentujący Uniwersytet Łódzki, postawił on hipotezę o nadużywaniu cywilnoprawnych oraz terminowych form zatrudnienia w celu molestowania seksualnego. Podkreślił także, że teoria i praktyka są rozbieżne w kwestii ochrony pracowników – ofiar i obserwatorów molestowania.

W toku ożywionej dyskusji panelowej przedstawiono obawę, że regulacja katalogu rodzajów prac, w których można by wykorzystać umowy terminowe, prowadzić może do zbytniej kazuistyki, oraz zademonstrowano problemy definicyjne molestowaniaOdwołując się także do rozwiązań z australijskiego systemu prawnego.. Przedyskutowano także metody walki z patologiami rynku pracy na przykładzie środków prawnych przysługujących inspekcji pracy.

Trzeci panel, prowadzony pod nadzorem  adwokat Marty Wołoszyn-Juszczyk, miał za zadanie przedstawić skuteczny sposób wejścia na rynek pracy.

Rozważania rozpoczął Jarosław Witkowski (UJ), który zaprezentował praktyczny problem z zatrudnianiem bezrobotnych po odbyciu stażu u przedsiębiorcy. Następnie Katarzyna Zwolińska (UJ) przybliżyła pojęcie pewności zatrudnienia w odniesieniu do odpowiednich etapów rozwoju stosunku pracy (odmiennie dla nawiązania, trwania, rozwiązania umowy o pracę). Porównania umów o praktykę absolwencką z umowami o pracę na okres próbny dokonała Irmina Miernicka (UŁ), a wskazania „nowych form współpracyTakich jak bony: stażowy, szkoleniowy, na zatrudnienie i na zasiedlenie.” podjęła się Paulina Pawlak (UAM). Maria Olejniczak z Wydziału Zarządzania UŁ przedstawiła zaś wyzwania ekonomiczne i prawne elastycznych form zatrudnienia.

Ostatni panel, moderowany przez Jarosława Witkowskiego (UJ), dotyczył spojrzenia na interesy różnych grup pracowniczych w przedsiębiorstwie.

Aleksandra Pietras (UŁ) przedstawiła sytuację młodego człowieka na rynku pracy, proponując rozwiązanie problemu poprzez wykorzystanie tzw. umowy 45%, job-sharing i work-sharing jako pośrednich pomiędzy cywilnoprawnymi i wywodzącym się z prawa pracy form zatrudnienia, które stanowią szansę dla młodych ludzi. Następnie Piotr Potocki (UJ) przeanalizował, w jaki sposób partycypacja pracowników w akcjonariacie przedsiębiorstwa wpływa na zlikwidowanie konfliktów w miejscu pracy, poddając krytyce obecne rozwiązania ustawowe. Karolina Wiktorowska (UJ) poszukiwała zaś źródła sporów między pracownikami w konfliktach wartości oraz różnicy pokoleniowej, wskazując przy tym negatywne konsekwencje konflików dla pracowników, mające swoje odzwierciedlenie w problemach natury psychologicznej, ale przede wszystkim konsekwencje wynikające z prawa pracy (kary porządkowe, nieprzyznanie premii uznaniowej, rozmowa dyscyplinująca).

Konferencja stanowiła wyjątkową okazję do wymiany poglądów pomiędzy środowiskami teoretycznymi i praktycznymi. W trakcie konferencji dostrzeżono ważne społeczno-ekonomiczno-prawne zagadnienia, takie jak np. walka z bezrobociem absolwentów czy nabywanie umiejętności praktycznych w trakcie studiów na przykładzie studentów i absolwentów prawa (w domyśle: aplikantów). Zainteresowanie zebranego w sali audytorium oraz burzliwy przebieg każdej z dyskusji panelowych dowodzą, że konferencja stanowiła ważny punkt odniesienia nie tylko dla teoretyków, podała cenne wskazówki praktykom zajmującym się prawem pracy, ale i wskazała odpowiednie zachowania dla przyszłych i obecnych pracowników.